Skip to main content

Full text of "Romana et Getica"

See other formats 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 

About Google Book Search 

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 



at |http : //books . qooqle . com/ 




M 






Os 



v/..,. li^ S-Uck 



QOC^(''[i^'^^ 



(jU* c* '/ rr« t.*^i/( 



ASHMOLEAN LIBRARY 
OXFORD 

Ex Libds 

EDUARD FRAENKEL 

Corpus Christi Professor of Latin, 1935-53 

1970 



Digitized by 



Google 



I II Itlll lllll I 



303647352X 




Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 



Google 



Digitized by ^ "■* '* i%^ii^ ^ 



MONVMENTA 



GERMANIAE 



HISTORICA 



INDE AB ANNO CHRISTI QVINGENTESBK) 

VSQVE AD ANNVM MILLESIMVM 

ET QVINGENTESEMVM 



EDIDIT 



SOCIETAS APERIENDIS FONTIBVS 
RERVM GERMANICARVM MEDH AEVI 



AVCTORVM ANTIQVISSIMORV^I TOMI V PARS PRIOR 



lORDANLS ROMANA ET GETICA 



BEROLINI 

APVD WEIDMANNOS 

MDCCCLXXXII 



Digitized by 



Google 



lORDANIS 



ROMANA ET GETICA 



RECENSVIT 



THEODORVS MOMMSEN 



BEROLINI 

APVD WEIDMANNOS 

MDCCCLXXXn 



Digitized by 



Google 




Digitized by 



Google 



'di-^U 



:.t ::i 



„.).,;.,. 




Nomen auctoris lordanes fuit, nam ita eum appellat et codicum familiaprimariaM -^^^^^^i? pon»«n 

' ^^ *^ ' et condicio 

et qui solus ex auctoribus antiquioribus eum adlegat geogi-aphus Ravennas : posteriorum 
enim scriptorum testimonio ex iis ipsis quos habemus libris similibusve pendentium 
non utimur'^). neque rarum ea aetate id nomen fuit: nam ita nominantur et consul 
«rdinarius a. 470 *; et alii quidam, quorum tituli Christiani*) actave ecclesiastica ^) nomen 
servaverunt. lomandes dicitur in codicum familia secunda (p. 53 inscr. etp. 126, 24), 
sed ut huius quoque antiquissimus testis epitome Middlehillensis (S) cum classibus codi- 
cum duabus aliis stet, nec recte raendo ex librariorum incuria orto lacobi Grimmii^) 



1) liabeiit p. 12G, 24 Jordannis HP, Jordanis deteriores casu primo; Jordania casu secundo iii in- 
scriptione Komanoram p. 1 , 1 et Geticorum p. 53 et in honim subscriptione quicumque nomen habent 
melioris tamiliae libri. auctor ut Jordanes appelletur, requirit grammatica; Jordanii tamen et hic in libris 
est et similiter «cribitur ibi JJeracliSy Epifanis et sic porro cnm itacismo tum ut vulgari, ita non recepto: 
immo constat ea aetate utrumque in usu fuisse. ita tegulae extant C. I. L. X, 8045, 14 inscriptae vir ex- 
celUntissimua Aar«t« fecit^ cum Narses sit in titulo pontis urbani ib. vol. VI n. 1199; similiter alternant Jo- 
hannes et Johannis aliaque vocabula (v. Schuchardt, Vokalismus des Vulgarlateins 1, 229. 3, 112). itaque 
cum vel eo tempore litterls aliquatenus imbuti veram formam retinuerint corrupta reiecta, non perspicio, cur 
baibarismo non recepta auctoritate tlrmato nostrum sermonem sine uUa utilitate exornemus. 

2) Medii aevi auctoribus non innotuit nisi sub nomlne lordanis, nimimm Widukindo (1. 1 c. 18 M. G. 
SS. 3, 425), Herigero Lobiensi , Hermanno Contracto Augiensi, Mariano, Ekkehardo, Bernoldo, Sigeberto, 
Hugoni Flaviniacensi (cf. Mon. Germ. SS. VIII p. 313 not. c% item p. 315], Godefredo Yiterbiensi. 

3; Rettulerunt de eo fllio lohannis Vandali lohannes Antiochenus fr. 206. 208 (4 p. 616. 617 Muell.) 
et Theophanes I p. 160 ed. Bonn. , nec fortasse diversus est lordanes is cuius meminit Constantinus Por- 
phyrogennetus de them. p. 15 Bonn., cum et ipse appelletur mugister militum per Orientem. 

4) Mur. 1972, 10: hic positus est Jordanis. 

5) Vide infra p. XIII. extat item Nili auctoris saec. IV epistula ;3, 127 ed. Leonis AJlatil Romae 1668) 
nscripta 'lop^eivT) 6iax«$vu). 

6) Ahhandlungen der Berl. Akademie 1846 p. 1 — 59 = kltir^ Schriflen 3, 171—235. Diphthonge nach 
wegyefallcnen Comonanten (acta acad. Berol. a. 1845) p. 231. 



Digitized by 



Google 



VI PROOEMIVM. 

doctrina cum Germanico veriloquio veri speciem aliquam vindicavit. patrem lordanes 
habuit, si vera lectio est G. 50, 266, Alanoviiamuthem, avum Pariam notarium Candacis 
eius. qui Sciros Sadagariosque Alanorumque quosdam in Scythiam minorem et Moesiam 
inferiorem duxit: ipse *quamvis agrammatus' ut ait homo non sine causa modestus, 
item notarius fuit apud Candacis sororis filium Gunthigem sive Bazam. Gunthigis 
filius Andagis eius qui a. 451 in campis Catalaunicis sub Attila militan^ Theoderidum 
regem Vesegotharum interemit (G. 40, 209), nepos Andelae, de prosapia Amalorum, 
apud Romanos magistri militum officium sustinuit, per Thracias fortasse, ut similiter 
Gildo principis Mauronim filius comes primum, deinde magister militum per Africam 
factus est. ex patroni loco etiam de lordanis condicione coniectura capienda est. 
notarii enim munus cum aliquando apud privatos semle ') , in re militari gregalium ^) 
fuisset, labente aetate qui eo fungebantur apud imperatores et magistratus maiores 
nou ultimum locum inter officiales tenebant: ita noti sunt imperaterum ^tribuni et 
'notarii', item ^ribuni et notarii praetoriani', nempe praefectorum praetorio, cum or- 
dinum inferiorum notarii magis utantur vocabulo exceptorum. reges autem gentium 
barbararum et ipsi mature eiusmodi notarios adsciverunt: ita regum Vandalorum no- 
tarii passim nominantur*-*) , idemque de Attila efficitur ex Anonymo Valesiano c. 38: 
^Orestes Pannonius eo tempore, quando Attila in Italiam venit, se illi iunxit et eius 
'notarius factus fuerat: unde profecit et usque ad patriciatus dignitatem pervenit'. 
idem Prisco quoque (fr. 8 p. 78 Muell.) dicitur Attilae o-acov xat uTroYpacpcii;. similes 
igitur notarios tam Candac habuit dux et fortasse rex Alanus, quam Gunthigis ex 
regio genere Gothorum oriundus et ad magisterium militum, per Thracias fortasse, 
ut supra diximus, promotus. non infima igitur condicione in saeculo lordanes usus 
est eoque magis insigni, quod quodammodo ei hereditaria fuit. 
origo Cuius nationis Paria eiusque filius et nepos fuerint, ex supra dictis non efficitur; 
certe Alanum eum fuisse neque inde tuto colligitur, quod apud ducem Alanorum 
officium administravit, neque ex eo quod, in domini honorem fortasse, filio nomen 
imposuit cum Alanorum vocabulo nescio quomodo compositum. itaque cum lordanes 
ipse dicat in epilogo ex Gothorum gente originem se trahere, id quominus vere dixerit 
nihil obstat. sed fortasse paullo aliter res explicanda est. eo ipso loco, quo suam 
originem lordanes enarrat, item sic scribit: ^Sauromatae, quos Sarmatas dicimus, et 
* Cemandri et quidam ex Hunnis parte Illyrici ad Castramartenam urbem ' — oppidum 
intellegitur Castra Mai-tis Daciae ripensis — *sedes sibi datas coluerunt: ex quo ge- 
^nere fuit Blivila dux Pentapolitanus' (scilicet Pentapoleos in Africa Cod. lust. 12, 59, 3, 
Procop. bell. Vand. 2, 21) *eiusque germanus Froila et nostri temporis Bessa patri- 



7) Scaevola (Dig. 40, 41, 3) ex testamento affert fldeicommissariain libertatem Sticho 'notarto' datam; 
Paulas (Dig. 29, 1, 40 pr.) casum refert eius qul ^notario suo' testamentum dictarit, defunctns deinde ante- 
quam litteris id perscriberetur. *Ser(vu8) not(ariu8) et act(oT)' est In tltulo urbano vol. VI n. 9130, 'notarius' 
dominl cuiusdam in altero n. 9705; duoviri culusdam Teanensls ^alumnus et n[ot]arins' servus fortasse et ipse 
in tltulo C. I. L. X, 4789. 

8) ^Notarius legati' est in titulo Lambaesitano C. I. L. vol. YIII n. 2755. cf. Cauer eph. epigraph. 4 
p. 432 sq. 

9) Dahn, Kbnige der Oermanen 1,221. sub Odoacro 'Marcianus v(ir) e(gregius) notarius regni' eius no- 
minatur in papyro Mariniana n. 82. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. VII 

^cius'. horum duo primi quod sciam praeterea non commemorantur : Bessae autem 
inter insignes duces aetatis lustinianae passim meminerunt Procopius et Agathias eum- 
que ille (Goth. 4, 11) dicit a. 551 maiorem fuisse septuagenario, hic (3, 2) postremo 
eius meminit referens de exilio eius a. 554, ut tempora quoque recte conveniant. 
iam de origine eius sic scribit Procopius (bell. Goth. 1, 16; similiter bell. Pers. 1, 8): 
ooTo; FoTfto; [ik^i i^v y^vo; Toiv 4x TroXaioo ev Bpc^xTQ (J>xy;jjlsv(i>v , Osoospi;((p ts oox £71107:0- 
jiivcov, Tjvixa iv8iv8s I; 'kaXiav £71^7® '^^ rdTftcov Xsoiv^^). Bessa igitur teste lordane 
in tali re sane locuplete ex Sarmatis illis Cemandrisve Hunnisve oriundus in Dacia 
ripensi sedes habentibus cum nihilominus Gothus habitus sit, scilicet ex Gothis Moe- 
siacis non profectis in Italiam cum Theoderico, id ipsum recte transferemus etiam ad 
populos Candaci parentes *Sciro8 Sadagirios certosque Alanos', ut qui licet stirpis 
fortasse diversae Gothorum noraen et Gothica studia et ipsi adsciverint. omnino 
aut valde fallor aut toto loco 50, 265 — 51, 267 qui enumerantur populi in Dacia 
ripensi, Thracia, Moesia', Scythia minore constituti, id est praeter supra dictos et 
Gothos qui dicuntur minores etiam Rugi quidam, extra patriam Gothos magis quam 
sui quisque populi se esse adserebant, et ita lordanes cum Gothum se ferat, nequa- 
quam Alanum se esse negat**). et vere deprehendimus apud lordanem studia du- 
plicia, altera nationis Gothorum, cuius laudes et cum iis coniunctas fraudes probabile 
est non ipsum excogitavisse , sed mutuatum esse ab auctore Cassiodorio , altera ipsi 
propria, explicanda ex iis quae eum de se narrare vidimus. 

Cassiodorii de rebus Gothorum libros cum lordanes in Geticis suis in compendium ficuJris cawio^ 
redegerit , vitia auctoris lordanianis quoque insideant . necesse est , scilicet et levitas 
summa , ne quid gravius dicam , et laudis Gothorum ultra iustum modum augendae 
studium. illius inter alia documentum est, quod in tripertita historia (9, 30) legem 
codicis Theodosiani 9, 40, 13) anno 382 a Gratiano latam non dubitavit subscriptione 
omissa ita describere, ut anni 390 fieret, quo post Gratianum regnabat Valentinianus II. 
idem auctor natione Komanus, sed studia Gothica fortasse ob id ipsum exaggerans et 
totus imbutus disciplina Theodericiana, quomodo tradita sibi Gothorum causa immu- 
tarit, in chronicis, cum auctorem eius Prosperum habeamus, tamquam manu tangitur. 
sed Amalorum laudes et *Gothici sanguinis nobilitatem* [c. 44, 233) et reliqua par- 
tium Gothicarum vestigia ex Cassiodorianis ad Getica haec propagata ut persequamur 
in universum opus non est. placet unum addere, quod tetigit quidem Papencordtius 
in libro de Vandalis p. 383 sq. , sed ut aliqua retractatione indigere videatur, dico 
obtrectationem auctoris in Vandalos per totum librum spirantem. nam non solum post 
relictam Scadinaviam quos primos Gothi \incunt Vandali sunt (c. 4, 26) , sed postea 
quoque universa historia nationis Vandalicae apud lordanem eo redit, quod, ut ait 
c. 16, 89, 'sub (Gothi) dextera saepe Vandalus iacuit\ ita Vandali a Gothis victi 
ex antiqua Dacia in Pannoniam transmigrant dedentes se imperatori Constantino ^c. 22) . 
ita deinde narratione et ad tempora et ad rerum causas aliaque omnia (v. Papencordt 



10) Etitm secandom lordtnem c. 57, 292 Theodericas omnes Gothos in Ittliam duxit 'qn! tamen ei 
^coDsensnm praeboerant\ 

11} Cf. Itc. Grimm kUine SchrifUn 3, 176. 



Digitized by 



Google 



/ 



vin pRooEMiva. 

1. c.) pessime perturbata Vandali dicuntur concitante Stilichone (c. 22, 115). sed item 
metu Gothorum (c. 31 ^ 161) a. 406 ex Pannonia in Gallias transiisse, mox a. 409 ob 
eandem causam in Hispanias sese recepisse (c. 31. 162) : quo cum Gothi eos persecuti 
essent, saepe victos (c. 31. 163) et in Callaeciam reiectos (c. 32, 166) postremum in 
Africam abiisse (c. 33, 167) nec nisi inter^^eniente Alarico Gothos impeditos esse, quo- 
minus etiam in Afiicam eos persequerentur (c. 33, 173). Gizericus deinde conditor 
regni Africani cum acerba obiurgatione depingitur (c. 33, 168), quamquam additur 
successores eius per multos annos regnum feliciter possedisse. nec causa latet. inter 
duos populos licet proxime coniunctos odia vetusta quae videntur fuisse^- , ne eo 
quidem tempore plane sopita sunt. quo regnavit Thrasamundus affinis et amicus regis 
Theoderici: certe et in Ennodii panegyrico ^^) hostilis in Vandalos animus multo en- 
dentius apparet quam affinitatis gratia et in ipsius Cassiodorii Thrasamundo vivo edi- 
tis chronicis brevibus licet et exilibus nescio quae exacerbatio peculiaris inest adver- 
sus Vandalos bis testata, primum ad a. 427^^), ubi quasi germen deprehenditur victo- 
riarum supra relatarum ficticiamm, deinde ad a. 491: 'Vandali pace suppliciter postu- 
*Iata a Siciliae solita depraedatione recedunt\ iam vero historiam Gothicam cum 
Cassiodorius scripserit proximis post obitum Theoderici (7526) annis, tum cum obitum 
Thrasamundi (7 523) secuta esset caedes Amalafridae uxoris eius sororisque Theoderici 
et exorta discordia inter Gothos et Vandalos ea, quae utriusque regni ruinae primaria 
causa evasit, non mirum est et antiqua odia et nova ita apud rerum Gothicarum 
scriptorem enimpere, ut vel apud lordanem ubivis deprehendantur. 
^itus^iraperii ^^^ ^* studia Gothica Cassiodoriana passim apud lordanem agnoscuntur, ita spiri- 
onentis ^^^ ipgiug quoquc scriptoris item vestigia libello impresserunt. foederatorum institutum 
diu proprie Gothicum. scilicet ut imperio Romano milites ab ea natione ex pacto prae- 
starentur stipendio iusto remunerandi ^*^) , si lordanem audimus, tamquam cardo est 
rerum tam Gothicarum quam imperii Orientis. id quod maxime elucet ex vetustatis 
colore ficticio quo adomatur. nam secundum hunc auctorem propter stipendia non ut 
oportebat Gothis soluta et bellum Dacicum Domitiani exarsit (c. 13, 76; et belhim 
Gothicum quo periit Decius (c. 16, 89 . et suscepta est expeditio Alarici (c. 29, 146) ; 
similemque ob causam bellum quoque coepit inter Aetium et Vesegothas (c. 34, 1 76 . 
Gothi hi foederati intra limites Bomanos recepti ipsi sunt Gothi Moesiam et Thracias 
habitantes ii de quibus supra exposuimus et ex quibus lordanem ndimus oriundum 



12) Cf. Olympiodorus fr. 29 4 p. 64 Muell.): oi OiaNOaXoi tou; T6z%o'Ji Tpo6Xou; xaXouii oia t6 ^afjLtb 
rieCofxlNoy; auTou; TpoOXav aiTOu rapa twv OuavodXwv dYopaCetv svo; ypusivou. t) 0£ TpoiiXa ojoi TpiTov 
JloTou Xwpei. 

13) G, 13 p. 413 Sirm. : 'qoid castigatas Yandalonim ventis parentlbus eloquar depraedationes? qnibus 
*pro annua pensione satis est amicitia tua. evagari ultra possibilitatem nesciunt: duce sapientia afflnes esse 
'meruenint, quia oboedire non abnuunt'. 

14) Vide quae adnotavimus ad c. 32, 166. 

15] C. 13, 76. 16, 89. 19, 106. 21, 110 (ubi haec sunt 'solacia ). 111. 112. 28, 145. 29, 146. 34, 176. 
de ipsls foederatis videantur Orosius 1, 16; Malchus fr. 11 p. 119 Muell. : iri Zt,v(»vo; T^iz^ti^ f^Xftov i% 
0paxT^; Tottv uiroaTT^SvBojv r«5T9cDV , oO; ^ xal ^oiSepdTou; ol 'Pw|AaToi xaXouatv quaeque dixi ego in Hermae 
vol. 6 p. 350. hi sunt *fortissimi Moesii', quorum e stirpe Dorostori AetiuB genitum se esse gloriatur (c. 34, 
176). — Hos mercennarios quasi intueri nobis vldemur, ubi Constantinopolim mlrantur (c. 28) et diripiunt 
quidem urbem Romam et ipsi, sed non inclementer ^ut gentes' (c. 30, 156). 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. IX. 

esse, conveniuntque egregie studia Gothica huiusce libelli cum origine eius ex castris 
Danuvianis. — Cassiodorii sine dubio vestigia legens auctor de summa re publica ita 
iudicat mundum ab imperatore pendere, imperatoris autem salutem a studiis in eum 
Gothorum. ita Athaulfus Vesegotharum rex Placidiam Honorii sororem ideo uxorem 
ducit, ut terrorem iniciat adversariis ^adunata Gothis re publica' (c. 31, 160). similiter 
eodemque omnino auctore lordanes hoc praecipue in Theoderico laudat, quod consen- 
tiente et adprobante imperatore Zenone Italia potitus est et, ut ipsius quodammodo 
verbis utar, sibi conflixit, illi vicit (c. 57, 291). id cur factum sit, eo evidentius ap- 
paret, quod vere plane aliter res evenerunt: nam Zeno imperator Theodericum non 
dimisit nisi postquam bis expeditionem contra ipsum rex suscepit et Constantinopolim 
tantum non expugnavit, vi coactus igitur et maiori malo minus praeferens (vide quae 
exposui ad nova fragmenta lohannis Antiocheni Hermae vol. 6 p. 333). at Gothi 
scriptores litibus et pugnis illis suppressis Theodericum de consilio Zenonis et ei ma- 
gis quam sibi consulentem narrant Italiam intravisse. eodem animo praemium ab 
imperatore in Theodericum collatum consulatum ordinarium ' summum bonum primum- 
'que in mundo decus' auctor praedicat (c. 57, 289). non aliter ipsum Theodericum 
Romanorum pariter atque Gothorum regem res narrari voluisse annalium Ravennatium 
reliquiae luculenter ostendunt, et ut fucati hi colores ipsius regni Theodericiani sta- 
tum illustrant, ita ne Cassiodorio quidem, nedum lordani proprii sunt. sed cum nar- 
rationem rerum post obitum Theoderici gestarum in neutro opere ex Cassiodorio sump- 
tam esse constet, qui ibi apparent affectus iure ad ipsum lordanem referentur. quod 
si qui dicat vere haec referri sine spiritu ullo, non repugno: immo admiratoribus 
rerum sine ira et studio enarrandarum iure commendabitur belli Gothici extremi re- 
latio lordaniana. sed de regni Theodericiani excidio qui ei subditus fuit nullus ita 
referre potuit, ut rettulit lordanes, potuit Gothus in Moesia Thraciave degens non 
alienus a gentilicia quadam superbia, sed in hoc bello partes Byzantiorum secutus. 
scilicet si eum audimus, cum Theodericus moriens in eadem fidelitate, qua expeditio- 
nem in Italiam susceperat, suos ^principem Orientis placatum semper propitiumque 
'habere iussisset post deum' (*terrenum sine dubio deum' imperatorem appellat 
c. 28, 14t^) , ii in pace vixerunt tutante illo puerum 'regnantem et matrem viduam'. 
at cum Athalarico defuncto mater in tutelam se matrimoniumque Theodahadi dedisset 
et ab eo vita privata esset, lustinianus ad ultionem ^susceptorum suorum' Belisarium 
in Italiam misit, eumque iustae poenae fortem executorem tantis laudibus lordanes 
extollit, ut prae eo imperatoris quodammodo obliviscatur. haec est narratio qualis 
publice edebatur Constantinopoli , ut similiter redit apud Marcellinum caiisa belli pu- 
blice enuntiata caedes Amalasuenthae. recte denique auctor in eo finit, quod ultima 
Amalae gentis, Theoderici neptis Mathesuentha in domum imperatoriam adsumitur 
nupta fratris imperatoris filio Germano et ita ' laudanda progenies laudabiliori principi 
^cessit' (c. 60, 315). natus ex eo matrimonio patre defuncto filius postumus Germa- 
nus 'coniuncto Amalorum genere cum stirpe Aniciorum spem adhuc utriusque generis 
*domino praestante promittit' (c. 60, 315). harum rerum lordanes quodammodo spec- 
tator fuit (nam obiit Germanus Serdicae in Dacia mediterranea ibidemque probabile 
est filium natum esse) , et si quid certi in mente habuit de infante eo lempore , quo 

lOBPAMKS. \) 



Digitized by 



Google 



,X PROOEMIVM. 

scripsit, vix anniculo, potest cogitavisse de successione eius in imperium Romanum 
manente ita in domo lustiniani, sed delata simul ad progeniem Amalorum, quo sine 
dubio maiuS et felicius nihil accidere potuit homini Gotho addicto imperio Orientis^*'). 
— Vandalis debellatis quod Africa 4n libertatem regni Romani revocata est' (c. 33, 
172), redit quidem apud Cassiodorium, apud quem (var. 11, 13) lustinianum Augustum 
Roma ita alloquitur: 'si Libya meruit per te recipere libertatem, crudele est me 
^amittere quam semper visa sum possidere', ut Marcellinus quoque scribit ad a. 534: 
* provincia Africa . . . volente deo vindicata est', nimirum in libertatem. neque tamen 
haec ex Gassiodorio lordanes mutuatus est in historiam Cassiodorianam nequaquam 
relata, sed utitur uterque coloribus apud Byzantios legitimis, ut lustinianus edicto 
a. 534, quo praefecturam praetorii Africanam constituit, ita praefatur (Cod. lust. 1, 
27, 1) contigisse sibi, ^ut Africa per nos tam brevi tempore reciperet libertatem' et 
a Procopio (b. Goth. 2, 6) Zeno dicitur Theodericum in Italiam misisse, i(f' cp iXso- 
Oepa Te xat paatXeT xa-njxoo? eaTai. 

Vt Orientis imperii studia apud lordanem primum locum obtinent, cum Gothica 
propter ea demum et quodammodo per ea vigeant, sic et res Alanorum ita tractavit et 
in universa narratione Moesiae et Scythiae regiones ita respexit, ut sine dubio non 
fecit Cassiodorius. 

Favor^am^toru ^^ Alanos quod attiuct, favor cum inde apparet, quod in unico quem ex corpore 
vitarum imperatoriarum deprompsit loco G. 15, 83 imperatoris Maximini praeter patrem 
Gothum etiam matrem Alanam posuit, tum ex comparatione Alanorum et Hunnorum 
G. 24, 126. 127. c. 43, 226 sq. denique bella a Vesegothis in Gallia et Hispania 
contra Vandalos et Alanos gesta ad illos solos restrinxit, quos acerbe et inique ex- 
agitat, cum ea utrique genti communia essent et ipsius regni Africani reges ^Vanda- 
^lorum et Alanorum' dicerentur (Victor Vitensis de pers. Vand. 2, 13, 39. 3, 2, 3). Cas- 
siodorius autem etsi Vandalorum odium lordani praeivit, cur simul de Alanis taceret, 
causa nulla erat. — In Romanis denique c. 287 mala fraude Alamannis expulsis 
Alani introducuntur, neque dubium est eo loco vocabulum sua sponte lordanem mutasse. 

^^^" '^^^MxjeVia Multo gravius est ad auctorem recte intellegendum et adhibendum, quod maiorum 
suorum suumque domicilium, id est provincias Romanas duas Scythiam caput habeu- 
tem Tomos eique conterminam Moesiam inferiorem habentem caput Marcianopolim, ita 
narrationis cardinem facit, ut quo magis regiones inde distent, eo minorem earum 
notitiam eum appareat habuisse: quod paullo accuratius persequi oppidis quorum no- 
men in Geticis ponit expensis non videtur supeiTacaneum esse. — Ex Asia et Africa 
lordanes non nominat nisi pauca et fere vulgaria, Ephesum, Trapezunta (vide infra), 
Alexandream, ut exceptionem faciant praeter Gangra Paphlagoniae nescio quo casu 
obiter memorata tantummodo Constantinopoli vicina loca Ilium et Chalcedon, de cuius 
statu quae proferuntur, testem de visu produnt. Hispaniarum una civitas Barcino com- 
paret, Galliarum paullo plures, scilicet propter regnum Vesegotharum Tolosanum, 



16) Quod Schirreno placet p. 90 Italos imperio Orientis addictos Germanum patrcm sibi imperatorem 
Occidentig destinasse et de ea spe morte eius immatura deicctos lilium ci substituisse, vix admittet qui in- 
tellexerit lustinianum planc abhorruisse a rei publicae divisiono renovanda et Occidentis imperio restituendo. 
ceterum in futurorum somniis investigandis brevis esse requiro. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. Xr 

Arelate Arverna Aureliana Bituriges Tolosa Vienna, Germaniae unum Mogontiacum, 
Illyrici occidentalis Vindobona et Salonae. in Italia autera demptis iis locis, quos 
rerum narratio propter proelia similesque res gestas evitare nullo modo potuit, ut 
sunt Consentia, Dertona, Forum lulii, Placentia, Pollentia, Vulsinii, item quorum 
mentio fit in debellatione Gothorum per Belisarium enarranda Syracusae Regium Nea- 
polis Perusia Ariminum, quae omnia obiter neque ulla explanatione addita memoran- 
tur, quinque tantum urbes restant, de quibus paullo accuratius lordanes scribat, Roma 
scilicet, deinde Ticinum, sed ut ne hoc quidem Gothorum scriptor enuntiet sedem 
fuisse regum Gothorum, item Mediolanum ^Liguriae metropolis et quondam regia 
'urbs', denique Ravenna regia urbs, ut ait, et Aquileia ^metropolis Venetiarum', 
harum duarum situm et viciniam pro re diligenter enarrans. quae omnia optime con- 
veniunt lustiniani subdito homini in Moesia degenti; nam Ravenna non minus quam 
Constantinopolis sedes imperii fuit, Aquileia autem j^rovinciis illis tamquam porta Italiae. 
ex Ravennae urbis descriptione si eluceret auctorem eam vidisse. ad Cassiodorium 
magis id quam ad lordanem referremus: at tantum abest, ut id eluceat, ut e con- 
trario duo auctores testes citentur earum rerum, in quibus qui Ravennam ipse nosset 
nullum omnino adhibuisset. 

lam vero ubi nos convertimus ad regiones Danuvianas, scaena mutatur. fluvio- 
rum qui nominantur omnium tamquam rex est Danuvius et ut de ipso multa et varia 
narrantur (cf. praesertim 12, 75. 55, 280), affluentium eius aliorumque huius regionis 
amnium complurium nomina enuntiantur. ex partibus ea aetate extra imperium Roma- 
num constitutis notitia auctori est aliqua Scythiae, ubi notabile est Var Danapri vo- 
cabulum Hunnicum auctori intellectum. praeterea liminis septentrionalis Ponti oppida 
Graecae originis ad Trapezuntem usque propter id ipsum admissam p. 62, 4. 66, 4 
non indiligenter recenset. neque ignotae ei sunt Dacia et Pannonia scilicet quae 
ita dicebantur aetate antiqua. civitatium autem nominantur Scythiae provinciae Tomi 
et Noviodunum; Moesiae inferioris Odessus, Marcianopolis, Durostorum, Novae, Nico- 
polis, Abrittus; origines referuntur Tomorum, Marcianopolis , Nicopolis, ad hanc de- 
gentes Gothi pastores accurate describuntur; Durostoro natales Aetii vindicantur loco 
ab ipso auctore inserto, ut hic scriptorem evidenter appareat in rebus patriis versari. 
— Similiter ti*actantur eiusdem dioeceseos, scilicet Thraciarum, provinciae aliae Haemi- 
montus , cuius nominantur Anchialus et Hadrianopolis ; Thracia , unde aflFeruntur Phi- 
lippopolis et Beroa; Europa, cuius oppidorum Arcadiopolis et Bizye auctor meminit, 
ut mittamus ipsam Constantinopolim. in his Anchialus maxime celebratur cum origine 
relata tum laudatis thermis 4nter reliqua totius mundi thermarum innumerabilium 
'loca praecipue ad sanitatem infirmorum efficacissimis ' (c. 20, 109). denique ex dioe- 
cesi Illyrici Thracicae vicina commemorantur in provincia Moesiae inferiori contermina 
Dacia ripensi Vtus, Almus, Oesous, Castra Martis; in Dacia mediterranea Naissus; 
in Dardania Castra Herculis; in Moesia superiore Singidunum; in Savia Bassianae et 
Sirmium; in Macedonia Thessalonica, Cyrrhus, Pella, Europus, Methone, Pydna, Be- 
roea, Dius; in Thessalia Heraclea et Larissa. ulterius non habet nisi Athenarum 
mentionem exilem. in his primum notabile est quod de Castris Martis supra (p. VI) iaiii 
occupavimus : nam tres viros ex ea regione oriundos, in his clarissimum ducem Bessam 

b* 



Digitized by 



Google 



XII PROOEMIVM. 

sine dubio nomiDat ntpote domestica notitia sibi notos, cum praesertim statim sui ip- 
sius generis enarrationem adiungat. item notabile est ad duo oppida, scilicet ad 
ipsa illa Castra Martis et ad Naissum, ab auctore adnotari illud in Illyrico situm 
esse, hoc primum esse in IUyrico: quae oppida cura vere sint in confiniis dioecesium 
Illyricianae et Thracicae, deprehendimus auctorem in ipsa dioecesi Thraciarum mo- 
rantem eiusque finium gnarum. denique in Romanarum rerum libello quae habet de 
his regionibus in provinciarum formam redactis, omnia quidem descripsit ex Rufo et 
Floro, sed primum cum in reliquis provinciis enarrandis sibi satisfaceret expilato illo, 
solas lUyricianas bis tractavit et c. 214 — 221 ad Rufum et c. 241 — 247 ad Florum, 
deinde de suo addidit cum c. 217 Daciarum duarum vocabula ripensis et mediterraneae 
tum c. 221. 283 Philippopolis nomen barbarum Pulpudeua nusquam praeterea memo- 
ratum. — Scripsit igitur haec auctor oriundus, ut supra diximus, ex ^Gothis' Moe- 
siacis, qui cum ante Theodericum in his partibus consedissent , eum in Italiam secuti 
non sunt, degens in oppido aliquo dioeceseos Thraciarum, puta Tomis vel Marciano- 
poli vel Anchiali, et ea potissimum selegit, quae Moesiacum hominem Thracicumve 
tangerent comprehensa fere inter Sirmium, Larissam Thessaliae, Constantinopolim ; 
nam Chalcedonis commemoratio recte pro Constantinopolitana accipietur. — Cui libel- 
lorum origini accommodatum est, quod nationes, quarum incursiones ' quotidianae ' 
auctorem terrent (Rom. extr. , Get. 2, 37. 23, 119), Bulgari Venethae Sclaveni 
Antae ii ipsi sunt, qui ea aetate Moesiam et Thraciam potissimnm infestabant, ad 
quas excursiones mox sermo redibit, cum agetur de tempore quo libri scripti sunt. 
item accommodatum est summum studium anctoris tam in Germanum quam in Belisa- 
rium. Germanus enim lustiniani fratris filius creatus magister militum per Thraciam has 
regiones a barbaris liberarat victoria ita clara, ut solum nomen eius Sclavenos ab in- 
cursionibus deterreret, eumque eo ipso tempore tutorem suum immatura morte ereptum 
hae regiones iusta comploratione lugebant'^). Belisarius autem, quem laudibus extollit 
supra privatum*^), oriundus fuit ex Germana oppido Daciae mediterraneae^^). eodem 
redit quod novit Vulfilam episcopum et primatem, ut ait, Gothorum minorum in Moesia 
(c. 51, 267) aliud eiusdem regionis decus illustre. etiam convenit, quod in praefatione 
Geticorum libellum auctor Castalio amico ita commendat, ut si quid desit ipse addat 
^ut vicinus genti', itaque non obscure significat se degere in locis a primariis Gothorum 
sedibus longe remotis, quales fuerunt Thraciae. denique conveniunt quae narrat lor- 
danes Get. 19, 104 de pestilentia quam *nos ante hos novem annos experti sumus'. 
nam cum scripserit, ut infra videbimus, anno p. Chr. 551, morbus significatur grassa- 
tus anno 542 vel 543. de pestilentia eius temporis, per quam Procopius [anecd. c. 18 
p. lI2Bonn.) ait dimidiam partem hominum tum viventium ijiteriisse, quae tradita 
accepimus (collecta sunt apud Clintonum in fastis ad a. 542) ostendunt eam a. 541 in 
Aegypto exortam mense Octobri a. 542 Byzantium pervenisse ibique per quattuor 
menses ingentem stragem fecisse, mox a. 543, ut ait Marcellini continuator, Italiae 



17) Vide infra p. XIV. 

18) Get. 33, 171. 60, 315: *victor ac triumphator lustinianns imperator et ronsul Beliaarius Vandalici 
*Africani Geticique dicentur': item in ipso indice Geticorum (v. p. XV). cf. Get. 33, 171. Rom. 368. 375. 

19) Procopius bell. Vand. 1, 11. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XIII 

solum devastasse *Oriente iam et Hlyrico peraeque attritis'. itaque Thracias devastarit 
neeesse est eo ipso tempore, quod lordanes indicavit^o). 

His tam angustis terminis finitum circulum nemo opinor ad Cassiodorium referet. 
nam quamquam Gothi ante Theodericum ad sinistram Danuvii et in ora septentrionali 
Ponti degebant et ipse Theodericus ante Italiam Moesiam obtinuit et per aliquot an- 
nos Novas tamquam regni sedem habuit, ipse certe eiusque disciplinae homines quid 
secuti sint in Italiam translati, res gestae clare loquuntur. immo hic lordanem tene- 
mus historiam Gothorum Cassiodorianam ita excerpentem, ut Moesiaca et Thracica 
potissimum retineret. nam quidquid supra proposuimus, non ita comparatum est, ut a 
Cassiodorio abindicandum sit, quem non dubitamus historiae Gothicae foederatorum 
landes inseruisse et celebrasse Theodericianas de Butgaris victorias et multum fuisse 
in rebus Moesogothorum singillatim explicandis. sed sine dubio longe plura attulit 
de Italiae oppidis et Theoderici regis gestis ibi et institutis, idque premendum est 
talia plane desiderari, qualia vel in brevissimo Cassiodorii chronico leguntur ad a. 
500: 'Theodericus Romam cunctorum votis expetitus advenit et senatum suum mira 
^affabilitate tractans Romanae plebi donavit annonas, atque admirandis moeniis depn- 
^tata per singulos annos maxima pecuniae qnantitate subvenit. sub cuius felici im- 
^perio plurimae renovantur urbes, munitissima castella conduntur, consurgunt ad- 
'miranda palatia, magnisque eius operibus antiqua miracula snperantur'. 

Haec habuimus de patria et origine lordanis quae proferremus. post i^otariatum ^J^^^jj^^^^^»^^^^ 
pariter atqne Cassiodorius vita saeculari relicta monachus factus est teste ipso^^j : 
praeterea antem tam quae codices quidam de condicione eius in ecclesia enuntiant 
quam quae viri docti similia coniecerunt, parum probanda videntur esse. scilicet 
*episcopum' eum dicit librorum ordo primus in titulo Romanorum, *episcopum Ra- 
Wennatem' ordo tertius eorundem in titulo Geticorum: illud ab auctoritate satis de- 
fensum videndum ne conciliari possit cum loco quem sibi ipse tribuit monachi: hoc 
neque testimonio idoneo commendatur et sine dubio originem duxit ex accurata Ra- 
vennae urbis descriptione. — lordanem episcopum Crotonensem a. 551 ^^) et lordanem 
defensorem ecclesiae Romanae a. 556^3) quod viri docti quidam ab horum libellorum 
auctore non diversos esse contenderunt , nititur sola similitudine nominis non admo- 
dum rari. speciosius est quod ab lacobo Grimm ^*) propositum multi postea tenuerunt 



20) Non recte Schirrenus p. 88 ex hoc loco collegit lordanem eo tempore in Oriente versatum esse. 

21) Aliter verba ^ante conversionem meam' (c. 50, 266) accipi nequeunt. cf. Rom. praef. 4: 'quati- 
' nu8 . . . te . . . ad deum convertas', item Cassiodonns de orthographia praef. (gramm. Lat. ed. Keil 7, 144) : 
*po8t commenta paalterii, ubi . . . conversionis meae tempore primnm studium laboris impendi\ complura 
alia \ocA similia collegit Muratorius in praefatione ad lordanem. 

22) Papa Vigilius in damnatione Theodori episcopi Caesareae Cappadociae a. 551 (Mansi 9 p. 60) : 'nos 
'. . . cum Dacio Mediolanensi . . . Paschasio Aletrino atque lordane Crotonensi fratribus et episcopis nostris'. 
attulit Selig Cassel magyarUche Alterthiimer (Berolini 184$) p. 302, ita explicans, qui factum sit, ut Cassio- 
dorii origine Bruttii volumina dispensator eius lordani eiusdem regionis episcopo commodarit. quod ut non 
inepte excx)gitatum est, ita vincitur indiciis plnrimis et certissimis originis libellorum Thracicae. 

23) Papa Pelagius ep. 5 (al. 6) ad episcopos Tusciae: 'directam a vobis relationem defensore ecclesiae 
'nostrae lordane deferente suscipientea satis mirati sumus' cet. scripta est epistula (edita apud Mansium 9, 
716) XV kal. Mart. XV p. c. Basilii v. c. = p. C. 556. attulit idem Casselius I. c, ad historiographum 
rettulit Schirren p. 87. 

24) Script. min. 3 p. 182. 



Digitized by 



Google 



XIV PROOEMIVM. 

Vigilium eum, cui lordanes Romana inscripsit, fuisse papam eius nominis a. 538 — 
555. nam tempora recte conveniunt potestque addi et Vigilium a partibus imperatoris 
contra Gothos stetisse et annos 547 — 554 Constantinopoli exegisse ab imperatore prop- 
ter controversias de tribus capitulis quae dicuntur eo evocatum. item fortasse addi 
potest quod supra vidimus Castalium, cui Getica lordanes inscripsit, ipsius et Vigilii 
^communem amicum' vixisse in locis genti Gothorum vicinis, id quod Romae degenti 
aptum est^s). sed non sine iusta causa Adolfus Ebert^^) monuit parum apte mona- 
chum , qualis fuit lordanes , papam Vigilium non solum adloqui tamquam parem sibi 
sine uUa splendidi officii significatione, sed etiam hortari, ut relicto saeculo ad deum 
se convertat, id est ad exemplum auctoris et ipse monachus fiat, sane, si papa is 
fuit, subabsurde. omnino hoc quoque inventum ut ex eo genere est, quod tirones ad- 
mirantur, ita acri et experto iudici nequaquam probari poterit, immo quod parum 
Latine, sed re optime dicitur a posse ad esse non valere conclusionem , id si quid 
video hic quoque tenendum est neque indulgendum speciosis, sed certa sequenda. 
Libftih scnpti Q^^ tempore Romanorum librum scripserit, ipse lordanes ait in praefatione c. 4, 
scilicet res se narraturum *in vicesimum quartum annum lustiniani imperatoris' et 
denuo c. 363: 'lustinianus imperator regnat iam ann. xxnii'. qui est annus a k. Apr. 
a. 551 incipiens 2") . et vere narratur mors Germani, quae evenit autumno a. 550 2«), 
filiumque ex eo posturaum natum esse (c. 383) , item incursiones * quotidianae ' Scla- 
venorum et Antarum, scilicet expeditio ab iis a. 550 in Thraciam suscepta^*-^) , deni- 
que (c. 386. 387) victoria Langobardorum de Gepidis a. 551 reportata ^^) , ut mittam 



25) Schirreiius adicit^Vigilium , qnippe qui ipse ad imperatorem scribat (constitatum de tribus capitulis 
ed. Migne p. 104) 'Graecae linguae, sicut cunctis et maxime pietati vestrae notum est, sumus ignari', de 
Graecorum historiis ab amico eruditiore voluisse edoceri. quod si ita est, non penitus amicum novisse videtnr. 

26) Oeschichte der chrisUich-lat. Litteratur I p. 563. 

27) Ita enim secundum legem a. 537 (lustiniani nov. 47; cf. Cbr. Pasch. I p. 617 ed. Bonn.) anni lu- 
stiniani numerantur. 

28) Secundum Procopium 3, 40. 4, 20 anno xvi belli Gothici, id est 550, Germanus iter faciens in Ita- 
liam Serdicae in Dacia mediterranea ab imperatore subsistere iussus est propter metum incursionis barbarorum 
Transdanuvianorum : quibus domum reversis biduo ante diem itineri in Italiam suscipiendo destinatum Ger- 
manus morbo correptus obiit. duces autem ei substjtuti exercitum Salonas duxerunt ibique hiemem exegc- 
runt. unde coUigitur Germanum obiisse anno maiore ex parte exacto, fllium postumum natum esse aut anno 
eo extremo aut ineunte sequenti. 

29) Rom. extr., Get. 5, 37. 23, 119. Intellegitur ipsa illa incursio Sclavenorum et Antarum, propter 
quam Germanus pergens in Italiam Serdicae substiterat. Procopius 1. c. : SxXapTjvoav SfjiiXo; 3aoc cjirto irpo- 
repov dtpJxeTO iz 'PtufjLaiwv t-fjv "^f^^t Forpov oe roTafxiv oiotPctvTe; dfjLcpi No^iaiv t^X^ov. narrat deinde eos 
Thessalonicam petituros fuisse, sed metu Germani, qui olim contra Antas rem bene gesserat (Procop. bell. 
Goth. 3, 37) , omissa Maccdonia abiisse in Dalmatiam tum non parentem imperatori Orientis : mox nuntio 
accepto de morte Germani plures catervas Danuvium transiisse neque impediente iam duce illo tripertito ex- 
ercitu in Europa provincia a. 550/1 hiemasse. Procopius 1. c. : SxXapTjvoi hk ol xe tA itpiTepa dv -y^ "^i 
flaaiXlco; fe^^^ii-g-^Qi , . . xal aXXoi o\) TroXXtjj uaTepov "laTpov Te itoTap.ov StapdvTe; %ai toi; zpOT^poi; dva- 
fxiyJ}£vTe; xaT^deov is ttoXXtJ d^ouaia t-^^v 'Poifjiaicuv dpyT,v ... I; Tpla fjiivToi 'ziXt] o^pa; auTOu; SieX(5vTe; ol 
pdpfiapoi ouToi dv/jxeoTa dv F/jpcbTTT) ttj oXy) fp^a elpYdoavTO, oux iZ diTiSpop.'^; XYjtC^fJievoi Td dxeivTg ytupia, 
dXX' ttio-ep Iv ytupa olxefa otayetfJidCovTe; ouo£v Te oeoi^Te; iroXlfjLtov. similia narrantur 1. 4 c. 25. in hac 
ipsa regione cum lordanes degeret, explicatur ita, ut supra monuimus, tam eius amor in Germanum quam 
quae signiflcat de rerum statu in praesentiarnm. 

30) Procopiiis b. G. 4, 25. Gepidae cum Sclavenos Danuvium transeuntes adiuvarent, propter id Ro- 
manis exosi erant non minus quam Sclavoni ipsi : unde intellegitur, cur lordanes victoriam Langobardorum 
summis laudibus extollat. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XV 

expeditionem lustiniani Hispanam^*). contra nuUa mentio fit rerum postea gestarum. 
Narsetis in Italiam missi mense Aprili a. 551 , Totilae devicti a. 552. memineris 
autem auctorem scripsisse in Thracia, itaque prius rerum Constantinopoli gestarum 
notitiam accepisse quam Italicarum et magis illas curasse. — Getica auctor in prae- 
fatione ait se post coepta Romana elaborasse, deinde Romana resumpsisse. utrique 
libello eodem fere tempore finem impositum esse narratio confirmat: nam Germani 
mortem et filium natum in Geticis quoque commemorat (c. 14, 81. 48, 252. 60, 314) 
nec quicquam in Romanis refert quod postea acciderit. praeterea pestem, cuius in 
Geticis c. 19, 104 meminit, supra p. XII vidimus eam esse quae a. 542 Thracias et 
Illyricum, sequente Italiam devastavit, id quod et ipsum ducit ad a. 551. eodem 
igitur anno primum Getica, mox Romana lordanes edidit: nam quod in horum prae- 
fatione illa se ait 4am dudum' edidisse, intervallum aliquot mensium a tali scriptore 
omnino ita significari potuit. 

Duorum libellorum , quos lordanes elaboravit , Romanum ut tempore posteriorem, nbeui^nm"*'* 
ita ordine priorem esse se velle in praefatione ait, eumque ordinem libri quoque qui 
quidem utrumque habeant retinent. priorem inscripsit *de summa temporum vel ori- 
*gine actibusque gentis Romanorum', si quidem sequimur libros optimos quosque: 
quod in ipsius libri exordio c. 6 ^de cursu temporum' ait se scripturum esse, item 
c. 86 tamquam altero exordio facto transit ad ^Romanarum rerum ordinem actusque', 
inscriptionem confirmat. in praefatione scribens explicare se velle *quando mundus 
*coepit vel quid ad nos usque perpessus est', item in praefatione alterius libelli hunc 
citans sub indice *de abbreviatione chronicorum ', utroque loco argumentum magis 
quam titulum enuntiavit. a librariis editoribusve veniunt indices ^historia Romanae 
^rei publicae', quod subscriptum est in libris interpolatis (L), et qui vulgo fertur ^de 
^regnorum et temporum successione' a libris scriptis alienus. — Posteriorem libellum 
ad exemplum Cassiodoriani (Get. praef . 1 ) , cuius epitome est , auctor inscripsit * de 
'origine actibusque Getarum': quem indicem et libri optimi quique [IIPVL) prae- 
scriptum habent et ipse auctor respicit (1, 9: 'gens cuius originem flagitas' et c. 47, 
245: ^omnem Gothorum texamus originem' et in fine: ^huc usque Getarum origo ac 
^Amalorum nobilitas et virorum fortium facta'). praeterea quod subscribunt libri trium 
ordinum optimi quique [PVO Atr,): *explicit de antiquitate Getarum actusque eorum, 
^quos devicit lustinianus imp. per fidelem rei publicae Belesarium cons.', item ipsius 
auctoris esse probabile est : certe summo studio Belisarii cum lordanem flagrasse con- 
stet, hoc ad librarios eum propagavisse multo minus probabile est quam ipsum vel 
in libelli subscriptione professum esse. 



31) Athanagildi adversus regem Vesegotbanun Agilam rebeUionis et patricii Liberii ad banc adiuvaudum 
expeditionis tempora magis inde deflniuntur, quod lordanes scribens a. 551 earum meminit (G. 58, 303), 
quam editi libeUi tempora ex notitia earum rerum aliunde suppeditata. Isidorus hist. Goth. ad eram 587 
(scUicet in recensione meliore) Athanagildum tyrannidem arripuisse ait anno tertio rcgis Agilae, id est anuo 
551; additamenta ad Victorem Tunnunensem [p. 372 Ronc.) ad a. 552 adscribunt : * Agila mortuo Atbanagildus 
*qiii dudum tyrannidem adsumpserat Gothorum rex efflcitur'. lordanes rerum Hispanarum eatcnus gnarus, 
quatenus eae cum rebus Orientis coniunctae erant, cum signiflcet anno 551 currente lustinianum in eo fuisse, 
ut exercitum in Uispaniam mitteret (nam missum esse negat usus vocabulo ^destinatus'), probabile est Atha- 
nagUdum a. 550 a rege legitimo defecisse. — De Liberio vide Indicem s. v. 



Digitized by 



Google 



XVI PROOEMIVM. 

libem d^ wbns Dispositionem Romani libelli enarrare supervacaneum est : nam cum perspicua sit, 
^"*"*^ pauca quae de ea re dicenda sunt aptius in auctoribus enarrandis significabuntur. — 
^Summam temporum\ quam in libelli indice posuit, ut in praefatione explicat, ita 
enarrat, ut a creatione mundi per generationes patriarcharum ad Abram sive Ninum, 
ab hoc per reges Assyriorum, Medorum, Persarum, Graecorum, id est Ptolemaeorum 
Aegyptiorum, Romanorum ad lustinianum decurrat, ita tamen ut postquam ad finem 
regni Aegyptiaci pervenit (c. 85) , Romae urbis historiam ab ipsis primordiis explicet, 
donec ad Augustum progressus c. 250 ad interruptum ordtnem redit. chronologia 
operis non tam obscura est quam perturbata, contaminata scilicet ex duobus auctori- 
bus32) altero Hieronymo, cui Christi natalis incidit in annum mundi 5200, altero de- 
perdito adscribente eum ad a. 5500. quae differentia cum ad chronica huius generis 
recte aestimanda pertineat, visa est diligentius exequenda esse. dedi conspectum 
computationum diversarum apud lordanem repertarum interpretatione subscripta. 

anni 
(c. 7) ab origine mundi ad diluvium 2242^3) | 

(c. 9) a diluvio ad Heber 525 34) (c. 11) fiunt 3308 

(c. 10) ab Heber ad annum nati Abrahae, Nini xlii 541 ^^) j 
(c. 49) reges Assyrii a xlii Nini ad finem regni [1197 36)j 

(c. 57) reges Medorum 258^7) 



32) Praeterea aoni regttm Romanonim c. 87. 106, item coiisulum reliquorumque eponymorum c. 111. 
112 descripti sunt ex Ruflo Festo ita, ut ad ipsius operig chronologiam non applicarentur ; quam ob rem eos 
praetermisi. 

33) Sic Hieronymus praef. p. 8 et posteriores omnes. 

34) Numeri incorrupti sunt, nam anni quattuor patriarcharum c. 10: Arfaxatb 135 -|- CJainan 130 -f- 
Sala 130 4- Heber 130 summae c. 9: 525 recte respondent, respondetque item numerus 3308 c. 11. — 
Cainan alter, quem admisit lordanes, comparet item apud lxx interpretes, certe ut nunc leguntur, Gen. 11, 
12; apud Prosperum p. 523 Ronc, si quidem baec vere Prosperi sunt, non interpolatoris ; apud Syncellum 
p. 617; in Cbronico Pascbali p. 43; apud Barbarum Scaligeri p. 179 ed. Scboen. eum flctum ad tegendum 
Lucae eyaugelistae de genealogia Cbristi errorem omiseruut optimi quique auctores et cum bis Eusebius. 
Aegyptiacae bibliorum interpretationi mature insertus videtur esse (Kuenen de stambom van den masoretischen 
Tekst des O, Testamenis Amstelaedami 1 873 p. 48) , tarde ex eius regionis scbolis extra Aegyptum propagatus ; 
certe qui eum agnoscunt auctores sectae Alexandrinae omnes esse aliunde quoque constat praeter Prosperum 
Prosperive interpolatorem nostrumque lordanem. quam ob rem etiam bos duos probabile est adbibuisse com- 
pendium aliquod cbronograpbicum sectae Alexandrinae. — Ceterum cum et bi quos enumeravi omnes et reli- 
qui auctores Hebro dent annos cxxxiv, numerus cxxx error videtur esse lordani proprius : quo emendato anni 
ab Adam ad Abram natum Syncelliani 3312 (p. 183) apud lordanem quoque adsuut. 

35) Numeri singulares: Falecb 130 + Ragau 132 + Serucb 130 + Nacbor 79 4- Tbara 70 summae 
c. 10 : 541 item recte respondent. iidem numeri inveniuntur apud lxx interpretes et in plerisque aliis la- 
terculis : observandum est errorem Eusebii vol. I p. 90 (non librariorum eius) Ragau dantis a. cxxxv contra 
ipsoB Eusebianos calculos ab lordane recte evitari. 

36) Hi numeri cum descripti sint ex Hieronymianis et summam quoque annorum 1240 (c. 49) ex Hiero- 
nymo lordanes adsciverit, numeri qui differunt scilicet bi: 

Hieronymus : lordanes : 

c. 19 Armamitres 38 35 

c. 25 Spbaerus 20 30 

c. 32 Lampndes 32 37 

c. 37 Mitbraeus 27 29 

errores sint necesse est sive librariorum sive auctoris ipsius. aumma autem illa annorum 1240 cum compre- 
bendat annos Nini primos xlii, ei substituimus eam quam in computo Hieronymus posuit. 

37) Numeri regum singulorum ab Hieronymianis non differunt nisi quod Pbraorti c. 55 anni dantur xxti 
pro XXIII, quod retinui, cum etiam summa annorum cclviii uno minor sit Hieronymiana. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XVII 

(c. 57) reges Persarum 230 -^^i 

(c. 72) Alexander magnus 5-*^) 

(c. 71) reges Graeci 296^«) 

(c. 52) ab origine mundi ad regis Medorum Madidi a. ix, Romuli i 4650^^) 

(c. 61) ab origine mundi ad templum Hierosolymitanum restitutum 4930 ^2j 

(c. 85) ab origine mundi ad Augusti xlu, Christi natalem 5500 ^^j 



38) Ipsum numeram Hleronymus non posuit, in calculo Persis tribuens annos 231 ; singuli numeri col- 
lecti totidem erflciunt, si quidem admittimus, quod admisit Hieronymus addita excusatione exili, Darii annum 
seciindum pro dnobus numerari, item Cyro damus a. xxx et reges qui nou perannaverunt omittimus excepto 
Artabano, aut, quod eodem redit , Artabano quoque omisso Cyro tribuimus a. xxili. apud lordanem qui tra- 
diti sunt numeri (omissis regnis non annuis omnibus) efflciunt a. cccxxxi, sed cum in Cyro errore xxxii 
esse videatur pro xxxi, probabile est summam quam posuit ccxxx veram esse. ceterum quod *plus minus' 
voc^bula ei addidit, confusionis ab Hieronymo commissae indicLum est. 

39) Alexandri annos, apud Hieronymum Abr. 1688 — 1692, lordaues male ita rettiilit, quasi numero eo 
qui sequitur comprehenderentur, continuum ordinem male interrumpens. 

40) lordanis numerus convenit laterculo Hieronymiano , cum ipse Hieronymus nunierum ponat uno anno 
minorem. 

41) Annua nonus Medidi, secundum Hieronymum Abrahae 1264, primus Romuli, secundum eundem 
Abrahae 1265, si cum lordane ab Adam ad Abram natum iiumeramus a. 3308, incidunt in a. 4572 et 4573. 
Medidi annum nonum primumque Romuli eundem fere esse auctor sine dubio sumpsit ex Hieronymo nume- 
ravitque cum eo ab Abra nato ad primum Romuli annos 1264 vel 1265. cum ea numeratione male con- 
iunxisse videtur alteram, qualis adest apud Prosperum p. 523 et Barbanim Scaligeri p. 191 Sch. et fere In 
omnibus similibus systematis fuitque sine dubio etiam in compendio quod in primordiis lordanes secutus est, 
annorum ab origine mundi ad annum promissionis primum 3388 et hunc primum promissionis annum male 
confudisse cum primo Abrahae, cum sit eius a. lxxv. ita bis numeratis primis annis Abrahae lxxv Ro- 
muli primus fit annus mundi 1264 4- 3388 = 4652. exigua duorum annorum differentia facile explicatur 
anno a quo et ad quem numeratiir male aut admisso aut omisso, id quod calculatoribus sacrorum numeronim 
saepissime accidit. 

42) Hic numerus cum ad Hieronymianos nullo pacto aptari possit, secundum doctrinam Syncelli (p. 457 
Bonn. ; cf. Clinton fast. Hell. 2 p. 375) et primus anni Cyri et primus sacerdotis €orababel qui templum re- 
stituit incidunt in anuum mundi 4932. profectus est igitur ex chronologia eadem, ex qua venit numerus qui 
sequitur. 

43) Ad hunc numerum ut calculis nullis Eusebianis vel Eusebianorum similibus perveniri potest, ita 
incorruptus est; immo tenuerunt eum antiquissimi quique scriptores sectae christianae , ut Hippolytns, 
quippe qui (apud Photium cod. 202) scribat mundum per sex milia annorum duraturum esse, Christum au- 
tem venisse extremo miUennio medio, et egregius chronographus lulius Africanus (apud Syncellum p. 616). 
sed non ab Africano pendere lordanem inde intellegitur, quod Cainan alterum Africanus non magis quaip 
Eusebius admisit (Syncellus p. 149. 216) longe aliam viam iugressus, ut ad numerum illum perveniret (Eu- 
sebius 1 p. 99 Sch. cf. Syncellus 1. c). at ea quoque aetate, qua scripsit* lordanes , computatio annorum 
VD a mundo creato ad Christum natum nequaquam exoleverat: immo adest apud chronologos Aegyptiacos 
scholae Panodorianae et Annianae (Syncellus p. 617 cf. p. 150) , apud Malalam Antiochenum (p. 227) aucto- 
rem saeculi septimi ineontis, adeoque in annalibus Ravennatibus , ubi ad a. 495 adscriptum est (p. 668 ed. 
meae) : ^flunt ergo ab adventu domini usque ad consulatum Yiatoris anni d, ab Adam autem anni vi milia'. 
qui numerus tribus tantum annis discedit a computatione annorum mundi Byzantia sive Romana, qualem et 
alii sequuntur et auctor Chronici Paschalis; nam secundum eam annus Chr. 495 est mundi 6003 (Ideler 
chronol. 2, 462). quid quod ad hunc numerum efflciendum auctores hi etiam Cainan altero usi sunt quam- 
quam conflcto ob aliam causam (SynceUus 1. c.) videmus igitur lordanem hic adseclam esse doctrinae Aegyp- 
tiacae, ita tamen, ut ei sese nequaquam mancipet, sed pro sua imbecillitate Hieronymianam et Panodorianam 
male confundat. nam cum secta Aegyptiaca de annis ante Abram natum eum ita vidimus convenire, ut 
propter suum errorem annos numeret 3308 pro 3312 (adn. 34). contra ab Abram nato adsunt apud eum nu- 
meri aut Hieronymiani aut Hieronymianis proximi: Assyrii 1197 -|- Medi 258 + Persae 230 + Alexander 
5 -|- Ptolemaei 296 4- Augustus (a. 16 — 42) 27. Fiunt anni 2013, id quod a computatione Hieronymiana 
annorum a nato Abram ad natum Christum 2015 pro condicioiie lordaniorum non differt. itaque suas com- 
pntationes si ipse sequeretiir, Christus ei natus foret anno mundi non 5500, sed 5321. 

loRDANB^. f. 



Digitized by 



Google 



XVIII PROOEMIVM. 

(c. 61) a prima templi Hierosolymitani aedificatione ad secundam 512*^) 

(c. 85) a Romuli anno primo ad Augusti xlii Christi natalem 755^-») 

^GeUcortm Gctica cum intcF omnis generis vitia quibus laborant etiam inordinata sint et 

perturbata tota, utile visum est. dispositionem argumenti talem proponere, qualem illa 
vitia permiserunt. cardo narrationis universae Gothorum est tam cum Getis (c. 5, 40. 
9, 58) quam cum Scythis (c. 4, 29 cet.) aequiparatio, quo posito et de Getis Scythis- 
que tradita historica vel pseudohistorica et Gothorum narrationes populares uberrimam 
materiem Cassiodorii duodecim libris praebuerunt. utramque aequiparationem olim ex- 
cogitatam Gothici auctores in rera suam verterunt non coacti locum in fabulosa anti- 
quitate sibi ipsi comminisci, sed commentis usi a mirabiliura exegetis dudum paratis. 
vere narrationem lordanes ait explicari secundum reges, scilicet secundum regum ex 
chronico opinor Hieronymiano potissimum deductam seriem ab antiquissima aetate 
decurrentem ad Romanos, sed ut passim ordo hiet. ita, ut mittam priora, post 
Tiberium nominatur Doraitianus, post hunc Severus, post Constantinum Valens, sci- 
licet quod de iraperatoribus interpositis non repperit auctor quod ad Gothos referret 
aut certe quod ad Gothorura laudem pertineret: qua de re videnda sunt quae raox in 
recensu auctorum dicemus sub Amraiano. interpositae sunt praeter rerum Gothicarum 
narrationes ex diversis auctoribus petitas descriptiones loconim ex chorographia aliqua 
desumptae, sicut sub oculis ponit tabula subiecta elaborata diligentius in priore parte 
magis incondita, in posteriore ad brevem regum indicera fere redacta. 

Introductio chorographica 1 — 24. 
Oceanus 1—6. 
Insulae ad orientera 6. 

^ ad occidentem : minores 7. 8. 

Britannia 10 — 15. 
Scandia 9. 16—24. 
Gothorum egressus in Gothiscandiam. Berig rex 25. 
Gothi apud Vlmerugos 26. 
I. Gothi ad paludera Maeotidera. Ingressus in Scythiara. Filiraer rex 
27-37. 

Scythiae descriptio 30—37 46). 
Gothorum sedes tres 38 — 42. 
Studia sagittandi. Heroes 43. 

Tanausis rex devincit Vesosem regem Aegyptiorum. Scjihae Parthi 
44—48. 

Tanais et Danapri descriptio 45. 46. 
Amazonum Scythicarura feminarura regnura in Asia 49 — 57. 
Caucasi descriptio 52—55. 



44) Secundum IMeronymum aedes facta est a. Abr. 984, restituta a. 1496. 

45) Secundum calculos Hieronymi Komuli annus primus est Abr. 1205, xlii Augusti Christi natalis Abr. 
2016 : eftlcitur numenis 752 a lordaniano non multum recedens. 

46) Hunc locum auctor postea citat c. 23, 119 tamquam 'initium expositionis vel c^italogum gentium'. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XIX 

II. Gothi cis Danuvium in Moesia et Thracia (cf. 38. 39). 
Telephi et Eurypyli in Moesia regnum 58 — 60. 
Tomyris regina devincit Cyrum 61. 62. 
Antyrus rex vincit Darium, Xerxen repellit 63. 64. 
Gudilae regis filia Philippo Macedoni nubit; idem Odessum obsidet 

65. 66. 
Sitalces Perdiccam vincit 66. 

Boerebista rex. Dicaeneus, Sullae aequalis 67 (cf. 39). 
Caesare dictatore, Augusto, Tiberio Gothi incolumes 68. 

Dicaenei disciplina 69 — 72. 
Comosicus rex 73. 
Corillus rex 73. 

Daciae descriptio 74. 

Danuvii descriptio 75. 
Diurpaneus rex. Bellura cum Domitiano 76 — 78. 

Ansium sive Amalorum genealogia 78 — 81. 

III. Gothi super mare Ponticum 82 (cf. 38. 42). 

Maximinus imperator genere Gothicns quid gesserit sub Severo, Ca- 

racalla, Elagabalo, Alexandro, denique imperans ipse 83 — 88. 
Ostrogotha rex pugnat cuni Philippo 89 — 93. 

Marcianopolis descriptio 93. 
eiusdem victoria de Gepidis: horum origo 94 — 100. 
Cniva rex pugnat cum Decio 101 — 103. 
Gothi tempore Galli et Volusiani, item Aemiliani 104 — 106. 
Gallieno imperante Gothi Asiam diripiunt 107 — 109. 

notabilia de Chalcedone, Ilio, Anchialo 107 — 109. 
sub Diocletiano collegisque Gothi quid fecerint 110. 
item sub regibus Ariarico et Aorico imperante Constantino I 111. 112. 
Geberich rex imperante eodem Vandalos devincit 113 — 115. 
, Hermanaricus rex devincit Herulos Venetos Aestos 116 — 120. 

Hunnorum origo et progressus 121 — 128. 
Hermanarici pngnae cum Hunnis et excessus 129. 130. 
Ostrogothae et Vesegothae sese separant 130 (cf. 42. 82. 246). 

Res Vesegotharum. 

Fritigemus cum suis in Thraciam et Moesias transit 131—136. 

vincunt et occidunt Valentem imp. 137. 138. 

Athanaricus rex pacem facit cum Gratiano et Theodosio I ; moritur Constan- 

tinopoli 139—144. 
Gothi cum Theodosio Eugenium devincunt 145. 
Alarici I regis imperantibus Arcadio et Honorio res gestae eiusque mors 

146—158. 

Ravennae descriptio 148—151. 
Athaulfi regis res gestae 159—163. 
Segerici regis res gestae 163. 
Valliae regis res gestae 164—175. 

excursus de regno Vandalorum 166 — 173. 

excursus de Amalis maioribus Eutharici ad Vesegothas migrantibus 174. 



Digitized by 



Google 



XX PROOEMIVM. 

Theoderidi 1 regis prima cum Romanis dissidia 176. 177. 

Attilae natura et mores 178 — 183. 

Vesegotharum cum Romanis foedus adversus Attilam 184 — 191. 

pugna in campis Catalaunicis ; mors Theoderidi 192 — 217. 
Thorismudi res gestae et mors ; continuatur item narratio de rebus ab Attila 

gestis 218—228. 
Theoderidus 11 rex 229—234. 
Eurichus rex; simul explicantur imperatorum Occidentis a morte Valenti- 

niani III ad Augustulum vices^'), item regnum Odoacri 235 — 244 (cf. 284). 
Alaricus II rex Vesegotharum ultimus 245 (cf. 297). 



Res Ostrogotharum. 

Vinitharius rex vincit Antas, vincitur ab Hunnis 246 — 249. 
Hunimundus rex 250. 
Thorismud rex 250. 
interregnum xl annorum 251. 
Valamir rex 252—276. 

mors Attilae et dissolutio regni Hunnorum 254—263. 

sedes populorum Gothicorum ad Danuvium inferiorem; in his de origine 
auctoris 264—267. 
Thiudimer rex: Macedoniam occupat 277 — 288. 
Theodericus rex 289—304. 
Athalaricus rex; Amalasuentha 305. 306. 
Gothi debellantur ab lustiniano 307 — 314. 



Epilogus 315. 316. 

iibeuf de"ebu8 Chronologia regni Gothorura vertitur in explicando numero annorum mmxxx, quot 
^®*^*^" duravisse regnum Gothorum lordanes ait c. 60, 313 secutus sine dubio numeros Cas- 
siodorianos, de suo adiectis annis qui a morte Theoderici (a. 526) ad captum Vitigem 
(a. 540) fluxerunt. quem numerum cum dubitari nequeat aptatum esse ad chrono- 
graphiam ea aetate receptam Hieronymianam, Gothorum regum principium ita refertur 
ad annum a. Chr. 1490, Abrahae 527. at ab eo anno quibus epochis Cassiodorius 
auctorve eius (nam eum in his pendere ab Ablabio probabile est) ad suam aetatem 
pervenerit, exilis quae superest epitoma non aperit, quamqnam narrationem in uni- 
versum apparet respicere cardines ea aetate receptos. coniecturis computationem de- 
perditam supplere ut mei officii non est, ita adscripsi elegantissimam restitutionem 
Gutschmidii p. 141 — 148 paucis adiectis non meis, sed eius observationibus et expli- 
cationibus. ut acuta omnia sunt, ita dubia multa: hoc tamen non dubium chronolo- 
giam, cuius rudera servavit lordanes, ordinatam fuisse, ut ait praefatio epitomatoris, 
'per generationes et reges\ 



47) In hac parte auctor propoBiti qaodammodo oblitus non tam Vesegotharum res explicat quam imperii 
Occidentis ruinam. 



Digitized by 



Google 



P^OOEMIVM. 



XXI 



aimi ante Ghr. 



14904S)- 
1323- 



-1324 
-1290 



generationes quinque primorum regum Gothorum a Berig ad 
Filimer (e. 4, 25. 24, 121), annorum c. clxvii .... 

Tanausis^») proxime ante Amazones (c. 7, 49), ann. c. xxxiii 

Amazonum tres generationes (Lampeto et Marpesia — Mena- 
lippe et Hippolyte — Penthesilea) annorum c (c. 7, 52) . 

A bello Troiano sive a morte Penthesileae (c. 8, 57) sive a 
morte Eurypyli (c. 9, 60) ad primum annum Cyri^*») anni 
paene dcxxx (c. 10, 61), proprie dcxxxi 

a Cyro ad SuUam 

Boerebista rex tempore Sullae (c. 11, 67) 

Comosicus rex 

Corillus regn. a. xl (c. 12, 73) ; aetate Tiberii (c. 11, 68) [?1 22 a. Chr. —18 p. Chr. 

intervallum (c. 13, 76) generationis unius 19—50 



1289—1190 



1190—559 
558—91 
90—57 
56—23 



Amali 



Balthae 



Gapt^*) Dorpaneus rex 

Hulmul 

Augis 

Amal 

Hisama 

Ostrogotha rex . . Nidada 

Humul Ovida (Cniva rex?) 

Athal rex . . . . Helderich 

Achiulf Giberich rex^^) 

Hermanarich rex 

Vinitharius 

Hunimundus 

Thorismud 

interregnum a. xl ^c. 48, 251) 

Valamer 

Thiudimer 

Theodericus 

Athalaricus 

Theodahadus 

Vitiges 

Fiunt anni regni Gothorum 1490 + 540 = 2030 (c. 60, 



51—83 
84—117 
118—150 
151—183 
184—217 
218—250 
251—283 
284—317 
318—350 
351—376 



. . .—404? 
405?— 444? 
445?—. .. 

475—526 
526—534 
534—536 
536—540 



313) 



48) Annus nititar testimonio Herodoti 4, 7: ixta ocp(ot (Scythis) ijztixt '^f^n^aoi xa o6(i.iravTa Xi-^o^at 
elvat dnb tou itp(6Tou ^aot>ioc TapfiTdou ii t9)v Aapelou hid^aais r^v irl ocp£a; yiXlwv ou Tikim d)vXA TooauTa. 
pugnam ad Marathonem Hieronymus refert ad a. Abr. 1525 = a. Chr. 492. Qutachmid. 

49) Tanausis rex aequalis Yesosis sive Sesostris regnavit secundum Eusebium ab a. ante Chr. 1374 ad 
a. 1319; magis iustos numeros ei Cassiodorius adsignavit. Gutschmid. 

50) Hunc annum intellexit lordanes, ultimum regni eius signiflcavit. Gutschmid. 

51) yixerunt igitur et Dorpaneus rex et princeps Amalorum , quos iuxta ponit lordancs c. 13, 78, se- 
cundum calcnlos Cassiodorii imperante Domitiano. Gutschmid. 

52) Constantinus qui Yandalos in Pannonia coUocavit (c. 22, 115), obiit a. 337; Yandali si per lxx 
fita scilicet pro lx emendat Gutschmidius) annos ibi manserunt, in GalUam abierunt a. 406. victoria Gibe- 
richi de Yandalis sic incidit in a. c. 336. Gutscbmid. 



Digitized by 



Google 



XXII PROOEMIVM. 

In Vitige subsistit narratio neque recensentur reges Gothorum qui postea fuerunt 
Ildebadus Erarichus Totila, quamquam primi et teitii auctor meminit, quoniam Con- 
stantinopolitanis hi non visi sunt legitime regnum obtinuisse: immo diserte ait auctor 
regnum Gothorum in Vitige finiisse (c. 14, 81. 60, 315). 

mar^M^uudia Auctorcs ubi extant, unde sumpta sunt quae leguntur apud lordanem, sive ipse 
librum expilavit sive per alium,' loca quae huc pertinent ut cum lordanianis com- 
ponerentur et ita quid in singulis aut additum esset aut erratum , facile pateret, 
ut potui curavi. contra locis similibus accumulandis aut valde fallor aut obscuratur 
magis quam adiuvatur iusta rerum indagatio: ea enim in eo consistit, ut ubi habe- 
mus tam expilatum librum quam expilantem, expilata semoveantur, quae restant com- 
parentur et ponderentur. sed tamen plene id perfici non potuit propterea quod saepe 
dubitationi locus est, quam editorem non tam de tripode decidere oportet quam le- 
gentis iudicio subicere: etiam saepius duo auctores cum eundem librum expilarint, 
quodammodo medium locum tenent inter testes eos, quorum alter ab altero pendet, 
et eos, qui inter se communionem nullam nisi facti ipsius habent. haec ubi ita esse 
mihi visa sunt aut ubi per exceptionem similia afferenda erant, id quod raro eve- 
nit, auctoris nomini notam praemisi loci conferendi (cf.). — Deinde in auctoribus 
indicandis in duobus libellis diversam viam tenui. nam Romani libelli auctores ut 
plerumque facillime et certissime indicari possunt, praeterea pro exigua libri utilitate 
ab operosa diligentia cavendum fuit, ita in Geticis, quae licet ipsa infimi ordinis, 
pulchenima quaedam et summi momenti capita sola servarunt, auctorum disquisitio 
difficillima est et saepe perplexa. ideo in Romanis plerumque satis habui ad singula 
capita auctorem cuius esset in margine laudare (locis sumptis ab auctore aut deper- 
dito aut incerto IGNoti notam adscripsi) nec nisi per exceptionem, ibi fere ubi 
longius ab auctore lordanes discessisset , illius verba subscripsi: in Geticis autem et 
quaecunque loca compilatorem ipsa adhibuisse iudicarem et ex affinibus quoque, de 
quibus modo dixi, potiora, totidem verbis in inferiore margine adieci. ita quae in 
Geticis quaestio est gravissima, ut deprehendantur ab auctore propter studia Gothica 
temere et fraudulenter interpolata, iam habebit paratum et certum fundamentum. 

Editioni8 ratio Editorum lordauis nullum neque in apparatu neque in adnotatione iustis desideriis 
satis fecisse inter viros doctos convenit, quamquam postremus Clossius mediocriter 
quidem, sed non inutiliter in utraque re elaboravit. sane dolendum est auctorem 
pessimum, sed ut res se habet necessarium, ita autem comparatum, ut multo magis, 
quam in aliis auctoribus usu venit, utilitas eius pendeat a recta recognitione et iusto 
apparatu, per tot annos iacuisse multorumque egregiorum virorum laboribus damnum 
non exiguum ex parum apto et subinde fallaci instrumento illatum esse. mit mehr 
als Ungeduld, mit einer Art von Verzweifliing warten wir seit wenigstens zwanzig Jahren 
auf die neue Ausgabe des lordanis : ' verba sunt Waitzii cum de Clossiana recognitione 
iudicium tulit ante annos et ipsos undeviginti. iam cum mihi sive contigisset sive 
accidisset, ut laborem ante multos annos privato consilio incohatum, sed intermissum 
et quodammodo abiectum in me reciperem societatis monuraentorum patriorum eden- 
dorum publico consilio obtemperans, his quadraginta annis, per quos lordaniana qui 
exposcunt in deserto errarunt, quantum fieri poterat paucissimi ut accederent curavi: 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXIII 

apparatum congessi, quae necessaria mihi visa essent adieci, cavi ne nimium mihi 
proponerem. iam quae coUegi cum trado collegis, volo reperiantur inter eos iusti 
aliquot et aequi iudices, qui agnoscant medium me tenuisse inter levem celeritatem 
et procrastinationem editori quam litteris utiliorem. 

Auctorum qui de lordane et Cassiodorianis scripserunt quamquam recensum dare ^^erti?r*!m"de 
non placet, quorundam commentariorum hoc loco mentio facienda est, cum et pro- 
prie ad lordanem pertineant et multa attulerint utilia et vera: dico Henrici de Sybel 
*de fontibus libri lordanis de origine actibusque Getarum' (Berolini 18*38. 8. pp. 45); 
lacobi Grimm iiber lornandes und die Goten in actis maioribus academiae Berolinensis 
a. 1846 p. 1 — 59 et denuo in scriptorum minorum vol. 3 p. 171 — 235; Caroli Schirren 
*de ratione quae inter lordanem et Cassiodorium intercedat' (Dorpati 1858. 8. pp. 94) : 
Rudolfi Koepke Deutsche Forschungen : die Anfange des Konigthums bei den Gothen, Berlin 
1859. p. 44—93; Alfredi a Gutschmid de Schirreni libello iudicium insertum lahnii 
annalium volumini LXXXV (1862) p. 124 — 151. ab his auctoribus quae sumpserim 
recte et acute excogitata, suis locis cum debita laude significavi, ut item non tacui 
quae mihi non probarentur, ubi dissentiendi causa et ratio ut afferrentur interesse mihi 
visum esset; multa vero quae displicebant tacite praeterii. item tacite fere ab iisdem 
viris et ab aliis eruditis adscivi, quae sola comparatione locorum continentur: nam 
eiusmodi inventionis primos auctores persequi neque expedit neque omnino fieri potest. 
profitemur in universum id quod talibus disquisitionibus fere commune est, plurima 
deberi priorum diligentiae et si quid profecimus, profecisse nos umeris eorum innixos, 
ut nostris deinde innitentur qui post nos venient. 

lam recensum dabimus auctorum , ad quos redire videntur quae refert lordanes, bHUirRom^n/s" 
tam eorum quos ipsum adhibuisse probabile est quam quorum copias alio scriptore 
interveniente adscivit. quos nomine citat excepto Cassiodorio et Hieronymo et Orosio 
omnes ad secundum ordinem pertinere crediderim: nam cum in Romanis raro aucto- 
rem nominet, Getica, quae ipse ait epitomam esse historiae Cassiodorianae, non pau- 
cos habent, adsumptos opinor ex doctiore auctore, ut nominibus doctrinae non con- 
temnendae speciem prae se ferentibus suam exilitatem omaret. unde in operis prin- 
cipio, ubi paullo minus indiligenter rem gessit, auctorum laudationes frequentius longe 
quam postea reperiuntur. nomina auctorum quae non ennntiantur uncis quadratis in- 
clusi. in universum satis habui nomina ponere, plura addidi ibi ubi e re esse vide- 
batur. incipiemus ab auctoribus adhibitis aut ad utrumque libellum aut ad solum Ro- 
manum conscribendum. 



AVCTORES LIBELLI DE ACTIBVS ROMANORVM. 

I. [Flori] epitomam ab ipso urbis Romae principio usque ad bellum Philippicum Pioms 
lordanes in Romanis c. 87 — 209 ita secutus est, ut excepto uno loco 111 — 114 ex 
Kufianis inserto aliena nulla interponeret , complura omitteret, multa in compendium 
redigeret, pleraque autem ipsis verbis retentis redderet: id quod ubi Floriana inci- 
piunt etsi auctorem non nominat, tamen satis significat verbis 'ut ipsorum', id est 
Romanorum, 'verbis loquamur'. unde haec pars operis a graramaticis eiToribus longe 



Digitized by 



Google 



XXIV PROOEMIVM. 

minus inquinata est qnam quae praeterea apud eum leguntur. a devicta Macedonia 
inde lordanes a Floro ad Rufium se convertit, sed ut et insigniora quaedam, Galatarum 
in Asia cum Romanis proelium duce Manlio (c. 224) , Parthorum de Crasso victoriam 
(c. 236. 237), Antonii et Cleopatrae interitum (c. 251—254), laudes Augusti (c. 255) 
propter admirabilem pulchritudinem Rufianae exilitati substitueret et, ut supra (p. XII 
dixi, res Illyrici, quarum lordani praecipua cura erat, postquam ad Rufium enarravit 
(c. 214—221), denuo c. 241—248 ad Florum repeteret addito praeterea narrationis 
Rufianae supplemento de Marmaridis et Garamantibus in Africa (c. 249) . — Haec cum 
condicio sit excerptorum Florianorum apud lordanem, ea quatenus perveniunt Florum 
edenti codicis instar sunt eiusque longe optimi, id quod recte intellexit et Florum suum 
ut aliis subsidiis ita lordanis auxilio egregie reformavit Otto lahn araicus quondam 
meus praestantissimus , cuius tum cum eo mihi communis laboris grata non minus 
quam luctuosa recordatio hodie animum subit. et adhibuit lahnius non lordanem edi- 
tum totum corruptum, sed ex libris quos habui praestantissimum Heidelbergensem, 
unde factum est, ut ex hac mea lordanis recensione ad Flori crisin novi non multum 
accedat. nihilo minus Flori libros denuo recognoscenti non inutilem eam futuram 
esse existimo. nam ut consentaneum est de lectione lordanis iam libris eius plene 
excussis magis constare quam lahnio constare potuit, ita is eo nomine erravit, quod 
praeter Heidelbergensem Monacensem quoque Pollingensem {P lahnii) non solum ad- 
hibuit, sed etiam Heidelbergensi quodammodo aequiparavit , cum sit notae deterioris 
neque uUum locum in crisi teneat. sed ipsum quoque de Florianis lordanis iudiciura 
aliquatenus reformandum est. scilicet cum Flori crisis innitatur libris duobus Naza- 
riano hodie Heidelbergensi et Bambergensi, ii ubi discedunt, lordanes pleruraque litem 
ita dirirait, ut alteri utri calculum addat, crediderimque iusto saepius editores reces- 
sisse a consensu lordanis cum altero utro Flori libro. sed tamen consensus lordanis 
cum altero utro codice non eandem vim habet. usus est enim, ut optime intellexit 
lahnius, libro Bambergensis simillimo, antiquiore sane eo saeculis non paucis et pro 
aetate emendatiore, sed item inquinato mendis cum solo Bambergensi communibus. 
loci, ubi lordanes et Bambergensis Flori contra Nazarianum in falsis consentiunt sunt 
inter alios Flor. 1, 3, 5 = lord. p. 12, 3, ubi pro citavere leges nefas Nazariani illi 
substituunt ut auderet leges nefas plane ineptum, item Flor. 2, 7, 10 = lord. p. 20, 31, 
ubi Florus scripsit Aoum^ Nazarianus habet dum leviter corruptum, Bambergensis et 
lordanes lectionem interpolatam Sa{v)um, e contrario errores in Nazariano admissos 
itera apud lordanem redire lahnius p. XIII si quid video non recte contendit, ut ubi 
consentiant inter se lordanes et Nazarianus, Bambergensis lectio auctoritate destituatur. 
nec magis, ni fallor, loci inveniuntur, ubi Flori libri duo in falsa aliqua lectione 
graviore conspirent contra lordanem^^)^ ^um adsint pauci, ubi vera lectio apud solum 
lordanem invenitur diverse corrupta apud Florum, ut Flor. 1, 5, 2 = lord. p. 12, 19 



53) Nam haiuscemodi consensiis exempla quae lahnius praef. p. VIII composuit aut talia sunt, ut duo 
Ubrarii facile in eundem errorem sua sponte incidere potuerlnt, ut Flor. 1, 7, 9 moUentibus (vel moi^enUbtis) 
aedem = lord. p. 13, 20 molientibus edem; Flor. 1, 9, 2 annum s= lord. p. 14, 14 annuum, aut falsa; ita 
Flor. 1, 7, 8 = lord. p. 13, 18 res ut in Bamb. et Naz. ita apud lordanem quoque legitnr omnino retinen- 
dum, reiciendum autem rex quod e\ deteriore quodam libro lordauis lahnius adscivit. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXV 

augeri legit lord. recte, aufjure Bamb. , augerit Naz. , item Flor. 1, 11, 10 = lord. 
p. 15, 21 Maenius apud lordanem est menius, in Bamb. menenius^ in Naz. moenibus. sed 
non desunt errores utrique Flori libro cum lordane communes, id est saeculo sexto anti- 
quiores, ut Flor. 2, 2, 31 = lord. p. 21, 35 imperia gentium pro interiacentium. — In 
Florianis his recensendis hoc tenui, ut lordanis lectionem simpliciter repraesentarem 
neque ipse saperem ultra Florum talem, qualem lordanis legit, itaque corruptelas ei aut 
cum utroque Flori libro aut cum Bambergensi solo communes in textu reliqui. quae apud 
Florum leguntur incorrupta , corrupta apud lordanem , ita tractavi , ut in gravioribus 
corrupta in textu retinerem, vera in adnotatione apponerem, mendas toUerem leviores 
easque, quas ne tali quidem scriptori recte imputes. sane non facile est fines regere 
inter stultitiam auctoris saeculi sexti et librarii saeculi octavi, neque ignoro hodie 
editores fere eo magis in crisi sibi profecisse videri, quo pluribus salebris et barba- 
rismis auctorem suum oneraverint et lectorem gravarint. iure tamen auctor quicum- 
que est eorum tantum errorum condemnabitur , quos commisisse convictus est. uni- 
versam variam lectionem Florianam in adnotatione non adscripsi, curavi tamen, ut de 
potioribus legenti facile constaret. quod si in Nazariani libii lectione indicanda a 
prioribus diflfero, mihi credi volo: ipse enim eum denuo contuli. 

II. Iamblichvm in ipso principio libelli lordanes ait Romanos laudasse, quod ar- umbiichus 
mis et legibus orbem terrae suum fecerint, eumque virum eruditissimum sequentem 

se ^aliqua de cursu temporum' scribere velle: ita certe verba acccperim, neque enim 
ne lordanem quidem crediderim *sequi' illud referre ad unam illam sententiam ex 
lamblicho depromptam. si Chalcidenus intellegitur celebratissimus philosophus scho- 
lae neoplatonicae aetatis Constsntinianae, illa sententia neque extat in iis quae ab eo 
habemus, et ita eam ab eius indole abhorrere, ut vix ab eo proficisci possit, harum 
rerum peritissimi viri certiorem me fecerunt, multo magis negantes eum aut scripsisse 
aut adeo scribere potuisse de cursu temporum commentarium, qualem hoc loco lorda- 
nes significat. alter eius nominis scriptor Babylonius aetatis Marci et Veri, quamquam 
in inepta fabula Milesia, cuius epitomen Photius servavit, Romanorum imperatorum 
mentionem inicit, de cursu temporum certe non magis scripsit. nec magis cogitandum 
erit de aliquo eius nominis auctore praeterea ignoto, puta chronicorum scriptore eo, 
de quo c. IX dicetur: nam quod ipse lordanes addit locum lamblichi se in operis 
principio posuissc Welut insigne quoddam omamentum', necessario clarum illud no- 
men Chalcideni philosophi requirit. equidem suspicor auctorem iure sibi diffisum, ut 
patrocinium quoddam coepto operi pararet ct libellum, sicut doctum virum decet, inco- 
haret a scriptorc aliquo citato, id quod item facit in altero, nomen elcgisse splendidum 
Graeci philosophi, cuius sub umbra adquiesceret , sui propositi aut laudem aut re- 
prehensionem in eum transferens et sententiam ei subministrans vulgarem undecumque 
arreptam. certe in hominem, quem mox videbimus plagii reum, eiusmodi suspicio 
non immerito cadit. 

III. EvTROPii breviarium, quod pervenit ad a. 364, raro usurpatum est, scilicet Eatroping 
ad sola c. 255. 257. 259. 260. 264. 267. 272. 282. 290. 294 libelli Romani partis 

eius, qua res sub imperatoribus gestae enarrantur, et ita ut singulis locis pauca 
tantum verba eaque fere ad origines moresque imperatorum pertinentia Hieronymianis 

lORDAMKS. ^ 



Digitized by 



Google 



XXVI PROOEMIVM. 

ex Eatropio insererentur. exempli causa c. 259 ad 'Gaius Caesar' additam est cog- 
Domento Caligula*, c. 272 ad 'Marcus Antoninus qui et Verus et Lucius Aurelius 
'Commodus' additum ^affinitate coniuncti\ 

KofiQ. Fe.tiia IV. RvFU Festi breviarium rerum gestarum populi Romani editum anno p. C. 369 
lordanes in libellum de rebus Romanorum ita transtulit, ut per capita 87. 111 — 114. 
210—235. 239. 240. 261. 270. 272. 277. 2S0. 290. 291. 304 totum fere eodem or- 
dine ibi repetatur: praeterea quae de Constantino et Constantio ex Rufii c. 26. 27 lor- 
danes sine dubio narraverat, hiatus post c. 302 intercepit. scilicet cum Floro duce 
narravisset. Italia itemque Sicilia et Africa quomodo Romanorum factae essent, reli- 
quarum provinciarum accessionem duce iwtissimum Rufio executus est: nisi quod cum^ 
apud eum omissam esse Britanniam intellexisset , in ea Orosium (v. c. VII in auxi- 
lium vocavit. biatum Rufii nostri lordanes c. 21 S explet et alibi qnoque ad verba 
eios castiganda utilis est. 

nieronymus y^ ^5 HiERONYMO cx Euscbianis Latine versa et ad a. 378 continuata chronica 
lordanes in Romanis pro fundamento sibi fuisse ait c. 1 1 nominatim citans * Eusebium 
*vel Hieronymum'. tempora tamen ante natum Abram aliunde sumpta sunt, item 
qnae de rebus Romanis a Romulo ad Augustum exposuit c. 87 — 249, sed tam quae 
praecedunt c. 11 — 86 ab Adamo ad Cleopatram quam quae sequuntur c. 250—312 ex 
Hieronymo ita exscripta^ ut reliqua excerpta Hieronymianis aut insererentur aut sub- 
stituerentur : neque ob aliam causam lordanes ait (v. p. XV) scripsisse se ^abbre- 
*viationem chronicorum'. quae excerpsit plerumque ad verbum reddit, raro graviter 
conturbat, ut accidit c. 76.^ — In Geticis Hieronymianum chronicum usurj^atum est 
duobus locis c. 16, 89 et 19, 104, quos nihil impedit quominus ad Cassiodorium re- 
feramus: nam is quoque monachis suis id commendat (inst. div. litt. c. 17 . — , In 
Hieronymianis lordanis lectiones nullas deprehendi nostris libris meliores cousentaneum 
est; ita enim Hieronymiana habemus, ut crisis eorum magis seligendis rectc traditis 
contineatur quam inveniendis novis. ad illud autem cum non minimae auctoritatis 
lordaniana sint, quamquam ea res ab Hieronymiauorum recognitore solo recte per- 
tractari potest, addam locos qui ad id faciunt a me inventos signis codicum quae 
sunt apud Hchoenium A[mandini), B(emensis , F reheriani Leidensis), M^iddlehillensis), 
P(etaviani Leidensis , R(egii Fuxensis retentis, iudicio eis relicto ad quos ea res per- 
tinet pertinebitve. 

H. Abr. 347 R. 23 maminthus AH lord.^ mamynthus !\ mamitus t\ mamyrthus 

A/, Mot|xo*)o; Eusebius^ mamichus B 
H. Abr. 378 R. 24 macthaleus /orr/., magthaleus 3/, magchaleus .IP, macchaleus 

F/i, machaleus B^ Manchaleus Arm, 
H. Abr. 1456 R. 58 fundamenta iecerunt AFMPIi lord., f. feceruut B 
H. Abr. 1670 R. 69 sidonem APFH lord., Sidonam BM 
H. Abr. 1797 R. 76 philopater B, filopater lord., pilopatcr F, philopator MPH. 

philopatur A 
H. Abr. 2118 R. 267 etesifontem FP, et tesifontem lord., ctesifontem ABMH 
H. Abr. 2239 R. 280 Mammae /*', Mamae /on/., Mameae reliqui libri 
H. Abr. 2380 R. 306 xxxiii MPIord. Eutropius, xxxiiii ABFH 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXVII 

VI. [ViCTORis epitome] quae dicitur finiens a. 395 in Romanis ab eo inde tempore, victorisepitoine 
quo desinit Hieronymus usque ad Theodosium, in quo ipsa finit, id est a c. 314 ad 

c. 318 adsumpta est. — In Geticis unum inde locum auctor adhibuit 26, 138, de 
quo vide quae dicuntur p. XLIII. 

VII. Orosivs Pavlvs (sic G. 9, 58), qui scripsit a. 417, citatur in Geticis 1, 4. orosius 
5, 43 (hic ^in primo volumine'). 9, 58. 24, 121, alibi quoque ibidem non raro adhibitus 

est, ut adnotatio ostendit, in Romanis autem inde ab imperatore Augusto (c. 255) . eum 
librum cum ex Romanis constet ipsum lordanem usurj^asse, in Geticis quoque quae 
adsunt Orosiana probabile est non apud Cassiodorium eum invenisse, sed de suo ad- 
didisse, qua de re infra (p. XLIV) accuratius dicetur. fundamentum nairationis Oro- 
6ius nusquam lordani subministravit, sed lumina et colores ex eo sumpsit, quibus aut 
Cassiodorii aut annalium narrationem omaret. 

Vni. SocRATisl historiam ecclesiasticam usurpatam esse ab auctore fidem fa- socrates 
ciunt loci non multi, sed certi de posteris Gratiani R. 309 — 311 , de Domnica uxore 
Valentis R. 314, de baptismate Theodosii I R. 315, de Vlfila G. 51, 267. quare 
quod in praefatione Geticorum lordanes ait usum se esse praeter Latinas ^historiis 
'Graecis', etsi quae in iis leguntur ex Graecis auctoribus derivata sine dubio a Cas- 
siodorio fere accepit ipsaque verba illa fortasse ab eodem arripuit (cf. G. 2, 10), 
non mero mendacio Graecorum usum sibi vindica\it. eundemque hominem, cui de- 
betur fluvius ^Potami cognomento^ (G. 16, 93 1, nihilo minus adspiravisse ad aliquam 
linguae Graecae notitiam confirmant indicia plura. nam citat in Romanis lamblichum 
et veriloquiis Graecis utitur G. c. 23, 117. 29, 148 et in ipsa suae ignorantiae con- 
fessione 50, 266 non illitteratum se dicit, sed magis docte agrammatum (cf. Vitnivius 
1, 1, 12: *non debet nec potest esse architectus grammaticus, uti fuit Aristarchus, 
^sed non agrammatos ') . ubi cum memor fuisse videatur loci act. apost. 4, 13 oti av- 
J>pa)7:ot a7pa[A[AaTot statv xal {Sttorat, libros sacros Graece quoque novit, nam Graecum 
vocabulum Hieronymus non retinuit. simili doctrina R. 31 ^allophylos^ substituit pro 
^alienigenis' Hieronymi (quod retinuit R. 33) et R. 64 scripsit de Artaxerxe 'qui Ma- 
'crochir dicebatur', cum apud Hieronymum sit 'Artaxerxes qui Longimanus cognomi- 
'nabatur'. neque enim ignorabat nomina propria non esse vertenda et allophylos 
ipsum Hieronymum (in Esai. 2) pro nomine gentis habuisse. denique etiam in ortho- 
graphicis et grammaticis quaedam lordanes habet non explicanda nisi ex Latinitate 
quae graecisset ^^) , ut eum Latinam linguam didicisse conicias in ludo litterario Graeco : 
neque id probabilitate caret, cum vixerit in Thracia, id est in ipsis confiniis linguarum \ 
duarum. 

IX. Chronicon qvoddam Alexandrinvm. Ex sacris scripturis quod lordanes geVoui*^A"exan 
ait R. 3 sc relaturum esse tempora ante natum Abram * per familiarum capita cur- '^'''"*® 
^rentem', eo significat primam operis partem ad c. 11, ubi Hieronymum citat, non 
proficisci ex chronicis eius, quippe quae generationes eas non referant. pendere 



54) Eo referenda est y vocalis cum diphthongo oe permatatio, ut non solnm Moesia et MyBia confun- 
duntUT, sed scribitur adeo Vscus, PynuSj trayydia pro Oc-tco, Pofno^ trnyoedia, item y littera in I.atinis pro , 
e vel u {Ijysitanin, Culydonius)^ et nomina propria Latina declinata Graece, ut Curion^ Zenon — Biturigas, 
Lingonns — Cnrthnginisii, rossntisiiy SncromonlisH: vide de his ind. III. 

(1* 



Digitized by 



Google 



XXVIII PROOEMIVM. 

auctorem ex tractatu aliquo chronologico sectae Alexandrinae hodie deperdito, qui 
contra Eusebium Cainan alterum agnosceret et Christi natales in annum mundi 5500 
referret, supra p. XVU vidimus. ex eodem omnino auctore lordanes deprompsit quae 
in principio operis ex ludaeorum historia adiecit ad Hieronymiana, quorum cum plera- 
que pariter referantur apud omnes sacrae historiae scriptores, c. 57 proxime accedat 
ad losephum, duo certe loci c. 26 de Aegyptiaca doctrina Mosis rediens apud Syn- 
cellum et c. 81 de persecutione ludaeorum Alexandreae et Antiochiae tempore Ptole- 
maei Alexandri, de qua praeterea nihil comperi, stabiliunt chronici eius originem ex 
Aegypto. fabula quoque c. 268 de statua Traiani apud Indos dedicata, quae et ipsa 
ab lordane solo tradi videtur, ad eundem auctorem redire potest. denique ab eodem 
proficiscuntur quae de versionibus bibliorum traduntur c. 270. 276. 277. 280, similia 
ea relatis apud Epiphanium in libro de mensuris et ponderibus neque tamen inde 
profecta: immo utrumque auctorem haec surapsisse ex nescio quibus annalibus inde 
colligitur quod apud Epiphanium anni adscripti sunt Hadriani et Caracallae et refe- 
runtur apud eundem media haec inter annalium excerpta alia. — Christiana pauca et 
vulgaria quae lordanes addidit c. 256. 265 praetereo. 
^''** giM iu>mae ^' L^^ ouiGiNE vuBis RoMAE i commcntarium quoddam lordanes habuerit necesse 
est. inde quae profecta sunt, inserta Hieronymianis ita, ut emblema facile appareat, 
haec sunt: 

(c. 38) Aeneas [ex Troia) fugiens in Italiam venit^ se quoque cum Latino Fauni filio 
Pici nepote Saturnique abnepote adfinitatis gratia iungens accepta filia eius in uxorem La- 
innia: unitosque Frygas Italosque populos nominavere Latinos : (c. 39) et sic iam ex tunc et 
(leinceps , quamvis in pauperrimo regno locoque angusto quod dicebatur agro Laurentum 
(fortasse pro agrum Laurentum^ id est ager Laurens) regnaverunt post Latinum Aeneas 
et successores eius [qui et Silvii sunt Alhanique vocitati] pro A/hano urhe [et pro postumo 
Aeneae] idem Aenea^ qui idcirco Silvius dictus est^ quia Lavinia post mortem Aeneae , ti- 
mens Ascanii invidium, clam eum in silva generavit Aeneamque Silvium nominavit. 

(c. 51) post innumerahiles . . . Laurenti loci et Latio reges Silvios Albanosque, qui 
trecentos per annos in parte Italiae regnaverunt quamvis pauperrime , [Amutius rex Nu- 
mitoris fratris filiam] Ream nomine^ quae et [Ilia] vocahatur, [Vestalem virginem fecerat] : 
quae gravida inventa dum scelus suum nititur excusare , a Marte se compressam mentita 
est. [ex qua genitis duohus geminis rex exponi praecepiC . quos vagientes meretrix quue- 
dam Lupa nomine cum audisset, statim tollens ad Faustulum pastorem adduxit. quos 
Acca uxor eius nutriens inter alios pastores conversari edocuit. 

(c. 52) Bomulus eiusque germanus [collecta pastorum multitudine] Romanae urhis ae- 
dificia inchoaverunt suoque de nomine iunior , [qui germanum peremeratj] urhem vocari 
Homam praecepit. 

Vncis inclusa sola ex Hieronymo proficisci potuerunt, quamquam etiam haec aliunde 
adsumpta esse magis probabile est. insunt autem in his plura quae in tanta diversi- 
tate fabularum alibi raro vel nusquam invenias : ita trecenti anni Silviorum apud Ver- 
gilium Aen. 1, 272 aliosque antiquiores redeuntes, a chronographis mature aboliti : 
ita Lupa ab Acca diversa item cum antiquioribus : ita Kea quae et Ilia: ita filius 
Aeneae ex Lavinia plerisque Postumus Hilvius dictus, hic Aeneas Silvius: ita Romu- 
lus Remo iunior, id quod nusquam alibi legisse me raemini. ut quaedain ex raera 
pei-turbatione originem duxerint, pleraqiie crediderim ex narratione proficisci simili ei 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVlf. XXIX 

quam servavit auctor originis gentis Romanae plenioremque quam nos legit Paulus 
Diaconus, effecta ex commentariis Vergilianis. 

XI. *Annales consvlvmqve series'**), quos in epilogo Romanorum evolvere iu- ^^"e»"'""* 
betur qui accuratius rerum praesentium statum infelicem cognoscere cupiat, quibusque 
scriptor et in hoc libello et in alterius parte uti}ia pleraque debet, cum continuatione 
Hieronymiana Marcellini comitis et auctario eius ut saepe ad verbum conveniunt, ita 
lordanes adhibuit annales nostris auctiores. primum cum Marcellini auctarium quod 
habemus subsistat mutilum in a. 548, lordanes id usurpasse videtur deductum ad ipsum 

quo scripsit annum 551 : nam quae narrat ad annos extremos pertinentia non minus 
quam priora ex libris potissimum petita videntur, neque improbabile est eiusmodi 
libellos ita venales prostitisse, ut, qui exemplar emeret, haberet res gestas ad ipsum 
qui currebat annum continuatas. id ut in coniectura positum est, ita constat ibi quo- 
que, ubi Marcellinum habemus, lordanem saepe afferre quae apud hunc desiderata 
nihilominus aperte veniunt ex eodem auctore. quam ob rem aut Marcellinum brevia- 
tum habemus, aut ipsum eius chronicon non est nisi epitome annalium pleniorum 
eosque, non Marcellinianos lordanes adhibuit. id cum in universum pateat, mihi autem 
in edendis chronicis latius de eo argumento agendum sit, hic satis erit rem breviter 
tetigisse. — De annalibus adhibitis ad Geticorum partem eam, quae propter temporis 
rationes Cassiodorio tribui potest, in auctoribus Geticorum disputabitur. 

XII. Getica quod in praefatione Romanorum ante haec se absolvisse auctor ait, id Ancioris oetic» 
res confirmat: nam passim illis in altero libello usus est et ubi differunt, Getica ple- 

rumque pleniora sunt et minus corrupta. Romana breviata magis et magis perturbata. 
notabilis est locus Rom. c. 373 = Get. 60, 311, ubi auctor Romana compilans primum 
Getica in epitomen redegit, deinde ex annalibus quaedam ita interposuit, ut ante 
scripta male divelleret (v. p. 49 not. 2). sed aliquoties ratio inversa est. ita Rom. 
314 = Get. 26, 138 illo libro lordanes ad verbum reddit auctorem Victorem quem 
dicunt, hoc liberius eum tractavit, scilicet quoniam adsumpsit Ammianum vel potius 
quae Cassiodorius ex Ammiano excerpsit (cf. p. XLIIIj. item si comparabis Rom. 344 
in. et Get. 46, 242, Rom. 373 et Get. 60, 311, illa sequuntur ipsa verba auctoris 
Marcellini, haec longius ab iis absunt. etiam mors Valentiniani III Rom. 334 = 
Get. 45, 235 ex annalibus ita narratur, ut neuter locus ex altero descriptus esse 
possit. quam ob rem quae in utroque libro tractantur satis multa comparentur ne- 
cesse est et expendatur, utrum Romana a Geticis pendeant an utraque narratio ab 
eodem auctore petita sit. 

Auctores Geticis proprios etsi ad Romana non perpetuo adhibitos esse horum con- 
dicio evidenter demonstrat, ex Cassiodorianis quaedam Romanis quoque illata esse 
non certum quidem est, sed veri simile. ita quae de Illyrici cessione Valentiniana re- 
fert R. c. 329 cum redeant apud unum Cassiodorium eumque certum sit in historia 
de ea fuse egisse, scriptor rerum Illyricarum curiosus id inde videtur adscivisse. 
narratio de extremis temporibus imperii Occidentis (c. 335 — 339) cum non pauca tan- 



55} Similiter a Gregorio Turonensi hist. Franc. 2, 9 citantar ^consularia'. Kpiphanius quoque adv. 
haeres. 2, 51 p. 482 Dind. consules quibus natus sit Ohristus citat u>c lyzi Toi irapd 'Fcufxaiot; uiraTapta. 



Digitized by 



Google 



XXX PROOEMIVM. 

gat a Marcellino aliena et nequaquam vulgaria, immo ex parte ex uno lordane nota 
et cum Prisci horum temporum enarratione, quam breviavit Euagrius hist. eccl. 2, 16, 
ita coniuncta, ut eiusdem narrationis utraque epitome esse videatur, non sine specie 
veri conicias auctorem in his praeter consularia etiam Cassiodorianam ex Prisco de- 
sumptam narrationem usurpavisse. 



bm*?i*0*t1d8 AVCTORES IN GETnCIS ADHIBITI. 

instinns I. PoMPEivs Trogvs citatur c. 6, 48. 10, 61, adhibetur praeterea c. 7, 50. c. 8. 
de fragmentis his diligenter et perite dixit Alfredus a Gutschmid in annalium lahnii 
vol. 2 suppl. (1856/7) p. 193 — 202, ratus lordanem auctoremve eius usum esse non 
epitoraa lustini, sed ipso Trogo. absunt sane ab lustino non solum pleraque de Ama- 
zonibus c. 7 relata, quod caput Gutschmidius totum fere Trogo vindicat, sed etiam 
quae de Somo Medorum rege c. 6, 47 traduntur: et ut illius narrationis origo parum 
evidens est, ita locus de Somo cum reliqua narratione ita coniunctus, ut aliunde ad- 
sumptus esse non videatnr. nihilominus cum compilatori, quem lordanes in epitomam 
redegit, multa et varia scripta Graeea patuerint, fieri potest, ut hanc narrationem 
ex duobus auctoribus conflarit. e contrario quae habet lordanes conspirantia cum lu- 
stinianis, cum in rebus tum in vocabulorum propriorum corraptelis (ut sunt Marpesin 
pro Marpessa c. 7, 49 et Vesosis pro Sesosis c. 6, 47) propius ad haec accedunt quam 
accessura fuisse credibile est, si integrum Trogum compilator adhibuisset. ceterum 
saepius et lustinus et epitomator eius Orosius ita reperiuntur simul adhibiti, ut cau- 
tela opus sit in excerptis eoram separandis. 
vergiiius II. Vergilivs ('Mantuanus' c. 1, 9) : 1, 9. 5, 40. 7, 50. 

Livius III. LiviVM c. 2, 10 citari secundum locum Taciti ibi adlegatum duabus relatio- 
nibus male confusis recte opinor statuit Sybelius p. 14: uec credibile est Livium vere 
dubitasse de Britannia, continensne sit an insula. 

strabo IV. Strabo * Graccoram nobilis scriptor' c. 2, 12 citatur de Britannia eodemque 

capite passim adhibetur. 
Meia V. PoMPONivs Mela citatur c. 3, 16, adhibetur nomine suppresso per totum c. 2, 
item c. 5, 44. 45. 12, 75. 

Lncanns VI. LVCANVS C. 5, 43. 

losepbns VII. losEPHVS ^ anualium relator verissimus' c. 4, 29. eum Cassiodorius (inst. 
div. litt. c. 17) monachis suis commendat tamquam ^paene secundum Livium' ct Latine 
versum monachis suis reliquit. 
Dio chrysosio- VIII. Dio * celebcrrimus scriptor annalium' c. 2, 14 citatur de Britannia eodem- 

raiis et (asRius ^ ' 

^*^ que capite alibi quoque adhibetur de Ravenna c. 29, 151. idem auctori est qui c. 9, 
58 laudatur ^Dio historicus et antiquitatum diligentissimus inquisitor, qui operi suo 
'Getica titulum dedit', item c. 5, 40 ^Dio qui historias (Gothorum) annalesque Graeco 
^stilo composuit', itera c. 10, 65 ^Dio historicus' scribens de Odessi obsidione , ut 
similiter ait Suidas: AtcDv o Kaaato; j(prjjj.aT(aa; , o iTrixXr^v KoxxtjIo; (o? 8s Koxxrjiavd;) 
. . . Nixaso; . . . h;pa^z 'Pa>|xaiXT|V taroptav iv pij3Xioi; ::'... Ilspaixa, fsTixa ivdSta. 
sed Geticorum librum tam Cassiodorius quam Suidas male tribuerunt Cassio Dioni coii- 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXXI 

tra testem utroque longe magis idoneum Philostratum in vita Dionis Chrysostomi sic 
scribentem (vit. soph. 1, 7 p. 487): co; 8e xat loToptav txavo; iqv ^oYYpa^psiv, otjXoT xa 
fsTixa* xat Y^p ^ ^^'^ ^? reTa? ^XOev, oiroTe r^XaTo, nam BopoatteviTixov inscriptam 
orationem intellegere non potuit homo minime imperitus. index operis videtur fuisse 
feTtxa dvoSta, id est Getica collecta in itinere. ex iis Cassiodorium Cassiodoriive 
auctorem probabile est et alia hausisse et locum Thucydideum de Sitalce (cf. ind. 
pers. 8. V.). 

IX. CoRNELivs [TacitvsI ^ anualium scriptor' c. 2, 13 citatur eodemque capite Tacitus 
de Britannia passim adhibetur, sed Agricola solus, non annales, quantum apparet. 
eiusdem locum de sucino (Germ. 45) item sub. Comelii nomine citat Cassiodorius 

var. 5, 2, 

X. Clavdio Ptolemaeo ^orbi terrae descriptori egregio' acceptus refertur locus PtoiomMus 
c. 3, 16 — 19 de Scandia. eundem, Latine puto redditum , , Cassiodorius (inst. div. 

litt. c. 25) in bibliotheca monasterii sui iis exponit, quos ^notitiae nobilis cura flam- 
'maverit'. 

XI. [DicTYis] in fabula de Telepho c. 9 auctor adhibuit non quam nos habemus Dictyb 
Latinam interpretationem, sed ipsum archetypum Graecum deperditum (v. p. 71 not. 1). 

XII. [Solini] coUectanea Cassiodorius ipsa adhibuisse non videtur , qnamquam sounus 
loci quidam (c. 5, 46. 7, 53 — 55) apud utrumque leguntur ita similia, ut de com- 
muni auctore dubitari nequeat. crediderim ex eadem chorographia cum originum re- 

rum mirabilium enarratione coniuncta, ex qua sua Solinus adsumpsit, Cassiodorium 
descriptiones locorum hausisse, quibus rerum narrationem aut omat aut onerat. 

XIII. [Ad MAPPAM geographicam] redeunt loci Geticorum figuras quales mappa f^P^l^ «^*'»''*' 
ostendat describentes ^^) . ita c. 5, 30 depingitur Scythia verbis his: *in modum fungi 
^primum tenuis, post haec latissima et rotunda forma exoritur . . . longe se tendens 
'lateque aperiens', item c. 50, 264: ^Pannonia in longo porrecta planitie'. item 

c. 12, 75: 'Danuvius . . . sexaginta . . . hinc inde suscipiens flumina in modum spi- 
^nae, quem costas ut cratem intexunt'. item c. 3, 10: 4nsula magna nomine Scandza 
*in modum folii citri lateribus pandis per longum ducta concludens se\ ea quoque 
quae sequuntur de ostiis fluviorum Vistulae et Vagi ad mappam descripta videri ob- 
servavit Muellenhoff Weltkarte des Augustus p. 31 ^^). etiam recensus insularum oceani 
Indici c. 1, 6 eodem ordine redit apud lulium Honorium similis mappae expilatorem. 
eandem originem produnt quinque loci quibus regiones populive determinantur secun- 
dum quattuor caeli partes, scilicet Callaecia c. 44, 230; Pannonia c. 50, 264; Van- 
dali c. 22, 114; Dacia c. 12, 74; Scythia c. 5, 31 (cf. 33) respondente descriptione 
earum non aetati Cassiodorii, sed saeculo fere secundo. nam ut provinciae quattuor 
supra dictae eae sunt quae fuerunt ante Diocletianum , ita Vandalorum ipse lordanes 
ait antiquas sedes determinari suo tempore dudum ab iis relictas. ubi regiones et 
populos examinamus, qui pro finibus nominantur, similiter reicimur ad aetatem melio- 



56) Monui de ea re in actis minoribns Lipsiensibus a. 1851 p. 101 , probavitque coniecturam Muellen- 
hofllus WeUkarte dts Augtutus (Kiliae 1856) p. 29. 

57) Quae de Tauro traduntur c. 7, 52 — 55, errore Muellenbofflus Weltkarte p. 34 cx mappa repetivit 
immemor locorum Solinianorum quos adscripsi. immo baoc venerunt cx auctorc eo de quo dixi sub c. XII. 



Digitized by 



Google 



XXXn PROOEMIVM. 

rem. nam regiones Albania p. 62, 2, Dalmatia p. 126, 15, Germani p. 62, 1, Hiberia 
p. 62, 2, Lusitania p. 116, 22, Moesia superior p. 126, 14, Noricum p. 126, 15, 
Persis p. 62, 2, Pontus p. 62, 2, Seres p. 61, 19, utrique aetati pariter fere apta sunt, 
at antiquiori soli populi qui nominantur, qui sunt Autrigones p. 116, 20, Bastamae 
p. 75, 11, Gotbi p. 87, 16, Hermunduri p. 87, 16, lazyges p. 75, 11, Marcomani 
p. 87, 16, Roxolani p. 75, 10, Sarmatae p. 75, 11. scilicet praeter Gotbos, qui fortasse 
vere Gotbini sunt^^) , et Sarmatas utrique aetati pariter convenientes quinque reliquo- 
rum populorum nomina post tertium saeculum non comparent, cum antea saepissime 
eorum mentio fiat. quid quod harum indicationum quaedam affinitas est cum tabula 
Peutingerana. Daciae fines satis respondent: nam cemuntur in tabula supra Apulum 
et Napocam Venadi Samiate et Alpes Bastarnice^ ubi lordanes nominat Sarmatas et Ba- 
stamas, nec longe absunt orientem versus Roxulani Sarmate respondentes Aroxulanis 
lordanis; lazyges secundum nostrum auctorem ab occasu Dacis contermim a tabula 
absunt. item cum lordanes antiquam Vandalorum regionem scribat comprehendi inter 
Marcomanos, Hermunduros, Gothos, Istmm, in Peutingerana Hermunduri et Gothi 
desunt, Vandali autem perscripti sunt ad sinistram Danuvii et super eos scriptum 
^Marcomanni'. utut de illa finium indicatione iudicabitur, hic quoque constat secundi 
saeculi condiciones explicari, cum praesertim quae praeterea apud lordanem inveniun- 
tur regionum populomm oppidomm vocabula omnia sexto saeculo recte conveniant^^). 
— At exceptionem faciunt loci duo praeterea simillimi alter de Moesia c. 9, 59 de- 
scriptus ex chorographia Orosii in eodem capite citati, alter de Suabia*^*^) c. 55, 2S0 
a Cassiodorio opinor ad ipsius locomm notitiam formatus: nam Suabi ut a Suebis non 



58) Viri docti, in his qui diligentissime haec perscrutatas est Zeussius [die Deutschen p. 447), propter 
solum hunc locum admiserunt Vandalos imperante Constantino Daciam Transdanuvianam sedem habuisse, nc- 
que dubium est lordanem id signiflcare voluisse. sed si recto deroonstravi haec eum de mappa posuisse, vi- 
dendum est annon rectc eam intellexerit. scilicet si cum Tacito Ilermunduris scdenu attribuimus ad caput 
Albis fluvii, Gothos autem lordanis habemus pro Gothinis, demonstratio flnium apud lordanem relata aptc 
convenit sedibus quas Vandali habueHnt necesse est bello Marcomanico ; crediderimque lordanem , cum Go- 
thinos pro Gothls haberet, ii autem eo tempore in 'Scythia' habitarent, propterea Vaiidalos in Dacia Trans- 
danuviana collocavisse et ob eam causam bellum inter Vandalos et Gothos post amissam a Romanis Daciam 
collocavisse. 

59) Quae ex utroque lordanis libello colliguntur indicationes geographicae demptis iis, quas ab auctori- 
bus antiquioribus transtulit, repraesentant cum rerum publicarum statum qui tum fuit. scilicct in partibus 
Occidentis quae ad Italiam pertinent, eam provinciarum ordinationcm sequuntur, quae instituta ab impcratoribus 
mansit sub Theoderico; extra Italiam pro provinciis imperatoriis substituta sunt regna quae tum fuerunt. de 
partibus Orientis quae traduntur in universum conveniunt cum Notitia provinciafum cdita paullo ante a. 535, 
id est eo ipso tempore, quo scripsit Cassiodorius, Synecdemum dico Hieroclis, quodque auctor novit imperium 
Orientes, id est quod fuit sub lustiniano ante bclla.ab eo in Occidente gesta. diiTerunt Ilierocles et lordancs 
eo, quod ille Pannoniam (sic nude) cum civitatibus duabus solis Sirmio et Bassianis imperio Orientis adiudicat, 
contra lordane teste c. 58, 300 Sirmium certe sub Theoderico fuit, quocum convenit Procopius anecd. 18 p. 108 
Bonn. : xaTixeive yj r^Tdmv dpyii TZph ToOoe toO 7ro)i(jLO*J i% FdXXwv tt^c 77); d/pi twv Aax(<z; 6p(ojv , oij ^ 
tzOa^ t6 2{p|xt«5v doTi, ut mittam auctores Gothos Cassiodorium chron. a. 504 et var. 8, 10 et Ennodium paneg. 
p. 410 Sirm. at cum Theodericus hanc regionem non cum rcliqua Italia et Illyrico obtinuerit, scd postea 
demnm Gepidis eripuerit, probabile est Orientis imperatorem provinciis Theoderico iure concessis hanc non ad- 
numerasse, itaque Hieroclem statum rerum enarrare eum, qualis esse debuit secundum imperatores Byzantios, 
lordanem, id est Cassiodorium eum qui tum fuit. eodem referendnm est, quod paullo post obitum Theoderici 
Amalasuentha ^contra Orientis principis votum Romanum fecit esse Dannvium' ^Cassiodor. var. 11, 1). 

60) Cum Savia provincia, quae et ipsa non raro Suavia dicitur, Suaborum agrum lordanes confudit, sed 
ut quid Cassiodorius voluerit dubium esse non possit. vide indicem locorum. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXXIII 

diversi snnt, ita illo nomine vix ante sextnm saecnlum api>ellantur, deniqne inter quos 
habitare dicnntnr popnli Franci Burgundiones Thuringi Baiuvarii Cassiodorianae ae- 
tatis snnt omnes; Bainvarios adeo qni nominent tempore primi, lordanes sunt et sui>- 
paris aetatis auetor latereuli cuinsdam popnlomm Francici^']- ^ne nt Ravennae 
situs describitur c. 29, 149 simili ratione, sed certe non de mappa, ita etiam sine ea 
populos sibi notos ad eam formam Cassiodorius describere potuit. — Ceternm ntrum 
Cassiodorins nsus sit ipsa mappa mnndi saeculi fere secundi an epitome inde confecta 
tali, qualem repraesentant nobis libelli qui extant lulii Honorii et geographi Raven- 
natis, incertum est; nam etiam quae de figura provinciamm apud lordanem leguntur, 
ut Scythiae cum fungo comparatio, in eiusmodi compendio scripta esse potuemnt. 
commendat hanc originem, qnod ipsam lulii Honorii cosmographiam Cassiodorins (inst. 
div. litt. c. 25/ magnis landibus extollit, potestque eam adhibuisse forma pleniore 
qnam nos eam habemus. 

XrV. Dexippvs c. 22, 113 citatur, ubi agitur de Vandalorum profectione ab Oce-Dexippng 
ano ad fines imperii Romani. praeterea veriloquium de Herulis c. 23, 117 quod Ab- 
labio acceptnm refertur venit a Dexippo. probabile cst utroque loco Dexippum per 
Ablabinm citari. 

XV. Fabivs, a quo sumpta est pars descriptionis Ravennae c. 29, 151, quinam F»biut 
fuerit , nescio. possis conicerc ibi , ubi lordanes legerit Fabium , Cassiodorium nomi- 
navisse Ablabium: sed ei opinationi non multum tribuo. 

XVI. ! AmmianvsI res gestas ipse ait seripsisse se ab exordiis Nervae ad interitum Ammi*iiu« 
Valcntis ; superat oj^eris opemmve pars postrema inde ab annis extremis Constantii II. 

iam lordanes quidquid habet ex historia Romana ad hanc aetatem (a. 353—378) perti- j' 
nens, scilicet c. 24, 126. 127. 128''^). c. 25. 26, ex Ammiano sumpsit, pauca sane, 
quoniam a Constantino ad Valentem saltu transiit: id quod fecit consulto, eoquodpost 
Claudii et Aureliani victorias fere ad tempora Valentis ipso Ammiano teste 31, 5, 17 
'Gothi per longa saecula siluemnt immobiles' ant certe clades tantum suas annalibus 
inscribendas dedemnt (cf.'Anon. Vales. 31). optime igitur Schirrenus p. 31 coniecit 
ea qnoque quae ex simili auctore deprompta leguntur c. 16, 89—93. 18, 101. 20, 109. 
21, 111. 112 (vide quae adnotavimus ad c. 16, 93. 18, 101. 103. 20, 108) pertinentia 
ad imperatores a Philipj^o ad Coustantinum I proficisci ex coinnientariis Ammiani de- 
perditis. inter Domitianum et Philippum quod solum ex Romanis historiis auctor inter- 
posuit caput de Maximino i[)se ait ex Symmacho proficisci. narratiouem c. 17 de bello 
inter Gothos et Gepidas gesto quaeque traduntur de Gebericho et Ermanaricho c. 22. 23. 
24 eo minuB dubitari potest non ex Aramiano petita esse, quod Ermanarichus secundum 
lordanem a fratribus Saro et Ammio interfectus est, secundum Ammianum 31, 3, 2 
propter Hunnorum metum voluntariam mortem sibi conscivit. ea denique, quae de 

61} Mucllenhofr iii actis maioribus acad. BeroUiieiisis a. 1862 p. 537. adseiititur Waitzius deuUche Ver- 
faMunysgachichte 22 p. 74. 

62) In dcscriptione llunnorum apud lordancm multa incsse ita sumpta ex Ammiano, ut ipsa eius verba 
redeantf in adnotatione demonstratur : addcndum p. 91, 10 verba quod genus (Ilunnorum) expediiissimum mul- 
tarumqtie nationum grassatorem Getae ut viderunty pavescunt venire ex Ammianis 31, 2, 12: hoc expeditum in- 
domitumque hominum genus (Huiinorum; . . . per rapinas finitimorum grassatum et c. 3, 1 : Huni . . . Ermen- 
richi pagos repentino impetu perruperunt. 

lORDAXBS. e 



Digitized by 



Google 



XXXIV PROOEMIVM. 

Gothorum fortiter factis sub Diocletiano et Constantino aflferuntur c. 16, 91. 21, 110, ad 
illam, quam Ammianus testatur, victoriarum Gothicarum intermissionem aliquatenus ex- 
plendam Cassiodorius aut ex Orosio adscivit aut ad Orosium interpolavit. — Ceterum 
quae ex Ammiano quatenus superest exscripta apud lordanem leguntur, omnium op- 
time ostendunt non solum quanta levitate Cassiodorius rem perfecerit (cuius culpae 
tamen partem in lordanem transferre licebit) , sed etiam quam mala fide studio Go- 
thorum suorum tradita perverterit: quod insignl exemplo monstrat narratio de eva- 
sione Fritigemi c. 26, 136. 
^° Ammiini XVU. [CoNTiNVATOR Ammiani] aliquis vidctur adhibitus esse in iis quae inter- 
posita sunt inter excerpta Ammiana, quae finiunt c. 26, 138, et Prisciana, quae in- 
cipiunt c. 34*, 178: quamquam Prosper quoque, item consularia in his usurpata sunt. 
Koepkius [Anfange des KOnigthums p. 81) cogitavit de Eunapio propter epitomatoris eius 
Zosimi locum 4, 34 de expeditionibus Fritigemi et Alathei Safracisque: sed similitudo 
non ea est quae sufficiat. 

Kutinus XVIII. [RvFiNi] Aquileicnsis (c. a. 345 — 410) praefationem versionis commenta- 
riorum Origenis de epistula Pauli ad Romanos paullo mutatam et Castalio inscriptam 
lordanem malo plagio Geticis praeposuisse Sybelius primus animadvertit (v. p. 53). 
quod ait Schirrenus p. 22 non plagium eum committere voluisse, sed a Rufino citando 
utpote orthodoxae fidei addictum abstinuisse, aliena proferre se insinuavisse insertis 
verbis p. 53, 4 *ut quidam ait', mihi non probavit: ea enim qui legit referat necesse 
est non ad praefationem, sed ad figuram de pisciculis ex Graecorum stagnis sublectis. 

Prosper XIX. [Prosperi] contiuuatio Hieronymianorum ad annos perveniens 379 — 455, ex 
qua Cassiodorius chronicum a. 519 editum potissimum compilavit quamque item mo- 
nachis suis (inst. div. litt. c. 17) comraendavit, ad Getica duos solos locos^^j ^on- 
tribuit c. 34, 177 narrationem de Litorio cum ipsis consulibus ex Prospero translatam 
(v. ind. person.) alteramque c. 42, 223 de papae Leonis ad Attilam legatione ex eo- 
dem auctam. ad Cassiodorium haec redire inde sequitur, quod in Romanis annalium 
Prosperianorum nullum vestigium reperitur. 

priscuB XX. Priscvs *historicu8' natione Thrax cx Panio oppido provinciae Europae ci- 
tatur c. 24, 123. 34, 178. 35, 183. 42, 222. 49, 254. 255: praetcrea ex fragmen- 
torum eius alibi servatorum cum lordanianis consensu certum est proficisci ab eo locos 
c. 24, 126. 36, 184. 42, 223. 43, 225, verisimile c. 3, 21 «^). scripsit is lOTopiav 
BoCavTiaxr^v xal Ta xaTa tov 'AmQXav teste Suida, cum in excerptis Constantinianis aut 



63) Errore Uertzbergius [Historien des Isidorus p. 50) ex Prosperl adnoUtione ad a. 453 : * Attila . . . 
' mortuo magna primum inter lllios ipsius certamina de obtinendo rcgno exorta sunt' ait lordanem hausissc 
c. 50, 259. nam verborum tenor diffcrt, nec recte is qui de dissidiis illis accuratc refert, gcucrale exordium 
plane neccssarium creditnr mutuatus esse ab auctore de singulis tacente. 

64) Narratlones duae de Scrithoflnnis Procopii b. Goth. 2, 15 et lordanis 3, 21 vcl potius Cassiodorii 
aperte ab eodem auctore pendent, et cum utrumque constet Prisciana adhibuisse, non improbabile est ea qno- 
que venire a Prisco, quamquam ad Attilam certe haec non pertinent possuntque item sumpta csse ex nes- 
cio quo mirabilium gcriptore Gracco. de iisdem quac narrat Paulus diaconus hist. Lang. 1, 5 cum non ex 
lordanc petita sint, sed Procopianis similia, ea statuendum est Paulum hausisse ex Secundo Tridentino (vide 
quae exposui Neues Archiv 5 p. 72sq.), Secundum ex Cassiodorio. — Rom. 333 cum referatur de bello 
Marciani adversus Nubades et Blemmyes, mero casu de codem praeterea unu» Priscus (fr. 21 p. 100 Muell.) 
nobis testis est, neque enim cx Prisco illa lordanes adscivit, sed ex consularibus suis. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXXV 

laTopta BoCavTixTJ inscribatur aut roTtttxT^ : probabile autem est vel in ipso indiee Attilae 
eum nomen posuisse, cum satis constet Priscum et ab Attila incepisse et maxime ela- 
borasse in explicandis rebus regis, ad quem ipse a. 448 inter legatos ivit quemque 
propter eum solum ita novimus, ut ex eorum saeculorum viris non Romanis solius 
Attilae vivida imago hodie supersit. perveniunt Prisci fragmenta ad a. 471 probabili- 
terque statuunt viri docti eum substitisse ad a. 472, cum Malchus incipiat a sequenti 
Leonis imperatoris septimo decimo (Mueller vol. 4 p. 69). — Priscianorum egregiam 
partem lordanes servavit duobus locis, scilicet historiae Vesegotharum inseruit indolis 
Attilae adumbrationem et expeditionum duarum in Galliam susceptarum narrationem 
a c. 34, 178 ad c. 43extr. , Ostrogotharum autem rebus a c. 49, 254 ad c. 50, 263 
interposuit narrationem de morte Attilae et sepultura, item de dissolutione imperii post 
ipsius obitum »^) . utriusque loci principio Priscus nomine citatur exordiaque , maxime 
prioris, nullo modo cum praecedentibus coniunguntur , sed plane abrupta procedunt. 
item distinguuntur duo loci argumento, quod totum vertitur in Attilanis et regis Hun- 
norum indolem et res gestas solas respicit, ut apud lordanem neque de Attila quicquam 
legatur , quod non sit Prisci , neque quicquam Prisci , quod non sit cum Attilae rebus 
coniunctum. sed omnium maxime capita haec distinguit propria nobilitas et egregium 
scriptoris ingenium eo magis iusignia, quod tamquam faces e tenebris Prisciana haec 
emicant ex lordanianis et luce quidem vix temerata: nam inter Prisciana locos, quos 
probabile sit lordanem aliunde adscivisse, non repperi nisi tres^»), primum c. 40, 209, 
ubi victoriae meritum in proelio in campis Catalaunicis pariter atque in chronico Cas- 
siodoriano male ad Gothos trahitur, alterum de papae Leonis ad Attilam legatione 
c. 42, 223 ex Prosperi chronico auctum, tertium de caede Bledae c. 35, 181, non 
tam quod eius praeterea soli annales Romani meminerunt quam quod sententia addita 
Mibrante iustitia detestabili remedio crescentem deformes exitus invenisse' Prisci gra- 
vitati et simplicitati parum convenit. neque enim auctores tam dissimiles cogitari 
possunt quam sui dissimilis est lordanes, scificet vulgaris et Priscianus, illic omnia 
exilia hiantia tumentia luxata obscura interpolata : hic narratio recte et plane procedit. 
interponuntur orationes similiaque (p. 107, 3. 110, 12. 124, 13), quibus rerum status 
optime explicatur et magnae res condigna gravitate illustrantur , ut pulcherrimum de 
Attila mortuo carmen omnes Alexandri laudationes longe post se relinquit. varionim 
populorum proprietates recte distinguuntur notabilisque est locus p. J25, 20 de armorum 
diversitate. homines depinguntur ad vitam et verum (p. 105, 15. 110, 1. 123, 18), 
causae rerum rationesque et perite indicantur et religiose, ut quid in coniectura posi- 
tum sit, non taceatur (ita de Attilae militum numero p. 105, 12, de pyra p. 112, 19, 
de Honoria p. 115, 11). sermo quoque totus difFert. sententiae interponuntur , rhe- 
toris sane, quem locum Priscum tenuisse traditur, iusto frequentiores nec semper 



65) Fortasse quae de flliis Attiiae lordanes habet c. 50, 206. 53, 272 (cf. 52, 268), item ad Priscum 
redeunt, cum praeseitim in Priscianis excerptis aliis similiter atque apud lordanem Dingizicli Romanis infe- 
stug appareat, Ernach magis amicus. in enarrandis rebiis Moesiacis et Thraciris post Attilae excessum lor- 
danes relata apud Priscum et sibi ipsi visa et audita contaminavisse videtur. 

66) Accedunt his minora studio Gothico fucata ea quae niox conmemorantnr, item Ablabiana ea de qni- 
bu8 agitur p. XXXIX. 



Digitized by 



Google 



XXXVI PROOEMIVM. 

egregiae, sed minime inscitae (p. 107, 1. 23. 108; 11. 109, 13. 113, 16. 125, 13. 
128. 2} ; item figarae et similitudines non infelices ut p. 110, 3: ^reliqua si dici fas 
'est tarba regum . . . ac si satellites nutibus Attilae attendebant et ubi oculo ad- 
^nuisset, absque aliqua murmuratione cum timore et tremore unusquisque adstabat' et 
p. 112, 13: Welut leo venabulis pressus speluncae aditus obambulans nec audet insur- 
*gere nec desinit fremitibus vicina terrere'). ipsi illi Gothici colores tumidi et inepti 
in his rarescunt (cf. praesertim adn. ad c. 40, 210, item p. 107, 17. 109, 18. 110, 1) 
et solitis soloecismis quamquam non abstinet epitomator (qui enim potuit?), tamen ex 
barbarico iam videmur in civilem vitam rediisse et pro infantia monachi Moesiaci hu- 
manos sermones exaudire. omnino de Prisco similiter evenit, atque supra in Floro 
vidimus, ut narrationis pulchritudo et barbari Alexandri laudes insignes etiam per 
Cassiodorianos calamistros elucentes humilis scriptoris animum ferirent et tamquam nu- 
mine verae historiae tactus describeret ea magis quam compilaret. ut a legationis 
Prisci ad Attilam pulcherrima descriptione, quam ipsam habemus, haec longe absunt, 
ita egregius rerum scriptor vel apud lordanem minus dissimilis sui evasit quam ex- 
pectaris. hoc autem nomine reliqua Prisciana longe vincuntur a reliquiis quas lorda- 
nes servavit, quod cum illa tractent argumenta communia fere et tenuia, hic versamur 
in penetralibus historiae et summae gravitatis rebus. 

Quae de Prisco lordanis auctore in narrationibus Attilanis posuimus ut explean- 
tur, non omittenda est quaestio, unde Gregorius Turonensis hist. Franc. 2, 7 petiverit 
narrationem de duabus Attilae in Galliam expeditionibus ita comparatam, ut demptis 
piis excursibus ad sanctuaria sanctosque Tungrenses, Mettenses, Aurelianenses, Roma- 
nos pertinentibus sine dubio miraculorum scriptori propriis reliqua lordanianis simillima 
et quodammodo paria sint ^'^) . ea similitudo talis est, ut aut ex ipso lordane auctoreve 
eius Cassiodorio Gregorius sua petierit necesse sit aut certe uterque pendeat ab auctore 
communi. sed illi coniecturae adversantur cum indicia quaedam in ipsa narratione 
sese prodentia^^) tum praesertim, quod Gregorius mox Aetii indolem enarrans auctorem 
laudat Renatum Profuturum Frigeridum, cui item deberi quae praecedunt in eiusdem 
Aetii rebus gestis potissimum versantia ratio suadet. sed Frigeridum auctorem a 



67) Ipsa adscripsi adiectis paginis lordaiiianis , at de re facile quivis iudicet. — Hist. Franc. 2, G : 

* Clinni a Pannoniis egressi [p. IIG, 1] ut quidam ferunt c. 7. (Attiia) Maunacum campum adiens 

* [p. 108, G] se praecingi£ ad beilum Aetius cum Oothis [p. 107, 3 sq.] Francisqne [p. lOS, 3] con- 

* iunctus adversus Attilanem confligit. at ille ad internicionem vastari suum cernens exercitum fuga dilabitur. 

*Theodoru8 vero Gothorum rex huic certamini succubuit [p. 111, 20] Torumtamen Aetius patricius 

*cum Thorismodo victoriam obtinuit [p. 112, 3] hostesque delevit. expietoque bello ait Aetius Thorismodo: 
'festina velociter redire in patriam, ne insistente germano patris regno priveris [p. 113, 12]. haec ille 
^audiens cum velocitate discessit [p. 113, 16] quasi anticipaturiis fratrem et prior patris cathedram adepturus. 

* simili et Francorum regem dolo fugavit. illis autem recedeiitibus Aetius spoliato campo victor in patriam 
*cum grandi xeversus est spolio. Attlla vero cum paucis reversus est, nec multo post Aquileia a Chunig 
' capta, incensa atque diruta [p. 114, 5. 18], Italia pervagata atque subversa est [p. 114, 20]. Thorismodus, 
Me quo supra meminimus, Alanos bello edomuit [cf. p. 115, 20]. ipse deinceps post muitas lites et bella a 

* fratribus oppressus ac iugulatus interiit [p. 116, 12]'. 

68) Extrema scUicet Qregorius pauUo accuratius refert quam lordanes. nam Thorismodum bello domuisse 
Alanos lordanes innuit magis quam enuntiat, similiterque periisse eum insidiis ita narrat, ut fratrum men- 
tionem non faciat, cum reliqul auctores dise.te scribaut insidias ei struxisse fratres Theudericum et Fride- 
ricum (cf. Idacius ad a. 453; Prosper ad a. 454; Isidorns hist. (loth. 30). denique regis Francorum lordanes 
mentionem non fecit. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXXVII 

nemine praeterea laudatum aetatisque plane incertae in rebus Attilanis et ipsum pendere 
a Prisco et per se probabile est (nam in universum de Attila quae posteri tradiderunt, 
ei auctori potissimum debent) et ipsa illa Aetii egregia descriptio^^) vel maxime suadet: 
simillima enim est Priscianae Attilae et iis coloribus adumbrata, quos Prisci esse constat. 

XXI. Ablabii ^ descriptoris Gothorum gentis egregii verissima historia' adlegatur AbUbiuB 
c. 4, 28, item laudatur 'Ablabius historicus' c. 14, 82. 23, 117 ab alio nullo nomina- 
tus'*'). id nomen vel potius signum formatum consuetudine quae a tertio inde sae- 
culo invaluit (nam ex apXapr]; factum est ut Alethius Epiphanius Eugenius Euse- 
bius Euanthius aliaque complura ex similibus bonae significationis adiectivis '*) cum et 
consul ordinarius a. 331 gesserit (C. I. L. III, 352) et alii non pauci'^)^ nuUus inter 
eos est cui cum aliqua probabilitate historiam illam Gothicam tribuas, nec solum ae- 
tas scriptoris in coniectura posita est, sed ne hoc quidem constat, num Graecus fuerit 
an Romanus Gothusve et utrum Graece scripserit an Latine. nam signa illa Latina 
declinatione ex Graecis plerumque vocabulis formata etsi in Occidente coeperunt, utri- 
que parti imperii communia sunt, quaeque ex Ablabio lordanes affert, veriloquium 
quoque Graecum de Herulis c. 23, 117, tam ex Graeco quam ex Latino auctore 
derivari potuerunt. — Optandum foret, ut de Ablabio accuratius constaret: nam 
quae adsunt apud lordanem petita ex narrationibus Gotborum, ut constat lordanem 
debere Cassiodorio, ita si quid video Cassiodorius ex Ablabianis sublegit. Cassio- 
dorium natione Bruttium, fortasse ne linguae quidem Gothicae peritum (certe testi- 
monia desunt) et per totam vitam in summa re publica versatum non solum parum 
probabile est carmina illa et fabulas ex ore popularium ipsum collegisse, sed id 



69) Eam quoque (l. 2, 8) appoiiere visum est: ^ medii corporis, virilis babitudinis decenter formatus, 
< quo neque inflrmitudini esset neque oneri, animo alacer , membris vegetus, eques promptlssimus, sagittaruni 
Mactu peritus, conto impiger, bellis aptissimus . pacis artibus celebris, nuUius avaritiae, minimae cupiditatiii, 
' bonis animi praeditus , nec impulsoribus quidem pravis ab instituto suo devians , iniuriamm patientissimus, 
Maborls appetens, impavidus periculorum'. 

70) Nam quod scribit Rupertus abbas Tegernseensis in epistula (odita apud Pezium et Hueberum cod. 
diplomat. VI, 2 p. 53) hac: 'E. benignissimo scientiae clavigero B. intimus amicus et ipsum introire et aliis 
' introitum aperire. rogo beuivolentiam tuam, dilectissime, ut aliquos ex subiectis mihi transmittere digneris, 
' vel scilicet Plinium de naturali historia vel Ptolemeum de cosmographia vel Blavium de gestis Gothorum vel 
^Marcellinum de situ Uierosolymorum et Constantinopolitanorum vel Lactantinm de ira dei vel Augusttnuni 

* contra lulianum vel aliquod opus TertuIIiani. leronymum in lob vel Leviticum magnopere desiderarem si 

* usquam haberi sperarem\ venit sine dubio ex lectis ei Geticis lordanis. — Simili, sed minus excusabili 
errore nuper Paulus Buchholz [die QuelUn der historiarum decades dea Flavius Blondus. Naumburgi 1881), 
p. 24 sq., 131 sq. contendit Blondum, qui modo lordanem adlegat, modo Priscum Ablabiumve, praeter lordanem 
ipsuni Ablabium adhibuisse, quamquam quae affert Blondus ex Ablabio, omnia et ex parte ad verbum redeunt 
apud lordanem : nisi forte hoc Ablabii est regem Francorum , cuius nomen in proelio Catalauuico narrando 
lordanes non ponit, fuisse Meroveum. 

71) Composuit eos Schirrenus p. 36 — 41 diligenter magis quam fructuose. addo Ablabium Murenam ex 
vita Claudii Gothici c. 15, quoniam , licet epistula ipsa spuria sit, eius nominis antiquissimum quod norim 
exemplum praebet. ceterum ne quem deinceps decipiat sententia, quam sumptam 'ex sexto decimo Theo- 
' dosii imp. libro , capitulo videlicet undecimo , ad interrogata Ablavii ducis illi et omnibus rescriptam ' refe- 
runt capitularia spuria (M. G. LL. II, 2 p. 91) , moneo signiflcari non rescriptum nescio quod Theodosii iu- 
nioris ad ducem Ablabium datum, ut visum est Schirreno, sed constitutionem Sirmondianam primam datam a 
Constantino ad Ablabium consulem a. 331 , quae in quibusdam libris adscribitur Codicis Theodosiani 1. XVI 
tit. 11 de episcopali iudicio (v. Haenel de const. Sirmondi p. 16). 

72) De patrocinio quod Ablavii forma barbara apud quosdam viros doctos nacta est et de veriloquiis eius 
vocabuli quae dicuntur Gothicis humanum est tacere. 



Digitized by 



Google 



XXXVni PROOEMIVM. 

se fecisse ipse negat. nam qui scribit (c. 5, 38): ^nec eonim fabulas alicubi rep- 
^perimus scriptas, qui eos (Gothos) dicunt in Brittania . . . in servitutem redactos 
^et in unius caballi pretio a quodam ereptos' et reprehendens eos qui de Gothorum 
origine aliter atque ipse statuant adiungit ^nos potius lectioni credimus quam fabulis 
^anilibus consentimus' Cassiodorii enim magis haec omnia esse quam lordanis paene 
certum est) , is satis significat quidquid referat , ex libris se sumpsisse , ipsiusque 
huius de redemptione Gothorum ex Britannia fabellae aliquam commemorationem apud 
auctorem sine dubio deprehendit. id autem si ita est, inter auctores qui citantur apud 
lordanem nullus est, cui has fabulas acceptas ferre possis excepto Ablabio. eius e con- 
trario de Gothica historia merita vel in epitoma ita praedicantur , ut distinctum inter 
auctores adhibitos memoratosve locum ei non possimus non tribuere. locos quibus ad- 
legatur ubi examinamus, primum inde efficitur Ablabium non in rerum Romanarum 
enarratione de Gothis dixisse, sed de ipsis rebus Gothicis commentarios edidisse, id 
quod ex auctoribus apud lordanem laudatis praeterea in Dionem Chrysostomum solum 
cadit. deinde omnes ostendunt Ablabium egisse de Gothorum originibus, id quod 
proxime coniunctum est cum narrationum illarum popularium relatione. denique primo 
loco quae de ^priscis Gothorum canninibus paene historico ritu' afferuntur, ita con- 
iuncta sunt cum Ablabii commemoratione , ut ad ipsum haec quoque peiiinere vi- 
deantur '^) . praeterea ex teriio loco efficitur Graecos auctores ab Ablabio adhibitos esse, 
cum ex eo citentur quae constat esse Dexippi. itaque cum non solum Gothica doc- 
trina, qualis lordanianis inest, sed Graeca quoque Cassiodorii ingenium superare vi- 
deatur, etiam huius bonam partem per Ablabium suam eum fecisse crediderim. ea 
praesertim quae ex Prisco citantur ab Ablabio proficisci inde probabile redditur, quod 
quae de Vidigoia cantu maiorum celebrato traduntur duobus locis c. 5, 43 et 34, 178, 
sine dubio ab eo auctore profecta sunt, a quo Gothicae narrationes veniunt, id 
est si verum vidimus ab Ablabio, altero autem loco cum Prisci relatione ita implicita, 
ut Cassiodorium utramque narrationis partem ipsum coniunxisse parum probabile sit. 
item in narratione de origine Ilunnorum quae Prisco accepta feruntur quaeque de 
Haliurunnis narrantur nullo modo ad Priscum referenda ita pari tenore decurrunt, 
ut magis credideris duas narrationes non conflavisse Cassiodorium, sed eonflatas ante 
expilavisse. — Haec si recte disputata sunt, fuit quidam sive Gothus sive Romanus 
Graecusve Gothice doctus, certe qui pariter atque Amalasuintha tres linguas calleret, 
nomine Ablabius , qui in Gothorum origines et res gestas inquirens tam ipsorum can- 
tus vetustos in usum vocaret quam Graecorum auctorum narrationes. quo tempore 



73) Similem sententiam cum olim Sybelius proposuisset, contra dixit Schirren p. 36 ipsumque Sybelinm 
{Konigthum ed. 2 p. 193) iam habet adsentientem. nihilo minus illa opinio eatcnus mihi certa videtur, qua- 
tenus per barbaras has tenebras ad certam persuasionem perveniri potest. primum quod opponunt Ablabium 
non commemorari in migratione Gothorum e Scandia in Scythiam , sed tantummodo in rebus Scythicis , ali- 
quid ponderig haberet, si narrationis alius auctor afferretur. at cum nullus adscribatur, non is Tordanes est, 
quem tuto contendas eo ipso loco, quo primum scriptore aliquo utitur, eius nomen posuisse. deinde quod 
aiunt loco primario c. 4, 28 carmina Gothorum non secundum Ablabium laudari, immo iuxta poni carmina et 
ipsum, verum est; sed ita compilatores omnes agunt egitqne ipse Tordanes sive is Cassiodorius est, citans 
c. 2 Livium et Cornelium, ubi Tacitus adhibitus est Livium laudans. losephi quoqne locus haud scio an et 
ipse ex Ablabio in Cassiodoriana venerit. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XXXIX 

vixerit, parum constat ; crediderim tamen scripsisse eum non multum ante Cassiodorium 
regnante Theoderico, ante quem Romanorum Gothorumque coniunctum regnum stabi- 
lientem vix credibile est virum doctum sive Gothum sive Romanum tale opus aggres- 
surum fuisse. huic probabile est maximam et utilissimam partem historiae Gothicae 
Cassiodorianae deberi, neque omittendum primariam operis divisionem secundum tres 
Gothorum sedes relatam c. 5, 38—42 ipsi Ablabio quodammodo acceptam referri 
(c. 14, 82). singillatim Ablabiana ut persequamur quamquam fieri non potest, tamen 
ubi ad cantiones maiorum provocatur (ut de capillatis c. 11, 72) legesque Gothicae 
belagines commemorantur (c. 11, 69) aut nominum formae produnt scriptorem Gothice 
doctum, id quod cadit in descriptionem Scandiae (c. 3) et stemma Amalorum (c. 14) 
et Gepidarum originem (c. 17) et recensum populorum in dicione Hermanarici consti- 
tutorum (c. 23, 116), ibi probabile est Ablabium auctorem subesse. 

XXII. Symmachvs 4n quinto historiae libro' c. 15, 83 (cf. c. 88) vitam impera- symmachub 
toris Maximini enarravit. secundum anecdotum cod. Caroliruhensis (infra p. XXXX) 
Symmachus consul ordinarius a. 485 (eum enim significari recte intellexit Vsener) 
^parentes suos imitatus historiam quoque Romanam septem libris edidit', cuius praeter 
Cassiodorium nemo meminit. locus quem servavit lordanes cum ad verbum fere con- 
veniat cum narratione, quam legimus nos in vita Maximini corpori scriptorum historiae 
Augustae inserta sub nomine lulii Capitolini, nisi quod Christianorum persecutionem 
Maximino exprobrat Symmachus secutus auctores christianos (Eusebius hist. eccl. 6, 28 ; 

Oros. 7, 19) eamque ruinae eius causam fuisse ait magis pro sua pietate quam pro 
veritate rei, dubium non est ex illo corpore Symmachum sua mutuatum esse. 

XXIII. CoNSVLARivM vcstigia in Geticis, scilicet in parte quae Cassiodorii aut est J^^^f ^^""^ 
aut certe esse potest (nam de reliqua supra p. XXIX diximus) , praeter paucissima Hiero- 
nymiana et Prosperiana, de quibus p. XXVI. XXXIV dictum est, apparent fortasse ad 

a. 411 — 427 c. 32, 165. 166, certo ad a. 455—477 per c. 45. 46: coeperunt igitur 
aut a fine Prosperi aut, quod magis crediderim, a fine Hieronymi. ita autem comparata 
fuerunt, ut in ea item perveniant quae loco modo citato disputavimus de annalium ab 
lordane adhibitorum cum Marcellinianis et similitudine et diversitate. accedit in his, 
quod Cassiodorius scribens inter a. 526 et 533 Marcellini volumen editum a. demum 534 
adhibere non potuit; ab eo autem haec proficisci, non ab lordane probabile est, cum 
narrationis tenor nullo modo variet, neque defuisse Cassiodorio horum quoque tem- 
porum consularia vel ex chronico ab ipso a. 519 edito intellegatur. — Deinde in 
rebus Theoderici narrandis Cassiodorius adsumpsit, ut debuit et ut ante fecerat in 
chronico modo citato, consularia ea quae hodie dici solent Ravennatia tota imbuta 
spiritu regni Theodericiani, sive ea publico consilio edita sunt sive, quod prudentiores 
praeferent, a laudatore aliquo status praesentis. suis annalibus quamquam non usus 
est propter brcvitatem, loci quos ibi Prosperiana brevians ob Gothica studia mutaverat, / 
in Geticis plane similiter tractantur, ut demonstrabunt quae adnotavi c. 18, 103 de 
Decio, c. 28, 144 de Athanarico, c. 30, 154 de proelio PoIIentino, c. 30, 156 de 
Roma capta, c. 32, 166 de Vandalorum in Hispanias 'fuga', c. 40, 209 de proelio in 
campis Catalaunicis , c. 42, 221 de obsidione Aquileiae. luculenter igitur in minore 
opere germina apparent maioris. 



Digitized by 



Google 



XL PROOEMIVM. 

CftssiodoriuB XXIV. Flavius Magnus Aurelius Cassiodorivs senator '^) , de cuius vita nuper- 
rime optime egit Hermannus Vsener [Fcstschnfl zur Philologenccrsammluug in Wiesbaden 
1877 p. 66 sq.), e Bruttiis originem trahens ^var. 1,4), avum habuit sub Valentiniano 
III (t 455) tribunum et notarium (var. 1, 5), patrem sub Odoacro et Theoderico sum- 
mis officiis functum et ab hoc patricium factum (var. 1, 4. 5). ipse primaevus post 
a. 500 quaestor sacri palatii factus est (var. 9, 24; Vsener 1. c. p. 69), mox patricius 
et ipse (Vsener 1. c. p. 16. 70), deiMe a. 514 consul ordinarius, postea magistcr 
ofGciorum (var. 9, 24; anecdotum apud Vsenerum p. 16), quod officium per multos 
annos retinuisse videtur (var. 9, 24: *quo loco positus semper quaestoribus afFuisti;, 
certe obtinuit cum obiit Theodericus a. 526 eique successit nepos Athalaricus (var. 9, 
25), deposuit autem factus praefectus praetorio a. 533/4 (var. 9, 24. 25). Athalarici 
mortui a. 534 successorem Theodahadum piiblice laudavit (Haupt opusc. 3, 303) et ei 
quoque, item qui ei successit a. 536 Vitigi regi quaestorium officinm exhibuit, neque a 
rebus publicis recessit ante a. 537/8 (var. 12, 16. 27). devictis Gothis vitam saecula- 
rem reliquit et monachus factus postquam nonagesimum tertium annum agens librum 
de orthographia edidit, grandaevus obiit. — Historiae Gothicae cum epitomam lordancs 
se proponere ipse scribat in praefatione Geticorum — : ' suades, ut nostris verbis duo- 

* decim Senatoris volumina de origine actusque Getarum ab olim et usque nunc per 

* generationes regesque descendentem (sic) in uno et hoc parvo libello coartem' — et 
quae praeterea de eo opere tradita habemus ad iudicium de lordanianis ferendum plane 
necessaria sint, componemus primum quae de eo supersunt testimonia profecta omnia 
ab ipso auctore, neque enim quisquam praeter ipsum et lordanem eius meminit. eorum 
locorum tempore primus est epistula var. 9, 25 scripta a. 533 antc k. Sept. sub noniine 
Athalarici ad senatum urbis Romae : ^ tetendit se (Cassiodorius) in antiquam prosapiam 
^nostram lectione discens quod vix maiorum notitia cana retinebat. iste reges Gotho- 
*rum longa oblivione celatos latibulo vetustatis eduxit. iste Amalos cum generis sui 
^claritate restituit, evidenter ostendens in decimam septimam progeniem stirpem nos 
'habere regalem. originem Gothicam historiam fecit esse Romanam colligens quasi in 
'unam coronam germen floridum quod per librorum campos passim fuerat ante dis- 
^persum. perpendite, quantum vos in nostra laude dilexerit, qui vestri principis na- 
'tionem docuit ab antiquitate mirabilem, ut, sicut fuistis a maioribus vestris semper 
•nobiles aestimati, ita vobis regum [codd, reruml antiqua progcnies imperaret'. idem 
praefectus praetorio et munus iniens in epistula ad senatum 11,1 licet historiam non 
nominatim citet, regum Amalorum seriem (vide c. 14) inde aperte deprompsit, et 12, 20 
ea citat quae lordanes c. 30, 1 56 (ubi locum attulimus) in compendium redegit. deni- 
que in praefatione variarum, quae scripta videtur c. a. 538, sic ipsum adloquuntur 
amici: *duodecim libris Gothorum historiam defloratis prosperitatibus condidisti: cum 

\ ^tibi in illis fuerit secundus eventus, quid ambigis et haec publico dare, qui iam 
'cognosceris dicendi tirocinia posuissef ad haec nuper accessit codice Caroliruhensi 
servatus *ordo generis Cassiodoriorum eorumque [cod. casiodorumq) qui scriptores ex- 



74) Propter nomina videantur Vsener l. c. p. 16 et Rossius inscr. chr. 1 p. 431. legitimum nomen ei 
fuiaso Senatori fasti ostendunt eo solo nomlne utentes: Cassiodorius signum fuit pariter atque Ablabius similfa- 
que (v. p. XXXVII). itaque etiam grammatica ratione forma in -iua sola probabilis est. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XLI 

*titerint ex eorum progenie vel qui eruditi' (cod. vel ex quibus eruditis) editus ab 
Vsenero 1. c. , unde huc pertinent extrema: ^Cassiodorus Senator vir eruditissimus 
* et multis dignitatibus pollens iuvenis adeo dum patris Cassiodori patricii et praefecti 
'praetorii consiliarius fieret et laudes Theodorichi regis Gothorum facundissime reci- 
'tasset, ab eo quaestor est factus, patricius et consul ordinarius, postmodum dehinc 
'magister officiorum et praefuisset [scr, fere praef. praet. suggessit] formulas dictio- 
'num, quas in xn libris ordinavit et variarum titulum superposuit. scripsit praeci- 
' piente Theodoricho rege historiam Gothicam originem et loca mores in [moresque xii 
^ emendat Vsencr] libris annuntians'. librum, unde haec excerpta sunt, ideo potissimum, 
quod Symmachi et Boethii vita ita enarratur, ut iudicii eorum et exitii mentio nuUa 
fiat, Vsenerus contendit a. 522 a Cassiodorio scriptum esse et propterea historiam Go- 
thorum ante eum annum editam. sed id ut perite arguit, ita parum demonstravit. 
nam cum et praefectura praetorii a. 534 adepta non obscure ibi commemoretur et va- 
riarum publicatio c. a. 538 facta, item in ipso principio Cassiodorius praeter honores 
saeculares etiam 'monachus servus dei' dicatur, apertum est hoc apospasmatium aut 
superesse ex libello post Cassiodorii conversionem edito aut, quod magis crediderim, 
additamentis alienis auctum esse. nec rationem habet de variis quae dicuntur ad inter- 
polatorem referre et hoc testimonio uti ad historiae Gothicae editionem definiendam. 
e contrario ut probabile est iubente Theoderico historiam coeptam esse, ita omnia 
suadent editam eam esse inter a. 526, quo obiit Theodericus, et a. 533, quo eam 
commemorat epistula auctoris supra recitata. ita enim recte explicatur, Cassiodorius 
certe laudibus suis nequaquam invidens cur extremis tantum officii sui annis eius 
operis mentionem fecerit : item quod ex ipsa historia citari videtur septimum decimum 
regnare Athalaricum, vivo Theoderico ita scribi non debuit. quod si ita Cassiodorius 
narrationem finivit relato obitu Theoderici et successione Athalarici^^) , recte id con- 
venit lordanianis. nam non solum admiratio summi Theoderici, quam passim prae se 
ferunt, ingenium lordanis longe excedit, quippe qui ipse ultra tenuis hominis adversus 
imperatorem qui nunc est legitimam devotionem non adspiret, sed etiam stili Cas- 
siodoriani certa indicia eatenus deprehenduntur. ita in verbis c. 57, 296 ^numquam 
^Gothus Francis cessit, dum adviveret Theodoricus' nominativi usum recte Schirrenus 
p. 11 Cassiodorio vindicavit '^j . — Cassiodorii libros, quo tempore lordanes scripsit 
viginti circa annis post Cassiodorium ipso etiamtum vivo, nondum vulgo sparsos, certe 
in regione ea in qua versabatur lordanes alibi non repertos ab ipsius auctoris dispen- 
satore'') ad triduanam, si credis, lectionem sibi procuravit, sine dubio excusationem 
sibi parans adversus eos, quos praevidebat questuros esse de narratione Cassiodoriana 



75) Vsenerus 1. c. p. 73 enm substitisse iudicat, sl recte intellego, ad introltum Theoderici in Italiam 
a. 4S9 , propterea quod lordanis de pugnis inter Odoacrum et Theodericum narratio aflinitatem habet cum 
chronicis Ravennatibus. sed earum pugnarum narrationem Cassiodorins ex iisdem chronicis petiisae proba- 
bile est (cf. p. XXXIX). 

76) Ghlodovechum Francum quod de Theoderico scribens lordanes, pariter atque Cassiodorius, Lodoinum 
appellat miriftca et fortasse perversa yocabuli formatione (cf. ind. pers.) , sine dubio ex hoo iile adsumpsit. 
contra quod Schirrenus p. 74 sq. provocat ad locos de Eutharico Amalo , additi sunt ii quidem ad successio- 
nem Athalarici commendandam, sed ob id ipsum pari iure vivo Theoderico scribi potuerunt. 

77) Servo scilic^t. enm Schirrenns p. 93 noii habere debuit pro CasUlio dispensatore pontiflcls Vigilii. 

loRUANF». r 



Digitized by 



Google 



XLn PROOEMIVIL 

male laxata et fortasse mteq>olata : nobis ipsa destitntis standom est lordamaiiis qualia 
qnalia smit. — Ad fonnam operis Cassiodoriani explicandam praeter sapra dispatata 
de anctoribos a Cassiodorio adhibitis non mnlta habemos qoae profenunns. nairatio- 
nnm popalarinm ratio babita et Graeca doctrina egregia at per se admiratione dignae 
«ant, ita neqae sectae aactoris illad satis convenire sapra observavimas et mediocriter 
tantam Graece doctam eam faisse constat. qaippe qai historiam ecclesiasticam ita ad- 
omarit, at tres aactores Graecos radi opera contaminaret se iabente ab Epiphanio 
scholastico Latine versos. immo atramqae meritam vidimas non tam Cassiodorii faisse 
qaam aactoris eias Ablabii. qaem si teneremas, haberemas fortasse in hoc genere 
stadiomm qaem cam Herodoto componeremas. — Operis Cassiodoriani indicem faisse 
probabile est eam ipsam qaem epitomae lordanes praescripsit 'de origine actibasqae 
'Getaram': eo enim dacit et lordanis testimoniam et qaae de 'origine Gothica' hi- 
storia Romana facta ipse aactor in variis 1. c; scribit: historiam alibi appellans 
argamentam ennntiat, non titalam citat. daodecim libris at reliqaa fere Cassiodorii 
opera maiora ita hoc qaoqae divisam foit. inccpisse ab ipsis popali Gothici primor- 
diis et 'per generationes regesqne', id est per generationes regiun descendisse lor- 
danes in praefatione innait'^ 

Apad lordanem qaatenas Cassiodoriana perveniant abi qaaerimas, eo qaod epito- 
mator ait ^initiam finemqae et plara in medio se saa dictione permiscoisse ', qaamqaam 
sapra modam inepte dictam est''^), prima postremaqae prae ceteris sibi videtar vindi- 
care, idqae de postremis vemm esse ex ipsa re colligitar, cam a. 526 Cassiodorias 
finem scribendi fecerit. de principio operis idem ita vemm esse mox videbimas, at 
Orosiam lordanes ibi de sno citarit, alterias tamen id proferri non potest. nam cam 
id seqaatar aactor, at descriptione insalamm Oceani viam sibi stemat ad Scandiam 
insalam describendam Gothomm antiqoissimam sedem et ne Britanniae qaidem de- 
scriptio, nedam Scandiae lordani allo modo tribai possit, quid huic hoc loco rema- 
neat non perspicio. accedit quod locas de Hispania ab altero c. 44, 230 separari non 
potest. ^plara in medio' adiecta esse at vemm esse potest, ita non magni facio fidem 
illias sive notarii sive monachi, qnem non pndait praefationem Rafino soffarari et 
lamblichi locum comminisci. multo magis diffidemas homini ore rotando adseveranti 
ex historiis Graecis et Latinis nonnallis ^convenientia' se addidisse. immo probabile 
est Graecomm auctomm asurpationem vere contineri in excerptis ex Socrate, quoram 
in utroque libello exilia quaedam vestigia adesse supra p. XXVH ostendi. 

Restant stili diversitas studiommque dissimilitudo auctommque delectus. illo dili- 
genter et erudite investigato Schirrenus compluribus locis recte agnovit sive Cassiodoria- 
nam proprietatem sive, quod fortasse rectius est, eius saeculi genus dicendi omatum ^^) 



78) Ob infantiam scriptoris dubium est, ntram verba * ab olim et nsque nnnc per generationes regesque 
* descendentem ' ad se referat an ad auctorem. cum Wolumina — descendentem ' coniungere per lordanem 
liceat , boc magis probarim , quamquam Senatoris libri certe non perveniebant ' et usque nunc \ quod se- 
cundum huius hominis consuetudinem signiflcat ^ad tempus praesens'. sed ad ipsam rem non multum inter- 
est; partitionem enim epitomae omnino lordanes ab auctore sumpsit. 

79) Quod suasit Gutschmidius p. 124, ut verba Mnitium flnemque ' iungantur cum praecedentibus *addidi 
'convenientia*, ab ordine verborum simplici scriptori consueto nimium recedit. 

SO) Non is Cassiodorius fuit, qui novum scribendi genus excogitaret: immo usus est paratis neqiie aliud 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XLIII 

longe abhorrens a tenuitate lordanis, qualem et in Romanis deprehendimus et in Ge- 
ticorum parte ad res post a. 526 gestas pertinente. sed flores illi non valde suaveo- 
lentes et aequabiliter per universum librum sparsi sunt et ubi minus apparent, ibi 
non immerito suspicabere non tam Cassiodoriana ab imitatore seposita esse qnam verba 
ita contracta, ut ^floscula' quae dicit perirent. quam ob rem ut horum indiciorum 
ubi adsunt non minima vis est®*), ita quod absunt parum probat. 

Maius momentum est, id quod supra p. VII sq. iam tetigimus, in diversitate loci 
studiorumque. Cassiodorium supra vidimus fuisse Gothoromanum et aulicum Theo- 
derici, lordanem Moesogothum imperii Orientis subditum; iure igitur quaeritur, num 
possint partes operis demonstrari, quae cum a Cassiodorio scribi nequierint, necessario 
lordani tribuendae sint. sed hac quoque via non longe progrediemur. sane quae de 
se suisque popularibus lordanes profert c. 50. 51, maiore ex parte apud Cassiodorium 
non legit: nec magis legit apud eum acerbissima vituperia Arianorum c. 25, 131. 132. 
26, 138, quae virus theologicum propria sibi inepta inhumanitate imbuit: nam Cassio- 
dorium licet ipsum orthodoxae fidei addictum in historia scribenda Arianae doctrinae 
dominorum suorum memorem fuisse non solum consentaneum est, sed etiam chronico 
a. 519 demonstratur ^2) , sed cum vel in iis locis quaedam insint, quae ex Cassiodorio 
proficisci aut certum est aut probabile, multo magis id pertinet, ut antea monui, ad 
reliquos iocos etiam eos, qui colorem apertissime prae se ferunt non Gothoromanum, 
sed Moesogothicum. ita quae abiudices a Cassiodorio relata apud lordanem, praeter 
ea quae temporum ratio ut Cassiodorio tribuamus non admittit, non multa reperiuntur. 

Diacrisis inter Cassiodorium et lordanem aut valde fallor aut tota pendet ab 
auctoribus. hunc enim cum ex Romanis intellegatur a recondita Graecaque doctrina 
totum abhorrere neque habuisse nisi commentaria illo saeculo vulgo usitata et adhuc 
fere servata, quidquid venit a Prisco, Dione altero utro, Strabone, Ptolemaeo, mihi est 
Cassiodorii. id ipsum pervenit ad Ammianum et Ablabium et si qui similes sunt, item 
ad ea quae cum horum excerptis ita coniuncta sunt, ut inde divelli nequeant; quibus 
originibus non solum melior, sed etiam longe maior pars libelli Getici continetur. e con- 
trario ad deprehendenda lordani propria proficiscendum est a Jibello Romano quosque ibi 
adhibuit auctores, eorum excerpta Geticis inserta videndum est num item ipsius sint. 
id quod uno loco mihi videtur extra dubium esse, dico in narratione de morte Valen- 
tis. eam in Romano libello c. 314 totidem verbis descripsit ex Victore epitomato, in 



fecit nisi qnod calamistros Thetorum GaUicanorum in aulam rogis Gothici transtuUt et rescripta cmisit schola- 
stica eloquentia aut ornata aut corrupta. saeculi quarti et quinti leges, maxime quae integrae extant, ut 
Diodetiani coUegarumque de pretiis rerum venaUum et novellae Theodosianae , similia multa habent, scripto- 
resque quoque eius saeculi, qui quidem eiusmodi cincinnos sectantur, sibi simillimi sunt. multa eius generis 
habet Ammianus alia si non egregia, certe ingeniosa, alia obscura et perplexa. sed ut auctorem ab auctore 
in talibus non facile distinguas, immo aperte agnoscatur scholastica disciplina in universum parilis, ita faciUi- 
mum est eius generis scriptores distinguere ab iis qui communi et tenui, ne dicam vulgari et exili scribendi 
genere sibi satisfaciunt, quales sunt fere annalium auctores, ut Marcellinus et omnium maxime lordanes. 

81) Propterea curam egi, ut in hac editione potiora quae Schirrenus adnotavit repeterentur , scilicet ubi 
simUibus locis compositis res iUustrantur. solae argntiae sermonis ubi Cassiodorium produnt) cum attente 
legentis animum ipsae feriant, expressis verbis de iis non monui. 

82) Prosper cnm ad a. 380 adnotavisset : * Ambrosius episcopns pro catholica flde multa sublimiter scripsit \ 
Cassiodorius eum compilans catholicae fldem christianam substituit. 

f* 



Digitized by 



Google 



XUV PROOEMIVM. 

Getico cnin aniyersam bellam explicet ad Ammianam, in imperatoriB morte narranda 
ntriasqae aactoris verba contaminavit, nt dabiam esse neqneat apud Cassiodorinm re- 
pertae narrationi Ammianae ipsam alteram inseraisse ex Romanis sois translatam. ne- 
qae enim qaisqaam opinor eontendet Cassiodorinm, at hanc locam. qai solas in Geticis 
Victorianns est, ex exili illa epitome adsameret, Ammianam seposaisse. sed fortasse 
alterias progredi possamas et lordani adindicare qaaecamqae veniant ex Orosio. 
Cassiodorio hanc anctorem valde placuisse, certe ante conversionem eius, vix credet 
qui utrumque novit: quid quod vel post conversionem et ad monachos scribens (inst. 
div. litt. 17) sic de eo loquitur: ' Orosius quoque Christianorum temporum paganorum- 
'que collator praesto vobis est, si eum volueritis Iegere\ satis frigide puto. at lor- 
dani Orosius admodum placuit dignus ille magister tali discipulo: neque enim sine 
causa, ut Romanorum principium splendido nomine lamblichi exomaWt, ita Getica 
similiter in Orosii tutela collocavit. neque id ab eo abiudicari poterit, cum quod 
libri initium diserte sibi vindicat tum quod duae illae laudationes lamblichi et Orosii 
pari passu procedentes omnino ab eadem manu veniunt. iam cum ex auctoribus ad 
Romana adhibitis unus Orosius etiam in Geticis saepius expilatus sit ^^\ , qui item unus 
citatur adiecto ^voluminis' numero (G. 5, 43), nascitur suspicio, annon Orosiana illa 
omnia ad lordanem pertineant sintque ipsa illa quae sua dictione in medio interpo- 
suisse se contendit. huic coniecturae tantum abest ut quicquam obstet, ut saepissime 
Orosius introducatur tamquam lacinia vesti perfectae male insuta. 

In summa re Geticorum libellus, quatenus in eo tractantur res morte Theoderici 
anteriores, mera epitome est, luxata ea et perversa, historiae Gothicae Cassiodoria- 
nae, nec sine iusta causa, quod de ipsa anecdoti Caroliruhensis scriptor refert, etiam 
in lordanis epitomen quadrat, originem gentis et loca moresque eius ibi adumbrari. 
foederatio mercennariorum et provinciarum Danuvianarum res interveniente lordane 
locum usurparunt, quem apud Cassiodorium obtinuit regnum Romanum pariter atque 
Gothicum magni Theoderici eiusque Romanae humanitatis admiratio et imitatio : ita ex 
multis pauca selegit eaque quae retinuit barbare inflavit et auxit. denique ut uno 
verbo dicam, historia Gothica a Cassiodorio, ut ipse ait, Romana facta per lordanem 
facta est Moesiaca. 



"^"ordlnianii lordaues cum ut infimus auctorum Romanorum, ita ex ultimis sit eorum quos 
antiquae aetati adscribere solemus, alium scriptorem qui eadem aetate libellos eius ad- 

Trfdentin" hibucrit uullum habcmus ^^) . Secvndvm Tridentinum episcopum, qui gesta Langobar- 
dorum scripsit c. a. 612, aut ipsam Cassiodorii Gothicam historiam aut lordanianam 
epitomam aliquatenus secutum esse et imitatum alio loco conieci (Nei(es Archiv vol. 5 
a. 1880 p. 75); sed exilis gestorum illorum quae superest notitia ut ultra coniecturam 



83) Pauca quae supra p. XXVI dixi in Geticis reperiri excerpta ex chronico Hieronymiano , ut a Cas- 
siodorio abiudicemus, causam nuUam esse ibi observavi. 

84) Gregorium Turonensem non usum esse lordani libellis in praefatione p. XXXVI explicuimus. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. , XLV 

progrediamur non admittit. — Per barbara quae sequuntur saeeula Getica usurpasse gutiaJa 
videtur, quamquam auctoris nomen non posuit, is qui scripsit scholia Statiana quae 
sub Lactantii nomine feruntur (v. ind. IV s. v. strava), in quibus cum item Boethius 
adlegetur, ita certe ut nunc iacent sexto saeculo non sunt antiquiora. — Certo lordanem 
adhibuit anonymus auctor quem geographvm Ravennatem nuncupamus : at is liber ^Jf„*Pj''* 
etsi profectus ex cosmographia saeculi fere VII exeuntis, ut no» eum habemus non 
antiquior est saeculo nono, nec certum est in primitiva recensione adfuisse excerpta 
lordaniana. Ravennas ^lordanem chronographum * vel ^cosmographum' (utraque enim 
praedicatione eum appellat) aliquoties laudavit (v. adn. ad p. 27, 23. 00, 0. 01, 
13. 18. 02, 12. 03, 8. 82, 0. 104, 17), alibi nomine non posito expilavit (v. p. 55. 
59. 02. 127, item ind. n s. v. Caesarea et Vaffus). codex lordanis quem habuit, dua- 
bus corruptelis medelam aflfert quae nostris libris omnibus insident, scilicet p. 02, 
5 et CalUpolida dat pro callipoda et Trapezus^ ubi in libris nostris est Irapevunta. 
praeterea notabile est p. 59, 1 , ubi libri nostri primi ordinis habent rerefennae, secundi 
screrefennae ^ utramque lectionem in codice Ravennatis fuisse videri, cum iuxta ponat 
Herefenos et Sirdifenos. 

, Areheiypum 

Praeter librum Ravennati visum tam per medinm aevum adhibiti ^^) quam qui Hbrorum no- 

'^ / -X -1 stromm com- 

nobis praesto sunt codices scripti ad idem exemplar omnes redeunt neque id ab erro- """* 
ribus immune. in Romanis quae solus fere primus codicum ordo habet, id evidenter 
apparet cum ex hiatibus maioribus c. 137 et 303 tum ex erroribus in libris omnibus 
inventis, ut sunt p. 12, 21 agituram pro agitaram, p. 17, 27 crassantem pro grassanlem 
(cf. p. 17. 22 caurus pro gaurus), p. 19, 33 brattius pro bruttius^ p. 22, 32 exiremis 
pro extremis, p. 23, 2 gladium pro cladium, sed etiam Geticorum eadem condicio est. 
maiore hiatu nuUo quamquam laborare videntur, singula vocabula exciderunt p. 73, 0. 
119, 0, et adsunt errores communes inter alios hi: trapeiunta vel trapeianta pro tra- 
pezunta p. 02, 5; cysum (etiam Ravennas cisson) pro cyrum p. 08, 10; basento pro 
busento p. 99, 11; regericus pro segericus p. 100, 10; congustiarum pro angustiarum 
p. 101, 19. eorum errorum partem vel apud Paulum et Frechulfum adesse adnotatio 
ostendit. ex iis licet quidam ad quadratam scripturam redeant, ut permutata ele- 
menta C G, I T, I Z, cum alii rursus ad Scotticam ducant, ut permutatae a co, a ti, 
r Sj commune archetypum non quadratis, sed Scotticis litteris scriptum fuerit necesse 
est. — Verba continuo in archetypo scripta fuisse inde intellegitur , quod libri anti- 
quissimi quique, praesertim HPV, persaepe vocabula male separant: ita, ut uno 
exemplo defungar, p. 11, 5 in iis est ioue moraret pro lovem oraret, — Compendia 
scripturae in archetypo ea tantum adfuisse videntur, quae lordanis aetate in usu erant : 



85) £x his qui ad criticen aliqiiam utilitatem habcnt vel certe ad classes codicum redigi potaerunt, infra 
suis locis inveniuntnr: praeterea ^ero meum non esse putavi plenum recensum dare scriptorum qui per 
medium aevum lordanis libellog ntrumque alterumve utrum usurparint. adhibuerunt, quatenus vidi, Paulus dia- 
conus ante a. 774 libellum utrumque; Frechulfus episcopus Lixoviensis ante a. 830 utrumque; Widukindus 
Corbeiensis (1. 1 c. 18 Mon. Germ. SS. ni p. 425) a. 967 Geticum; Hefigef Lobiensis a. 980 Geticum; 
Landulfus sagax inter a. 977 et 1026 Geticum; Hermannua Augiensis (f 1054) Romanum; Mafianus Scotus 
a. 1082 Romanum; Bemoldua Gonstantiensis a. 1100 Romanum; Ekkehardus Vrangiensis c. a. 1100 utrum- 
que; Hugo Flaviniacensis a. 1102 Geticum; Sigebertus Gemblacensis a. 1112 utrumque; Otto Frisingensis 
a. 1143 utrumque. his posteriores omisi. 



Digitized by 



Google 



XLIV PROOEMIVM. 

Getico cum umversum bellum explicet ad Ammianum, in imperatoris morte narranda 
utriusque auctoris verba contaminavit, ut dubium esse nequeat apud Cassiodorium re- 
pertae narrationi Ammianae ipsum alteram inseruisse ex Romanis suis translatam. ne- 
que enim quisquam opinor contendet Gassiodorium, ut hunc locum, qui solus in Geticis 
Victorianus est, ex exili illa epitome adsumeret, Ammianum seposuisse. sed fortasse 
ulterius progredi possumus et lordani adiudicare quaecumque veniunt ex Orosio. 
Cassiodorio hunc auctorem valde placuisse, certe ante conversionem eius, vix credet 
qui utrumque novit: quid quod vel post conversionem et ad monachos scribens (inst. 
div. litt. 17) sic de eo loquitur: ^ Orosius quoque Christianorum temporum paganorum- 
*que collator praesto vobis est, si eum volueritis legere', satis frigide puto. at lor- 
dani Orosius admodum placuit dignus ille magister tali discipulo: neque enim sine 
causa, ut Romanorum principium splendido nomine lamblichi exomavit, ita Getica 
similiter in Orosii tutela collocavit. neque id ab eo abiudicari poterit, cum quod 
libri initium diserte sibi vindicat tum quod duae illae laudationes lamblichi et Orosii 
pari passu procedentes omnino ab eadem manu veniunt. iam cum ex auctoribus ad 
Romana adhibitis unus Orosius etiam in Geticis saepius expilatus sit^^), qui item unus 
citatur adiecto *voIuminis' numero (G. 5, 43), nascitur suspicio, annon Orosiana illa 
omnia ad lordanem pertineant sintque ipsa illa quae sua dictione in medio interpo- 
suisse se contendit. huic coniecturae tantum abest ut quicquam obstet, ut saepissime 
Orosius introducatur tamquam lacinia vesti perfectae male insuta. 

In summa re Geticorum libellus, quatenus in eo tractantur res morte Theoderici 
anteriores, mera epitome est, luxata ea et perversa, historiae Gothicae Cassiodoria- 
nae, nec sine iusta causa, quod de ipsa anecdoti Caroliruhensis scriptor refert, etiam 
in lordanis epitomen quadrat, originem gentis et loca moresque eius ibi adumbrari. 
foederatio mercennariorum et provinciarum Danuvianarum res interveniente lordane 
locum usurparunt, quem apud Cassiodorium obtinuit regnum Romanum pariter atque 
Gothicum magni Theoderici eiusque Romanae humanitatis admiratio et imitatio : ita ex 
multis pauca selegit eaque quae retinuit barbare inflavit et auxit. denique ut uno 
verbo dicam, historia Gothica a Cassiodorio, ut ipse ait, Romana facta per lordanem 
facta est Moesiaca. 



'^iordaniania lordaucs cum ut iufimus auctorum Romanorum, ita ex ultimis sit eorum quos 
antiquae aetati adscribere solemus, alium scriptorem qui eadem aetate libellos eius ad- 

TrfdenuSSs hibucrit nullum habemus ^*) . Secvndvm Tridentinum episcopum, qui gesta Langobar- 
dorum scripsit c. a. 612, aut ipsam Cassiodorii Gothicam historiam aut lordanianam 
epitomam aliquatenus secutum esse et imitatum alio loco conieci {Neucs Archiv vol. 5 
a. 1880 p. 75) ; sed exilis gestorum illorum quae superest notitia ut ultra coniecturam 



83) Pauca quae supra p. XXVI dixi in Geticis reperiri excerpta ex chronico Hieronymiano , ut a Cas- 
siodorio abiudicemus, causam nuUam esse ibi observavi. 

84) Gregorium Turonensem non usum esse lordani libellis in praefatione p. XXXVI explicuimus. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. . XLV 

progrediamur non admittit. — Per barbara quae sequuntur saecula Getiea usurpasse |j^t*5jjj^ 
videtur, quamquam auctoris nomen non posuit, is qui scripsit scholia Statiana quae 
sub Lactantii nomine feruntur (v. ind. IV s. v. strava), in quibus cum item Boethius 
adlegetur, ita certe ut nunc iacent sexto saeculo non sunt antiquiora. — Certo lordanem 
adhibuit anonymus auctor quem geographvm Ravennatem nuncupamus : at is liber ^Jf^^Py"** 
etsi profectus ex cosmographia saeculi fere VII exeuntis, ut no» eum habemus non 
antiquior est saeculo nono, nec certum est in primitiva recensione adfuisse excerpta 
lordaniana. Ravennas ^lordanem chronographum ' vel *cosmographum' (utraque enim 
praedicatione eum appellat) aliquoties laudavit (v. adn. ad p. 27, 23. 00, 6. 61, 
13. 18. 62, 12. 63, 8. 82, 6. 104, 17), alibi nomine non posito expilavit (v. p. 55. 
59. 62. 127, item ind. 11 s. v. Caesarea et Vaffus), codex lordanis quem habuit, dua- 
bus corruptelis medelam aflfert quae nostris libris omnibus insident, scilicet p. 62, 
5 et Callipolida dat pro callipoda et Trapezns^ ubi in libris nostris est trapeiunta, 
praeterea notabile est p. 59, 1 , ubi libri nostri primi ordinis habent rerefhinae, secundi 
screrefefinae, utramque lectionem in codice Ravennatis fuisse videri, cum iuxta ponat 
Herefenos et Sirdifenos, 

, Archetyputn 

Praeter Iibrum Ravennati visum tam per medium aevum adhibiti ^^) quam qui libromm no- 

*^ / -1 -1 «troruin com- 

nobis praesto sunt codices scripti ad idem exemplar omnes redeunt neque id ab erro- ""*"* 
ribus immune. in Romanis quae solus fere primus codicum ordo habet, id evidenter 
apparet cum ex hiatibus maioribus c. 137 et 303 tum ex erroribus in libris omnibus 
inventis, ut sunt p. 12, 21 agituram pro agitaram, p. 17, 27 crassantem pro grassantem 
(cf. p. 17. 22 caurus pro gaurus), p. 19, 33 brattius pro bruttius, p. 22, 32 exiremis 
pro extremis, p. 23, 2 gladium pro cladium. sed etiam Geticorum eadem condicio est. 
maiore hiatu nullo quamquam laborare videntur, singula vocabula exciderunt p. 73, 6. 
119, 6, et adsunt errores communes inter alios hi: trapeiunta vel trapeianta pro tra- 
pezunta p. 62, 5; cysum (etiam Ravennas cisson) pro cyrum p. 68, 16; basento pro 
busento p. 99, 11; regericus pro segericus p. 100, 16; congustiarum pro angustiarum 
p. 101, 19. eorum errorum partem vel apud Paulum et Frechulfum adesse adnotatio 
ostendit. ex iis licet quidam ad quadratam scripturam redeant, ut permutata ele- 
menta C G, I T, I Z, cum alii rursus ad Scotticam ducant, ut permutatae a co, a t/, 
r Sj commune archetypum non quadratis, sed Scotticis litteris scriptum fuerit necesse 
est. — Verba continuo in archetypo scripta fuisse inde intellegitur , quod libri anti- 
quissimi quique, praesertim HPV, persaepe vocabula male separant: ita, ut uno 
exemplo defungar, p. 11, 5 in iis est ioue moraret pro lovem oraret, — Compendia 
scripturae in archetypo ea tantum adfuisse videntur, quae lordanis aetate in usu erant : 



85) £x his qui ad criticen aliquam utilitatem habent vel certe ad classes codicum redigi potuenint, infra 
suis locis inyeniuntur: praeterea ^ero meum non esse putavi plenum recensum dare scriptorum qui per 
medium aevum lordanis libellos ntrumque alterumve utrum usurparint. adhibuerunt, quatenus vidi, Paulua dia- 
conns ante a. 774 libellum utrumque; Frechulfua episcopus Lixoviensis ante a. 830 utrumque; Widukindua 
Corbeiensis (1. 1 c. 18 Mon. Germ. SS. III p. 425) a. 967 Geticum; Heriger Lobiensis a. 980 Geticum; 
iMfuiulfus sagax inter a. 977 et 1026 Geticum; Hermannus Augiensis (f 1054) Romanum; Marianus Scotus 
a. 1082 Romanum; Bemoldus Constantiensis a. 1100 Romanum; Ekkehardus Vraugiensis c. a. 1100 ntrum- 
que; Hugo Flaviniacensis a. 1102 Geticum; Sigebertus Gemblacensis a. 1112 utrumque; OUo Frisingensis 
a. 1143 utrumque. his posteriores omisi. 



Digitized by 



Google 



XLVI PROOEMIVM. 



ut pl, m, p. 8, 3 et mag, mil, passim in Heidelbergensem librum aliosqne optimos 
quosque sine dubio ex archetypo translata sunt. eodem referri poterunt, quamquam 
fortasse immutationem quandam subierunt, ssti p. 7, 31, reipt p. 11, 11, impr^ scs, 
ds, dns, sed plura reperiuntur etiam in Heidelbergensi ab illa aetate aliena, ut mi = 
milia, aii = autem, uo = vero, e = est, non multa tamen neque frequenter ad- 
missa, ut hoc quoque nomine is liber ad aetatis Romanae archetypum prope accedat. 
^"™ odicum Primus ordo libroi-um ut in universum et aetate et integritate duos alios superat, 
ita solus hodie habet libellum de actibus Romanorum cum Geticis ab ipso auctore con- 
iunctum, quem tamen aliquando ne a secundo quidem ordine afuisse constat potestque 
fuisse item in archetypo ordinis tertii. magis proprium est huic ordini librorum, quod 
in exemplaribus antiquis et a principio integris (id est in PF, item in Augiensi deper- 
dito cum libris ex eo derivatis) ^®) praemittitur carmen inscriptum : ^ rescriptum Honorii 
'scolastici contra illas epistulas exortatorias Senecae' (sic PV; 4n XPI nomine incipiunt 
^versus Honorii scolastici ad lordanem episcopum' Paiis, 4860), cum subscriptione 
hac: *explic. versus Honori scolastici ad lordanem episcopum ad rescripta Senecae 
*ad Lucillum quam (quae Paris.) ei scripserat exortatoria saeculum relinquere et veram 
*amplectere philosophiam (ph. amplecti Paris,)\ quod incipit: 
Si fontis brevis unda latens demersa tenetur, 
ignotae et viles esse putantur aquae 
editum apud Mabillonium in analectis (ed. 1723) p. 387 ex codice nostro V et nuper 
denuo in Riesii anthologia Latina n. 666 ex codice eodem et Parisino 4860. id ad 
chronica cum nuUo modo pertineat , immo in eo Honorius nescio qui magistrum suum 
philosophiae christianae utpote Seneca meliorem laudibus extoUat, mero casu in codice 
primario huius familiae lordanis libellis praescriptum in apographa ita transiit, ut li- 
brarii posteriores magistrum, cuius nomen discipulus non ponit, pro lordane cbronicorum 
auctore haberent. aliae notae eaeque etiam certiores, quibus hic ordo a secundo et 
tertio discemitur, infra p. LXII dabuntur, ubi ostendimus, quibus locis primi ordinis libri 
duorum aliorum consensu emendentur. ceterum hoc ordine ut in Romanis solo, ita in 
Geticis primario fundamento lordanis crisin inniti ita in evidentia est, ut singillatim de 
ea re disputare supervacaneum sit et hoc unum in quaestionem vocari et possit et 
debeat, num praeter hunc ordinem reliquis in ea crisi aliquis certe locus dandus sit. 
lam enumerabuntur qui huius ordinis sunt libri excerptave. 
FrechSffi Frechvlfvs Lixovicnsis episcopus historiae, quam scripsit ante a. 830, complura 
inseruit ex utroque lordanis libello petita alia epitomata, alia ad verbum repetita, 
quorum recensum diligenter dedit Aemilius Grunauer in commentario de fontibus histo- 
riae Frechulphi (Vitoduri 1864. 4.), repetivi ego in editionis margine inferiore. hoc 
duce ad Frechulfi optimum librum Sangallensem, quem contuli transmissum Berolinum, 
variam lectionem enotavi, sed in qua adhibenda cave ex silentio meo de lectione 
iudices: nam cum apud Frechulfum, ut fit in epitomis, multa desint, quid id esset 
indicare nolui, satis habens ubi utile esse videbatur Frechulfi lectionem disertis ver- 



86) Ad codices Parisinnm 4860 et Monacensem 11306 (v. p. Llll. LIV) accedit liber olim Reginensis 
S. £mmerami, iam Monacensis n. 14613, in quo legitur carmen Honorii ad lordatiem episcopum neque tamen 
ipsi lordanis libelli. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XLVn 

bis indicare. adhibuisse eum librum similem nostris HPV intellegitur ex loco p. 73, 15, 
ubi error boscusta {II PV) pro buruista (Y) vel boroista (OB) huic ordini proprius simi- 
liter [boscurta) adest apud Frechulfum. proxime accedit ad HP codices (cf. inter alia 
p. 58, 11) : his meliora si qua videtur habere (p. 10, 32 cmninensium, p. 11, 13 palu- 
dem^ p. 11, 27 cui ob honorem, p. 15, 4 fmistrato, p. 65, 3 namque pro ante quos), 
magis est ut corrupta describens Frechulfus ipse emendarit. 

Heidelbergensis 921 (nobis H) membr. formae quadratae maioris scriptus est Heideibergensis 
saec. VIII potius quam IX in Germania (nam ad cognatum p. 43, 22 adscripta est 
glossa Theotisca suagur) , fortasse Fuldae , unde plures codices similis scripturae 
venerunt in monasterium S. Martini Mogontiaci a. 1037 conditum: translatos eo esse 
per Marianum Scotum probabiliter coniecit Giesebrechtius (apud Schmidium Zeit- 
schrift fiir Geschichtswissenschaft 7, 564). eius monasterii fuisse constat ex praescrip- 
tione 48te liber pertinet ad librariam sancti Martini ecclesie Maguntin. M. Sindicus 
*s(ub)s(cripsi)t 1479', de qua adnotatione in aliis quoque codicibus inventa dixerunt 
Lachmannus ad Lucretium p. 5 et lahnius ad Florum p. VII. notae praeterea volumini 
inscriptae sunt hae: 1651 — — — h 13. postea illatum est in bibliothecam Palatinam, 
ubi Heidelbergae cum esset id adhibuit Gruterus. cum reliquis Palatinis Romam mi- ' 
gravit, deinde Parisios: denique devictis Gallis rediit Heidelbergam. specimen scripturae 
[macedonia p. 27, 13 — flamminio p. 27, 15) proponit Wilcken Gesch. der Heidelberger 
BUchersammlungen (1817) tab. 2 n. 2 (cf. p. 296). quaterniones fuerunt quindecim, 
quorum cum perierint primus et postremi folia duo postrema, remanserunt folia scripta 
110 (numerantur folia 112, scilicet 1. 2. 112 vacua sunt, f. 17 errore duplicatum) ; 
insunt lordanis Romana inde a p. 7, 26 et finis et Getica usque ad p. 135, 6 regi, — 
Litteratura est evidentissima et optima fonnae Anglosaxonicae : a littera saepe aperta 
est, / eminens aliquoties adest. emendatus est liber saeculo nono decimove naevis 
sublatis ab grammatista quodam, modeste tamen et ut paucis locis exceptis antiqua 
lectio adhuc cematur^^j. — Codex licet omnium optimus sit, solus contra socios vix 
umquam verum servavit: nisi forte p. 90, 3 quod ex codicibus classis primae hic unus 
habet quem perinuium, cum in classis secundae optimo sit quam perinuiam, eatenus 

in 

pristinam scripturam archetypi communis repraesentat, quod in eo fuit quem peruium : 

quamquam res requirit quod habent libri reliqui quem inperuium, sed in universum vinci 

Heidelbergensem librorum reliquorum huius classae consensu consentaneum est , cum 

duo certe qui sequuntur ex eodem archetypo descendant itaque errores singulis trium 

horum librorum proprii redarguantur duobus reliquis consentientibus. Heidelbergensis 

et duobus locis quaedam verba omisit, quae adsunt in reliqiiis omnibus: 

p. 110, 1 fide et consilio ut diximus clarus 
115, 2 obicientes exemplo veriti regis 

et errores habet sibi proprios inter alios hos: 

p. 14, 19 annisus est PVL anni sunt est H 

16, 30 ad PVL Flonis in H 

17, 31 diruit PVL Florus diripuit H 



87) Aliquoties dubitabam, maxime ubi legebatur e^ et i7, utrum cauda lineolave a prima manu esset an 
postea arcessisset. 



x 



Digitized by 



Google 



XLVni PROOEMIVM. 

20, 29 asina PVL Florus sagina H 

22, 36 nauium PV nauigium // 

23, 39 sed magnitudine PV Floriis ad magnitudiuem H 
69, 11 partus PVLAOBXY partibus H 

78, 13 ababa PVLAOBXY Vita abara H 

18 expertis PVLAXY, exercitus OB pertis H 

81, 12 carporum PVLOB^ caporum A')' corporum HA 

109, 22 sacitate PV^ sagacitate LO, sacietate //, societate A 

sagacitatem BXY 
112, 6 desiuit PVABXY, deseuitL, desiuetO deuisit H 

119, 19 urbem PVL, urbe AOBXY om. H 

127, 7 emimonti P, emi montis FA', ei monti H 
hemi montis A YZ^ enim montis OB 

Paiatinua Vaticanvs Palatinvs 920 (uobis P) , membranaccus fol. min. saec. X. olim ubi 
fuerit, ipse indicat f. 1 verbis his: 'codex sci Nazarii de monasterio quod dicitur 
' Lauresham ' ; hic igitur liber est quem catalogus saeculi X bibliothecae Laureshamen- 
sis editus a Wilmannsio (mus. Rhen. 23, 387) indicat verbis his: ^historia lordanis 
*de summa temporum seu origine Romanorum lib. F. ut alii Laureshamenses in 
Palatinam bibliothecam venit, ubi eum adhibuit Gruterus, et cum hac in Vaticanam. — 
Quatemionum est tredecim signatorum A — N et binionis, foliorum 107 (numeris recens 
inscriptis mendosis omisso folio inter 34 et 35, pi-aetermisso autem suo loco numero 77). 
uterque commentarius integer est; adest in principio cannen Honorii. emendatus est 
liber similiter atque Heidelbergensis a manu non multum posteriore. — Contulerunt 
mihi Romana Augustus Mau , Getica Otto Hirschfeld ; deinde ne quid erroris remaneret, 
ille ad huius editionis plagulas sibi transmissas totum librum denuo diligentissime 
relegit. — Summa fide Palatinus archetypum repraesentat nec nisi orthographia, quae 
passim corrupta est (v. ind. HI), locum cedit Heidelbergensi. solus verum et ipse raro 
servavit propter causam eam de qua diximus: 

p. 23, 29 treuia P, treuta HV 
errores proprii non desunt, sunt tamen pauci: 

p. 35, 26 ex lihri reliqui. et P 
ex Geticis plures dabimus cum agetur de libro Ambrosiano (p. L). 
vai^^nciennensia Valenciennensis (noMs V) olim S. Amaudi P. 3. 6 sive n. 88 catalogi Mangear- 
tiani (Pertz Archiv 11 p. 522), membranaceus saec. IX medii, formae quadratae qua- 
temiones habet xvui, quorum xvii signati sunt, extremi folium ultimum deficit. insunt 
lunilii de institutione divinae scripturae libri duo: Eucherii sacrae scripturae inst. 1. 
duo; eiusdem de quaestionibus difficilioribus ; lordanis libelli duo cum carmine Honorii. 
optime scriptus est, emendatus deinde manu saec. XI ad codicem notae deterioris, 
sed ut paucis locis exceptis pristina scriptura agnoscatur. nobis contulit quem tristi 
fato nuper ereptum nobis dolemus, lohannes Heller. — Codex cum in universum pro- 
xime accedat ad //P, habet non solum errores quosdam sibi proprios: 

p. 18, 28 pariter reliqui^ picriter V 
23, 19 nam reliqui^ e manu nam V 
63, 6 uidiuarii HPLAXYZ, uidioarii Ofi, uiriuarii V' 
130, 15 fuerit nec cumbarum indigeat liutres reliqui, futres mefliis omissis V 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. XLIX 

et orthographiam corruptam (vide ind. III), sed etiam emendationis grammaticae et 
interpolationis prima vestigia, nt sunt 

p. 22, 14 hi imis HPj imis Florus, hiemis V 

26, 36 empsalae mecipsae HP, empsalem haec ipse V 

63, 17 secunda, tertia pro secundo, tertio 
itaque quae propria habet licet vera, ut 

p. 13, 39 praeesse VL, praecesse HP 

16, 31 panes V FloruSj paenes HP, poenes L 
cum ex iis erroribus sint, quos librarius non ineptus inter scribendum tollere potue- 
rit, videndum, ne coniecturae magis quam archet}^po debeantur. ceterum interpola- 
tiones rarae sunt et modestae, neque libri utilitatem tollunt eo potissimum compre- 
hensam, quod ex tribus libris HPV quod duo habent tertio dissentiente, id in communi 
omnium archetypo fuisse probabile est. 

Florentinvs Lavrentianvs (nobis L) plut. 65, 35 (Bandini n p. 752; Pertz Laiirenuaniis 
Archiv 5 p. 668. 672; Waitz praef. ad Pauli hist. Lang. p. 34) folio maiore exaratus 
saec. XI scripta historica complnra continet Prosperum Eutropinm Oroi9ium lordanem 
Gregorium Turonensem continuitque olim praeterea losephum sive Hegesippum (cf. Ban- 
dini L c.) : sed haec omnia exarata sunt a librariis aliis atque is fnit qui descripsit 
libellos lordanis. descripsit autem eos ex libro mutilo; nam codice ipso integro principium 
Romanorum deficit usque ad p. 6, 26 uero robonm spatio vacuo relicto paginae unins 
cum dimidia; item p, 22, 10 tanta denique — p. 27, 9 proelio superatae; item extrema 
pars Geticorum post verba p. 125, 21 contis pugnantem. librum emendaverunt duae 
manus, quarum prior (mihi L^) ipsi librario aequalis sola in censum venit. eiusdem 
ordinis cum sit atque tres optimi, ut aetate ita emendatione iis longe cedit lateque iam 
hic serpit interpolatio grammatica, ut fortasse omitti potuerit. admisi tamen variam 
lectionem suppressis orthographicis plenam: nam sunt quidam loci, ubi vestigia veri 
solus ex hoc ordine retinet deflectens ad secundum: 

p. 70, 18 diu mederi BXY, dionederi 0, diomede*e L^, diomede HPVL^ 
73, 15 buruista XY\ boroista OB, burusta L, boscusta HPVA 
109, 22 sagacitate LO, sagacitatem BXY^, sacitate PV, sacietate // 

neque absimile veri est archetypum Laurentiani diversum fuisse ab archetypo librorum 
HPV et quibusdam locis minus corruptum. sed haec virtus obscuratur interpolatione 
quam subiit perpetua. casu opinor factum est, quod uno loco: 

p. 82, 16 tradent HL^ trahent reliqui 
in errore cum Heidelbergensi consentit : nam non ex eo descriptum esse Laurentianum 
constat. mihi contulerunt Henricus Nissen et Benedictus Niese. 

Florentinvs Lavrentianvs plut. 67 cod. 17 membr. saec. XV (cf. Pertz .4 rc/? ii? «t prop»go«ini 
5, 668. 672) habens Getica sola, descriptus est ex codice Laur. 65, 35, finiens item 
in contis pugnantem p. 125, 21. 

Florentinvs Riccardianvs 862 chart. saec. XV, habens Getica sola , teste Beth- 
manno et ipse descriptus est ex Laur. 65, 35. 

ViNDOBONENSis u. 3126, olim hist. prof. 477 chart. saec. XV Miber M. pat(riar- 
*c)bae Aquileien.* (Pertz Archiv 5, 66S. 10, 469; Endlicher n. 389) continens Pros- 

ioROANEH. cr 



Digitized by 



Google 



L PROOEMIVM. 

perum, lordanis Getica, gesta regum Francorum, vitam ApoUonii Tyrii, Pauli historiam 
Langobardorum , nobis ex parte collatus a Wattenbachio , descriptus est ex Laur. 65, 
35. habet inter alia p. 60, 5 inmanes pro germanis desinitque ubi deficit ille. 
eiut^uVgemem Mediolanensis Ambrosunvs (C 72 iuf., uobis A) membr. saec. XI/XII, continet 
Bedae historiam Anglorum, Pauli historias Romanam et Langobardicam (cf. Waitz 
praef. p. 31), lordanis Getica, historiam Alexandri. Geticorum variam lectionem, sed 
parum accurate enotatam sibi ab losepho Antonio Saxio bibliothecae Mediolanensis prae- 
fecto una cum characterum specimine in aes inciso Muratorius in adnotatione editionis 
suae (a. 1723} publicavit; ego ipsum denuo contuli Mediolani. scriptus est compendiis 
multis et arbitrariis ; ita cimt est et ciuitatis et ciuitatem cet. similiterque reperitur gothj 
ostrog, gep, item theod pro Theodorido, ut in talibus quem casum librarius significare 
voluerit, non semper certum sit. quem locum in crisi lordaniana teneat aperient lec- 
tiones quae sequuntur compositae cum propriis Palatini : 

p. 63, 14 inuitauerint] inuitauenerint P, inuenerit A 

76, 6 sauini] sauicini PA [inde etiam 76, 4, uhi sauinus P recte^ sauicinus A) 
81, 4 remoti sub regibus] remotibus regibus P, remoti legibus A 

17 de secundo] secundo PAOB 
86, 7 adeunt] ad eum P, ad eam A 
95, 1 ut sensit] subsensit Pi4 

18 est om. PA 

97, 19 quis quem] quisque PA 

104, 17 Tibisia [sic etiam Ravennas, similiter Piiscus)] tibussia P, tibusia A 

105, 8 detestabili om. PA 

10 magnae parti] magnae parte P, magna parte A 
108, 12 momento] monento P, monente A 
114, 19 per reliquas] reliquas P, in reliquas A 

21 et om. PA 
126, 19 Froila] proila PA 
habuit igitur codicis Ambrosiani librarius archetypum optimis accensendum aut ipsum 
Palatinum aut gemellum eius^^), sed eum temere excripsit et passim pro lubitu emen- 
davit, quae interpolatio ut universum librum occupavit, ita latissime grassata esse depre- 
henditur in stemmate Amalorum ^^) . itaque non mirum est post editionem Muratorianam, 



88) Errorum communio si qna est inter Ambrosiannm aliosque primi ordinis libris, diversam originem 
habet. nam iUe licet alicubi cum Ueidelbergensi in errore consentiat (y. p. XLVIII), p. 81, 12 ciir 
pro carpofvm duo librarii scripserint corporum, in promptu est; societaU autem p. 109, 22 tam ex saci- 
iate Palatini originem duxisse potest quam ex aacietate Heidelbergensis. — Statim p. 113, 26, iter p. 115, 7 
tam Laurentiani scriptor delevit quam Ambrosiani, quoniam male abundant. — Ibi quoque ubi consentit Am- 
brosianus cum tertio ordine ATZ, ut p. 91, 5 percipiant] auacipiani AXYZ — p. 108, 20 propria] aua A^ aua 
propria XYZ — p. 110, 25 relabuniur (sic etiam Duac.)] delabuntur XZ, dilabuntur AY — p. 112, 5 ad] om. 
AXY — 115, 18 indignationi] indignaiionia AXYZ, emendationis studium plerumque certe in causa est. id 
ipsum cadit in locum p. 79, 15, ubi veram lectionem degere servatam in OB pro corrupto dedete, item in 
alterum p. 84, 4, ubi verum iugo hemi servatum in XYZ Ambrosianus coniectura facili (cf. p. 127, 7) ad- 
secutus est. nam quod possis item conicere librarium eius aut archetypum adhibuisse cum varia lectione hic 
illic adscripta aut ex plaribus exemplaribus lectionem suam composuisse, flrmiora argumenta requirit. 

89) Libros qui examinat, pro nota huius familiae (dico Ambrosianum, Reginae 639, Abrincensem) recte 
stemma hoc adhibebit. exempli causa p. 77 pro tradita lectione Vinithariua genuit Vandiliarium: Vandala- 
riua genuii Thindemer tres hi libri ponunt interpolationem a reliquis omnibus alienam ei ipse Vandalarium 
patrem Tiudemer. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LI 

cnm reliqni classis primae libri ant pamm noti essent ant prorsns ignoti, Ambrosiano 
quodammodo principatnm delatum esse; nam multnm praestat recensioni vnlgatae 
snperstrnctae libro cuidam ordinis secnndi. re vera locum nnllum in crisi tenet. id 
ipsnm tamen nt intellegeretur et simul ne memoria aboleretnr recensionis peculiaris, 
lectionem Ambrosiani integram admisi. 

Vaticanvs Reginae n. 639 membr. saec. XI formae octonariae (inscriptnm est 
^volnmen CCXXXI non (/) Petavianum') continet lordanis Getica neque quicquam 
praeterea: deficit in fine mutilus p. 138, 20 fortiori duci, totum contnlit Pertzins. cum 
plane consentiat cum Ambrosiano, examinatum abieci. 

AvRANCHENSis u. 154 scriptus saec. XIU exennte in monasterio S. Mariae de peri- 
culo maris continet Victorem Vitensem, lordanis Getica, Gildam de excidio Britan- 
niae, Guilielmnm Appulnm. totus collatus est a Bethmanno. cnm ad nngnem con- 
sentiat cum duobns qui praecedunt aetate antecedentibus, omisi. 

Bambergensis liber E. III. 14 membranaceus saec. XI inter ea quae continet f •^J^f •^*^' 
mnlta et varia ^^) etiam lordanis libellnm utmmqne habet , sed Romannm principio 
mntilnm (incipit p. 16, 9 itaque hunc diem)^ collatns nobis a Waitzio. specimen dedi 
Geticornm praefationem et c. 3 et 52^*). qui scripsit natione ut videtur Italns exemplar 
habnit familiae primae : nam diacritica ordinis primi adsnnt, absunt quae proprie snnt 
secundae tertiaeve sive bona sive mala omnia. proxime accedit ad Lanrentiannm «^) 
at Bambergensem qni exaravit, tradita sibi tractavit snmma licentia, nt non barbaris- 
mos solos tolleret, sed ipsas res ad libitum immntaret. ita in praefatione pro Sena- 
toris voluminibus substitnit senatorum, mox ex parvis fecit non parva et sic deinceps. 
a crisi igitur liber plane arcendus est memorabilis propter solam emendationis per- 
versae audaciam. p. 17, 27 lordanem librarins interpolavit adhibita Panli historia 
Romana. 



90) Exposuit de iis Waitzius apud Pertziam Archiv 9, 673. ex hoc libro Getica adhibuisse Ekkehardum 
Vraugiensem c. a. 1099 idem observavit Mon. Germ. SS. VI p. 5. 

91) p. 53, 3 uoUnte me paruo aubtiectu nauigii — 4 laxare — 5 rnanum — 6 sfncUorum — 7 aoUbuaque — 
et regei descendentea — 8 imperia om. — p. 54, 2 aeruiamua — 3 mencior — 4 ante haec — quorum om. — 
factas — 6 plurima — dieione — 8 commemorana p. 57, 17 scanciae et sic deineeps aliquoties — 
quod] quem — reUnquimua — p. 58, 2 arctui solo — 3 d« qua] quam — 4 pompeiu» — 7 determinana — 
ad orientem — 8 fluua — quodam] a q. — 10 exigente — 11 paruM] non paruae — 14 heluia] ui» (em. bestiis) 
— terrae — 16 frigore] frigua — 17 ad. cons. quae] quae ad. cona. — 19 THimerum — 22 percurrit om. — 
quo — p. 59, 1 crerefennae — 2 atque ouis auium] ouium auiumque — 3 prestet — 4 aueans — equoi u. 
eximioi — 5 sapherinos — 8 tficutei uagoht — 9 pleni — inibi] ibi — 10 gaugigoht — gen. hom. — 
11 promptisiimi — otingens — 12 aeragnaricii finni] ragnaricifin — 13 umobiloht — p. 60, 2 grinni agantii 
eunixite rugi arogi — 3 rodulf — regno om. p. 127, 12 agimus] aimus (corr.) — ostr. qui] gentem 
ostrogathorum que — 13 germano — fiudimer morabatur — 14 fluuios om. — 15 thidimer — pellois — fiudimer 
cum utroque manebat — 16 stMc] eorum — fugithta — 17 que om. — irruerunt — 18 tamen quauis pauci 
ilte excepit — 19 hostium om. — fugam — scithicas petiit — 20 amnes fluento — uunni — 21 ad frdJtres 
thiudimeris gaudia — direxit sed] cum direxissent — mox om. — p. 128, 1 thiudimeris — 2 erelieua om. — 
3 thiudimir et fiudimer — 4 dorui om. — quae ad instar strenuae om. — accipete — 5 custodire — uide- 
bant — 6 alia tamtn stirpe rwn amala] quamuis aUa sUrpe tamen non amatorum — 7 cum om. — 9 diseur- 
rentes om. — 10 cum instanUbus] quam praesentia — 11 de futuro] defunctorum — contrauersiorie — 
cum promittit — que om. — 12 accipiunt — 13 ann. irur. consc. om. — 14 cunctatur dare] tardaret (corr. 
traderet) — extitit suppUcator tantum ut] promittit ut exinde — firma] stabilior — 15 gothosque] et gothos — 
datus om. — que om. — Orthographica praeterii. 

92) In tribus locis supra p. XLIX compositis p. 70, 18 (diu mederi), 73, 15 (borbista)^ 109, 22 (saga- 
eitatem) Bambergensis pro Laurentiano stat contra HPV. 

e' 



Digitized by 



Google 



Ln PROOEMIVM. 

OxoNiENSis coUegii MagdaleDei Lat. 14 (antea n. 2155) membr. saec. XIV ^^), 
descriptus diligenter a R. Pauli [Neues Archiv 1, 161 sq.), praecedentis simillimus, 
sed nequaquam ex eo descriptus, continet Aurelium Victorem, nomina provinciarum, 
tractatum de Assyriis, Pauli historiam Romanam, gesta regum Francorum, lordanis 
Romana et Getica, Pauli historiam Langobardorum, Einhardi vitam Karoli, Monachum 
Sangallensem. Romanorum et principium deficit (incipiunt enim non eodem loco at- 
que in Bambergensi, sed proximo p. 16, 10 iam menibus urbis) et transpositio in iis 
accidit: nam post patebant p. 26, 30 sequitur locus a p. 29, 21 transgrediamur ad p. 30, 
11 proelio, deinde ponuntur antea omissa a p. 26, 30 enimuero ad tiffrane deuido 
p. 30, 11. cum contulisset nobis Reinoldus Pauli capita Romanorum extrema et Geti- 
corum 1. 2. 60, intellectum est librum esse primi ordinis male interpolatum. exempli 
causa locus Get. 1, 6 sic legitur ibi: ut in orientali plaga et indico occeano ypodem et 
iamnesia que quamuis peruste sole inhabitabiles tum omnino sui spacio in longum latum- 
que sunt extense. quaedam interpolationes communes ei sunt cum Bambergensi, ut 
Get. Ij b et nulli ea pars cognita ni illi qui eam constituit Oxon., et nulli ea pars nisi 
ei qui eam constituit Bamb., item Get. 1, 7 haut procul] ut ait proconsul Oxon., hec 
ut proconsul Bamb. sed licentia in Oxoniensi minus late vagata est quam in altero 
libro. 

Salisbvrensis ecclesiae cathedralis n. 1027. 101 membr. saec. XIII teste Pertzio 
[Archiv 7, 103. 244) tam in libris quos continet quam in lectione consentit cum Oxo- 
niensi Magd. 14. specimen non habui, nec desideravi. 
BeichenftviensiB Reichenaviensis (Augicnsis) Uber, qucm ante a. 820 scripsit scribive iussit Re- 
ginbertus monachus (f a. 846; cf. Neugart episcop. Constant. p. 548), inter alia com- 
plura historica, de quibus dixi ad Cassiodoiii ch^onicon p. 573, posuit ^chronica lor- 
^danis episcopi'. hoc ipsum volumen adhibuit Hermannus Augiensis (f 1054) in chro- 
nicis compilandis^^), adnotans ad a. 551: ^hucusque lordanis episcopus chronica sua 
*de gestis Romanorum adbreviata perduxit'. deinde librum fuisse apud Cuspinianum 
ibidem (p. 587) demonstravi, qui eo usus est in opere de consulibus Romanorum edito 
a. 1553, sed scripto (secundum praefationem) a. 1515, id est aliquantum ante quam 
Romana lordanis typis vulgarentur. nam praeter Getica, quorum adhibuit exemplar 
Romanis carens, et quem passim sub lomandis nomine citat Hennannum Contrac- 
tum, ipsius quoque Romani libelli Cuspiniano copiam fuisse intellegitur ex eis quae 
adnotat p. 576 ad a. 551: ^sic scribit lomandes in chronica ad Vigilium in praefa- 



93) Codex, quem Pertzius (Mon. Germ. SS. 2, 440. 728 et Archiv 7, 243) ait bibliothecao uiiiversitotis 
Oxonieiisis n. 837, continentem lordaais libellum utrumque, historiam miscellam, Pauli historiam Langobar- 
dorum, Einhardi vitam Karoli, monachum Sangallensem , hic ipse sit necessc cst. nam liber Laudensis olim 
n. 837, hodie Laud. misc. n. 569 [Neucs Archiv 2, 381) diversus est et indicatio uumeri sine dubio pertur- 
bata; ea vero quae comprehendi dicuntur illo volumine, omnia redeunt in Magdaleneo n. 14 adeoque quae dc 
Einhardo et Sangallensi Pertzius peculiaria et Oxoniensi libro propria refert accurate conveniunt cum descrip- 
tione Pauliana (p. 167) Magdalenei. 

94) Mon. Germ. SS. vol. V p. 67 sq. ut excerpta ex Cassiodorii chronicis Hermannum ex hoc libro 
traxisse alibi docui [Chronik des Cassiodoriut p. 574. 579), ita indidem etiam lordanis Koroaua novit. ab 
eodem volumine pendet Bernoldus Constantiensis c. a. 1100 (Mon. Germ. SS. V p. 385 sq.), utrum per Her- 
mannum an oum Hermanno, non quaesivi. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LIII 

^tione: ab ipso Romulo .... confeci. in fine vero operis sic inquit: hae sunt causae 
*. . . . legendo cognoscet\ post Cuspinianum codex non memoratur; sed extat inde de- 
scriptus Mogontiacensis olim, hodie Parisinus is qui sequitur. 

Parisinvs liber Lat. n. 4860, antea Mogontiaci in bibliotheca S. Stephani, deinde ei propago eius 
Colberti, c. a. 940 descriptus est ex libro Augiensi eo de quo modo diximus (vide 
quae exposui ad Cassiodorii chron. p. 574 sq.) et ut in aliis ita in lordanis Romanis 
(Getica a libro absunt) in locum archetypi iam deperditi succedit. praescriptum est chro- 
nicis post praefationem : ^ incipit chronica lordanis episcopi de origine mundi et actibus 
^Romanorum ceterarumque gentium\ subscriptum: *de origine vel actibus Romanorum 
Miber lordanis episcopi explicit feliciter. amen. amen. fiat fiat'. hoc ipsnm volumen 
adhibuit Marianus Scotus in chronicis scriptis a. 1074^^). ipsius libri et etiam magis 
archetypi deperditi antiquitas cum spem moveat posse ad diversam familiam eum per- 
tinere et Romana lordanis eo adhibito similiter emendari posse atque in Geticis prima 
familia et primaria emendatur ope librorum secundi tertiique ordinis, ea tota depo- 
nenda est. neque enim quicquam proprium habere hanc recensionem ductam ex libro 
tali, qualis est Heidelbergensis Palatinusve ita, ut librarius non indoctus sermonem 
reformaret, demonstrabit subiecta varia lectio a c. 358 ad finem operis^^). apparatum 
enim futilibus istis adiectionibus onerare nolui, simul autem exemplo aliquo ostendere, 
quomodo in tali auctore versati sint scholastici saeculi noni decimique. similia enim 
secuti sunt per hos libros eius aetatis emendatores omnes, quorum temptamina plera- 
que suppressi. 



95) MG. SS. Yol. V p. 491 adn. 72. GaBsiodoriana Scotam inde traxlsse demonstravi Gassiodorii cliro- 
nica recensens p. 580. 

96) p. 46, 20 mtUta — 21 parti aduerBe — 22 magisttr militum — 24 nuUique] nuUiua — p. 47, 4 ex- 
oubitomm — imperator] in imperium — 5 misaelem — 7 misaelem — serdicam — exilium — 8 praeparauera- 
uerat — 9 eontudit — in gurgite iacuit] iecii in gurgiiem — 10 euocatum — 12 suspicione — paula — 

13 confoasum — quartum mensem — senectuti suae — 16 iubante] adiuuante — 19 sancii] aanciae — initoi 
ininito — exercitua — 21 a6 om. — 22 inaidiaiorea — 23 coaeta] cuneata — ingressoB — 24 loeumque — 
pompeio — clamide loricato — 25 palatium inuadente — .27 sociisque — proacripiis — 28 manubiia] manibus 

— anno om. — p. 48, 1 quod] qui — gestus — 5 depuiaiis] deputans — 11 iheoderico et slc porro — 

14 theodohadum et sic porro yoI iheodohat- ye\ iheodoad 15 stioque fiUo] suum filium — 16 inuliam — 21 ci- 

uiUbua beUia — 23 cyriUo marceUo fara aUiaque diueraia ixjuiicibua — 24 ducem aalomonem — 25 africam — 
29 anheUmti auoque aduerUu suspeciae subueniret iiaUae — constructo] instrucio — 30 tamnauale quam equeatre 
agmen educena — p. 49, 1 uiUgia — exercUui — 2 campaniam — 3 habebant — A at — 5 excuaare — eo] 
eum — 6 uoti conser^it — 7 rauermam — regnumque auum — 10 rauennam — 15 machiniaque i. ei iurribua 

— 17 effugaium] fugauit — 19 theodoberto — duceniia miUbua aduenerat — 20 ad alia] aUia — 2\ de 
finibua iialicia — 22 ei opea] opes — prirhcipem] regem — 28 aduentum] adueniui — 29 persae — p. 50, 1 /%*- 
gieniem] fiigientis — 4 in unius anni spatio — aduersus — 6 suoa ae finea] finea suoa ae — 9 conatantino — 
10 reaiaiere — contra parthoa] parthia — 12 agnoaeat — 13 regem regirham et opea — 14 principe — 15 reeru- 
deacentibua animia — heUebado et sic porro — 16 adaistuni — 17 uix apatio — 19 regnum — aacitur — 
21 et om. — maceUoa — 24 terrae — 26 repperiri — rauermam — 27 que om. — mari epyrum — 28 con- 
iionea et iurgia] conteniionibua ei turgiia — 29 qui] qui et — p. 51, 1 naualem claaaem — romani portua — 
2 recipit atatiorU — quam om. — 5 cum] eum — tybri — 6 gUidio om. — hortaiur exercitum — 7 arm. 
fac.] fac. arm. — iotilam — 8 mutatione — 9 quieacente — aieiUa — 11 miUiarique] miUiari — 12 mathe- 
suenia th. r. nepie — 13 dereUcia — matrimonium aumpta — 14 sardicensi — 16 deuaatit — 17 africa] in 
africa — salomone stotta — 18 corruurU] concurruni — iohanmts — 19 gundharic — 20 «0 i. c. irucidato — 
21 que om. — 22 ei] ei — 23 aiot%e perempio — suaeeaaerai — urbe — 24 que om. — iohanni d. patricio — 
25 trogUte — 26 aceipit — in om. — principi — 27 principaU — 29 parihia — aduersoa — p. 52, 2 iuuante 

— 4 mairimonium — 7 iUam — magiatro miUtum item eum gepidia — 8 gothiai in — ambabxu — 10 bur- 
gafum — 12 rei pubUcae trogoediam (sic) — 14 a6 om. 



Digitized by 



Google 



LIV PROOEMIVM. 

MoNACENSis PoLLiNGENSis D. 11306 sacc. XII. insunt Eusebii historia ecclesia- 
stica a Rnfino Latine versa, lordanis Romana cam carmine Honorii eiusdemqne Getica; 
Karoli Alcuinique epistulae qnaedam. classis primae est, nam habet in praefatione 
Geticomm p. 53, 3 submctu nauigii^ p. 53, 8 dura imperia (om. satis), item p. 127, 13 
abest et uidimer, in Romanis proxime accedit ad libmm Parisinum 4860 descriptus 
sine dubio et ipse ex Augiensi. sed et neglegenter scriptus et licet modeste interpola- 
tus soloecismis aliquatenus sublatis. recte p. 68, 16 librarius cyrum dedit pro cysum, 
sed ex coniectura, cum in hac lectione et probi libri consentiant et ipse Ravennas. 
adhibuit libmm ad Flomm lahnius contulimusque eum ad Romana ego, ad Getica 
Bethmannus. at non solum in pleno apparatu locus nullus ei dandns fuit, sed ne 
specimen quidem lectionis adscribere operae pretinm visum est. 

^**d[niI*Vmi ^^ exemplum a Pevtingero acceptum, id ipsum opinor quod in bibliothecae Peu- 
tingeranae catalogo ms. (inter schedas Lucae Holstenii cod. Barb. 38, 90) recense- 
tur sic: ^lordanis episcopi liber de summa tempomm vel origine actibusque Romanae 
* gentis*, Beatus Rhenanus Romana lordanis primus edidit post Procopium Latine versum 
Basileae a. 1531. ille liber ubi hodie sit, ignoro: pessimum fuisse vel certe pessimam 
interpolationem inde prodiisse subiectum specimen^^j declarat. 

Oxoniensis Seldenianus 16 (antea Seld. 3362) saec. XII vel XUI (cf. Waitz 
Neues Archiv 4, 384) continet excerpta ex libris Catonis de originibus, lustino, aliis; 
Orosium ; Eutropium et Pauli Romana libris XV ; lordanis Romana distincta in capita 
XCVI; abbreviationem Willelmi de gestis sequentium imperatoram; codicem Theodo- 
sianum. Inscriptio libri est ^lordanis episcopi Ravennatis natione Gothi de gestis 
*Romanomm ad Vigilium adbreviationis liber incipit', ubi quod lordanis appellatur 
Ravennas, praeter hunc libmm et sequentem in nullo alio Romanomm redit (cf. 
p. XIII). ipse codex, cuius partem extremam inde a c. 364 collatam habui a Panlio, 
nullius ntilitatis est textum sistens totum ex arbitrio reformatum ^^) . 

OxoNiENSis collegii Balliolensis n. 125 (memorat eum Lelandus collect. 3, 62} 
saec. XV cum adnotationibus Gulielmi Malmesburiensis, continens eadem fere atque 
Seldenianns , in his lordanis Jlomana cum indice modo relato , descriptus sit necesse 
est ex eo qui praecedit. 

Pabisinvs Lat. n. 2467 saec. Xn continet Berengaudi expositionem in Apocalypsim, 



97) c. 302 — 304 : p. 38, 35 diocletianuB semper — triumpharurU — p. 39, 1 arUecedentibus sibi Uberis] 
ac de liberii cedentibus aibi liberis — 5 cappadociamque] in cappadoeia c. 358 — 362 : p. 46, 20 aggredi- 
tur — mula insedens om. — 21 inimicua — 22 item rufinus oLathortque mag. mil.] iterum auus gubemator 
magisterque militum — 24 nuUiusque — p. 47, 2 exc. hum. — 3 aliquantulum — 4 excubitorum — 5 miaaelem 

— 7 miaaelem — perdicam — exilium — 8 idem] idem quoque — 9 contusit ingentibtui] contiaque ingeniibus 
caesum — salsum in gurgitem iecit — sepuUura cum] sepuUum tamen — 10 euocatum — 11 praesentem — ordi- 
narium] ordinari tum — 12 stispicione — pr. facti — 13 confossum perimit — hic] hoc — ante quartum mensem 

— seructuti suae c. 386 — 388: p. 52, 3 longobardorum — theodahati — 6 LX] quadragirUa — pugtM 
om. — 7 iUam — hac — 8 mil. idem] mUide — gepidis — mundionis — 10 hae sunt causae — instantiam 
quotidianam bulgarorum antarum — 12 tragoedia, — Subscr. lordanis de regnorum ac temporum successione 
libri finis. 

98) Specimen adiecl c. 386 — 388 : p. 52, 3 theodahadi corr. in theodadi — 6 LX] quam quadraginta — 
7 iUam — mag. mU. idem om. — 8 gepidis — 9 pariter] partim — 12 dignam tragedia nostri temporis rem 
pubUcam. — Subscriptio eadem est atque inscriptio. 



Digitized by 



Google 



PEOOEMIVM. LV 

fragmentum passionis S. Qnintini, Bernardi libmm de dispensatione et praecepto, Ano- 
nymi homiliam de paschate, S. Bemardi homiliam de annnntiatione dominica, priorem 
partem Romanomm lordanis (ante prologum principium operis a verbo p. 3, 1 Romani 
ut ait usque ad v. 13 hominum natura legitur, suo tamen loco itemm descriptum) defi- 
cientem in medio folio in verbis p. 30, 8 arma viderunt. specimen quod habui docuit 
librum inutilem esse. 

ViNDOBONENSis u. 451 (olim hist. prof. n. 600) membr. saec. XII (Endlicher 
n. 406) continet annales Fuldenses (Monum. SS. 1, 341), lordanis Romanomm partem 
priorem, quae deficit in media pagina eo ipso loco, quo desinit Parisinus 2467, Rufi 
breviarium (v. praef. Foersteri p. 7). gemellus praecedentis est nec magis utilis. 

Pahisinvs Lat. n. 5766 membr. saec. XII, antea Thuani, deinde Colberti, continet 
Caesaris commentarios (v. Nipperdey praef. p. 42) et lordanis Getica. hunc librum 
(sibi B) Vossius contulit cum editione Vulcanii, quae coUatio adservatur Lugduni in 
bibliotheca publica impressomm XIII. 0. 673. qx specimine, quod habui, intellexi 
primi ordinis quidem esse, sed ex pessimo genere interpolatomm ^^) . 

Caesenas Malatestianvs plut. 12 cod. 5 ^scriptus per me loh. Pergulitanum pro 
'magnifico et potenti domino domino Malatesta Novella de Malatestis et completus 
^die ni lanuarii MCCCCLini', Getica sola continet. contulit eum Bethmann. primi 
ordinis est, sed ex eius generis deterrimis. 

Ekkehardvs Vraugiensis (f post a. 1125) ut in chronicis (Mon. Germ. SS. VI p. 1 sq.) 
concinnandis lordanis libellum utmmque passim adhibuit, ita continuo ordine iis insemit 
ex lordane fere solo compilata capita inscripta 'historia Gothornim' (Mon. Germ. 1. c. p. 1 19 
inc. Claudius Ptholomeus orbis terrae desaiptor, finit huiusmodi fuisse legitur) , de Amaso- 
nibus (1. c. p. 121, inc. JUedio tempore habitationis, finit extitisse comperimus)^ de origine 
Hunorum (1. c. p. 223, inc. Filimer rex Gothorum — redeamus)^ de Wisigothis (1. c. p. 124 
Wisigothae itaque — p. 130 pristinae libertati restituit). ea capita cum saepe invenian- 
tur seorsum descripta una cum similibus de historia Francomm, Langobardomm, Saxo- 
num (v. Pertz Archiv vol. 7 p. 486 sq.), non raro in catalogis et alibi sub ipso lordanis 
nomine recensentur. ita Palatinus tertius Gmteri codex est Ekkehardi. pendet Ekke- 
hardus ex libro aliquo non bono ordinis primi. 

ExCERPTA Vebonensia lordauis codicis Vaticani Palatini n. 927 scripti Veronae 
a. 1181 inserta sunt collectaneis hodie notis sub nomine Anonymi Valesiani, com- 
plexa locos desumptos ex Geticis hos: c. 55, 281 [igitia-] rex Theodemir — § 282 
i^epedavit (praescribitur : item fuere et alii Gothi, ex quorum progenie Theodericus pro- 
cessit) et c. 56, 288 nec diu post hec — 57, 293 audaciii intrat et c. 57, 293 indeque 
subreptive — § 295 regnator adsumit. variam lectionem et misit mihi et ipse quoque 
edidit Carolus Zangemeister in musei Rhenani vol. 30 (1875) p. 309. ego praeter- 
misi utpote desumpta ex libro ordinis primi parum bono, qui conveniret interdum 



99) Specimen esto praefatio p. 53, :i mbuectu nauigii — 4 castule Inxare — 5 adbratiiatione — 
7 actibuaque gestarum — et] ad — regesque descendentem] et reges descendentia — 8 duratis — p. 54, 4 ante 
hoc — auetas — 5 ex om. — ac] et — 8 commemorans — orans] ora — kme frater. 



Digitized by 



Google 



LVI PROOEMIVM. 



cum emendationibns libroram interpolatomm ; ita p. 131, 2 legit insdo pro immscio^ 
aeqne atqne Ambrosianns et PoUingensis ^^^) . 



^""^"dicnm Secnndae classis cum quae hodie supersunt exemplaria integra Getica tantum 
habeant (nam Vindobonense n. 203 cum sua propagine ex hoc ordine primoque con- 
taminatum est), olim Romana quoque eam habuisse constat. nam huius ordinis libros 
qui adhibuerunt Paulus et Landolfus, tam Romana quam Getica expilarunt, adsuntque 
item in epitome Phillippsiana (Sj, quae et ipsa huius classis est, ex utroque libello 
excerpta. quid quod eius ordinis qui extat liber antiquissimus Ottobonianus capite 
mutilus praeter Geticomm principium etiam Romana potest amisisse. 
Hiatus huic ordini communes hi fere sunt: 
p. 77, 4 vandiliarium vandalarius genuit om. SOB 
86, 6 nam ibi . . . . civitatem om, OB 

106, 11 abscisam triincatamque auribus om, OB 

107, 9 non per bella ubi communis om. OB 

119, 11 necdum Olybrio octavo mense in regno ingresso obeunte] nocte OB, 
errorum iisdem libris communium exempla cumulare supervacaneum est; unum ad- 
notabo, quoniam ad litteraturam communis archetypi pertinet, p. 126, 22 pariaUie" 
meiis OB pro paria id est meus, praeterea miro modo passim per totam hanc fami- 
liam enim scribitur pro autem. veram hic ordo libromm una cum tertio servavit 
praesertim locis his: 

p. 53, 3 subuectum nauigio BXY" cum Rufino subuectu nauigii HPVLA 
8 dura satis ABXY cum Rufino duratis HPVL 

111, 18 clade traxemnt OBXY clade detraxerunt /fPFL, clade 

detraxerant A 
20 ad(h)ortans OBXY adortus HPVL, ad hoi-tandum A 

127, 13 et uidimer OBY om. HPVA 

ideoque ibi quoque, ubi quaestio ab sola librorum auctoritate pendet, consensus horum 
libromm sequendus erit. ita 85, 18 forma tharvaro^ quae est in OBXYZ^ propterea 
praelata est alteri thurvaro classis primae; quamquam cum in antiquissimis libris 
nullus error frequentior sit permutatione litteramm u et a, potest illa communio ad 
casum quoque non improbabiliter referri. ob eandem causam debuit fortasse p. 59, 1 1 
edi exesis cum classe secunda (B) et tertia, cum prima habeat excisis; sed cum iu 
Ottoboniano sit exsis, fieri potest ut archetypum classis secundae sic vocabulum ex- 
cisis mutilaverit et Breslaviensis librarius inde coniectura fecerit exesis. 

Item in Romanis, quae tertius ordo non habet, ex secundo sola excerpta Phillippsiana, 
vemm verive vestigium haec sola servavemnt certe uno loco: 

p. 15, 2 mutius S, veius HPVL^ mucius Florus. 
hiatus duo, qui hodie notis libris insident (p. XLV), utmm item in secundo ordine 



100) Sprevi excerpta lordanUna inutilia et recentia, qualia Bunt in codire YindobonenBi 3210 et in Gnel- 
ferbytano n. 459 extravag. n. 115. 



Digitized by 



Google 



PEOOEMIVM. LVn 

adfuerint necne, ignoratur, qnoniam excerpta qnae sola snpersnnt ad eas partes non 
perveninnt. 

Classis haec sola contra reliqnos consentientes vemm servavisse non videtnr ; nam 
qui sequiintur loci ad id demonstrandum parum sufficinnt: 

p. 72, 15 gothile OB (Ko^Xa;), gudil(a;e HPVLXYZ, gadile A 
119, 19 ar(e)uemate OB, preuemate similiterve HPVLXYZ 

contra reliquos dissentientes veram servavit: 

p. 79, 15 degere AOB^ dedere HPVL, decore XYZ 
Quibus locis in erroribus classis prima et secunda consentiant, ad tertiam exposni- 
mus (p. LXII). ubi consentinnt in errore codices quidam classis primae et secundae, ut 
evenit locis his: 

p. 81, 3 aegre ferentes om, LOB 

88, 1 LX annos] HPVLAOX, xl annos BY 

8 Golthescytha] PPLF, gothescytha HV^OB 

id sine dubio mero casu accidit. 

Ab interpolatione grammatica princeps huius familiae immnnis fuerit necesse est, 
cum ex libris quos habemus Ottobonianum certe ea vix attigerit; alibi autem temere 
immntatus fuit, ut p. 78, 18 barbara lingiia substitutum est pro patria, 

lam singillatim testes recensebuntur. 

Pavlvs diaconvs historiae Romanae, quam scripsit ante a. 774, ex lordanis li- Bxcerpu Panii 
bello utroque excerpta complura insemit, pauca deinde historiae Langobardomm, quae 
utraque nos in editionis margine inferiore indicavimns. Flori locos ut lordanes ipse, ita 
etiam compilator eius propter pulchritudinem saepins ad verbum reddidit: praeterea 
vero Paulum neque ineptum hominem neque indoctum cum nequaquam fugeret ab lor- 
dane pessime res narrari, apud eum inventa in formam magis aptam redegit, cuius rei 
optimum exemplum suppeditat Geticomm caput 57. ibi cum lordanes breviter et pamm 
concinne exponat Theodericum in urbe Constantinopoli bonis omnibus fmi potuisse, sed 
suos cum in Illyrico non optime vivere intellexisset, in Italiam secum duxisse, Panlus 
(15, 14) inde eflfecit narrationem plane argutam: ^dum huiuscemodi Theodoricus deliciis 
' apud Constantinopolim afSueret, gens illius, id est Ostrogothae, dum eis propter fidei 
* sanctionem praedas agere more solito non liceret nec tamen ab imperatore oblata sti- 
'pendia sufficere possent, coepere non minimam egestatis penuriam pati: execrantur 
^foedns compositum, vituperant inutilem pactionem, mittuntqne continuo ad Theodori- 
'cum qui dicerent, quas, dum ipse Graecomm epnlis superflueret, inopiae miserias 
'sustinerent' et quae sequuntur. similiter paullo post ubi scribit Zenonem Theoderico 
Italiam dedisse *per pragmaticum' (plane ut in hist. Lang. 2, 12 Alboin episcopo Tar- 
visino bona ecclesiae confirmat 'per suum pragmaticum') ^sacri etiam velaminis dono', 
aperte suae aetatis coloribns traditam narrationem adiuvit. his similibnsqne nt ab- 
uteretur, qui Paulum alia secutum esse statueret qnam ipsa quae habemus lordaniana, 
ita aliis locis, ut in narratioue de Aquileia ab Attila obsessa 14, 9, praeter lordanem 
diversum eumque deperditum auctorem adhibuit. quae investigatio cum ipsa non hnius 
loci sit, inde explicatur excerptomra Paulinomm ad verba lordanis emendanda exigna 

luHDAMKS. h 



Digitized by 



Google 



LVm PROOEMIVM. 

utilitas. scilicet plemmqae compendinm tantnm lordaniaDomm dedit, aliis locis ant 
ampliavit ea ant contaminavit^ ut ne id quidem, quid ex lordane Paulus receperit, in 
hac editione ea brevitate quam res requirebat indicari potuerit quique accurate rem 
cognoscere cupit, ei adeunda sit ipsa Pauli historia Romana a Droyseno nuper ita recen- 
sita, ut ad singula capita auctor indicetur. ad crisin quod attinet, paucis locis Romano- 
rum (p. 17, 21 tepentes et p. 17, 25 numerata)^ uno fortasse Geticorum (p. 132, 18 
aeream ei pro etiam et) nostrorum librorum lectioni Paulina praeferri poterit. eorum 
autem ad ordinem secundum Paulus in nominibus propriis formandis proxime accedit, 
ut scribit Theodicodo p. 134, 17, Ermenfredus p. 135, 6, Trapstila p. 135, 8, Theodatus 
p. 136, 19. interpolationis tamen huic ordini propriae apud Paulum vestigia nulla 
deprehendi. mero casu cum errore Heidelbergensis consentit p. 23, 17. 

et unduifl Landolpvs sagax inter a. 977 et 1026 et alia addidit ad Pauli historiam Romanam 
et ex lordanis Geticis duos locos c. 24 et 35 ei inseruit. eum, cum aliter atque Paulus 
auctorum quos expilat ipsa verba retinere soleat, luculenter apparet habuisse codicem 
Ottoboniani simillimum, sed eo emendatiorem, confirmaturque ita quod modo significa- 
vimus Paulum et ipsum huius ordinis codicem usurpavisse videri. nam eadem volumina, 
quibus Paulus usus est, a Landolfo quoque potissimum usurpata esse inde colligitur, 
quod Originem gentis Romanae pleniorem Paulus et Landolfus soli adhibuerunt (cf. quae 
exposui in Hermae voL 12 p. 401). 

•i Herigeri Hekigek Lobieusis abbas gestis episcoporum Leodiensium, quae a. 979 vel pauUo 
ante composuit, 1. I c. 18. 19 (Mon. Germ. SS. 7 p. 172) locum inseruit de Hunis p. 87, 
6 — 91, 9, quem ei suppeditavit *Iordanis episcopus in historia de gestis Gothorum 
^vel Getarum' ex secundae classis libro quodam depromptum, ideo autem notabilem, 
quod errores quidam huius ordinis libris quos novimus omnibus communes 89, 11 magnas 
pro magas et 89, 13 terrae pro errare^ ab Herigerano excerpto absunt; quapropter 
variam lectionem eius infra adscripsi ^<**) . — Similiter Hvgo Flaviniacensis c. a. 
1100^*^2) et Otto Fkisingensis c. a. 1143^*^3) usi uterque lordanis chronico utroque 
huius ordinis librum videntur adhibuisse. 
Phiiif^s^Tana Phillippsianae bibliothecac aliquando Middlehillii, hodie Cheltenhami adservatae 
codex (nobis S) hodie bipertitus 1885. 1896 membr. saec. IX antea fuit Parisiis in 
collegio Claromontano, deinde bibliothecae Meermannianae n. 821. inter excerpta histo- 



101) p. 89, 6 poBi] postea — ifUeruaUum — horoBtxis hunorum — 7 omni] cum omni — exUtiase] 
constiUise — 8 fiUme — egressum acantiae — 10 introisse superius] introisset sicut — 11 haUorunna^ — 12 soli- 
tudine — 13 heremum — eorum] se earum — 14 quae] quod — 16 quod] quia — assignabant — 18 quod] quae 
— 19 qmete] fide — 20 interioris] ulteriore — p. 90, 1 inquirunt — 2 se uiae — 3 meotidem quae (sicj 
inperuiam — pelagus aestimant] peeus existimabant — 4 quoque] q. ut — 5 inuidiam — 6 qui] quia • — 
7 iter] item — nuUae ante aeiati] ante hac aetate nulU — 8 diu.] per diu. — edicunt — 9 quam — didicerant — 
10 prius om. — 12 alcildturos] acildzuros — tuncorsos — insidebant — 13 alantis — 15 quos] quod — p. 91, 1 
nigredinis — 2 deformis — 3 fiduciam turbidus prodit — 4 sec. gen. — 5 hinc] hi — uetustate — 6 tem- 
pestiuam om. — gratia cicatrices assumit — 7 quidem om. — argutis] acuti — S ud om. — arcos. 

102) Legitur tpud hunc (Mon. Germ. SS. VIII p. 313) VVi«rmor, ubi uisurmar est in O, p. 87, 11; 
Balamir cum OB p. 91, 19; in Barinto amne, ubi Barentum OB, p. 99, 11: contra casu opinor Adrieus 
cum U p. 87, 7. 

103) Apud hunc quoque 4, 21 (Mon. Oerm. SS. XX p. 207) amnis appellatu r Z?ar«niu«; 4, 28 receptis 
est cum 80B p. 105, 18. sed adest gentium p. 105, 13. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LIX 

rica diversa, quae in eo libro insunt ex ordine numerata, sub n. VIII (cod. 1896 q. 
XV — XIX) refertur ' liber lordanis episcopi de summa temporum vel origine actibusque 
^gentis Komanorum', item sub n. VIIII (cod. 1896 q. XX) ^origo gentis Getarum ex 
*libro lordanis excerptum'. prioris libri epitomator amplam partem descripsit, ex 
Geticis non multa selegit, sed ut consensus cum Ottoboniano et Bambergensi inde 
patefiat. 

Vaticanvs Ottobonianvs n. 1346 (nobis 0) membranaceus est quart. min. saec. ottobonianus 
X foliorum 208. sequitur f. 132' ^excidium Troiae' nescio quod, incipiens *Tetis 
*dicta est mater Achillis, que de numero quinquaginta Nereidarum dicta est\ finiens, 
ubi liber desinit mutilus, sic: ^sed veniente ad eum Postumio cum Albanos vicit et 
^regnum Albanum inchabit et Larentinum finitum est\ quatemiones numemntur 0-Z, 
deinde XV et sic porro. iam codex incipit in Geticis p. 58, 10 verbis brachio exeunte; 
deficit praeterea locus p. 60, 17 inreparabiliter ad 61, 16 montem, item folio exciso 
locus p. 116, 17 didit occupandam ad p. 117, 4 pretermeat. inscriptio deficit; sub- 
scriptio eadem est atque in reliquis bonis libris. collatum habui tam a Bethmanno 
quam longe accuratius ab optimo amico Ottone Hirschfeld. — Archetypum libri scrip- 
tum fuit litteris Scotticis : scilicet in erroribus huic libro propriis confunduntur passim 
a et w: 

p. 78, 11 mumae pro mamae 

96, 11 utrumque rem publicum pro utramque rem publicam 

97, 3 lutus pro latus 

105, 1 dispositus pro dispositas 

106, 1 baculam pro buculam 
116, 6 fagatum pro fugatum 

r et s: 

p. 78, 10. 12. 86, 17 alexrand- omnino pro alexsand- 
99, 11 barent- pro busent- 

tet/: 

p. 75, 10 malores pro maiores 

86, 4 agamemnon loco pro agamemniaco 
96, 3 prelen^ pro praeiens 

librarium imperite et indiligenter ofGcio functum esse et haec exempla monstrant 
et alia plurima. 

Breslaviensis Rehdigerenvs repos. n. 106 (nobis B) membr. saec. XI, ^ liber Bre«UTiengig 
^S. Martini et S. Elifii martiris\ itaque aliquando Coloniae adservatus; non continet nisi 
Getica. deficiunt folia duo a p. 101, 5 u^ Placidiam ad p. 103, 1 revocata et a 
p. 110, 2 non inmei^ito ad p. 111, 15 aspectu, codex quamquam et aetate cedit Otto- 
boniano et integritate verbis passim ad arbitrium grammatici reformatis, tamen non 
solum ubi Ottobonianus deficit, classem hanc optime repraesentat, sed etiam suum locum 
tenet iuxta illum non ex eo pendens: ita hiatus Ottoboniani p. 85, 10. 92, 18. 104, 
17. 106, 14. 17 in libro Breslaviensi non redeunt, similiterque errores illius non pauci 
ab hoc absunt. contuli ipse recognovique deinde ad huius editionis plagulas. 

Conradus Pevtinger qui Getica primus edidit a. 1515, necesse est secutus sit 

h* 



Digitized by 



Google 



LX PROOEMIVM. 



librnm proxime accedentem ad Breslaviensem ^^^) , quoeum plurima a reliquis codicibus 

,,,;;- ^s.^'^*"'''' " 1 aliena communia habet*^*), nec tamen ipsum expressit ><^«) . 

"^^ ^^^//^ ^'7( ^iSTwTiindi ViNDOBONENSis n. 203 (oUm hist. prof. 652; Endlicher n. 404) membr. saec. XI 

-c^/M^'*^-* ^'^""^ continet lordanis Getica et Romana et inter utrumque libellum interpositum excerptum 

lfi5'^ ^-^ VI H^j^- 1 * quod idicitur ex historia Gallica, de quo dixit lac. Grimm deutsche MythoU ed. 2 p. 260 sq. 

contaminatus est ex ordine hoc et primo. Romana vidimus prima classe librorum sola 
servata esse ; Getica specimen subiectum ^^?) (praef. et c. 3) ostendit stare in universum 
cum ordine secundo, quocum et lectiones plurimas communes habent et hiatus quos- 
dam (ut 58, 3), sed item multa habere ex ordine primo adscita ^<>^) . contaminationem 
eo modo significatam extra dubium ponunt geminationes in libro Vindobonensi ita ad- 
missae, ut utraque lectio in ordinem verborum recepta sit; exempli causa p. 60, 5 
romanis OB, germanis reliqui, romanis germanis Vindob. ; ibidem infesti pugnae saeuitia 
B (quae interpolatio originem traxit ex lectione hiante codicis eiusdem familiae melioris 
pugna seuitia) , pugnabant beluina saeuitia reliqui, alii infestae seuicia pugnae pugnabant 
beluina seuitia Vindobonensis. in archetypo igitur lectioni verae ordinis primi super- 
Bcripta fuit interpolata ordinis secundi. huic libro et derivatis ex eo propria sunt 
glossa attingere in textum admissa p. 53, 3 et emblema Rom. c. 324 p. 41, 32 statim 
hostes . . . filium suum. 

ViNDOBONENSis u. 226 (autca Vniv. 690) saec. XII, olim loh. Cuspiniani, deinde 
loh. Fabri episcopi Vindobbnensis (Endlicher n. 405), continet lordanis Getica et Romana 
interposito excerpto ex historia Gallica supra dicto, praeterea Daretis historiam Troia- 
nam et vitam ApoUonii Tyrii. descriptus est ex cod. Vindob. 203 *<>^). 

ViNDOBONENSis u. 3221 (autca rec. n. 2129) chart. saec. XV (Endlicher n. 407) 
scriptus a. 1447, deinde a doctore Achacio Pehaim datus loh. Fuchsmageno, continet 
Aretinum de bello Gottico, lordanis Getica, excerptum ex historia Gallica supra dictum, 
Daretem, lordanis Romana. fluxit ex eodem libro. 



104) Subieci quae editio c. 3 habet a Breslaviensi libro diversa: p. 5S, 3 cedri — 4 etiitM] ettu — 
5 tustulat — 11 Aie . . . uiuuni adest — i«6i] ihi — 14 utro adest — 20 tst adest — p. 59, 1 ttts genies] 
gentes tres — 2 ouium] auium — 9 sub humo plana ac fertili — 10 et adest — 12 et] ex — raumarieae 
ragnarieii — p. 60, 5 infestae saeuitia pugnae, 

105) Ita in capite citato cum Breslaviensi stat contra Ottobonianum p. 58, 22 austrina signa — p. 59, 
11 mixtt — 14 eogeni — p. 60, 2 unixat — 3 non anU omnes sed ante multos, 

106) Glossa p. 58, 11 hic ... uiuuni, quae a Breslaviensi abest, adest et in margine Ottoboniani ct 

in editione principe. p. 106, 11 pxo verbis ab ea parati oum snbstituat Breslayiensis eam putatis , in edi- 

eam putatis 
tione utrumque est ab ea parati eam putcUis; commane igitur archetypam habuerit necesse est ab ea paraU. 

107) p. 53, 3 stringere] aitingere stringere — 7 actibusque — descendenie — p. 54, 1 super omne autem] 
superat nos hoc — 5 retinere] tenere — 6 dietatione — S ut (postea add.) p. 58, 1 etenim] enim — dadius 
ptholymeus — 2 arctoo — scamia et sic deinceps — 3 cedri — ducta] ducium — de qua . . . posiiam refert 
om. — 5 flumiius] ftuuii — 10 exeunte — 13 ferentur (corr.) — 15 eorum] carum — pihoUnneus — 16 frigus 
— 19 luce vicem. — nesc. clar. — 22 hustrina signa — illos] iUis — p. 59, 1 crefennae — 2 ouium auium' 
qfjie — 4 thoringi — 5 saphyrinas pella^ — 8 iheutes uagoth pergio — 9 uno] sic corr., m. 1 incerta — plana 
ac fertili — 11 mixti euagrae — 13 eorum] horum — 14 cogniti] cogeni — p. 60, 2 acganzi eunixi ethelrugi — 
5 germanis] romanis germanis — inter grandiores et pugnabant ins. alii (suprascr. s) infesiae seuicia pugnae, 

108) Ita adest 58, 11 quidem omissum in OB , item 77, 4 uarhdiliarium uandiliarius genuii pariter in 
iisdem omissum, legiturque 59, 2 ouium auiumque et 59, 4 suehans^ ubi sueihans habent OB, 

109) In loco diacritico p. 60, 5 adest duplex lectio pariter atque in Yindobonensi 203, sed aliis pro 
alii, idem fere valet de iis qui sequuntur. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXI 

ViNDOBONENSis n. 3129 (olim Salisburgensis n. 33b) chart. saec. XV (Endlicher 
n. 408) cum adnotationibus loh. Hinderbach episcopi Tridentini (1465 — 1486) fuit ali- 
quando Tridenti in episcopio (v. catalogus bibliothecae eius scriptus ab loh. Ben. Genti- 
lottio editus apud Bonellium in monumentis ecclesiae Tridentinae vol. III part. 2 Tri- 
denti a. 1765 p. 382 n. 86); continet lordanis Romana, historiam Apollonii, lordanis 
Getica. derivatus est ex eodem. 

ViNDOBONENSis u. 3177 (autea hist. eccl. 75), scriptus a. 1501, fuit item loh. 
Fabri. continet Vi<5torem Vitensem, Pauli historiam Langobardicam, lordanis Getica, 
Callimachi Attilam. item descriptus ex eodem. 

MoNACENSis 14506 olim Ratisbonensis S. Emmerami F 9 membr. saec. XII 
praeter alia minora continet ^excerptum ex historia Gallica' id de quo modo diximus 
et lordanis Romana, quae deficiunt p. 15, 19 in verbis proh pudor uic. descendit 
sine dubio ex codice Vindobonensi 203. 

Peessbvrgi apud Capucinos qui fuit liber chart. saec. XV, antea Theoderici 
Vlsenii medici Augustani, continens lordanis Getica, Prosperi chronicon, excerpta ex 
Historia miscella, carmina quaedam Vlsenii, eum c. a. 1824 Endlicher Vindobonensis 
contulit, quam coUationem Theodorus Earajan cum Bethmanno communicavit. descrip- 
tus est sine dubio ex Vindobonensi n. 203, nam dittographia secunda p. 60, 5 apud 
eum redit. 

Oxoniensis Dorvillianus X, 1 , 3, 38 chart. saec. XV exeuntis continet Pauli histo- 
riam Langobardorum et lordanis Getica. descriptus videtur esse non ex ipso Vindo- 
bonensi 203, sed ex archetypo eius: dittographiarum p. 60, 5 priorem habet inverso 
ordine (germanis romanis), in altera legit infestae saeuitia pugnae omissa lectione pri- 
maria. contulit nobis R. Pauli c. 1 — 7. 60. omisimus totum. 

Vindobonensis 3416 (antea hist. prof. 452) chart. saec. XV, antea lohannis Fuchs- 
magen (f 1499), deinde Cuspiniani. praeter Chronographum a. 354 continet scripta 
manu diversa Eadlubeki chronica Polonomm et lordanis Getica in fine mutila (deficiunt 
p. 138, 8 urbis aufugit). de eo similiter iudicandum est atque de Oxoniensi modo 
dicto: ex duabus dittographiis p. 60, 5 priorem habet sic: romanis uel germanis, altero 
loco legit infeste saeuitia pugne. 

GoTwiCENSis monasterii (id enim esse quod in libris scriptis corrupto vocabulo 
dicitur Cirtoicense recte editor intellexit) codicem Geticorum lordanis nactus Aeneas 
Silvius (1405 — 1464) epitomam eorum fecit, ut ipse ait in epistula praemissa ad lohan- 
nem de Camaiali cardinalem: quam epitomam codices proponunt Veneti duo bibl. Marc. 
cl. X n. 14 et cl. XXII n. 153, Donaueschingensis n. 507 catalogi Barackiani, alii, 
edidit Raimundus Duellius (biga libromm rariomm. Francofurti et Lipsiae 1730. fol.). 
librum ab Aenea Silvio usurpatum similem fuisse Vindobonensi n. 203 ex multis in- 
diciis intellegitur : p. 59, 1 cresennae legitur pro Rerefennis, auctor autem lordanes 
dicitur, non lornandes. 



Tertia classis facile dignoscitur ex inscriptione Geticomm (Romana qui simul con- J^Jf^^J,**^^** 
tineret huius ordinis liber nullus innotuit) , quae haec est : * in hoc corpore continentur 



Digitized by 



Google 



LXII PROOEMIVM. 

'cronica lordani episcopi Ravennatis civitatis [cf. supra p. XIIIl de origine ac vocabulis 

* gentis Gothorum aedita ad Castalium sumptaque ex auctoribus, id est Senatore Abla- 

* bio Prisco loseppo Lucano Pomponio Dione Pompeio Trogo Virgilio Dicineo Comosaco 

* Salmoxe Zeuta Deuxippo Libio Tito Orosio Paulo Simmacho Strabone Comelio Claudio 
*Tholomeo\ ita Cantabrigiensis, similiterque Atiebatensis Parisinus Brugensis Holmien- 
sis: in compendium redegit Berolinensis sic: 4ncipit prefatio lordanis episcopi Ra- 
Wennatis ad Castulum in historia Gothorum'. in iisdem libris, certe in Cantabrigiensi 
Berolinensi Gandavensi, post absolutum opus subiciuntur ^ nomina gentium huius histo- 
*riae. Adogit . . . Olibriones Rabari', excerpta scilicet simili ratione ex lordanianis. 
eo quoque nomine haec familia coniuncta est, quod Getica lordanis hic medium locum 
tenent inter Orosium et Ethicum qui praecedunt, et itinerarium Antonini quod sequitur. 
Orosium praecessisse in Atrebatensi infra videbimus. •praecessit item in libro Canta- 
brigiensi, quamquam Orosii exemplum cum Ethico iam separatum est numeris inscrip- 
tum 0. 4. 34 ; sequitur itinerarium deficiens in verbis item a Terracina p. 56 Pind. 
idem ordo est in Berolinensi, nisi quod itinerarium ab eo abest (cf. Car. Pertz cos- 
mogr. Ethici p. 75). in Holmiensi hodie quidem desunt Orosius et itinerarium, sed 
ut illum appareat adfuisse. in Parisino praecedit Orosius, sequitur historia Alexandri, 
adfuit aliquando Ethicus. denique in Brugensi praecedit Orosius, sequitur historia Ale- 
xandri. itinerarii index in his librig hic est: Mncipit itinerarium provinciarum omnium 
^ antonini augusti imprimis provincia aMce\ id quod adnoto, quoniam similis inscriptio 
est codicum itinerarii duorum, Blandiniani Gandavensis et allati ex Morinis, de quibus 
itinerarii editores Pinder et Parthey praef. p. XV sq. egerunt, neque improbabile est 
codicem principem huius familiae, quem infra videbimus fuisse Wandonis abbatis, tam 
in Geticis lordanis hanc propaginem dedisse qnam itinerarii certam familiam ex eo 
originem ducere. 

Hiatus huic librorum ordini communis est inter alios hic: 
p. 62, 16 et antes nominantur sclaveni om. XYZ 
principem huius familiae a apertam habuisse litterae u similem errores ostendunt ei 
proprii : 

lectio vera: lectio corrupta cL III: 

p. 69, 12 mater in utero 

97, 14 caesarea cessuria 

102, 14 gunthamundus gunthamandus 

113, 24 absentiam absentium 

114, 1. 116, 10 tolosam tholosum 
item litteras r s simillimas: 

p. 90, 12 boiscos boircos 

118, 10 dertona desetona 

sola haec classis verum servavit consentientibus in errore duabus aliis locis his: 

cL III: cL L II: 

p. 108, 10 certatur testatur 

109, 10 certamen ineunt certamine 

124, 23 copercula cuius fercula 
item dissentientibus aliis: 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXIII 

p. 59, 1 screrefennae AFZ, rerefennae HPVL Rav,, crefennae OB 
2 ouis auium XYZ, ouium OB, ouium auiumque HPVLA 
84, 4 iugo hemi AXYZ, iugum enim HPV^ iugum eius L, iugum 0, iugo B 
107, 17 diuersis gentium AT, diuersis gentibus et OB, superbarum gentium 

HPVLA 
125, 25 conspiratioque ATZ, conspiratoque HPVA, conspiratorumque OB 
qui loci ita comparati sunt, ut neque de casu neque de coniectura recte cogitetur. 
nec recte opinor obicietur paucitas exemplorum. nam cum auctor talis sit, cui ipsi 
perturbatissima quaeque et ineptissima merito tribuas, in Geticis autem, in quibus 
solis diversae originis codices praesto sunt, non multi loci inveniantur ita desumpti ex 
auctoribus nobis servatis, ut in iis crisis certum fundaiQentum habeat, rari sint necesse 
est loci, ubi primi secundique ordinis librorum lectio ita vincatur a tertio, ut hanc 
evidenter appareat veram esse auctoris, illam ortam ex librariorum neglegentia. 
Quibus locis consentiunt in erroribus classis tertia et primae codices quidam: 
p. 72, 15 medopam PVLOB, medorum HXYZ 

90, 4 cerua disparuit HPVSOB, om. LXYZ propter homoeoteleuton 
102, 2 egeritur reliqui, erigitur LXYZ 
ijem classis tertia cum secunda: 

p. 84, 17 mirabiliter re/igwj, misemhiliter BXY ex interpolatione hominis Christiani 
102, 19 exconsulem reliqui, et consulem OAT [B deficit) 
ibi res redit aut ad corrigendi causam communem aut ad casum. interpolationes 
grammaticae cum passim deprehendantur, inveniuntur etiam aliae graviores: ita bis 
p. 78, 11. 80, 7 (hic tamen in solo Y) Alexander Mamae emendatus est in Alexandrum 
Mammeae filium, item 88, 7 gentibus quae enumerantur numerus undecim adiectus. 
denique ex mag, mil. 88, 3 factum est magna milia, quapropter etiam quod legitur 
55, 4 in his Ubris yppopodes, cum in reliquis sit hyppodem, per se probabile coniecturae 
tribuendum est, cum praesertim geographus Ravennas a reliquis libris stet et ex 
Ethico lordanem in hoc librorum ordine praecedente librarius archetypi verum petere 
potuerit. 

Principem huius familiae librum deprehendit Bethmannus eum fuisse, quem Wando 
per a. 742 — 747 abbas S. Wandregisili monasterio suo legavit testibus gestis abbatum 
Fontanellensium (Mon. Germ. SS. n p. 287) inscriptum ^historia lordanis episcopi 
'Ravennatis ecclesiae Getarum'; nam episcopum Ravennatem auctorem in hoc solo 
ordine librorum appellari supra p. XIII vidimus. at is liber hodie desideratur et quod 
de secundo ordine dixi eum eo nomine potissimum a primo superari, quod exemplaria 
antiqua et bona huius extant, illius perieFunt, id multo magis in tertium cadit. nam 
cum hunc quoque constet extitisse saeculo octavo, exemplarium quae habuimus anti- 
quissimum est Cantabrigiense saec. XI excerpta tamen habemus hoc antiquiora codicis 
Duacensis, de quibus iam videamus. 

DvACENSis codex n. 753 saeculi X exeuntis vel incipientis undecimi compilatio- Excerpta 

^ * Dnacen8ia 

nem rerum gestarum complectitur a monacho quodam Vedastino aut eodem tempore, 
quo liber scriptus est, aut non multo ante elaboratam et hoc solo codice nobis serva- 
tam. collectanea ea nuper prodierunt curante Waitzio nostro (Mon. Germ. SS. XIII 
p. 674 sq.), cui missum librum scriptum nos item pro re excussimus. auctor inter alia 



Digitized by 



Google 



LXIV PROOEMIVM. 

lordanis, qnem nomine qnoqne (scilicet ed. p. 678 : tit lohannes — sic errore — Ravenna- 
tae urbis episcopus sciibit, item nbi locum p. 64, 20 exscribit, in margine est: ^sic lor- 
* danis ') adhibuit Getica nec pauca inde ad verbum transcripsit. usus est codice huius 
ordinis ni fallor principe: certe etiam Vedastino coenobitae auctor episcopus est Ra- 
vennas, quaeque inde repetivit et ostendunt lordanem eum legisse litteris Langobardicis 
scriptum (unde veniunt 60, 9 ulmerachorum pro ulmcrugomm et 116, 7 5e mittens pro 
remittens) et non solum sicubi huius familiae libri qui supersunt in diversa abeunt, 
meliori lectioni adsentit (ut 110, 15 tiobis cum Z contra X)'), sed habet etiam quae 
omittunt AFZ verba p. 62, 15 itemque aliquot locis contra eorum consensum antiquio- 
rem scripturam servavit (ut 60, 8 exientes, 108, 3 ribayii, 110, 16 magnum, 110, 25 
autem), ad crisin lordanianorum licet excerpta Duacensia momentum raro afferant, si 
iusto tempore eomm copia mihi facta esset, apparatui critico varia lectio universa in- 
serenda fuisset, ut feci quibusdam locis usus iis quae e Duacensi Bethmannus enotarat. 
iam sero nactus integra hoc certe loco pro supplemento editionis Waitzianae (p. 679 sq.) 
subieci elenchum excerptorum ex lordane petitorum vel certe coniunctorum cum lor- 
danianis adscripta varia lectione, ubi a mea recensione discedunt. quem locum sin- 
gula excerpta in compilatione Duacensi teneant si qui erit qui quaerat, adsumpta 
editione Waitziana facile intelleget. 

[Veterum relatores hystoriarum] [p, 54, 10 — 16) totius — cognominant 

54, 14 miliariorumque 

[est ut] (p. 58, 1 — 12) Claudius Ptholomeus — descriptor in oceani — insnlae 

dispositae 

58, 2 oceani arctoi id est septemtrionali salo — scanzia et sic vel scandzia postea — 
7 ad orientem — 8 gremium — 9 immenso — 10 exeunte — 12 esse om, 

^in quibus insnlis multae et diversae manserunt nationes, qnarum omnium sum- 
mum] [p. 65, 1) fuit studium inter alias gentes arcum intendere ner^is, [certari 
missilibus, delectari cytharis. harum inquam nationum nomina quia fuerunt 
barbara nostraeque Latinitati dissona reliquimus. quae] {p. 60, 4. 5) gentes 
Germanis — sevitia, [ex quibus] [p. 59, 14) Dani [et Getae, quae primo 
Hostrogothi, id est orientales Gothi, nunc diviso vocabulo Vesegothi fenmtur, 
femntur egressi.] [p, 60, 6 — 61, 4) ex hac igitur — properant 

60, 8 nomen loco — 9 ulmerachorum — 13 filamer — fil. gad. om. — 17 inrep.l misera- 
biliter — 19 reddit — 20 attestatione — 21 a c/m. — 61, 1 philimer — inmenso corr. in 
emcnso — optata potiti solo 

(p, 61, 12 — 62, 3) Scythia [autem regio] Germaniae — fontem 

61, 13 stagnum — 14 illud — 15 ambitum — 16 in sinistra parte — 17 sinibns — 

62, 1 arctoo — 3 ab hostio suo 

[p, 62, 7 — 63, 18) in cuius Scithiae — habitasse 

62, 7 medio — 8 uastissimam — meotidam — 9 octo] uii — 12 flutaus — 14 aquilo- 
nem — 63, 1 nouietanense — 3 quia — 4 extenduntiu* otn. — 6 uiduarii — 10 fortissi- 
manim — fecundissima — 17 thraciasque — mare om. 

(p, 64, 5—8) in prima sede — annalium 

64, 6 praefati unde loquimur] primi et antiqui gothi — phylimer — 7 salmoxen 
[p. 64, 20 — 23) [in] tertia sede — serviebant. hic in margine: sic lordanis. 

64, 21 supra — ut sup. dix. om. — effecti] caeteris effecti 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXV 

(p. 66, 8 — 13) Tanausis rex [Scythanim vel ex Oros. 1, 14] Gothorum [qui Phy- 
limer successerat] Vefsozen Aegyptiorum regi ad Phasim fluvium [in marg, a 
quo phasides aves exortae vel cognominatae sunt] occurrit — subiugavit 

10 aegyptum — 12 uesosiB otn. — ibi eum in eiuB patria — 13 eum ledere nequi- 
uisset 

(p. 66, 15. 16) ex cuius exercitu [multi provintias contuentes subiectas] deserto 
suorum agmine in Asiae partibus resederunt 

[Rome post exactos reges dum prudentia consulum et fortitudine populorum totus 
pene orbis terra marique fragore obviantium armorum concuteretur, tempore 
quo Ptholomeus Cleopatre filius regnum Aegyptiorum [cf. p. 73, 15) Lutius- 
que Comelius Sylla Romanum potitus est consulatum, Gothi ab Asia migrantes 
Datiam invaserunt, (cf. p. 75, 8) quae trans Danubium posita corona cingitur 
montium, quam non minus annis ccclii^'^'' tenuerunt ad tempora usque Maxi- 
mini Gothi, qui triennio Romanis imperavit. hic Maximus (sic) patre Gotho 
Micca nomine progenitus (sequitur compendium narrationis p. 78, 13 — 80, 
8 editum apud Waitzium p. 680). potitus imperio ad tuitionem Romani im- 
perii familiarem, quia ex vicino sanguine concretam, Gothorum alam ex Datia 
evocans in Barcilonain collocat incolasque veteres ferro solo eliminat. Gothi 
igitur talem occasionem nacti permissa obtinuerunt loca et post biennium Nar- 
bonam super ripam Rodani fluminis sitam non sine multo suorum sanguine, 
dein post quinquennium sua rabie depopulautes Tolosam indepti sunt foederati- 
que cum Romanis annui stipendiarii sub xx*4i^°^ imperatoribus annis manse- 
runt ccxLvn]. 

[Sub Galerio imperatore partes Asiae — deleverunt] compendium narrationis 
p. 85, 18 — 86, 15 (Waitz l. c). 

[Sub Diocletiano — gladio peremerunt] compendium narrationis p. 86, 15 — 87, 3 

(Waitz l. c). 

[Cum Theodosio virtute et prudentia consultissimo tunc iuris publici patricio, sed 
post victoriam consulatu Ausonii et Olibrii imperatore facto, contra Eugenium 
tyrannum , qui Gratiano imperatore occiso — preda recesserunt] compendium 
narrationis p. 93, 6—9. 95, 8. 9. 96, 10—19. 98, 16—18 (Waitz l. c). 

[Sed mox grave. ferens res publica eos habere hostes quos consueverat adiutores 
regnique defensores, muneribus repropitiatos recepit foederatos (cf. p. 106, 13) 
fama interea et vera Rome perlata est ob diuturnam Romanorum atque Gotho- 
rum amicitiam Attilam Hunorum regem occidentalem atque comatam Galliam 
igne et ferro exterminari, et quaerebatur ut subveniretur, animabatur, ut armis 
tanta viri audacia premeretur. Hunos nam superius diximus secus litus Pontici 
maris manere quidem hieme, aestate campos velut animalia pervagare, vena- 
tione tantum usos vitam per longum tempus ita exegisse. sed ubi numerositate 
populi eorum excessit audatia, vicinarum gentium quietem turbare ceperunt 
fraudibus et rapinis. Ostrogothas sibi vieinos, qui longissimam oceani Germa- 
nici ripam insidebant, a quibus illi discesserant Gothi, quos notavimus ex Asia 
in Europae Galliam transisse, primo invadunt, sed mox repulsi, agilitate cor- 
porum confisi et agmine suorum, rursus crebro pertemptant, donec federatos 
recipiunt. Alanos quos dicunt SclavosJ [p. 90, 13 — 91, 9) pugna sibi pares 
— sevitia 

91, 1 pauendae — nigredinis babens magis in facie puncta — 3 fiduciam — 5 susci- 
piant — 9 erecti 

lORDAKKS. i 



Digitized by 



Google 



LXVI PROOEMIVM. 

Wandalos quos nunc appellant Guenedos attemptaverunt, suis victoriis facile 
applicavere. gens Suavorum, id est Alamannorum, Gallis saepenumero in- 
festa et ipsa Hunis cessit foederata. quod multis regnis terrarum non fuit 
ad minimum incommodum. haec apud Hunos agebantur, in quantum- fides 
hystoriarum est credenda, temporibus Vespasiani filiorumque eius Titi atque Do- 
mitiani, qui Sarmatas atque Dacos evincere laborabat. enimvero elapsis annis 
ccc paulo amplius, dico autem imperii Theodosii iunioris et Archadii Honorii 
filio [5/c], dum Innocentius papa nomen meritis evincens sedi Romanae curam 
administrabat, Gallia a deo relicta, quia pondere peccatorum aggravata stragem 
populi sui solvebat coacta, nou hanc lulianam neque Alemannie^m coequare 
potuit mortiferam rabiem, quoniam haec quanto populorum numerositate multi- 
plicior, tanto grandine et pemitie inmanior. is namque Attila Scytarum atqne 
liunorum dominus, calicem irae furorisque iusti iudicii propinaturus populis, 
tantis secum sociatis gentibus, quo via contulit, vi\dfica Christi aecclesiarum 
mysteria dissipavit, castra et civitates Christianitate viduavit et ubi post la- 
mentabiles Christianorum cedes Parisius gravi barbarorum labore oppressa 
succubuit, circumquaque vastatis Aurelianis tenditur ipsaque agminibus hostium 
circumvallata perturbatur. sed iuter agendum precibus beati Aniani eiusdem 
urbis episcopi ab Etio Romanorum patritio aifabilitate, prudentia et belli forti- 
tudine optimo, qui erat ex Italia patre natus Gaudentio, occurritur. cui in 
auxilio aiFuerunt duce rege Theoderico et filio eius Torismundo Gothi, [cf. 
p, 108, 3) id est Longobardi, Franci, Burgundiones , Sarmate, Armoriciani, 
Litigiani, Ribarii, Olibriones, Romani quondam milites. Attila excitus Roma- 
norum fama ab Aurelianis recessit, bellum sitiens Romanis occurrit. conveni- 
tur itaque ab utroque populo in campos Maurianos qui Catalauuici dicuntur, 
centum — ab Etio prevenitur [compendium narratwnis p. 108, 5 — 110, 10; 
Waitz p. 681). 

[Vbi isdem patritius Gothis et caeteris populum talera adorsus est orationem] 
(p., 107, 3 — 20) : prudentiae vestrae — desiderantur [armis prestolantur] 

107, 6 suum) mundi sua spe — 7 se om. — 8 etenim] enim — 10 angit — nobiB] n. 
romanis — 13 vel] aut — 14 his . . 15 romani] his accensi milites uerbis habetis ait 
theodericus rex romani — 18 nullum] hiuc nullum — pauit — 19 comites ducij milites 
ducis 

[Interea] (p, 110, 11 — 111, 10) Attila — praecipitantur 

110, 11 causa praecedente] pro montis vertice — 12 post] lectissima manus post — 13 rei 
om. — 15 consuetos — 16 uindictam — 18 iudicium — 20 campis — 21 notum — sunt 
otn, — 22 testudinesque — 23 aciem alanos] acies — 24 nobis] n. erit — citam uicto- 
riam — 111, 4 asserit — 5 maioribus nostris — 10 pugoam 

[Circa horam — parte pugnantibus] compendium narrationis p. 109, 4. 5. 111, 24 — 
112, 21. 113, 16—21; Waitzius p. 681. 

Sequitur (p. 681 ed.) locus de Gallia comata insertis excerptis ex Notitia Galliae, 
quae citatur sub nomine ^ hystoriae Marcelli consulis'; scilicet adhibuit scriptor librum 
Bertiniani similem (St. Omer 697 + 706) , in quo Marcellini chronico subiuncta est 
Notitia illa. haec excipit locus Hieronymi ep. 123 de clade Galliarum et narratio de 
M. Marcello sumpta ex Pauli historia Romana, item de Cn. Pompeio sumpta indidem, 
sed ut Cn. Pompeium Hispaniae victorem a Cn. Pompeio Hierosolymorum expugnatore 
scriptor suo errore distinguat. interposita sunt fabulosa multa pertinentia ad Galliae 
civitatium origines. deinde pergitur sic: 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXVII 

[Verum non sola Germania atque Gallia a tanto hoste passa est discrimina : eadem 
namque coacta sustinuit Italia milite et rerum copia opulentissima. nam post 
tantae caedis exterminium Torismundus ad patemum solum reversus est Tolo- 
samque] [p. 114, 1 — 22) ingreditur — Italiam' 

114, 1 hic] qui — fortium] f. gothorum et superiorum gallorum — 3 de secessu] dis- 
cessu — 4 dissolutionem — 5 congressione — obsidit — 11 quae in fastigio — 17 om- 
nibus generlbus t. adhibitis — et om. — 18 ut appareat] apparerent — 19 et hinc — 
21 tic.] tycinum quod nunc dicitur papia — 22 demoliunturque 

(p. 115, 14 — 116, 9) Reversus itaque — recessit 

115, 14 Buas] proprias — 15 dir. leg. — 116, 1 immineret] appareret — 3 torismuadus 
— 6 spe om. — 7 remittens] se mittens — 8 et om. 

Hiatus codicis intercepit quae sequebantur, 

Codex Atrebatensis (nobis Z) collegiatae ecclesiae S. Mariae qui fuit hodie ^^^^ ^*'***" 
desideratur * ^®) , sed adhiberi potuit coUationis eius, quam fecit Heribertus Rosweydius, 
apographum adscriptum ad marginem exemplaris editionis Lindenbrogianae adservati 
in bibliotheca publica Hamburgensi ^^^). recognitio etsi non indiligenter facta est, 
Rosweydius multa sine dubio adnotare aut noluit aut supersedit: quapropter silentio 
diffisi ibi tantum librum adlegavimus, ubi diserto testimonio de lectione constaret: 
neque enim tantae utilitatis est, ut ubi dubiis coniecturis lectio eius implicita foret, 
ad eum attendamus. similiter si quando adscripta dubitationem aliquam relinque- 
bant, saepius ea suppressimus : ut p. 53, 4 in ed. est castali, superscriptum e pro 
I, ut dubium sit utrum castale an castul^ in Atrebatensi fuerit. item p. 59, 10 cum 
in ed. sit athelnil, deleta est /, sed utrum fuerit ahelnil an ahelmi (sic A), minus 
certum est. uno certe loco p. 110, 15 in hac familia cum Duacensi solum Atrebaten- 
sem verum servavisse supra p. LXIV observavimus ; similiter 114, 22 solus tertii ordinis 
habet demoliuntque, e contrario non desunt mendae huic libro propriae, ut hiatus p. 73, 
15. propius accedit ad Berolinensem Y quam ad Cantabrigiensem X etiam in erroribus 
(ita p. 126, 23 verba mag, mil, adsunt in X, absunt ab FZ), sed longe praestat Bero- 
linensi eamque utilitatem praebet, quod ubicumque XZ consentiunt, de lectione libri 
principis huius ordinis fere decisum sit. ubi vero contra X stant YZ vel etiam, id quod 
raro evenit, tres libri in diversa omnes abeunt, archetypi lectio in coniectura posita est. 



110) Mentio eius flt in catalogo saec. XIII vel XIV bibliothecae monasterii Atrebateiisis S. Vedasti (An- 
touius Sanderus blbl. Belgica I [1H41] p. 64) sic: 'bistoria Orosii et lordanls'. Robertus Gale in praefatione 
ad patris Thomae Itinerarium Britanniarum (Londini 1709. 4.) p. IV quod ait patrem in itinerario Antonini 
recensendo adhibuisse variam lectionem a Bentleio ex oodice Atrebatensi desumptam , pertinet sine dubio ad 
eundem librum, quem praeter Getica etiam itinerarium continuisse ut reliquos huius familiae probabUe est; 
observantque editores Bentleianum itinerarii librum conspirare fere cum libris Gandavensi et Morino, quos 
supra p. LXII ad hanc familiam revocavimus. codicem eum, quem Galii possederunt eiusdem generis (nobis X)^ 
ipsum esse Atrebatensem quominus statuamuSf obstat et lectionis XZ diversitas ct quod itinerarium in libro a 
Bentleio adhibito integrum fuit, mancum in Galiano. 

111) Nuper Heitzius professor Argentoratensis misit ad me alterum eiusdem editionis exemplar, ali- 
quando 'bib. domus prof. societatis lesu Antv(erpiensis)\ cui praescriptum est: ^contuli cum vetusto exem- 
'plari in membrana ecclesiae coUegiatae S. Mariae Atrebati. habetur post Orosium in magno 4to. dedit eum 
Mibrura ecclesiae lacobus Arondelli canonicus. H(eribertus) R(osweydius)', archetypum igitur Hamburgensis, 
cuius in locum infelici clade deleti substitutum nunc adservatur in bibliotheca publica Hamburgensi. — Inde 
errores quidam apographi emendantur, ut 62, 12 in Z ^fltUaus fuit ut in XYy non /luiiana; 67, 12 sor<iki«, 
non fortiter. 



Digitized by 



Google 



LXVni PROOEMIVM. 

cantabrigiensis Cantabrigiensis (iiobis X) Trinily College 0. 4. 36, antea Galii n. 6A^^^) , fol. 

membr. saec. XI exeuntis, quid contineat praeter lordanis Getica, supra exposui. con- 
tuli ipse et lectionem rettuli plenam. codex est eorum qui toti conferri potuerint huius 
ordinis optimus, sed habet sibi proprios et hiatus (ut p. 92, 12. 127, 4) et errores 
complures. 
Beroiinensis Berolinensis Lat. fol. 359 mcmbr. saec. XII (nobis Y) fuit aliquando monasterii 
S. Lamberti Laetiensis (Liessies) in Hannonia (recensetur in catalogo librorum eius 
monasterii apud Sanderum bibl. Belg. vol. 11 a. 1643 p. 27 sic: ^lordanes episcopus 
^Ravennas, historia Getarum, liber unus'J, postea apud Lebeau iure consultum Aves- 
nensem, ubi eum excussit Bethmannus, deinde in bibliotheca nostra regia. contuli ipse ; 
lectionem rettuli suppressis mendis ei propriis, id est ubi solus stat contra reliquos 
libros omnes consentientes. interpolationem subiit sibi peculiarem; ita p. 121, 21, ubi 
Atrebatensis, Cantabrigiensis , Parisinus 5873 pro dediticiis dant corruptum delitiis , ei 
Berolinensis substituit reliquis^ p. 128, 2 pro herilieua Cantabrigiensis et Parisini 5873 
Berolinensis dat herili sua^ p. 68, 16 ex cysum fecit cydnum^ p. 61, 11 pro edicere^ 
quod habent reliqui libri et ex hoc ordine Cantabrigiensis, in Atrebatensi est ediscere, in 
Berolinensi Parisino Brugensi edisserere, solus ubi verum habet (ut p. 63, 3 qua pro 
quia), coniectura in causa est. 

DeterioreH^rd^. Parisinos Hbros duos hodic disiunctos 4880 et 5873 aliquando unum volumen 
ita eflfecisse, ut quae in priore desunt folia (secundum numerationem antiquam) 49 — 64 
in altero inveniantur, et res ostendit et ad priorem partem P. Rthoeus (nam eius manum 
agnovit qui mea causa examinavit A. Schoene) haec subnotavit: ^recepi hunc librum 
^a P. Daniele idib. Octob. 1570, ex quo detraxi (?) quaterniones duos, in quorum 
' posteriore fuerant abscisa folia quatuor quorum ultimum quod remanserat finem Aethici 
^ cosmographiae continebat'. prior codex continet post Orosium f. 48 principium 
Geticorum usque ad verba praefationis p. 53, 6 de origine actihusque, posterior foliis 
49 — 60 (numerationis scilicet antiquae) quae sequuntur inde a verbis getarum ab olim 
usque ad p. 138, 20 cessit et fine mutila, praeterea Callisthenis vitam Alexandri, ut 
mittam ea quae bibliopega solus adiunxit. ex hoc libro sumpta est varia lectio 
quam a Pithoeo acceptam Fornerius ad marginem editionis suae (cum Cassiodorio Paris. 
1579, rep. 1583. 1589) publicavit. eundem (sibi A) Vossius contulit cum editionis 
Vulcanii exemplari hodie adservato in bibliotheca Lugdunensi impr. XIII. 0. 673. 
codex Berolinensi fere aequiparandus est, ut modo hic modo ille propius accedat ad 
huius familiae archetypum neuterque careat mendis sibi propriis. ad auctoris crisin 
nullam ex eo utilitatem redundare declarat specimen adiectum praefationem et c. 3 com- 
plectens^i^). 



112) Eius meminit Robertus Gale p. IV praefationis ad patris Thomae editionem itinerarii Britanniarum 
(Londini 1709. 4.) verbis his: ^penes me est in pergamenis pars illa itinerarii quae Africam Sardiniam Sici- 
'liam Italiamque peragrat'. cf. Parthey et Pinder praef. itin. p. XXXI. 

113) p. 53, 3 Uioris] maria — 4 casiale laxare — 5 habet — id] hoc — 7 actibusque — yenerationes] 
egnationes (sic) — 8 a6 co] habeo — 9 noUet — p. 54, 1 implendum — autem] enim eat — 3 eiusdem — 
8 tu ut] ut tu — dominus t. amen om. p. 58, 1 etenim] enim — tholometui — 2 occeano — scandzia 
et sic deinceps plerumque (p. 59, 13. 60, 1 scandze) — 1 ad orientem — lacum om. — 8 yremium — 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXIX 

Brvgensis membr. fol. saec. XIV, olim abbatiae S. Mariae de Dunis (Terduyn) 
prope Brngam, iam Brngae est in seminario, nbi enm contulit Bethmann iudicavitque 
ex eodem libro descriptum, ex qno venit Berolinensis. 

Stockholmiensi bibliothecae quem libmm intulit loh. Gabr. Sparwenfeldt (Lilie- 
blad cat. libr. mss. qnibus bibl. regiam Holmiensem auxit I. G. Sparwenfeldt. Hol- 
miae 1706. 4.), eum specimine sumpto hnic ordini adiudicavit Bethmannus. 

Gandavensis capituli membranaceus foL saec. XV exeuntis, cui in fine adscripsit 
idem librarius haec: *hoc volumen comparavit Raphael de Marcatellis dei gi-atia epi- 
'scopus Rosensis abbas S. Bavonis iuxta Gandavum a. d. 1492', continet hlstoriam 
naturalem animalinm cum figuris, lordanis Getica, lohannis de Thurocz chronicon 
Hungariae, Rogeri carmen de destructione Hungariae, Aeneae Silvii historiam Bohemi- 
cam. specimen lectionum enotavit Bethmann; huius ordinis est, sed inutilis. 

Eiusdem ordinis libri commemorantur hi: 

Batayliensis monasterii a. 1538 descripsit Lelandus coUect. 3, 68 sic. 'Chro- 
'nicon lordanis episcopi Ravennatensis integrum: praefiguntur historiae nomina auto- 
*mm, quomm testimonio usus est, et in fine recenset nomina barbaramm gentium, id 
^est popnlomm Germaniae. Itinerarinm Antonini mancum, in quo nihil de Britannia'. 

Cantvariensem libmm 'ex quodam registro sive indice bibliothecae Cantua- 
'riensis' idem Lelandus coUect. 3, 120 recenset sic: ^Chronica lordanis episcopi Raven- 
'naten. de rebus gestis Gotthorum. Itinerarium Antonini'. 

St. Omer n. 717 membr. saec. XI secundnm catalogum continet continuitve prae- 
fationem Orosii, Ethicum, lordanis Gtetica, historiam tripertitam. Geticis praescribitur : 
*in hoc corpore continetur chronica lordanis ep. Rav. civ. de origine ac vocabulis 
*gentis Gothorem aedita ad Castalinm'; sed maxima pars eorum abscissa ex volumine 
hodie desideratur. 

De codicibus lordanis , quorum ne ordinem qnidem determinare potuimus cui ad- Libn deperdui 
scribendi sint, quas Bethmannus collegit quaeqne praeterea casu magis quam consilio 
succrevemnt indicationes, hoc loco composui si non ad crisin. foi*tasse ad alia quando- 
que ntilia futura. 

Liber ^cuiusdam de gestis Gothomm ' qui Bobii fuit secundum catalogum saec. X 
(Muratori antt. Ital. 3 p. 819) num fuerit lordanis, parum constat. in inveutario 
a. 1461 non comparet. 

Cameraci in S. Benedicti (teste Sandero bibl. Belg. 2, 27) servabatur *Iordanis 
^historia Getarum liber unus'. ibi iam non extat. 

Casini inter volumina, quae Desiderius abbas tum, postea a. 1086 papa creatus 
scribi iussit, secundum Petram diaconum III, 63 fnit quo continebatur *historia lor- 
'danis episcopi de Romanis et Gothis'. 



euoluit — 9 inmenso — 10 exeunU — 12 esse om. — 15 tamen] iantum — earum — ihjlomeus — 10 /Vi- 
gus — 19 Uictm claram — p. 59, 1 circuisse — que] qui — 4 Ihorinyi — 8 hallim — 9 umt planitie ac 
fertiles — 10 ahelmil recte — 11 mixti — exesis — 12 et his] et tcthis — raumarice raynarici — 14 coynitio 
— p. 60, 1 nimiam proceritatem — 2 aiyandti — yethel — rannii — 3 roduf — 4 yremium 



Digitized by 



Google 



LXX PROOEMIVM. 

In inventario rernm monasterii Centnlensis sive 8. Richarii in Pieardia a. 831 
facto (d'Achery spicil. ed. 2 vol. II p. 311) recensetar ^historia lordanis de summa 
^teroporam et de origine actibusqae Romanorum uno volumine'. 

Gratzi in bibliotheca universitatis fol. 42, 59 codex est saec. XII exeuntis 
adservatus olim in S. Lamperti in Austria cum hac praescriptione : ^hos historiogra- 
* phos in uno vqlumine, sed sub XXIIII librorum distinctione comprehendere proposuit 
'Hartwicus: Orosium, Ottonem Fris. ep., Romanam historiam, lordanem, Trogum 
^Pomp., Honorii chronica, Reginonis chronica, Livium, Nicophorum vel Geor . . . .' 
(cf. Wattenbach apud Pertzium Archiv 10, 623). in ipso volumine lordanis libelli 
non adsunt. 

Apud Silvestrum Maurolycum teste catalogo librorum eius (cod. Vat. Christ. 
2099 saec. XVI) fuit codex continens 'Gepidarum gesta et Pauli diaconi hist. Lang. 
'membr. fol.'. 

Murbaci secundum catalogum a. 1464 (Matter lettres et pi^ces rares Parisiis 1846 
p. 69) fuerunt lordanis historiarum libri duo. 

In ^Consignatione librorum illustriss. princ. et ducis Mediol. et Papie facta in castro 
'Papie 1426' (servat eam ms. bibl. Vniv. Paviae in Ticinensibus XXXV, 3) recense- 
tur * Cronica Gothorum et aliorum regum. Volentem . . . pacem custodiens DCCCLXIir. 
prima verba principium sunt Geticorum lordanis, postrema finis Langobardicae histo- 
riae Pauli diaconi. 

Treveris in S. Maximini fuit volumen continens 'Gesta Getarum' teste catalogo 
eius bibliothecae ex cod. Brux. 6833 edito a ReiflFenbergio annuaire de la bibL royale 
de Belgique 3, 124. 

Weihenstephani in bibliotheca secundum catalogum saec. XU (cod. Monac. 21521 
et inde Pez thes. 1 praef. p. XXV) fuit 'chronica lordanis'. in bibliothecam Mona- 
censem id volumen non pervenit. 



Editiono Editiones factae sunt esseve dicuntur hae. 

1. Geticorum cum Pauli historia Langobardorum Augustae Vindelicorum 1515 
cura Conradi Pevtingeri (v. supra p. LIX). 

2. utriusque libelli cum Procopii libris historicis Latine versis. Basileae 1531 
cura Beati Rhenani (v. supra p. LIV). 

3. Utriusque libelli cum Zosimo Procopio Agathia Basileae (1531) cura Levn- 

CLAVII. 

4. Geticorum post Cassiodorii opera Parisiis 1579 (indice mutato vel repetita 
editione 1583. 1588. 1600) cura Fornekii. 

5. Romanorum non integrorum in Sylbvrgii scriptoribus hist. Rom. Franco- 
furti 1588. 

6. utriusque libelli sub titulo ^lustiniani Augusti historia' cum Procopio et Aga- 
thia Lugduni 1594 cura Simonis G. Silvii. 

7. utriusque libelli cum Isidoro et Procopio Lugduni Batavorum 1597 (indice 
mutato 1617) cura Bonaventurae Vvlcanii. 

8. Geticorum cum Cassiodorii operibus Aureliae Allobrogum 1609 (denuo 1622. 
1637. 1650. 1656) cura Petri Brossei. 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXXI 

9. Romanorum in scriptoribus historiae Romanae qui prodierunt Aureliae AIlo- 
brogum a. 1609, repetiti sunt Ebroduni 1621. Amstelaedami 1625. 1630. Lug- 
duni Bat. 1648. Heidelbergae 1743. 1778. 

10. utriusque libelli in Grvteri historiae Augustae scriptoribus Latinis minoribus 
Hanoviae 1611. 

11. utriusque libelli cum Isidoro et Paulo Hamburgi 1611 cura Friderici Lin- 

DENBROG. 

12. utriusque libelli in Bibliotheca patrvm Coloniensi voI. VI, 2 (1618), 718. 

13. Geticorum post Hugonis Grotii historiam Gothorum Vandalorum et Lango- 
bardorum Amstelaedami apud Elzevirios 1655. 

14. utriusque libelli in Bibliotheca patrvm maxima Lvgdvnensi vol. XI (1677) 
p. 1052. 

15. Geticorum cum Cassiodorii operum vol. 1 Rotomagi 1679 cura lohannis Gareti. 

16. utriusque libelli in Mvratorii scriptorum rerum Italicarum vol. 1 (Medio- 
lani 1723). 

17. utriusque libelli cum versione Gallica, quam fecit A. Savagner, Parisiis 
Panckoucke 1842. 

18. Stephanus Endlicher quam a. 1848 inchoavit neque absolvit editionem Getico- 
rum, eius unieum quod superest exemplum a Karajano dono sibi datum nuper 
Miklosichius intulit bibliothecae publicae Vindobonensi. praemissa est ^brevis 
'notitia literaria de lordane'. varia lectio nulla adiecta est. 

19. Geticorum Stuttgartiae 1866 (ed. 2) cura Caroli Aug. Clossii. 



Haec de apparatu. in eo perficiendo magnopere me adiuverunt collectanea Beth- B»tio editionis 
manni, qni in usum editionis futurae per multos annos libros ad quadraginta contulit 
inspexitve eosque in certas classes digessit, quamquam nec quae inde effecit satis mihi 
fecerunt nec varia lectione operose magis quam perite et diligenter composita contentus 
esse potui. superest ut paucis exponam, quamnam rationem in editione adomanda 
equidem tenuerim. selegi ex libris vetustis hos: 

H Heidelbergensem Ottobonianum A' Cantabrigiensem 

P Palatinum B Breslaviensem (Y) Berolinensem 

V Valenciennensem (Z) Atrebatensem, 

L Laurentiannm 
A Ambrosianum 
ex his lectionem plenam rettuli libri Heidelbergensis , plenam dempta orthographica 
(quid ita significetur, expositum est in praefatione indicis III) sequentium septem, ple- 
nam demptis propriis erroribus Berolhiensis libri ; Atrebatensem denique olim deperdi- 
tum ibi tantum attuli, ubi diserto testimonio de eo constabat (v. p. LXVII). in omnibus 
non attendi nisi ad primum librarium, qui si quid correxit, reiectam scripturam reposi- 
tamque litterulis " * (sic T" V^) distinxi ; emendatorum adnotationes (sic F^) fere sprevi, 
quoniam plerumque rem egerunt ex ingenio vel , ut fecit corrector Valenciennensis, 
adhibito libro aliquo ordinis deterioris. his adiunxi excerpta 

Geographi Ravennatis Pauli diaconi et Landolfi 

5 Cheltenhamensia Frechulfi. 



Digitized by 



Google 



LXXn PROOEMIVM. 

quos auctores ad manus fuerint, singulis paginis subscripsi. plagulae impressae et 
Romae curavi ut denuo recognoscerentur ad libros Vatieanos duos Palatinum et Otto- 
bonianum et ipse iterum relegi ad libros quos domi habebam Heidelbergensem Bres- 
laviensem Cantabrigiensem Berolinensem. quo facto cum hoc mihi videar adsecutus 
esse, ut errores in variam lectionem pauci se insinuarint, simul infelicissimo casu accidit, 
ut funesto incendio , quod proximo anno accidit paucis diebus post absolutam textus 
impressionem, una cum domo mea quattuor illi libri toti et cum his maiore ex parte 
Vindobonensis n. 203 interirent. 

Ex iudicio, quod de singulis libris singulisque eorum ordinibusque supra tuli, 
efificitur, quas leges in lordanianis recensendis secutus sim, Geticis scilicet. nam 
in Romanis cum praeter excerpta Chelteuhamensia non adsint nisi primi ordinis libri, 
res facilis est et expedita. Geticorum cum tres ordines librorum supersint, quaenam 
cuiusque eorum auctoritas sit, anceps quaestio est eoque magis implicita, quod in singulis 
\ ordinibus codicum condicio admodum dispar est. lordanes cum scripserit eo sermone, 
i quo tunc vulgo utebantur, soloecismi eius non tam aequales oflFendebant quam posteros 
' i imbutos medii aevi scholastica doctrina. propterea multo magis quam reliqui auctores 
grammatistarum eius aetatis emendationem subiit, procedente tempore ut civilior et 
humanior, ita sui magis dissimilis evadens. ab hac interpolatioue immunes man- 
serunt soli duo libri Heidelbergensis saeculi octavi et Palatinus noni, scilicet si pri- 
mam manum respicimus, nam posteriores emendatores hos quoque invaserunt. modestis 
finibus eam admiserunt qui scripserunt Valenciennensem saeculo nono et decimo Otto- 
bouianum ; late grassata est ab undecimo inde saeculo, dominans in Laurentiano Bres- 
laviensi Atrebatensi Cantabrigiensi Berolinensi itemque in reliquis a nobis omissis. 
accedit, quod ii ipsi codices, quibus grammatistae pepercerunt, Heidelbergensis et Pa- 
latinus item probe et religiose scripti sunt, cum Ottobonianus aetate iis non multum 
inferior neque magnopere interpolatus a librario veniat neglegentissimo. eatenus illi 
duo libri soli fundamentum praebuerunt, quibus tuto insisteremus. at si respicimus 
eam lectionis diversitatem, quae non ab interj)olatione grammatica pendet, tantum ab- 
est, ut primae classis privilegium ad eam item perveuiat, ut fortasse, si adessent libri 
secundi et etiam magis tertii ordinis sua bonitate Palatinos aequantes, eos potissimum 
prae his sequeremur. nam stemma codicuni , quod ex supra positis efficitur , hoc 
fere est: 

archetypum comuiune 



jirchetypum ordinum 
primi et secundi 


archetypu 
ter 


ra ordinis 
tii 


archetypum ordinis archetypum ordinis 
primi secundi 






H P V L S B 

A 


X ^ 


{ Z 



haec si recte posuimus, libera electio est non solum ibi , ubi tres ordines dissentiunt, 
sed ibi quoque, ubi ab una parte staut //P17..180^ contra A)7; e contrario ubicumque 
aut HPVLAXYZ stant contra SOB siwt SOBXYZ contra UPVLA^ classis solitaria vincitur. 
sed id ita temperandum est, ut interpolationis et emendationis suspicio quamquam 



Digitized by 



Google 



PROOEMIVM. LXXIII 

a nuUo genere librorum plane abhorret*^*), in secundum et tertium multo magis 
quam in primum cadat, consensusque illorum librorum nullam vim habeat, ubi ad 
interpolationis communionem revocari potest^**). solitariae autem singulorum librorum 
lectiones ita comparatae, ut eiusdem ordinis reliqui libri cum reliquis ordinibus con- 
sentiant, iusta auctoritate destituuntur originem habentes aut errorem aut coniecturam. 
— Post fundamentum lectionis positum quod incipit coniecturaioim et opinationum mare 
magnum et aestuosum, ab eo quantum fieri potest abstinui; ita enim auctor compara- 
tus est, ut iusta in plerisque scriptis ratiocinatio nimios en-ores et incredibiles ineptias 
non auctoris esse, sed librariorum in lordane ita deficiat, ut lectio quo magis inepta, 
his libellis eo magis apta videri possit. 

Quod olim cogitaram subscribere praefationi grati animi testimonium erga biblio- 
thecarum moderatores et reliquos horum nostrorum studiorum fautores, quorum beni- 
volentia eflFectum est, ut haec recensio librorum lordanianorum diu expetita auctior et 
emendatior prodeat, id quominus perficerem fortuna mihi Invidit. nam animus non susti- j 
net gratias agere iis, quibus ipsa volumina saecularia restituere iam nequeo. beni- 
volentiam eorundem optimorum viroinim quamquam in hac calamitate etiam magis ex- j 
pertus sum, mihi infelix liber quamdiu ero mei infortunii tristissima memoria manebit. I 



114) Ita loco p. 59, 2 de quo supra p. LXIII dixi pristinam scripturam ouia auium^ quae sola ferri 
potest , scrravit ordo tertius . ex corroptela in archetypo primi secundique ei substituta, quam suspicor fuisse 
ouium auiumy natae sunt lectiones interpolatae ambae classis secundae ouiumj classis primae ouium auiumque, 

115) Saepenumero haesitavi, quatenus consensui secundi tertiique ordinis conflderem: ut p. 61, 15 per 
omnem Meotidis aditum per se absurdum fortasse mutari debuit cum BXY in ambitum, sed tamen et illnd ab 
inepto auctore scribi potuit et hoc a librariis pluribus non ineptis per coniecturam repont 

Berolini m. Novembri a. mdccciaxxi. 



lOKOAMSi). 



Digitized by 



Google 



NOTARVM INDEX. 

// = codex Ilcidelbergensis saec. VIII (v. p. XLVII) 

P = codex Palatinus saec. IX (v. p. XLVIII] 

V = codex Valenciennensis saec. IX (v. p. XLVIII) 
L = codex Laiirentianus saec. XI (v. p. XLIX) 

A = codex AmbrosianuB saec. XI (v. p. L) 

5 = excerpta Cheltenhamensia saec. IX (v. p. LVIII) 

O = codex Ottobonianus saec. X (v. p. LIX) 

B = codex Breslaviensis saec. XI (v. p. LIX) 

A' = codex Cantabrigiensis saec. XI (v. p. LXVIIIj 

V = codex Berolinensis saec. XII (v. p. LXVIIl; 
Z = codex Atrebatensis (v. p. LXVII) 



CCmKIGENDA. 

p. XLVIII v. 14 saec. X] scr, saec. IX 
3, 10 lecticaverint] acr, lectitaverint 

Tusciae Zangemeister eonicit auctorem adsitmpsisse ex Orosio 7, 19 ^ 5 

adhibuit lordanes Orosium 6, 2:?, 6 

verba primo proelio fortasse accesserunt ex Eutropio 9, ^4 

imperium d. t. s. t. coeperunt OrosH sunt 7, 36, l 

Get. 64] scr. Get. 164 

scr. tantum Magog [ef. p, 174 not. 4) 

adde pulularunt H 

4 dele: intelleguntur quae modo praecedunt 

adde pustulavit H 

ad omittendum fuit cum HPVLA 

scr. adversi, Gothos inquiret 



1<>, 


6 


33, 


20 


38, 


32 


41. 


3 


42, 


6 


61, 


9 


63, 


11 


71 


not. 


72, 


1 


86, 


9 


112, 


8 



Digitized by 



Google 



DE SVMMA TEMPORVM . 
VEL ORIGINE ACTIBVSQVE GENTIS ROMANORVM. 



Vigilantiae vestrae, nobilissime frater Vigili, gratias refero, quod me longo per 1 
tempore donnientem vestris tandem interrogationibus excitastis. deo magno gratias, 
qui vos ita fecit sollicitos, ut non solum vobis tantum, quantum et aliis vigiletis. & 
mactae virtutis et meriti. vis enim praesentis mundi erumnas cognuscere aut quando 2 
coepit vel quid ad nos usque perpessus est, edoceri. addes praeterea, ut tibi, quo- 
modo Romana res publica coepit et tenuit totumque pene mundum subegit et hactenus 
vel imaginariae teneat, ex dictis maiorum floscula carpens breviter referam : vel etiam 
quomodo regum series a Romulo et deinceps ab Augusto Octaviano in Augustom ve- lo 
nerit lustinianum, quamvis simpliciter, meo tamen tibi eloquio pandam. licet nec 3 
conversationi meae quod ammones convenire potest nec peritiae, tamen, ne amici pe- 
titionibus obviemus, quoquo modo valuimus, late sparsa coUegimus. et prius ab auc- 
toritate divinarum scripturarum, cui et inservire convenit, inchoantes et usque ad orbis 
terrae diluvium per familiarum capita currentes, devenimus ad regnum Nini, qui Assy- u 
riorum in gente regnans omnem pene Asiam subiugavit, et usque ad Arbacem Medum, 
qui distructo regno Assyriorum in Medos eum convertit tenuitque usque ad Cyrum 
Persam, qui itidem Medorum regnum subversum in Parthos transtulit, et exinde usque 
ad Alexandrum Magnum Macedonem, qui devictis Parthis in Grecorum dicione rem i9 
publicam demutavit. post hec quomodo Octavianus Augustus Cesar subverso regno 4 
Grecorum in ius dominationemque Romanorum perduxit. et quia ante Augustum iam 
per septingentos annos consolum, dictatorum regumque suonmi sollertia Romana res 
publica nonnuUa subegerat, ab ipso Romulo aedificatore eius originem sumens, in 
vicensimo quarto anno lustiniani imperatoris, quamvis breviter, uno tamen in tuo 



P y B[\t(\dtx adesty praefatio deeat). — Muratori rer. Jtal, acript. tom, 1 p, 222*. 

1. 2 incipit liber iordanis episcopi de summt tempomm uel origioe actibosque gentis romanorum (lege 
felix add. V) PVS 3 uigilantiae ueatrae] V, nigilantia eum P, uigiiantiae tuae Par. longo per tem- 

pore] P, longa per tempora V 7 addie V 12 conoersationis P ammonenes P 15 as- 

syrriorum P 16 penem P subiungauit P 19 dicione] P, ditione V 20 auguato P 

22 regnumque P 24 uicesimo V 

lOBDAWM. I 



Digitized by 



Google 



I 



{v^*r^*nm ir*atf:i3i eaWm>^"#^ '^jij-tra aJi -.aLii ■gnna Z:«irm » Scri csptas et 
^i <«*^im ^.a-T*rta* , c li « T-^ra Ii •«fc*. ift^r*!!!^ ^r: nr:»**:-!* if:«?I!<« . srito qood 

'.i; XX ^ar>f*fTi7 if./.^ Cir-e^itre 11x1» :t3i i*ri^x«? «a \yt ia ina^i' «33t. qvia miui-«r. 1, 2.1S- 
A r 



Digitized by 



Google 



loN. Romani , ut ait lamblicns , anuis et legibus exercentes orbem terrae sunm fece- 6 
runt: armis si quidem construxerunt , legibus autem conservaverunt. quod et ego, 
sequens eruditissimum virum, dum aliqua de cursu temporum scribere delibero, ne- 
cessarium duxi opusculo meo velut insigne quoddam omamentum praeponere. cupio 
namque ad inquisitionibus amici fidelissimi, ex diversis voluminibus maiorum praelibans 5 
aliqua floscula pro captu ingenii mei in unum redigere et in modum storiunculae tam 
annorum seriae quam etiam eorum virorum, qui fortiter in re publica laboraverunt, 
gesta strictim breviterque coUegere. quod quamvis simpliciter reor dictum videri 7 
doctissimis, gratum tamen fore aestimo mediocribus, dum et brevia sine fastidio le- 
gant et sine aliquo fuco verborum quae lecticaverint sentiant. ab originem etenim 10 
orbis primaque creatione tam hominis quam elementorum et usque orbis terrae diluvio 
secundum veredici legislatoris verba Mosei duo milia ducentos quadraginta et duo 
annos collegimus. in quibus annis adhuc rudi et simplici hominum natura non feges, 
sed familiarum capita suo in genere erant. quorum tamen ordo huiuscemodi fuit. u 
cf. oon. $ Adam protoplastus primusque mortalium vixit annos ccxxx et genuit Seth. 8 

Seth vixit an. ccv et genuit Enos. 

Enos autem vixit an. cxc et genuit Cainan. 

Cainan item vixit an. clxx et genuit Malelehel. 

Malelehel vixit an. clxv et genuit lareth. 

lareth vero vixit an. clxii et genuit Enoch. 20 

Enoch vero vixit an. clxv et genuit Mathusala. 

Mathusala vixit an. clxvu et genuit Lamech. 

Lamech quoque vixit an. CLXXXvm et genuit Noe. 

Noe vero sexcentorum erat annorum , quando diluvium mundi crudelissima faci- 9 
nora expiavit. a cuius regimine vel ab ipso diluvio usque ad confnsionem linguarum, 25 
que item ob delecta aedificantium turrem facta est in campo Sennahar, et usque 
Heber, in quo Hebreorum genus et lingua prista remansit, quia nec in illa conspira- 
tione interfuit, sunt anni dxxv per familias sic. 



PV8. 

1 romani u. a. a. armis et tn litura V amblicus V, iamblicius 8^ iamblitius P 2 constuxe- 

mnt P* 4 insigne] signe 8 5 ad inquisitionibus] P5, ad inquisitiones V 7 serie 8y seriem V 

rem pnblicam V8 8 collegere] P5, colligere V uidere P8 10 et sine] e«»ine P*, eiBinepoiius 

quam etsin P* origine V8 11 homines P* diluuium V 12 duocentos P5, cc V 

duo] PSy duos V 13 annus Pl colligimus V8 14 huiuscemodo P 15 ann ve£ aii HP8 

pUrumque , annos V plerumque, annis L pUrumque : noa in iaUbue librum principem [hie P, deincepa H) ex- 
preasimus 11 et deineepa uix ei gen per eompendium P 18. 19 malelehel] libri eum Proapero ei 

Euaebio 1 p. 79 8eh. (MaXeXr/)X) 19 et genuit] ege 8 20. 21 enoch enoc P 21. 22 math«DsaU 

mathusala /S, matusala matusala V, matusala matusala P, t6v MaOouodlXa Euaebiua 24 dilunium] V^, di- 

Inuio P 26 seunahar] 8, senanahar P, sennaar V 28 dxxv] Ixxu V 

1* 



Digitized by 



Google 



4 lORDANIS 

10 Arfaxath, filius Sem, nepuB Noe, qui poBt diluvium anno secundo est genituB, cf. g«b. le 
vixit annoB cxxxv et genuit Cainan. 

Cainan vero vixit an. cxxx et genuit Sala. 
Sala autem vixit an. cxxx et genuit Heber. 
& Heber quoque vixit an. cxxx et genuit Falech. 

A confusione ergo linguarum et primatu Heber, a quo Hebrei, et usque nativita- 
tem Abrahae, quando et primus rex in mundo in gente regnabat Assyriorum Kinus 
anno regni sui XLn, supra scripto familiarum serie currentes, fiunt anni dxli sic. 
Falech vixit an. cxxx et genuit Ragau. 

10 Ragau vixit an. cxxxu et genuit Seruch. 
Seruch autem vixit ann. cxxx et genuit Nachor. 
Nachor vero vixit an. Lxxvira et genuit Thara. 
Thara quoque vixit an. lxx et genuit Abram. 

11 Simul ergo ab Adam et usque ad nativitatem Abrahae, id est ab ortu mundi et 
15 usque quadragesimo secundo anno regis primi Assyriorum Nini, ut superius diximus, 

per familias capitaque eorum fiunt generationes viginti, anni autem liicccvm, unde 
iam relictis familiis regum seriem persequamur et, sicut Eusevius vel Hieronimus, pri- 
mum Assyriorum, deinde Medorum Persarumque et Grecorum currentes, ad Romanum 
19 quomodo delatum est vel quali tempore, latius, si dominus permiserit, exequamur. 

12 Origo ergo regum regnorumque antiqua Assiria nobis amplexanda est, in qua Hm . Abr. i 
primus Ninus Beli filius, urbem sui nominis fabricans Niniven, regnavit an. xui, || 

ubi a primo anno ipsius Nini et usque in ultimum annum Thonos Concoloros, quem Hi«r. a. n^ 
Greci Sardanafalum appellant, quem occidit Arbaces Medorum praefectus, regnum 
illud transferens in Medos, regnatum est a regibus trigenta et sex per annos mille 
26 ducentos quadraginta sic. 

13 Ninus rex Assyriorum post nativitatem Abrahae regnavit ann. x. uier. a. i 

14 Semiramis uxor Nini annis xlii. hanc dicunt quasi Babyloniae conditricem, quam- uwr. a, n 
vis non legatur quia condidit, sed quia reparavit. || sub ea Abram adoliscit in Chaldea. uier. a. lo 

15 Zameis, qui et Ninias, filius Nini et Semiramidis, ann. xxxvm. || cuius trecessimo Hier. a. m, ts 
30 tertio anno facta est promissio ad Abram, cum esset annorum lxxv. 

16 Arius ann. xxx. || cuius decimo anno centenarius Abraham genuit filium Isaac. Hi«r. a. 9i.it:> 

17 Aralius an. xl. || huius in ultimo regni anno nascuntur gemini Isaac. id est lacob Hier.A. 121.1 f^*^ 
et Esau. 

18 Xerses, qui et Baleus, an. xxx. || in huius regni tempore lacob, germanum fugiens oj,*'^ *** 
35 Esau, descendit in Aegypto solus ditatusque cum turba ascendit. 

19 Armamitres ann. xxxviii. || lacob a servitute soceri Laban recedens ad patrem oi^-jt* *** 
revertitur. 

20 Belochus ann. xxxv. || hoc regnante loseph aduliscens somnia sua iratribus narrat ^*' ^^ Jf 
et patri. 



PVS,^ Mur, p. 222* V, 3 -nan vero. — Mur. p. 223* v. 32 Araiius. 

6 primatum 8 eber V ul passim ebrei V usque] usque ad V 7 habrahae P 

primo 8 8 xlii] xliii Hieronymua supra (supras F) scripto . . . serie] P£f, supra scriptam . . seriem 

V: inUlUge si supra scriptam f. seriem percurrimus 11 autem om. V* 11. 12 nacbor nacbor P 

14 habrahae P 15 quadragesimum secundum V aniio] 8y annum V, an. P 16 generationum P 

17 iam] Un« {fuii Um) 8\ Untum 8^ uel] PS^ seu {V) 20 asiria V, asseria 8, a seria P 

21 iLii] P, «lli 5, lii V 22 quem] que 8 23 greci sardanafalum] V8, regis ardana falum P 

apellant P 25 ducentos] V8, duocentos P 26 asyrriorum P ubrahae P decim P 

27 annis] PV, ann 8 28 condit P 29 ZdtfAtc b xal Ntv6ac Eusebiua trecessimo iit P, trecesimo 

(tric- V) tertio V8: uicesimo tertio requiritur 30 abrabam V 31 fllium isaao in liiura V 33 esao 

P 34 BaXai6c Euubiui 35 discendit P» aegypto] P5, aegyptum V 38 xxxv] V5, xxxi P 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 5 

"**'oti.^ Baleus an. lu. || huius anno trecensimo lacob famis penuria discendit in Egypto 21 
ibique filium suum repperit praepositum terrae totius Egypti. 
"**' Gin.*5b?5 Altadus ann. xxxn. || hoc regnante lacob defunctus est || in Aegyptura, cuius cadaber 22 

loseph cum magno honore vocat in terra Chanaan. 4 

Hier.A.347.3«i Mamiuthus ann. xxx. || sub istius regni tempore moritur loseph et Hebreos de- 23 
praement Egyptii gravissima servitute. 
Hier. A. 378 Macthalcus ann. xxx. || et hoc regnante servitus perdurat in Egypto Hebreorum. 24 
Hier.A.408.426 Spherus anu. XXX. || huius regni temporibus ultimis Ambra ex tribu Levvi genuit 25 

Moysen. 9 

Act!*ipoBt 7,*» Mamilus ann. xxx. || hoc regnaute adoliscens Moyses omnem philosophiam dedicit 26 
Aegyptiorum. 
"^^^Ewd!^ Sparethus ann. xl. || quo tempore Moyses occiso Egyptio in terra fugit Madia. 27 
nier.A.498.505 Astacadcs ann. xl. || huius regni anno octavo Moyses ccccxxx anno repromissionis 28 
populum Hebraeum in signis et virtutibus educit ex Egypto eisque in heremo per 
annos quadraginta legem exponit. 15 

****''54^'. mI Amyhtas ann, xlv. || huius nono anno moritur Moyses || et Hiesus Nave ducatum 29 

populo praebit. 
^*'57^; m Belochus an. xxv. || sub quo Gothonihel iudex Hebraeorum || et sacerdotium con- 30 
tinet Finees. 19 

Hier.A.608.6i3 Belcpares ann. xxx. || quo tempore Hebraeorum iudex Aod AUofilique infesti omnino. 31 
Hier. A. 638 Lampridcs ann. xxxvu. || et in huius regno ipse iudex Ebreis perdurat Aod. 32 

^^^'^iadio^ Sosares ann. xx. || et huius temporibus quamvis senis tamen adhuc consistit Aod 33 
pugnadque cum alienigenis et vincit iubatus a deo. 23 

Hier.A. 690.693 Lampercs ann. xxx. || quo regnante ludaeis praeerat Deborra et Barach. 34 

°**' itdlc?"7!^ Pannias ann. xlv. || sub cuius tempora ludeis praefuit Gedeon, || qui et leroboaL 35 
^**'776.* 7^* Sosarmus ann. xvini. || sub cuius tempora Thola || et Abimelech iudices erant He- 36 
braeorum. 
Hier.A.784.798 Mithrcus aun. xxvim. II sub quo ludeis praeerat lair. 37 

^'*"i26. I33 Tautanes ann. xxn. || cuius sub regno iudices Hebraeorum Hesebon || et Labdon. || 38 
^**"* ^iGN. °^™ ^* ^P"^® tempore Greci Troiam vastaverunt; || unde Aeneas fugiens in Italiam venit, 30 
se quoque cum Latino Fauni filio Pici nepotem Satumique abnepotem adfinitatis 
gratia iungens accepta filia eius in uxore Labinia. unitosque Frigas Italosque po- 
pulos nominavere Latinos. et sic iam ex tunc et deinceps, quamvis in pauperrimo regno 39 



PV8. 

1 BoXai^c Euaebiua trecesimo S^^ trenoensimo S^y tricesimo V, xxuii Hieron. eagypto (sie) 8^ 

aegyptam V 3 Altadas Hieronymus aegypto V8 lacobi mortem ad Balaei a. XLIV refert Hiero- 

nymui 4 iosep V cum agno 8 nocat in terra] P^S, reaocat in terram P^V^ locat in terra edd, 

5 MaminthuB vel Mamitus lihri Hieronymi, MafAu06c Euseb. depraement] P8f deprimunt V 6 gra- 

•uiaima P* 7 mactaleus V"; Magthaleus Hier. {Middl.)^ Macchaleus idem {libri pUrique) 8 spherus] 

8 Hier. {libri plerique) y sperus PV Hier. {MiddL), 2«paTpoc Euseb. xxx] xx Hieronymua ambram vel 

amram Bier, l#*ui S*, leui VS^ 10 mamilug] libri, MdlfxuXo; Eusehius 12 sparethus] PV 

Hier. {Fux,), spharethus 8, Sparetus Hier. {Middl.)y STrapO^o); (?) Euiehiua terra f. madia] P^, terram f. 

madian V 13 Ascatades Hier.^ 'AoxoiTdiST); EtAseb. repromisionls P* 14 haobreorum (V) 

eiftque] estque 8 16 amyntas] P^, amintas V: Amyntes Hier.^ 'A{a6vtt)c Euaeb. 18 othonihel V 

20 Bellepares Hieronymu» aoth V aemper alloflli alienigenae aunt Hieronymoy dXX^^puXot Eusebio I 

p. 110 8eh. 21 xxxvii] xxxii Hieronymua et Eusebiua 1 p. 66 8ch. 22 senis] P8y senex (V) 

23 iubatus] P8, iutus V 24 debbora 8 25 riavjdc Euaebiua tempore V ierobaal V 

26 tempore V 2S mithreus] Uhri^ MtOpato; Euatbitu xxviiii] xxuii Hieron. et Eua^. prae- 

erant P* 29 fautanes P; TauTolvT]; Eusehiua xxii] xxxii Hieron. et Euaebiua hesebon] libri: 

'EocPcov requiritur 30 ipso] in ipso V 31 nepote V abnepote V 32 iugens P 

unitosque] PS^ unitos V 



Digitized by 



Google 



6 lORDANIS 

locoque anguBto, quod dicibatur agro Laurentum, regnaverunt poBt Latinum Aeneas et 
succeBBoreB eius, qui et Silvii sunt Albanique vocitati , pro Albano urbe et pro postumo 
Aeneae idem Enea, qui idcirco Silvius dictus CBt, quia Lavinia poBt mortem Aeneae, 
timens Ascanii invidiam, clam eum in silva generavit Aeneamque Silvium nominavit. || 
6 ante quem , ut superius diximus , Italiae regnatum est a lano , Satumo , Pico , Fauno Hier. i. s^ 
adque Latino per annos circiter clxxx. 

40 Teuteus ann. xl. || sub quo Samson ille ultra fortiB fortiBSimus iudix Hebraeorum. Hier.A.s4j.Mi 

41 ThineuB ann. xxx. || hoc regnante anno octavo decimo Heli sacerdoB, audito nuntio^®'^^^^^^ 
» filiorum arcaque testamenti ablata, cadens mortuuB est. 

42 Dercylus ann. xl. || sub quo aliquantum tempus Saul rex Hebreorum, aliud vero Hier.A.9i:».*ii 
David rex ex tribu luda constitutus regnavit. 

43 Eupales an. xxxviii. || hoc regnante anno trecesimo secundo Salomon templum do- Hier.A.ww.ys^ 
mini inchoavit et perfecit singulariter in mundo per annos septem. 

44 LaoBthenes ann. xlv. || et hoc regnante AsByriis Salomon regnat Hebraeis, SaddochHier.A.9i»i.u«« 
15 vero et Achias Selonitis prophetant. 

45 Pritiades ann. xxx. || sub quo, iam mortuo Salomone, inter Roboam et leroboam reg- {*^[- ^ '**^ 
num dividitur Hebraeorum et alii ludaei, alii dicuntur Israhelitae. 

46 OfrateuB ann. xx. || sub isto in parte ludeomm regnat losaphat; | Israhelitarum vero, ^^^- j^J^' 
caeleri morte Nabad || et Baaz, || Ela || et Ambri obeuntibus, || tenebat regimen Achab }{^J j^-,^®}f^ 

20 cum HiezabeL ^,^^ ^ ,^ 

47 Ofrathanes ann. l. || sub quo loram, | Ochozias || et Gotholia || et loas parti ludae reg- \\^- ^*»^.»^'' 
nabant; || Israheli vero Ochozias, || loram || et leu principatui uuus post alium successemnt. ^«^- f^-^l^^ 

48 Acrazapes ann. xui. || sub quo Amesias in luda regno ascituB obtinet principatum ; || {^^- ^ "* 
24 Israheli vero loachab || et loas unus post alium regnat. ^wr. a. iin. 
40 ThonoB Concoloros, quem Greci Sardanafalum nominant, ann. xx. || sub quo lude- ff^- ^ 



UT*. 



orum Azarias qui et Ozias, || IsrahelitiB vero Roboam. mer. a. u^ 

Regnum ergo Assyriorum post annorum numero mille ducentos et quadraginta Hier. a. m 
finem tantae diuturaitatis accepit ad Medosque translatum est. || nam Arbaces prae- mer. a. ii^ 
2» fectuB Medomm Sardanafalum occisum *) regnum eius invasit et in Medos deduxit. 

50 Arbaces Medomm rex ann. xxvm. || sub quo regnat adhuc Azarias qui et Ozias f^^- ^ "*^ 
ludae in partae. || in Israhel autem post Roboam paucis diebus fuerat Zacharias mrsus- Hier. a. \m 
que Sellum, quibus successerat Maneae. 

51 Sosannus ann. xxx. || in ludae parte regnabat loatham, || Israhelitis Faceae, || quando ^^- ,2^2^)1 
et quinto decimo eius anno prima Olympiades coepta est nominari. || tunc etenim post ion. 



P V 8 L{ine. v. 27 regnum) Frectdfui J, 3, 11 {a 34 tunc). — Mur. p. 22^ v. 2 -Uti pro Albano. 

] igro Laurentum] immo LauroUvinium 2 uotitati S 3 aenea eidem PSy aenea eiusdem {V) 

7 teuteus] libri: TEUTaioc Eusebiui 8 thi>neu8 S 10 dercylus] P, derculus V, dergylus 5 

12 salaraon P 14 saddoch] P5, sadoch V 15 selonitis] PS, selonites V, 6 SiXtovlTTjc Eusebiua 

16 nepTi(i5T)« Euaebiua {Graec.) et Hier. {Fux.)j Peritiades Euseb. Arm. J p. 66, Piritiades Hieronymi libri 
plerique sub quo eet.] ad a. XXX J iMOSthenis refert Hieronymus 18 ofrateus] libri, 'O^paToTo; Euaeb. 

19 Nadab et Baasan Hieronymus 23 acrazapes] P8 cum Hier., a^crazapes V, ' Axpa-^dsrii Eusebius 

amesias] libri, Amessias Hier. et Euseb. 25 Thonos Concoleros (concolores Voss.) Hieron.^ Bojvoc 6 'Ktf6iȣ- 

vo; Kovx^Xepo; Euseb. sardanafalum] PS, sardanapallum V 26 israhelitas 8 uero roboam] 

leroboam requiritur 27 annorum numero] P5, annos numero V, annorum numerum L ducentos] VSy 

duocentos PL 28 flnem] inem vel »inem (flnem P^ P ad] a L praefectos P 29 sardana- 

falum occisum] P5, sardapalum occisum L, sardanapallo occiso V post deduxlt ins. regnum medorum 5 

30 ozias] SL, odias PV 31 zachacrias L, zaccharias VS rursumque L 32 sellum] L, sellom 

PVS: IgXodii Eusebius maneae] PVSy manaaem L: Manaem Hier., MavaVjp. £uje6. 33 iudeae L 

faceae] PVL, facee 5, (Paxce Euseb. 34 eius] eis P olympiades] VS, olympiade P, olimpiade L enim Fr. 



\] Sardanapalli occisi non meminit Hieronymus. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 7 

innumeravileS; ut ita dicam^ Laurenti loci et Latio reges Silvios Albanosque, qui tre- 
centos per annos in parte Italiae regnaverunt quamvis pauperrime, Amulius rex Nu- 
mitoris fratris sui filiam Keam nomine, que et Ilia vocabatur, Vestalem virginem 
fecerat. quae gravida inventa dum scelus suum nititur excusare, a Marte se con- 
pressam mentita est. ex qua genitis duobus geminis rex exponi praecepit. quos & 
vagientes meretrix quaedam Lupa nomine cum audisset, statim tollens ad Faustulum 
pastorem adduxit. quos Acca uxor eius nutriens inter alios pastores conversari aedocuit. 

"**i26o. 1262 Madidus ann. xl. || quo Medis regnante ludeis regnabat Achas, || Israhelitis alius 52 

«•'•^^•j*^ Faceae. || annoque Madidi nono, septima Olympiade Romulus || eiusque germanus, quos 

inter pastores diximus enutritos, collecta pastorum multitudine Romane urbis aedificia lo 
inchoaverunt suoque de nomine iunior, qui germanum peremerat, urbem vocari Romam 
praecepit. cuius actus seriemque successorum eius saltu quodam modo praetergrediens 
extema regna, ut coepi, percurram et cum se locus obtulerit, ad eum ordinem redeam. 
tantum qui legis, adverte ab origine mundi et huius usque magnae urbis exortu ann. 
fuisse imDCL. 15 

"**i276' 1270' Cardices ann. xiii. || sub quo Ezechias, filius Achas, succedens regnat ludaeis. || nam 53 
Israhelitarum gentes supra dicti Madidi iam quinto decimo anno a Salmanassar Chal- 
deorum rege Medorum sunt in montibus transductae captivae, postquam regnassent 
in Samaria ann. ccl. 19 

*chro^*2^^ Deiocis ann. liiii. || huius tempore primo Hebraeorum luda Manasses ductus cap- 54 

tivus et ferreis vinculis inligatus fertur paenitentiam egisse. cuius et canticum paeni- 

Hier. A. 1360 tcntiae legitur. || postea vero reversus in regno successorem reliquid filium suum Ammon. 
Hier.A.136^1^ Fraortcs ann. xxiii. || sub quo losias rex ludeorum, || qui lucos succidit et gentium 55 
idola de suo regno abiecit deumque caeli integre coluit. 24 

"»" ^- }^7. Cyaxares ann. xxxii. || sub quo ludaeis regnat loachas, cui successit Eliachim, qui 56 

Hier. A. 1416 ct loacMm, || alterquc loachim primo adhuc Cyaxare vivente successit , in quo et finis 
regni evenit. 

^'" ^ 1426 Astiages ann. xxxviii. || huius anno octavo ludaei de Hierusolyma captivantur a 57 

Hier. A. 1457 Nabochodouosor rege Babyloniorum. || sic regnum Medorum , quod per ann. ccLvni 
iGN. regnavit, distructum est et in Persas translatum, || quia Cyrus rex Persarum et Darius 30 
Medorum, filius supra scripti Astiages, parentela coniuncti nepus avunculusque fuerunt: 
inruentesque super Baltasar abnepotem Nabochodonosor regem Babyloniae, id est 

Hier. A. 1457 Caldcorum, regnum eius pervadunt *) . || mortuoque Dario Cyrus et suum, id est Persa- 



H{inc. 26 et flnis) P V 8 L Freculfus l. c. {ad v. 6 vagienles). — Mut. p. 22^" v. 7 -duxit quos. 

1 lanrentis Fr. et latio] PVSLy in laceo Fr. regis L abanosque P* 2 italiae] it. 

praedicta Fr. 3 fr. 8ai numit. Fr. 4 conpressa P 5 q^uos L 8 Medidns Hieronymus 

achas] P^V^S, achaz P^V^L alius faceae] Osee Hieronymus 9 romalus L** 12 quo amodo £f 

14 exortu] P^SL^ exortum P^V anni L 16 Canlyceas Hieronymus achas] P^S^ acha* V*, 

achaz P^V^L 17 iam qu. d. a. s. d. madidi L salmanassar (salmanasar L)] aie Hieronymus {Scal.)^ 

Sennacherib Hieronymi libri reliqui, Sennacherim qui et Salmanassar Prosper 18 regem P 20 iuda 

om. L manases L 21 cuius et] cuins L 22 Amon Hier. (Ammon Scal.)j *Afj.c6c Eusebius 

23 xxiii] aie lordanes, xxiiii Hieronymus lucus PS 24 abcit ^i, abicit S^ 25 xxxiii L 

qai et ioachim om. L 26 in quo om. L 27 regnis L 28 astiages] HPVLj astiagis S 

hierosolima L 29 nabochodonosor] HPS^ nabuchodonosor VL cum Hier. et Euseb. Babyloniorum] 

babylloniorom P, Chaldaeorum Hier. cclviii] Jordatus, ccluii Hier. 31 astiages] HPV, astiagis SL 

32 subper L nabochodonosor] HPS, nabuchodonosor VL est] es P 



1) cf. losephus anl. 10, 11 ^ 4: BaXTdtaapoc . . iorlv, l^'' ou rJjv alpcotv tt); Ba^uXoivo; ouv^ptj f£sio%ai 
. . T&v [xev ouv NaPouyo5ovoo<5pou toO ^aoiX^co; i%^6^ois t6 t£Xo; toiouto 7:ap6tX-/]cpafiev fE^6[Usos, Aapelq) hk 
Tq» xoraXuoavTi tVjv BapuXcuvloiv VjYep^ovfav |A£tA K6po'j toO OUY76V0O; ^to; -Jiv eSa^ooriv ^cjTepov, Sti ti?)v 
BapuXojva eIXev, 0; v 'AoTuaYoy; M^. 



Digitized by 



Google 



8 lORDANIS 

rnm et affinis sui Darii, hoc est Medornm cum illud quod captiyaverat tertio regno 
potitns ammodum Persarum gentem elevavit. quae gens a Cyro praedicto et usque 
ad Darium, filium Arsami , regnavit per ann. pl. m. ccxxx , et sic ad Grecos devenit 
4 post reges decem Persarum de gente. 

58 Cyrus Persa ann. xxxii. hic fere quinquaginta milia ludaeorum laxata captivitate Hi«r. i. la 
regredi fecit in ludaea: qui constructo altari templi fundamenta iecerunt. cumque a 
vicinis gentibus impediretur, opus usque ad Darium remansit inperfectum. 

59 Cambises ann. viii. et sub isto opus inpeditum a vicinis consistet nec aedificatur. Hi«r. a. m^: 

60 Magi duo fratres regnant mensibus vni. mer. i. m 

61 Darius ann. xxxvi. || cuius anno secundo reaedificatum est templum a Zorobabel || ^^- ^ ^^ 
11 et lesu filio losedech || quingentesimo duodecimo anno post primam sub Salomone aedi- |?J^ ''^^ .^ 

ficationem, || ab Adam vero plus minus iiiiDCCCCXxx. ign. 

62 Xerses deinde, filius Darii, ann. xx. regnavit Persis, Medis atque Chaldeis. ^^'*^- J. ^^ 

63 Artabanus menses vn. Hier. i. m 

64 Artaxerses, qui Macrochir dicebatur, ann. xl. Hier. a. i563 

65 Xerses menses duo. mer. i. m 

66 Sogdianus menses vn. Hier. i. c 

67 Darius cognomento Notus ann. xviiii. mer. i. c. 

68 Artaxerses qui et Mnemon, Darii et Paresatidis filius, ann. xl. ipse est ab He- mer. 1. 1612 
20 breis qui dicitur Asverus, sub quo liber Hester confectus est. 

69 Artaxerses qui et Ochus ann. xxvi. || hic etenim Sidonem subvertit Aegyptumque fJ*J ^ ^**^ 
suo subegit imperio || Syriamque cunctam invasit. ign. 

70 Arses, filius Ochi, ann. iiii. sub quo laddus maximus et insignis pontifex lu- mer. a. lers 
24 daeorum. 

71 Darius, filius Asarmi, ann. vi. || hunc Alexander Magnus Macedo occidit regnumque f^f ^ '^^ 
eius in suo redegit dominio , qui Alexandriam in suo nomine condidit ; || ubi regnatum Hier. a. m 
est a regibus Grecorum per ann. ccxcvi sic. 

72 Alexander Magnus post morte Darii ann. v. mer. a. m 

73 Ptholomeus, Lagi filius, ann. xl. || hic iterum gentem Hebraeorum captivam ducit f^' ^ ^^ 
30 in Aegypto. 

74 Ptholomeus Filadelfus ann. xxvm. || hic captivitatem ludaeorum relaxatam mune- f^^- ^ '^ 
ribusque Eleazaro pontifice ludaeorum placato divinas scripturas per septuaginta inter- 
pretes ex Hebrea lingua vertit in Greca. 



HPV8 LPatUua h. R. i, 20 (20 sub quo — confectus est). — Aftir. p. 224* v. 13 Xerses. 

1 8ui] ni F _ est] es H^P 2 potitus] P^VS^L^, potius HL\ potis P*, potitu (?) 5» gentem] 

regnum L 3 pl. m. per compendium HPVSL 4 decem] ommis scilieet regibus iia qui non peranna- 

verunt post gente ina. regnum persarum 8 5 xxxii] xxx Hieronymi libri plerique, xxxi Hier. 

{Amand.) et Euaebiua 6 iudaea] W8, iudea PL^ iudaeam H^V altare L iacerunt L 

8 coiisUt L^ (L" ine.) 9 viii] uii Hier, Euaeb. 10 xxxvi] xxui V 1 1 solomonem P 

13 serses P xx] xx» V 15 artaxerxes P5, artarxerses VL machochir HPV8L: Longimanus 

Hieronymua 16 xerxes 8 duos L 18 notus] HPV8^ nothus L 19 arUrxerses L 

mnemon] minmon HPV8, minnon L paresatidis] libri, Parysatidis Hieronymua 20 assuerus L 

21 arUxerxes P8^ artarxerses L 22 sir. que cuncUm inu. egiptomque suo subegit imperio L 23 ar- 

sex L fllius ochi] flliosochi HP iaddais 8 maximus] V^8L cum Hieronymo, matimus «P, 

ma««mu8 V* 25 sasarmi P, saarmi V: Arsami Hieronymua vi] ui* 8 26 in s. n.] s. n. L 

27 poat sic ina. regnum Macedonum 8 28 mortem L 29 ptholomeus] H plerumquCy P plerumque, 

V plerumque, 8 aemper, L plerumque, ptolomeus L raro, pholomeus H aemel (p. 9 v. 3) P aemel, tholomeua 

V aemel lai L ebreorum gentem L duxit L 30 aegypto] HPS, aegyptum V, egyptum L 
31 xxviii] xxxulii Hieronymua captiuiUte V iudaeorum] daeorum 8 33 greca] HP, graeca 5, 
graecaro V, grecam L 



Digitized by 



Google 



Hier. A. 1797. 
1801 



Ptholomeus Filopater ann. xvii. || sub hoc item victi ludaei et sexaginta milia eo- 76 



ROMANA. 9 

^"'' ^* 1785' Ptholomeus Euergetis ann. xxvi. || huius temporibus Hiesus filius Syrach sapientiae 75 
librum scripsit. 

Hi«r. A. }|«7.f^ gj^ggg^ j^Ij Anthioco rege Syriae »), || quando et pontifex magnus Onias. 4 

Hier. A. 1814 Ptholomeus Epifauis ann. xxiiii. hic directo Scopa principe militiae capit lu- 77 
Hier. A. 1820 dacam ; || rursusque Anthioco Scopa superante ludaeam sibi sociat in amicitia Antiochus. 
Hier. A. 1^8. Ptholomcus Filomitor ann. xxxv. || sub hoc rege Aristobolus ludeus peripaticus 78 
uier. A. 1848 filosophus scripsit commcutarios in libros Moysi et regi obtulit Ptholomeo. || Antiochus 
Hier. A. 1853 autcm agcus contra legem ludaeorum multos interemit. || contra quem ludas , qui et 

Macchabeus, arma commovit. lo 

Hier. A. 1873 Ptholomcus Euergctis ann. xxviiii. hoc regnante lonathas dux ludaeorum prae- 79 

clarus, qui cum Romanis Spartiatisque foedus iniit. 
Hier. A. 1902. Ptholomcus Fiscou, qui et Soter, ann. xvii. || sub hoc Aristobolus lonathae filius 80 

rex pariter et pontifex constituitur ludaeorum. u 

Hier. A.^m9 Ptholomcus, qui et Alexander, ann. x. || quo regnante multa ludaeorum populus 81 

tam ab Alexandrinis quam etiam ab Anthiocensibus tolerabat. 
Hier. A. 19». Ptholomcus, qui a matre fuerat eiectus, ann. viii. || ludaeis tunc regnat lanneus, 82 

qui et Alexander. 
Hier. A. mi. Ptholomcus Dionisus ann. xxx. || sub cuius regno Alexandra, que et Salina, uxor 83 

Alexandri regis Hebraeorum, Hierosolimis regnat. ex cuius aetate ludaeos rerum 20 

confusio et variae clades oppresserunt. 
Hier. A. 1967. Clcopatra aun. xxii. || qua regnante ludaei in amicitias Romanorum se sociantes 84 

eorum iam legibus vivent, quia Pompeius regnum ab Aristobolo sublato Hircanum 
Hier. A. 1984 fratrcm eius praefecerat. || hanc si quidem Cleopatram Romanus ductor suscipiens An- 
uier. A. j^s-tonius ct 8u6 sociaus lateri contra cives proprios dimicat. || quem Augustus Octavianus 25 

in certamine superans Actiatico in litore, egit, ut utrique iugales se ipsos peremerent, 

lord. regnumque eorum in Romanorum imperio devenit, || ubi et usque actenus, et usque in 

Hier. A. 1987 fincm muudi secundum Danielis prophetia regni debetur successio. || et quod abhinc 

Augustalis exoritur potestas, animo recondendum est. 29 

Hier. A. 1974 Augustus impcrator, qui et Octavianus dicebatur, a quo posteri principes Augusti 85 

sunt vocati, tam cives patrios rebellans quam etiam gentes exteras superans, singularem 
Hier. A. 2015 sibi viudicat principatum, regnans per ann. lvi. || huius quadragesimo secundo anno 

imperii dominus noster lesus Christus de sancta virgine natus, ut verus deus ita et verus 



HPV 8 L. — Afur. p. 225" v. 22 ludaei. 

1 euergetis] HPSLy energites V syrach] HPVSy sirach L 3 pholomeus H fllopater] Ubriy 

item Hieronymus (Bem. Freh.), PhUopator Hier. {Ubri pUrique) xx(?)xuii {aed omnia a m. 2 in Utura) H 

inter mllia et eorum repetit hoc item uicti iud. et sexaginta ^ 4 anthioc-] H pUrumquey S plerumque^ 

P semper, anthioch- VS aUquotieSf antioch- H aliquoties 5 epifanis] HPVSy ephanis L scopa] sco P 

6 anthioco scopa superante] HPS^ antiochus oscopa superante V, antiochus scopa superato L Hier, ami- 

tiam L 7 fllomitor] HPVS, fllometor L peripateticus Hier. 8 Ubris S 10 maochabeus] 

HSy machabeus PVj machabaens L 11 euergetis] SL^ aeuergetis HP^ aeuergetes V hoc regnante 

om. L 13 sother L xvii] xxiii P caristob. H 17 regnat ianneus] HVS., regnabat ianneus 

L, regnat anneus P 19 dionisus] HPS^ dionisius VL eum Hier. xxx] uiii L 20 hebraeorum] 

indeorum L hierosolimis] HVL, hyerosoUmis S^ hierosolymis P 22 sese L 23 uiuent] niuunt 

VL ab om. L 24 antoninus HPS 26 attiatico V egit] coegit 8 se] semet L 

27 imperio] HPSj imperium VL 28 prophetiam L 29 augustialis V 31 uocati] appellati {in 

marg, m. / uocati) V rebeUans] Ubri: aut seribe aut expUea debellans ext. g. L 32 lyi] S 

et sie Hieronymus, ♦lui L, Ixii HPV quadiagesimo om. L" 33 ihs XPS Ubri et nerns] nerus S 



1) Hieronymus ad Philopatoris a. V: victi ludaei et lx milia armatorum ex numero eorum caesa. 
ad a. XI: Antiochus rex Syriae victo FUopatore Ptolomaeo ludaeam sibi sociat. 

lomoAMxs. 2 



Digitized by 



Google 



10 lORDANIS 

homo, in signis et virtutibus ammirandis enituit || anno ab origine mundi vd, ab urbe ion. 

86 Romae autem conditione anno dcclv. et quia Romanarum rerum ordine * actosque 
inquirere statuisti et no8 breviter tuis percunctationibus respondere sumus polliciti, 
necessarium est ergo nobis ea interim, que ad tempora Augusti imperatoris dicuntur, 

5 omittere et rursus ad Romanae urbis primordia repedare originemque Romuli eius 
conditoiis exponere simulque successorum eius regum consolumque annos actosque ad 
liquidum demonstrare, qui sunt hi. 

87 Ab origine urbis Romae et usque Tarquinium regem cognomento Superbum , qui Baf- 2 
et expulsus est, numerantur anni ccxliii. nam || primus ille et urbis et imperii con- Fionm 1, 

10 ditor Romulus fuit Marte, || ut ipsorum verbis loquamur^), || genitus et Rea Silvia. hoc de c. 2 
se sacerdos gravida confessa est. nec mox fama dubitavit, cum AmuUii regis imperio 
abiectus in profluentem cum Remo fratre non potuit extingui , si quidem et Tiberinus c. 3 
amnem repressit et relictis catulis lupa secuta vagitum uber ammovit infantibus, ma- 

88 trisque gessit officium. sic repertos apud arborem Faustulus regii gregis pastor tulit 

15 in casam atque educavit. Alba tum erat Latio caput, lulii opus: nam Labinium pa- c. 4 
tris Aeuaeae contemserat. ab his AmuUius iam septima subole regnabat fratre pulso 
Numitore , cuius ex filia Romulus. igitur statim prima iuventutis facie patruum ab c. 5 
arce deturbat, avum reponit. ipse fluminis amator et montium, apud quos erat edu- 

89 catus, moenia novae urbis agitabat. gemini erant: uter auspicaretur et regeret, ad- c. e 
20 hibere placuit deos. Remus montem Aventinum , hic Palatinum occupant. prius ille 

sex vultures, hic postea, sed duodecim vidit. sic victor augurio urbem excitat, plenus c. 7 
spei bellatricem fore : id assuetae sanguine et preda avcs poUicebantur. ad tutelam c. h 
novae urbis sufficere vallum videbatur: cuius dum angustias Remus increpat, saltu 
24 transilivit. dubium an iussu fratris, occisus est. prima certe victima fuit munitionem- 

90 que urbis novae sanguine suo consecravit. imaginem urbis magis quam urbem fecerat : 
incolae deerant. erat in proximo locus : hunc asylum facit , et statim mira vis homi- c 9 
num Latini Tuscique pastores, etiam transmarini Fryges, qui sub Aena, Arcades, 
qui sub Euandro duce influxerant. ita ex variis quasi elementis congregavit corpus 
unum populumque Romanum ipse fecit. res erat unius aetatis, populus virorum. ita- c 10 

30 que matrimonia a finitimis petita quia non impetrabantur , manu capta sunt. simula- 
tis quippe ludis equestribus virgines quae ad expectaculuni venerant praede fuere. 

91 haec statim causa bellorum. pulsi fugatique Veientes. Ceninensium captum ac direp- c 11 



H P V 8 L Freculfua /, 3, 72 (a 22 ad). Paulus h. R. 1, 2 (23 cuius — 24 occisus est: interponurUur 
Hieronymiana; 27 Latini — 29 fecit). — Mur. p. 225* v. 27 -stores etiam. 

1 anni V nrbe] HP8, urbis VL 2 anni V post dcclv tiw. reg. Roman. 8 roma- 

norum PS ordinem L actosquej HP, actusque V8L 4 necessarum 8 ego 8' eam 8 

6 regnum V actosque] HP8^y actusque VS^L 7 hii HP 8 usque] usque ad V coguomi- 

nento P 9 et exp.] exp. P^L 10 romolus 8 perpetuo 11 grauidam V amuU-] HP8 hic 

et deincepSj amul- VL 12 abiectus] Florut {^az.), abiectos li&rt, iactatus Flor. {Bamb.) tiberinus 

amnem] 8 cum FlorOy tiberinus (tiberius P") nmms HP^ tiberinum amnem V, tiberinus amnis L 13 uber 

ammouit] HPS Flor. {Bamb.) , ubera mouit L, ubera admouit (V) Flor. {Naz.) 14 repertus H 

regis L grecis S pator P 15 alba tum] Florus, ablatum libri labinium] HP8L, laui- 

nlum {V) 17 fllia] fUiis P* facie] libri et Flor. (ISax.), face Flor. {Bamb.) patrum P" 

19 regerent H 20 occupant] HP8L, occupa»»* V>, occupat F2 fior. 21 uidit] Ubri, uidet Floru» 

25 fecera«* (fecerat V^) V^ 26 erat] erant H locus] lAri et Fr., lucus Fiorus hunc] huius L 

mira uis] mirabilis L 27 tusciaeque L etiam] quidam etiam Floru» aena] HPVS^, aenea 5*L 

Ftorua archades L 2S confluxerunt Fr. 30 flnitimis] flnitibus 8 31 quippe] que L 

ad expectaculum] HPL^ ad spect. V8 32 haec] hac L: et haec Florus fatigatique L uegen- 

tes P cenninensium Pr.y Caeninensium Florus^ ceniensium 5, geniensium HPVL ac (ae HP) 

d. (dirutum Fr.) om. L 



I) ut ipsorum verbis loquamur inseruit Ior»lanes. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 11 

tum est oppidum. gpolia insuper opima de rege Agrone Feretrio lovi manibus rex 
Fiorn» 1. 1, 12 reportavit. || Savinis proditae portae per virginem Tarpeiam , non dolo , sed puella 

praetium rei quae gerebant in sinistris petierat, dubium clypeos an armillas. illi ut 
c. 13 et fidem solverent et ulciscerentur, clypeis obruere. ita ammissis intra moenia hostibus 

atrox in ipso foro pugna, adeo ut Eomulus lovem oraret foedam suorum fugam siste- s 
c. 14 ret. hinc templum et Stator luppiter. tandem funeribus intervenere raptae laceris 92 

comis: sic pax facta cum Tatio foedusque percussum. secutaque res misera dictu, 

ut relictis sedibus suis novam in urbem hostes demigrarent et cum generis suis avi- 
c. 15 tas opes pro dote sociarent. auctis brevi viribus hunc rex sapientissimus statum rei 93 

publicae inposuit: iuventus divisa per tribus, in aequis et armis ut ad subita bella lo 

excubaret, consilium rei publicae penes senes esset, qui ex auctoritate patres, ob 
c. 16 aetatem senatus vocabatur. his ita ordinatis repente , cum contionem haberet ante 94 
c. 17 urbem apud Caprae paludes , e conspectu ablatus est. discerptum aliqui a senatu 

putant ob asperius ingenium: sed oborta tempestas solisque defectio consecrationis 
c. i^speciem praebuere. cui mox lulius Proculus fidem fecit, visum a se Romulum adfir- i5 

mans augustiore forma, quam fuisset: mandare praeterea, ut se pro numine accepe- 

rent: Quirinum in caelo vocari: placitum diis, ut gentium Roma potiretur. 
1.2*1 Successit Romulo Numa Pompilius, quem Curibus Savinis agentem ultro petive- 95 
c. 2 runt ob inclitam viri religionem : ille sacra et caerimonias omnemque cultum deorum 

inmortalium docuit: ille pontifices augures salios ceteraque sacerdotia: annumque in 20 
c. 3 XII menses , festos dies nefastosque discripsit. ille ancilia adque palladium , secreta 

quedam imperii pignora , lanumque bifrontem , Fidem pacis ac belli , in primis focum 

Vestae virginibus colendum dedit, ut ad simulacrum caelestium siderum custus im- 

perii flamma vigilaret. haec omnia quasi monitu deae egregiae, quo magis barbari 
c. 4 acciperent. eo denique ferocem populum redegit, ut qnod vi et iniuria occuparat im- 25 

perium, religione atgue iustitia gubemaret. 
1, 3, 1 Excepit Pompilium Nnmam Tullus Hostilius , cuius in honorem virtutis regnum 96 
c- 2 ultro datum. hic omnem militarem disciplinam artemque bellandi instituit. itaque 

mirum in modum exercita iuventute provocare ausus Albanos gravem et diu principem 
c. 3 populum. sed cum pari robore frequentibus jroeliis utrique comminuerentur, misso in 30 

conpendium bello Horatiis Curiatiisque, trigeminis hlnc atque inde fratribus, utriusque 
c. 4 populi fata permissa sunt. anceps et pulcra contentio exituque ipso mirabilis. tribus 

quippe illinc vulneratis, hinc duobus occisis, qui supererat Horatius addito ad virtu- 

tem dolo, ut distraheret hostem, simulat fugam singulosque prout sequi poterant, ad- 



H PV 8 L Freetdfus l. c. [ad 7 percussum). i, 3, 12 (9 hunc — 17 potiretur). i, 3, 13 (19 ob — 
24 vigUaret). i, 3, irf (27 Tullus — 28 bellandi). 

1 opim S manibus] manibus suis Florus 2 sauinis] libri 3 clypeos ... 4 ulciscerentur 

om. 8 4 clypeos V 5 sistere L 6 funeribus] libri et Fr., furelitibus Florus (Bamb.), seuien- 

tibuB Florus {Na%.) 7 misera] libri, mira Florus 8 noua in urbe L hoste libri demioa- 

rent 8 suis om. L 9 dote] de L breuis L 11 esset] essent L, esset 8ed(?) H 12 ae- 

tate 8 senatus uocabatur] HPV8 Florus (Bam6.), senatus uocabantur Flor. (iVos.), senes uocabantur L 

is P 13 apud caprae paludem FloruSj apud paludem capud capri Fr. 15 cui] qui 8 16 angu- 

stiore L mandare* P 17 placidum L 18 numraa L pampilius L" curribus HPL 

20 auguros H, augores P8L 21 festos] fastos Florus nefastoque V 22 bifrontem] geminum 

Flortis ac] 5L, ae HP, e V 24 flammaj 8L Florus, flammam HV, flamma in P monitu deae] 

8V Florus, moantu deae H, mo [sequitur spat. 7 litt. vacuum) P, motantu deae L egregiae] HPLj gregiae 

V8, Egeriae Florus 25 eo denique (eodemque L) ferocem om. in litura H 27 excepit p. n. tullus 

om. in spatio vacuo 8 excipit Florus numan J?, nummam L tullins VL cuius in honorem] 

8 Flor. (Bamb.), cuiug honorem HPVL, cul in honorem Florus (Naz.)^ cui ob honorem FV. 28 instituit] 

condidit Florus 29 exercitam iuuentutem L ausus] aus s P 30 utraqne L comminuenentur HP 

31 atque om. L 32 inceps P 33 superarat L 34 simul ad HPV prout sequi ut prosequi L 

2* 



Digitized by 



Google 



12 lORDANIS 

ortus exsnperat. sic (rarum alias decasj nnius manu parta victoria est. . quam ille Fioms i, 3, ^ 
mox parricidio foedavit. nam flentem gpolia circa se sponsi quidem, sed ostis, so- 
rorem viderat : hunc tam inmaturum amorem virginis ultus est ferro, ut auderet leges, 

97 nefas: sed abstulit virtus parricidam et facinus infra gloriam fuit. nec diu in fide c. e 
5 Albanus : nam Fidenate bello misit in auxilium ex foedere : medii inter duos expecta- 

vere fortunam. sed rex callidus ubi inclinare socios ad ostem videt, tollit animos, c. 7 
quasi mandasset. spes inde Bomanis, metus hostibus. sic fraus proditorum irrita 
fuit. itaque hoste victo ruptorem foederis Mettum Furetium religatum inter duos cur- c. g 
ros pemicibus equis distrait Albamque ipsam quamvis parentem, emulam tamen di- 
10 ruit, cum primus omnes opes urbis ipsumque populum Romam transtulisset : prorsusc. 9 
ut consanguinea civitas non perisse, sed in suum corpus redisse rursus videretur. 

98 Ancus deinde Marcius nepus Pompilii ex filia, pravo ingenio. igitur et muro 1, 4, 1. 2 
moenia amplexus est et influentem urbi Tyberinum ponte commisit Ostiamque in ipso 
maris fluminisque confinio coloniam posuit, iam tunc videlicet praesagiens animo futu- 

15 rum, ut totius mundi opes et comeatus illo velut maritimo urbis ospitio receperentur. 

99 Tarquinius postea Priscus quamvis transmarinae originis regnum ultro petens 1. &» 1 
accepit ob industriam atque elegantiam, quippe qui oriundus Corintho Grecum inge- 
nium Italicis artibus miscuisset. hic et senatus maiestatem numero ampliavit et cen- c. 2 
turiis tribus auxit, quatenus Actius Nevius numerum augeri prohibebat, vir summus 

20 augurio. quem rex in experimentum rogavit, fierine posset, quod ipse mente coe-c. 3 
perat. ille rem expertus augurio, posse respondit. ^adquin hoc', inquid, ^agitaramc. 4 
^cutem illam secari novacula posse'. et augur, *potes*, inquid: et secuit. inde Ro-c. 5 

100 manis sacer auguratus. neque pace Tarquinius quam bello promptior: duodecim 
namque Tusciae populos frequentibus armis subegit. inde fasces trabeae curules anuli c. e 

25 phalere paludamenta praetextae, inde quod aureo curru, quattuor equis triumphatur, 
togae pictae tunicaeque palmate, omnia denique decora et insignia, quibus imperii 
dignitas aeminet, sumpta sunt. 

101 Servius Tullius deinceps gubemacula urbis invadit, nec obscuritas inhibuit quam- 1, e, 1 
vis matre serva creatum. nam eximiam indolem uxor Tarquinii Tanaquil liberaliter 

30 educaverat et clamm fore visa circa caput flamma promiserat. ergo inter Tarquinii c. 2 
mortem annitente regina substitutus in locum regis quasi in tempus regnum dolo par- 

1 02 tum sic egit industriae , ut iure adeptus videretur. ab hoc populus Romanus relatus c. 3 

HPV8L Freeulfus 1,3, 16 (12 et muro — 14 posuit). 1,3, 16 (16 Tarquinius — 27 sunt). 
1, 3, n (a 28 Servius). — Mur. p, 226'' v. 1 rarum. 

1 alias] Florus, alius HPV, aliis 8L 2 parricido L foedauit] V8, fedauit HP, faedauit L 

quidem] uidens quidem L 3 ut auderet] (-rit ^*) libri ei Florut {Bamb), citauere Flor. (iVas.J: scr. ut 

audiret 5 misit] libri et lord. ei Flori, missi requiritur auxiliom P ex] et L 7 mandasset] 

Fiorus P2, mandasait 8, mandasit HP^V, munda sit L romanis] nostris FloruB irritam 8 8 uicto] 

8L, uicio P, uitio HV furetium] libri et Floru8 {Bamb.), sufetium Floru$ {Na%.), requiritur fufetium 

10 primus] prius FLorus transtulisset] tranatulisse aed L 12 prauo] H^PVSL^, f»auo (?) .H**, praua 

L", raro Florua {Bamb.), pari Florus {Nat,) reett igitur om. L 13 interfluentem Floru$ tybe- 

riura P pontem PL 15 receperent P 17 intustriam P chorintho V Ingeniom P" 

18 italis L 19 acius neuius Fr., atius (attius Na%.) naeuius vel neuius) Flori libri 20 experimentom 

P" posset] Florus, posait libri et F)r. coeperat] Ubri et Fr., conceperat Ftoru$ 21 rem experiua 

H, rem experis P, est rem expertus 8 adquin] ad quem Fr. inquld] int 8 agitaram] Floru$, 

agituram libri et Fr, 22 cutem] HP^^L illa 8 secari] resecari 8 romanus L 

23 doodece HP, duodecen L, duodece» (duodecim m. 2) V 24 tusiae 8 25 paludimenta L 

triumphator H 28 aerouius P, 8er«iu8 (seruius m. 2) L lullius 8 *ubernacula (gub- m. 2) V 

29 liberall {$pat. vac. 4 litt.) ducauerat P 30 clarem H, clareim PV, claram Fr, uiso L« tar- 

tarquinil H 31 annitentem HPV substitutus om, L in tempus] non t. P, ad t. Fr. 

32 ab] ad VL populus romanus] Fr., populos romanos libri 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 13 

Fiorna 1, 6. 3 in ceiisnm , digestus in classes, decnriis atque collegiis distribntns, sammaqne regis 
soUertia ita est ordinata res publica, nt omnia patrimonii dignitatis aetatis artinm 
officiornmque discrimina in tabnlas referrentur ac sic maxima civitas minimae domns 
diligentia conteneretur. 4 

1. 7, i Postremns fnit omnium regnm Tarquinins, cui cognomen Superbo ex moribns 103 
c. 2 datnm. hic regnum avitnm, quod a Servio tenebatur, rapere maluit quam expectare, 
missisque in eum percnssoribns scelere partam potestatem non melius egit quam ad- 
c. 3 quisiverat. nec abhorrebat moribns nxor TuUia, que, ut yirnm regem salntaret; supra 
c. 4 cmentum patrem vecta carpento constematos eqnos exegit. sed ipse in senatum 104 

caedibus, in plebem verberibus, in omnes snperbia, que cmdelitate gravior est 10 
c. 5 bonis , grassatus cum sevitiam domi fatigasset , tandem in ostes conversns est. sic 
c. evalida Latio oppida capta snnt, Ardea, Ocricolum, Gavii, Suessa Pometia. tnm co- 
qne cruentus in snos. neque enim filium verberare dubitavit, nt simnlantis transfn- 
c. 7 gam apud hostes hinc fides esset. quo a Gaviis ut voluerat recepto et per nnntios 105 
consnlenti quid fieri vellet, eminentia forte papavernm capita virgnla excutiens, cnm 15 
per hoc interficiendos esse principes vellet intellegi , qua superbia sic respondit , || ut 
c. 8 genserant *) || tamen. de manubiis captamm. urbium templum erexit. quod cum inan- 106 
c. 9 guraretur, cedentibus ceteris diis, mira res dicitnr extitisse : resistere Inventas et Ter- 
minns. placuit vatibus contumacia numinnm, si qnidem firma omnia et aeteraa pol- 
licebantur. sed illud horrentius, quod molientibns edem in fundamentis hnmannm 20 
capnt repertum est. nec dubitavere cuncti monstrum pulcherrimum imperii sedem 
c. 10 caputqne terramm promittere. tamdiu superbiam regis popnlns Romanns perpessus 107 

est, donec aberat Ubido: hanc ex liberis eius inportunitatem tolerare non potnit. 
c. 11 qnomm cnm alter omatissimae feminae Lucretiae stupmm intulisset, matrona dedecus 

ferro expiavit, imperium regibns abrogatum. 25 

1. B, 1 Haec est prima aetas populi Romani et quasi infantia, qnam habnit sub regibus 108 
septem, || per annos, nt diximns, coxLni^), || quadam fatomm industria tam variis ingenio, 
c. 2 ut rei publicae ratio et ntilitas postulabat. nam quid Romolo ardentins? tali opus J09 
c. 3fuit, ut invaderet regnum. quid Numa religiosins? ita res poposcit, nt ferox popu- 
c. 4 lus deorum metu mitigaretur. quid ille militiae artifex TuIIus ? bellatoribns viris 30 

quam necessarins, ut acueret ratione virtutem. quid aedificator Ancus? ut nrbem 
c. scolonia extenderet, ponte iungeret, muro tueretur. iam vero omamenta Tarquinii et 110 
c. einsignia, quantam principi populo addiderunt ex ipso abitu dignitatem? aetus a Ser- 
c. 7 vio census quid efl^ecit, nisi nt ipsa se nosset Romana res publica? postremo Snperbi 
illius inportnna dominatio nonnihil , immo vel plurimum profnit. sic enim eflfectum 35 
Buf. 2 est , ut agitatns iniuriis popnlns cupiditate libertatis incenderetur. || mutataque regali 1 1 1 
dominatione ad consolum infulas se conferret; qui bini in annis singnlis rem publi- 
cam gnbemantes seqnenti anno ab aliis venientibus succedebantur , scientesqne se 
annis tantum singulis praeesse in populo taliter erga alios agebant, qualiter eos 

H P V 8 L Freculfw l, c. [ad 4 conteneretur). — Mur. p. 226^ r. 10 -dlbus in plebem. 

5 posttremns P Buperbos 8^ superbus L moribns] meritis L 6 seruitio H maluit] 

maluit it H, malumit P* 7 egit] regit L 9 sequos P* exigit V 10 suberbia P 11 cras- 

satua L 12 latio oppida] opp. latio Ftor. [Bamb.), opp. in latio Flor. {Na%.) ocricolum] HPV8, ocriculum 

L gauii] HPVL^ gaui 8 pomedia P tunc L coque] HP, quoque rel. 13 cruentos L 

simulanti FLorus 14 hic L quo] partemque L ut uol. recepto (receptos fif)] recepta ut uol. L 

18 resistere] libri, restitere Florua 19 nominum L 21 monstr. purctierrimuro 8, pulcli. monstr. L 

23 inportunitate libri 27 ccxliiii 8 29 populus bis H 30 tullius L 31 ediflgcatur 8 

34 qui defecit H 36 regalium L 37 se conferret] reconferret L 39 sing. tant. L praecesse HP 

1) ut senserant addit lord. 

2) per annos ut d. ccxliii addii lord., ef. c, 87, 



Digitized by 



Google 



14 lORDANIS 

112 erga se actnros postea cupiebant. qui ordo usque ad Augustum Caesarem obtenuit ««ft»» 
privilegium, per viris dccccxvi in ann. cccclvui. novem si quidem annos sine 

113 consulibus, sed tantum sub tribunos plebis fuit, quattuor sine iudicibus*). nam 
post exactos reges annum unum quinis diebus singuli senatorum rem publicam obte- 

5 nuerunt^) et tunc duobus creatis consulibus Bruto et Collatino ordinem in posterum 

114 usque ad Pansam et Sergium servaverunt per ann. praenotatos. et quia omnium 
consulum nomina actosque conscribere et mihi tedium et tibi, qui legis, fastidio 
fore praecavi, aliqua exinde praelibans multa supersedi, quod pene a nonnullis iam 

usurpatum esse breviatumque opus cognovi. 

1 1 5 Igitur primi consolum Brutus et CoIIatinus , quibus ultionem sui moriens matrona Fiorn» i. y. i 
mandaverat, populus Romanus ad vindicandum libertatis ac pudicitiae decus quodam 

quasi instinctu deorum concitatus regem ^epente destituit, bona diripit, agrum Marti 
suo consecrat, imperium in eosdem libertatis suae vindices transfert, mutato tamen, 

116 ut diximus, et iure et nomine. quippe ex perpetuo annuum placuit, ex singulari du-c. 2 
15 plex, ne potestas solitudine vel mora corrumperetur , consulesque appellavit pro regi- 

bus, ut consulere civibus suis debere meminissent tantumque libertatis novae gaudinm c. 3 
intercesserat , ut vix mutati status fidem caperent alterumque ex consulibus Lucretiae 
maritum tantum ob nomen et genus regium fascibus abrogatis urbem dimitterent. 
initaque substitutus Oratius Publicola summo studio annisus est ad augendam liberi c. 4 
20 populi maiestatem. nam et fasces ei pro contione summisit et ius provocationis ad- 
versus ipsos dedit et ne species arcis ofTenderet, eminentes aedes suas in plana sub- 

118 misit. Brutus vero favori civium etiam domus suae clade et parricidio velificatus est. c. 5 
quipp^ cum studere de revocandis in urbem regibus liberos suos conperisset, pro- 
traxit in forum, et contione media virgis cecidit securique percussit, ut plane publicuB 

25 parens in locum liberorum adobtasse sibi populum videretur. 

119 Liber iam hinc populns Bomanus prima adversus exteros arma pro libertate c. « 
corripuit, mox pro finibus, deinde pro sociis, tum gloria et imperio, lacessentibus 
adsidue usque quaque finitimis: quippe cum patrii soli gliba nulla sit, sed statim c. 7 
hostile pomerium mediusque inter Latium adque Etruscos quasi in quodam bivio 

30 conlocatus omnibus portis in hostem incurreret , donec quasi contagio quodam per c. s 
singulos itum est et proximis quibusque correptis totam Italiam sub se redigerunt. 

120 nam Porsenna rex Etruscorum ingentibus copiis aderat et Tarquinios manu redu- u 10, 1 
cebat. hunc tamen quamvis et annis et fame urgueret occupatoque laniculo in ipsis c. 2 



H P V 8L Freculfus 1, 4, 2 (10 primi — 16 meminissent ; 24 a securique quibusdam mutatis). — 
Mur. p. 227« v. 10 Igitur. 

1 erga se ac [om. eos) in litura l} aucturos HFV qui ordoj quo ordine L, qui ord«»« (m. 2 

ordo) y 2 in annos YL 3 plebs* L iudicibus] ducibus L 6 sergium] Hirtium Eufui 

7 actosqae] HPVS^ actusque L fastidium ^SL 8 praecabui lihfi 11 ac] ae P 12 matri H 

13 consegrat P 15 morra 8 16 consulere] lihri et Florua (Bamft.), consulere se Florus {Na%.) 

que] qui 5 17 incesserat F^tM 18 urbem] lihri et Flori et Jord. 19 pybicola L annisus 

est] anni sunt est H liberi] Florus^ liberis lihri 20 ei] et 8 conditione S ius] eius 8 

21 specie Ftorua artis L, arci 8 ostenderet L eminenti (teniinenti P) sedes libri 22 fauorij 

Floruij fauoris libri 23 cum studeret L, constudere P, custuderd 8 de om. Fioru» protaxit HP 

24 securique] securiqeae ^, securi vel et securi Fiori lihri 27 sociisj socus L' tunc L lacescentibus 

HPV8^ lascessentibus L 28 gliba nulia 8 31 itu P, situm L 32 etrucorum 8 tarquinius libri 



1) Consules fuerant a Bruto et Publicola in Pansam et Hirtium numero dccccxyi . . . per annos 
ccccLXYii : novem enim annis Romae consules defuerunt ita : sub decemviris annis duobus, sub tribunis militari- 
bus annis tribus, sine magistratibus Roma fuit annis quattuor liufus: in quibus quaedam lordane» male mutavit, 

2) Romulus regnavit annoe xxxvii: senatores per quinos dies annum onum Rufu». 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 15 

urbis faucibus incubaret^ Bustenuit, reppulit, novissimae etiam tanta admiratione per- 
FioruB 1, 10, 5culit, ut supeiior ultro cum pene victis amicitiae foedera feriret. || nam Mucius Sce- 121 
vola Romanorum fortissimuB regem per insidias in castriB ipsius adgreditur. sed ubi 
frustrato circa purpuratum eius ictu tenetur; ardentibus mox focis intulit manum 
c. 6 terroremque geminat dolo. ^en, ut scias', inquid, *quem virum eflFugeri^: idem tre- 5 

^centi iuravimus'. cum inter immane dictu hic interritus, ille trepidaret, tam- 
c. 7quam manus regis arderet. sic quidem viri. set ne sexus alter a laude cessaret, 122 

ecce et virginum virtus. una ex obsidibus regi data elapsa custodiae Cloelia per 
c. 8 patrium flumen equitabat. rex quidem tot tantisque virtutum territus monstris valere 9 
liberosque esse iussit. Tarquinii tamen diu dimicaverunt , donec Arruntem filium 123 
regis manu sua Brutus occidit superque ipsum mutuo vulnere expiravit, plane quasi 
adulterum ad inferos usque sequeretur. 
u 11, 1. 2 Nec secus Latini a Mamilio Tuscolano duce apud Regilli lacum expugnantur, vin- 124 
c. 6 cuntur atque subiciuntur. Satricum adque Comiculum, Soraque et Alsium eorum urbes 

captas provinciaque eflfecta. de Verulis et Bobillis pudet, sed triumphavere Romani. is 
c. 7 Tibur nunc suburbanum et aestivae Praenestae deliciae nuncupatis in Capitolio vo- 
c. s tis petebantur: idem tunc Fesulae quod Charrae nuper: idem nemus Aricinus, quod 125 
c. «Hercylius saltus: Fregellae, quod Caesoriacum: Tiberis quod Eufrates. Curiolos 

quoque, pro pudor, victos adeo gloriae fuisse, ut captum oppidum Gneus Marcius i9 
e. 10 Coriolanus quasi Numantiam aut AflTricam nomini indueret. extant et parta de Antio 1 26 

spolia , que Menius in suggesto fori capta hostium classe ^uffixit : si tamen illa clas- 
c. 11 sis. nam sex fuere rostratae. sed hic numerus illis initiis navale bellum fuit. per- 
vicacissimi tamen Latinorum Equi et Vulsci fuere et cotidiani, ut sic dixerim, hostes. 
c. 12 et hos praecipue Titus Quintius domuit, ille dictator ab aratro, qui obsessa et pene 127 
c. 13 iam capta Manlii consulis castra egregia victoria recuperavit. medium erat tempus 25 
forte sementis, cum patriciura virum innixum aratro suo lictor in ipso opere deprae- 
hendit. inde in aciem profectus, ne quid a rustici operis imitatione cessaret, peco- 128 
c. 14 dum more sub iugum misit expeditioneque finita rediit ad bobes rursus triumphalis 
c. 15 agricola. fidem numinum, qua velocitate ! intra quindecem dies captum peractumque 
bellum, prorsus ut festinasse dictator ad relictum opus videretur. 30 

1, 12,4.5 Pari tenore Veientes, Falesci et Fidenates tunc magno labore devicti sunt. qui 129 
c. 11 modo et si fuerint, non videntur. que reliquiae? quod vestigium? laborat enim anna- 
lium fides, ut Veios, Faliscos, (^denates fuisse credamus. 



H P V S [dtsinit 33 credamus) L Freculfus l. c. {ad 11 expiraTit). i, 4, 8 (13 Latini — 14 subiciuntur; 

20 extant — 21 spolia). — Afur. p. 227^ v. 15 -vinciaque effecta. 

1 incumbaret V* 2 federa H mucips] mutius 5, ueiua HPVL 4 frostrato] Florua Frec, 

frustratum Ubri teneretur L intulit] inicit FU>ru8 6 inter immane] libri^ interim immane 

Florus dictum 8 7 sexus alter] qui sexus Florua cessaret] Florua P^L^, cessare HP^ V8L' 

9 patrum H rex] et rex Florua tot] to HPV 10 Umen diu] libri et fV., tamdlu Florus {Na%.)y 

tamen tamdiu FLorus IBamb.) 11 que] quem L expirauit] 8 Florut, expiauit HPVL Fr. 12 iii- 

ferus HPS 13 nec] hec L latinae 8 a om. Florus tuscolano] HPVS^ tusculano L 

14 cornilicum L sora quem Ubri 15 triumpbauere romani] triumphauimuB FLorus 17 charrae] 

HP^VS^ carrae P*, charre L aricini P*, ariclnum Florus 18 hercylius] HPV8, hercilinns L, Her- 

cynius Ftonu : cf. f. 18, 16 caesoriacum] HPVS^ cesoriaeum L curiolos] HPVL^ coriolos 8 

19 uictus H gloriae] gloriose L 20 aut] atque L antio] 8 Florus^ antia HPVL Fr. 

21 menius] HPVS^ memius L suggesto] HPVL, suggestum 8 22 initus HPVS 23 uulsci] 
PV, ulsci 8j uulsic //, uulcisci L 24 et] sed Florus hos] hoc H ab aratro om. V» 
25 manUii L 27 profectus] libri, uictos ins. post prof. Florus {Bamb.)^ posi cessaret Florus (iVas.) inter- 
polando 29 nnmidum L quam 8 captum] coeptum Fhrus 30 ditator V, dicatur L 
31 uegentes P falesci] HPV8, falisci L 33 ut] et V ualiscos Ubri 



Digitized by 



Google 



16 lORDANlS 

130 Galli antem SenoDes gens natura ferox, moribus incondita, ad hoc ipsa corpo- Fioms i. u. i 
rnm mole, perinde armis ingentibns, adeo omni genere terribilis fuit, ut plane nata 

ad hominum interitum , urbium stragem yideretur. hi quondam ab ultimis terrarum c 5 
oris et cingente omnia oceano ingenti agmine profecti cam iam media vastassent, 
5 positis inter Alpes et Padum sedibus, ne his quidem contenti, per Italiam baccaban- 

131 tur. tunc Clusium Tusciae urbem obsidebant, libi pro sociis ac foederatis Romanusc. e 
intervenit missis ex more legatis. sed quod ius apud barbaros? ferocius agunt et 
inde certamen. conversi Galli a Clusio Romam. quibus ad AUiam flumen cum ex- c. 7 

9 ercitu Fabius consul occurrit. non temere foedior cladis: itaque hunc diem fastis 

132 Roma damnavit. fuso exercitu Galli iam moenibus urbis adpropinquabant , ubi pene c. 8 
nuUa erant praesidia. tum igitur sic ut numquam alias apparuit illa vera Romana 
virtus. iam primum maiores natu amplissimis usi honoribus in forum coeunt, ibi de- c. 9 
vovente pontiflce diis se manibus consecrant statimque in suas quisque aedes regressi 

u sic ut in trabeis erant et amplissimo cultu in curulibus sellis sese reposuerunt, utc. 10 

133 cum venisset hostis, in sua quisque dignitate moreretur. pontifices autem et flami- <*• i» 
nes quidquid religiosissimi in templis erat, partim in doleis refossa terra reconderunt, 
partim inposita planstris secum Veios auferunt: virgines simul ex sacerdotio Vestae c. 12 
nudo pede fugientia sacra comitantur. tamen excepisse fugientes unus e plebe fertnr 

19 Atinius, qui depositis uxore et liberis virgines in plaustmm recepit. adeo tunc quo- 

134 que in ultimis religio publica privatis aflfectibus antecellebat. iuventus vero, quam c. 13 
satis constat vix mille hominum fuisse, duce Manlio arcem Capitolini montis insedit, 
obtestata ipsum quasi praesentem lovem, ut quem ad modum ipsi ad defendendum 

1 35 templum occurrissent , ita ille virtutem eorum numine suo tueretur. aderant interim c. 14 
Galli apertamqnae urbem adeunt. ibi sedentibus in curulibus suis praetextatos senes 

25 velut deos geniosque venerati, mox eosdem, postquam esse homines liquebat, alioquin 
nihil respondere dignantes pari vecordia mactant facesque tectis iniciunt et totam ur- 

136 bem igni ferro manibus exaequant. sex mensibus (barbaros quis crederet?) circa c. 15 
montem unum pependemnt, nec diebus modo, sed noctibus coque omnia experti, 
cum tamen Manlius nocte subeuntis, clangore anseris excitatus a summa rupe deie- 

30 cit, et ut spem hostibus demeret, quamquam in summa fame tamen ad speciem fidu- 

1 37 ciae , panes ab arce iaculatus est : et stato quodam die per medias hostium custodias c. ic 
Fabium pontificem ab arce dimisit, qui solemne sacrum in Quirinali monte conficeret: 
atque ille per media hostium tela incolomis religionis auxilio rediit propitiosque deos 
renuntiavit. novissime cum iam obsidio sua barbaros fatigasset , mille pondo auro c. i? 



HP V L. — MuT, p. 22d« V. 21 -Uni montis. 

1 incodiU HPV 2 naU ad hom in liiura V 3 hii L 4 horis libri cingnente L 

media uastaBsent] mediam uastant* L 5 alpe sed P his] id L contempti lihri baccaban- 

tur] W6r/, uagabantur Floru$ 6 tunc] tum Florut tasciae om, Flonu ubi om, Florus ac] 

et L 7 missii» (missiB F*) K*: miv-Bi ex more legati Florua 8 clusi L 9 clades FloruB 

10 romam Zi6ri' adpropinquabat P' 11 illa uero ^F, uera illa flontf 14 serant P 16 reli- 

giosiaaim P partem HPL defossa Florus reconderunt] recondunt Florus 17 inpoaitis L 

ex acerdotio P 18 fugientia] HPV^L, fagientia a F* sacro HPV 19 plaustris L 20 regio V 

adfectibuB FloruSj effectibus libri 21 homines L manilio L 22 obtestates P ipsi] ipse L 

23 templum] Ubri et Florus (Bamb.)j templum eius Flor. (^as.) occurri se L, concurrisseut Floru$ 

nomine suo HPV^ suo nomine L aderat HP 24 sedentes Floru* senex L 26 uecordiam 

aptant H 27 barbari Florut 28 coque] HP^ quoque rel. 29 manUius L subeontes Florus 

(Nat.) 30 ad] PVL Flonu, \n H 31 paenes HP, poenes L hostium custodias] hostias L 

32 fauium L pontiflcem om, V^ 33 atque] at L 34 obsidio sua b. fatigasset] Flortu^ obsidia 

sua barbaros fatigasset (fatigassent L) et HPVL aun Flonu 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 17 

recessnm suum venditaiites, 

........ nt omnia incendiorum vestigia Gallici sanguinis inundatione deleret. 

Fior. M:Ms.t9 Igitur pastorum quondam casa urbs enituit: post assertam a Manlio faciem resti- 138 
tutamque a Camillo acrius etiam vehementiusque in finitimos resurrexit. nec tamen 139 
contenti Romani suis eos moenibus expulisse, cum per Italiam naufragia sua latius 5 
traherent, sic persecuti sunt, ductante Camillo, ut odiae nulla Senonum vestigia su- 

c. 20 persint. semel apud Anienem trucidati , cum singulari certamine Manlius aureum 
torquem barbaro inter spolia detraxit, unde et Torquatus est dictus. iterum Pomptino 140 
agro, cum in simili pugna Valerius insidente galeae sacra alite adiutus rettulit spolia 
dictusque est ipse Corvinus. nec non tamen post aliquod annos omnes reliquias lo 
eorum in Etruria ad lacum Yadi montis Dolabella delevit, ne quis extaret ex ea 
I, 14, 1 gente quae incensam a se Romanam urbem gloriaretur. conversoque a Gallis Manlio 141 
1, 15, 1 Torquato Latini experti sunt et devicti. indeque Savini, qui eorum belli socii ductante 142 

c. 2 Tatio extitissent, a Curio Dentato consule subiecti , eorumque loca a Varanio fonte in 

c 3 Adriano tenus mari igni ferroque vastata , tantumque Bomano populo addit opes , ut 1 5 
nec ipse posset aestimare qui vicerat. 
1, 16, 1 Praecibus deinde Campaniae motus non pro se sed pro soeiis Samnitas invadit. 143 

c. 3 omnium namque non modo Italiae tantum , sed pene toto orbe terrarum pulcherrima 
Campaniae plaga est. nihil mollius caelo: denique bis floribus vemat. nihil uberius 

c. 4 solo : ideo Liberi Cererisque certamen dicitur. nihil hospitalius mari : hic illi nobiles 20 
portus Caieta, Misenus, tepentes fontibus Baiae, Lucrinus et Avemus quaedam maris 

c. 5 hostia. hic amici vitibus montes Caums Falemus Massicus et pulcherrimus cuncto- 

c. 6 rum Vesubius Aetnaei ignis imitator. urbes ad mare Formiae Cumae Puteoli Hercu- 
laneum Pompei et ipsa caput urbium Capua, quondam inter tres maximas Romam 24 

c. 7 Carthaginemque numerata. pro hac urbe, his regionibus populus Romanus Samnitas 144 
invadit, gentem, si opulentiam quaeras, aureis et argenteis armis et discolori veste 
usque ad ambitum armatam: si fallaciam, saltibus ferae et montium fraude grassan- 
tem: si rabiem ac furorem, sacris legibus humanisque hostiis in exitium urbis agi- 

c. statam: si pertinaciam, sexies rupto foedere cladibusque ipsis animosiorem. hos tamen 
quinquaginta annis per Fabios ac Papirios patres eorumque liberos ita subegit et do- 30 
muit, ita ruinas ipsas urbium dimit, ut hodiae Samnium in ipso Samnio requiratur 

c. 9 nec facile appareat materia quattuor et viginti triumphomm. maximae tamen nota et 145 



H PV L Freculfu$ 1, 4, /7 (4 nec — 12 glorlaretur). Paulus h. R. 1, 8 (18 omnium -— 29 animoslorem). 
i, 9 (30 iU — 32 appareat). — Mur. p. 228^ v. 28 hostils. 

1 recessum suum] recessuum L uindicantes F**, uinditantos P' hiatum non adnotarU libri; 

exeidervnt Flori haec: idque ipsum per insolentiaro, cum ad iniqua pondera addito adhuc gladio insuper 'vae 
victis* increparent, subito adgressus a tergo Camillus adeo cecidit 3 nrbis libri mallio L b con- 

tempti L moenibus] sedibus L latrius HPV 6 odie enulla P 7 manilius L 8 pomp- 

tioL« 9 aliter^PV^ 11 uadi montis] HPV Ft., uadis montis L; Vadimonis Ftor. 12 manlio] 

PV^ mallio 0, manilio L 13 bellis lihri 14 a uaranio fonte (fente P) in] qua Nar Anio fontes (fontes- 

que Na%.) Velini Florus 15 tantoque L 16 possit HPV 17 campanae P 18 orbem V 

19 camp. plaga est pulch. L' 21 caieta] Paului^ gaieta HPV^ gaieza L misenus] PoultM, mesenos 

lihri tepentes] L et Paulua eum Floro, tepente //P, teponte V 22 (h)08tia] libri lord, et Pauli, 

otla FUmu amici] amicti Florus {Nat.) caurus] lihri lord. et PauU, Oaurus Florus 23 uesu- 

bius] HPVy besubius L, uesuuius Paulus ethnei P eum Floro, ethnae H^ ethne L, etne V puteoli] 

Put. Neapolis Florus herculanium L 24 pompeia Paulus 25 chartaginemque HPV^^ cartag- 

V*L numerata] Florw^ nominata Paulus, numeranda HPV, numerandam L 27 armatam] aic et 

lordanis libri boni et Flori Bamb. {omittit Nasarianua), ornatum (ornatam dett.) Paulus, inde ornatam lordanit 
liber Bambergeruia {v. lahn ad Florum p. VI 11) crassantem libri lordania et Pauli Vat. 3339 28 exi- 

tum L orbis Paulua 29 animosiores L 30 domuit] deleuit L 31 diripuit H sam- 

nlo] samnium HPV 32 facile om. L* nota] notae HPV^ note L*, om. L* 

lORPANB^. 3 



Digitized by 



Google 



18 lORDANIS 

iDlnstris apnd Candinas forcnlas ex hac gente clades Vetnrio Postnmioqne consnlibus 
accepta est. clnsum per insidias intra eum saltnm exercitnm , nnde non posset eva- piorus i, le. lo 
dere, stnpens tanta occassione dnx ostium Pontins Herinenm patrem consnlnit: et ille, o. ii 
4 mitteret omnes vel occideret sapienter, nt senior, suaserat: hic armis exutos mittere 

146 sub iugnm maluit, ut nec amici forent beneficio et post flagitinm hostes magis. ita-c. 12 
qne et consnles statim magnifice voluntaria deditione tnrpitudinem foederis dirimunt 

et nltionem flagitans miles Papirio dnce — orribile dictn — strictis ensibus per ipsam 1 
viam ante pngnam fuit et in congressn arsisse omnium ocnlos hostis auctor fuit. nec 
prius finis caedibns datus, quam iugum sibi promissnm Romani et duci Samnitnm et 
10 hostibus reposuemnt. 

147 Hactenns cum singnlis gentibns, mox catervatim. sic tamen coqne par omnibns 1, i?. 1 
fuit. Etruscorum duodecem populi, Vmbrii in id tempus intacti antiquissimus Italiae 
populns , Samnitinm reliqui in excidinm Romani nominis repente coninrant. erat ter- c. 2 

14 ror ingens tot simul tantommque populorum. late per Etmriam infesta quattuor 

148 agminum signa volitabant. Geminius interim saltus in medio, ante invins plane qnasic. 3 
Calydonins vel Herquinius, adeo terror erat, ut senatns consuli denuntiaret, ne tan- 
tum periculi ingredi auderet. sed nihil homm termit ducem, quin fratre praemisso c. 4 
exploraret accessns. ille per noctem pastorali habitu speculatns omnia, refert tutnm 

149 iter. sic Fabius Maximus periculosissimnm bellum sine pericnlo explicuit. nam c. 5 
20 subito inconditos atque palantes adgressns est captisque superioribus iugis in sub- 

iectos suo iure detonuit. ea namque species fuit illins belli , qnasi in terrigenas e « »i 
caelo ac nubibus tela iacerentnr. nec incmenta tamen illa victoria. nam oppressns c. 7 
in sinn vallis alter consolum Decius more patrio devotum diis manibus optnlit capnt, 
24 sollemnemque familiae suae consecrationem in victoriae praetium redegit. 

150 Necdum Etrnsco bello exempto mox sequitur Tarentinum, unum quidem in no- »» >». 1 
mine, sed mnltiplex in victoriis. hoc enim Campanos Apulos atque Lucanos et caput 
belli Tarentinos, id est totam pene Italiam, et cum his omnibns Pyrrnm clarissimnm 
Epyrotarum Greciae regem nna veluti ruina pariter involvit, nt eodem tempore et 

151 Italiam consummaret et transmarinos triumphos auspicaretnr. Tarentns Lacedemo- c. 2 
30 niomm opus, Calabriae quondam et Apnliae totinsqne Lucaniae caput, cum magni- 

tndine et muris portuque nobilis tum mirabili situ , quippe in ipsis Adriae maris c. 3 
faucibus posita in omnes terras Histriam Illyricum Epyron Achaiam Africam Sici- 

152 liam vela dimittit. imminet portui ad prospectnm maris positum theatmm, qnod 
quidem cansa miserae cupiditatis fuit omnium calamitatnm. Indos forte celebra- c. 4 

35 bat, cum adremigantes litore Romanam classem vident atque ostem rati aemicant 
sine discrimine et insnltant. qui enim ant unde Romani ? nec satis. aderat c. 5 
sine mora qnerillam ferens legatio: .hanc quoque foede per obscenam turpemqne 



HPV L Freculfua i, 4, 19 ei denuo 28 (29 Tarcntus — 31 situ). — Mur. p. 229* v. 37 querillam. 

1 ex hac gente] exageute L cladis libri 3 occansione PV duxit ostium (host. V) HVj 

dux»» hostium PL herinenm] HPV^ erine<im L, Herennium Florus 4 mfttere o. u. occidere L 

persuaserat L 7 pampirio H strictis] tristis L 8 pugna L 9 ducis HPV 11 hac- 

tenos] h populus romanus Flor, cateruatimj aceruatim Flor. coque] HP^ quoque K, om. L 13 sam- 

nitum L nominis] populi L 14 ethuriam L 16 calydonius] HPV Flor. (iVas.), calidonios L 

herquinius] HPV Flor. {Bafnb.)^ erquinius L, cf. p. 15, 18 terror] tum (tunc) terrori Florus 18 ex- 

plorare HPV accensos libri 21 suosure P 24 redeit L 25 ex exempto V 26 apal- 

los P, apulios L 27 terentinos HPV pene om. Florua 28 Epyrotarum om. Florui unam 

HPV picriter V 29 cosumaret L triumphos transm. V 31 nobiles libri mirabili] 

HPV Florue [Bamb.), mirabile L, mirabilis Florus {Naz.) Hadriani vel Hadriatici Florus 33 uel ad- 

mittit H imminit HP quod] quo H 34 cupiditatis] libriy ciuitati Florus celebrabant L 

35 romana classe HV^ Romanas classes Florua 36 et om. Florus qui] quid L 37 coque P 

faede HPV, fede L 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 19 

Fioras 1. tsedictu coniumeliam violant: et hinc bellum. sed apparatu8 honibilis, cum tot simul 153 
populi pro Tarentinis consurgerent omnibusque vehementior Pyrrus, qui semigrecam 
ex Lacedemoniis conditoribus civitatem vindicaturus cum totis viribus Epyri Thessa- 
liae Macedoniae incognitisque in id tempus elefantis mari terra viris equis armis, 4 

c. 7 addito insuper ferarum terrore veniebat. apud Eracleam Campaniae fluviumque Li- 1 54 
rem Laevino cons. prima pugna, que tam atrox fuit, ut Forentanee turmae prefectus 
Obsidius invectus in regem turbaverit coegeritque proiectis insignibus proelio exce- 
c. 8 dere. actum erat, nisi elefanti converso in spectaculo bello procucurrissent. quorum 
cum magnitudine tum deformitate et novo odore simul ac stridore constemati equi 
cum incognitas sibi beluas amplius quam erant suspicarentur , fugam stragemque late lo 

c. 9 dederunt. in Apulia deinde apud Asculum melius dimicatum est Curio Fabricioque 155 
consulibus — iam quippe terror beluarum exoleverat et Gaius Numicius quartae legio- 

<• 10 nis astatus unius promoscide abscisa mori posse beluas ostenderat. itaque in ipsos 
pila congesta sunt et in turres vibratae faces tota hostium agmina ardentibus ruinis 
operuerunt. nec alius cladi finis fuit quam nox dirimeret postremusque fugientium i5 

<- n rex ipse a satellitibus humero saucius in armis suis. referretur. Lucaniae suprema 156 
pugna Sybarusinis quos vocant campis, ducibus hisdem quibus superius, sed tum 

c 12 tota victoria. exitum, quem datura virtus fuit, casus dedit. nam provectis in primam 
^ciem rursus elefantis unum ex his pullum adacti in caput teli gravis ictus avertit, 
qui cum per stragem suorum recurrens stridore quereretur, mater agnovit et quasi*2o 

c- 13 vindicaret, exiliit, tum omnia circa quasi hostilia gravi mole permiscuit: ac sic eae- 
dem ferae, que primam victoriam abstulerunt, secundam parem fecerunt, tertiam 

c. 14 sine controversia tradiderunt. nec vero tantum armis et in campo, sed consiliis 157 
et domi coque intra urbem cum rege Pyrro dimicatum est. quippe post primam victo- 

<*• 15 riam intellecta Romana virtute statim desperavit armis, seque ad dolos contulit. nam 25 
interemptos cremavit captivosque indulgenter habuit et sine pretio restituit missisque 
legatis in urbem omni modo annisus est, ut facto foedere in amicitiam reciperetur. 

c- i^sed et bello et pace et foris et domi omnem in partem Romana virtus tum se adpro- 158 
bavit nec alia magis quam Tarentina victoria ostendit populi Romani fortitudinem, 29 

c. 26genatus sapientiam, ducum magnanimitatem. || nec alius pulchrior in urbem aut spe- 159 

c- 27 ciosior triumphus intravit. ante hunc diem nihil praeter pecora Vulscorum , greges 
Savinorum, carpenta Gallorum, fracta Samnitium arma vidisset. tum autem, si capti- 
vos aspiceres, Molossi Thessales Macedones Bruttius Apulus atque Lucanus: si pom- 

c. 28 pam , aurum purpura signa tabulae Tarentinaeque diliciae. sed nihil libentius popu- 



H PV L Freeulfus /, 4, 19 = 28 (2 Pyrrus — 5 terrore; 8 qnorum — 17 superiufl; 28 §ed). 

1 dictu contumeliam] Florus, dictumeliam //PL, dictum heiiam V 2 populis HPV pyrrus 

om. L 3 lacedemonibus L uinditaturus L 5 terrore] terrarum L 6 prima pugna que] 

primaque pugna L forentane V, Ferentaneae Flonu pref. per eompendium libri 7 proelio] 

bello L 8 spectaoulum Florua 9 cum magnitudine tum] magnitudinem tam L contemati V 

10 late om. L 11 deinde] denique L 13 ostenderat] Florua^ ostenderet libri et Fr. utroque loeo 

ipsos] Ubri et Free. e. /9, ipsas Florus et Free. e. 28 16 referreretur L 17 pugna sybarusinis] 

Florua {Bamb.), pugna sybaros (subaros P^ i^ibaros L) in his PVL^ pugnas baros in his Hj pugna sub arusinis 
Florus (Naz.) sed tum] sedum L 18 quem] que L 20 cum] dum L 21 uindicaret] 

uindicare libri exiliit] HP"VL, exilu i t P* Floru* quasi circjt V eaedem] aedem A^P, eadem L, 

*«dem (cedem vel eedem V^) V" 22 prima L 23 controuerslam HPV campo] Florua (Bam6.), 

campos libri, campls Flor. [Naz.) 24 et domi coque] J7, et domi quoque VL, et dominicoque P, quoque 

et domi Florua 26 interemptus HPV indulgenter] L, indulgenfes HPV 30 nec alius] neka- 

lius PV pulchrioror P* urbe HPV specior L 32 sauinorum] libri et Fr. samni- 

tum Fr. uidisset] libri, nidisses Florua, uiderunt Fr. tunc L 33 aapiceret L thessales] 

lihri et fV., Thes?all Florua brattins HP F\r. 19. 28, bractins L, bratius V 34 arentinaequc P 

3* 



Digitized by 



Google 



20 lORDANIS 

lus Romanns aspexit qnam illas qnas timuerat cum turribns suis beluas, quae non 
sine sensu captivitatis summissis cervicibus victores equos sequebantur. 

160 Post Tarentinam cladem domiti Picentes et caput gentis Asculum a Sempronio Fiorus 1,19. 1.2 
4 duce, qui tremente inter proelium campo, Tellurem deam promissa aede placayit. 

161 Salentini vero Picentibus additi caputque his regionibus Bmndisium inclyto ». ^ 
portu Atilio duce, et in hoc certamine victoriae praetium templum sibi pastoria Pales 
ultro poposcit. 

162 Postremi Italicorum in fidem venere Vulsini opulentissimi Etmscomm, imploran- i. 21 
tes opem adversus servos quondam suos, qui libertatem a dominis datam in ipsos 

10 erexerant translataque in se re publica dominabantur , sed hi quoque duce Fabio 
Gurgite poenas dedemnt. 

163 Domita subactaque Italia populus Romanus || Appio Claudio consule primum fre- 2, 1, t. 2.5 
tum ingressus est fabulosis fame monstris estuque violentum , sed adeo non est 
exterritus , ut ipsam illam mentis estus violentiam pro munere amplecteretur , quod <^ ^ 

15 velocitas navium mari iuvaretur, statimque ac sine mora Hyeronem Syracusanum 
tanta celeritate devicit, ut ille ipse prius se victum, quam hostem videret, fateretur. 

164 Duellio Coraelioque consulibus etiam mari congredi ausus est. tum quidem ipsa^-? 
velocitas classis comparatae victoriae auspicium fuit. Intra enim sexagesimum diem 
quam caesa silva fuerat, centum sexaginta navium classis in anchoris stetit, ut non 

20 arte factae, sed quodam munere deorum conversae in naves atque mutatae arbores 
viderentur. proelii vero forma miravilis , cum illas caeleres volncresqne hostium na- *=• ^ 
ves hae graves tardaeque conpraehenderent. longe illis nauticae artes detorquere 
remos et ludificari fuga rostra. iniectae enim ferreae manus machinaeque validae « « 

21 ante certamen multum ab oste derisae coactique hostes quasi in solido deceraere. 

165 victor ergo apud Liparas mersa aut fugata hostium classe primum illum maritimum 
egit triumphum.' cuius quod gaudium fuit, cum Duellius imperator non contentus <^- 1« 
unius diei triumpho per vitam omnem, ubi a cena rediret, praelucere funalia et prae- 
cinere sibi tibias inssit, quasi cotidie triumpharet. prae tanta victoria leve huius«-ii 

29 proelii damnum fuit alter consulum intercq^tus Asina Coraelius, qui simulato collo- 

166 quio evocatus atque ita oppressus fuit perfidiae Punicae documentum. Calatino dicta-c. 12 
tore fere omnia praesidia Poenomm Agrigento Dripanis Panormo Eryce Lilybeoque 
detraxit. trepidatum est semel circa Cameriniensium saltum : sed eximia virtute c. 13 
Calpurai Flammae tribuni militum evasimus. qui lecta trecentomm manu insessum 

ab hostibus tumulum occupavit adeoque moratus ostes, dum exercitus omnis evaderet: 
35 ac sic pulcherrimo exitu Thermopylamm et Leonidae famam adaequavit, hoc inlustrior c. u 

167 noster, quod expeditioni tantae superfuit et nihil inscripserit sanguine. Lucio Corae-ci5 
lio Scipione cum iam Sicilia suburbana esset populi Romani provincia serpente latius 
bello Sardiniam adnexamque Corsicam transiit Olbiam. ibi Ateriae urbis excidio in- c. le 



HPVL FreculfuB 1, 4, 28 (ad b addlti ; 8 Postreml — 1 1 dederunt). — Afur. p. 229^ v, 6 portu. 

3 tareiitina clade H a om, Florus 4 prelia L campo] campu HPj caput V aede] 

ede P, cede L 5 garentini H his regionibus] regionibus Florua {Naz.)y regionis Florus [Bawb.) 

6 portu atilio] Florus [Bamb.)^ post uatilio lihri^ portu M. Atilio Florua [Nat.) pastoria pales] Florus^ 

pastor apales HPVy pastor appales L 8 postremi] u postremi L 9 aduersos H quond. suos 

seru. V 10 his P' faaio L 12 populos romanos HPV 13 fame] infame Ftorus 

uiolenta HPV territus L 17 congregi H 20 quodam] q. modo L 22 hae] haec L 

detorqueri libri 23 ferreae] L Florus (Naz.), ferrae //P, ferre V, ferae Florus (Bamb.) 24 multam 

// cernere L 25 lipares L 27 foenalia L 29 asina] saglna H 31 praesia H 

paenorum HPV, penorum L dripanis] HPVL 33 calpulnii L 34 omnes HV 35 laco- 

nidae HPV 37 sicilias ab urbana H 38 bello bi» L olbiam ibi ateriae] olbiae hic ibi alter 

Florus (Bnni6.^, olbiae hic baleriae Florus (Nat.) ; requiritur Olbiae hic, ibi Aleriae 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 21 

colas terruit adeoque omni terra et mari Poenos purgavit, ut iam vietoriae nihil nisi 
Fiorufl 2,2. nAfrica ipsa restaret. Marco Atilio Regulo duce iam in Africam navigabat bellum. 1C8 
nec deftierant qui in ipso Punico maris nomine ac terrore deficerent: insuper augente 
Natio tribuno metum, in quem nisi paruisset securi destricta imperator metu mor- 

c. 18 tis navigandi fecit audaciam. mox deinde ventis remisque prosperatum est tantusque & 
terror hostici adventus Poenis ftiit, ut apertis pene portis Chartago caperetur. prima 169 

c. to prooemium belli ftiit civitas Clypea : prima enim a Punico litore quasi arx et spec- 

c. 20 tacula procurrit. et haec et trecenta amplius castella vastata sunt. nec cum homi- 
nibus, sed cum monstris quoque dimicatum est, cum quasi in vindictam Afticae nata o 

c 2i mirae magnitudinis serpens posita apud Bracadam castra vixaverit. sed omniura 170 
victor Regulus cum terrorem nominis sui latae circumtulisset , cumque magnam vim 
iuventutis ducesque ipsos aut cepisset ant haberet in vinculis classemque ingenti 
praeda onustam et triumpho gravem in urbem praemisisset, iam ipsam belli caput 

<" 22 Chartaginem urguebat obsidione ipsisque portis inherebat. hic paululum circumacta 171 
fortuna est, tantum ut plura essent Romanae virtutis insignia, cuius fere magnitudo 15 

«• 2:» calamitatibua adprobatur. nam conversis ad extema auxilia hostibus cum Xantyp- 
pum illis ducem Lacedemon misisset, a viro militiae peritissimo Regulus victus est, 
foedaque clades Romanisque usu incognita: nam vivus in manus hostium venit fortis- 
simus imperator. sed ille quidem par tantae calamitatis fuit, nam nec Punico carcere 172 

<^- 24 infractus est nec legatione suscepta : quippe diversa quam hostis mandaverat censuit, 20 

<^- 25 ne pax fieret nec commutatio captivorum receperetur. sed nec illo voluntario ad 
hostes suos redito nec ultimo sive carcere seu supplicio deformata maiestas. immo 
his omnibus ammirabilior quid aliud quam victor de victoribus atque etiam, quia 

c- 26Chartago non cesserat, de fortuna triumphavit? populus autem Romanus multo acrior 24 

« 27 intentiorque pro ultione Reguli quam pro victoria fuit. Metello igitur consule con- 1 73 
spirantibus artius Poenis et reverso in Siciliam bello apud Panormum sic hostes ce- 

c- 28 cidit Romanus exercitus , ne amplius eam insulam adgredi cogitarent. argumentum 
ingens victoriae centum circiter elefantorum captivitas. sic quoque magnas praedas 

c-29egit, ut gregem illum non bello, sed venatione cepisset. Appius Claudius consul non 174 
ab hostibus sed a diis ipsis superatus est, quorum auspicia contempserat , ibi statim ^» 
classe dimersa, ubi ille praecipitari pullos iusserat, quod pugnare ab his vetaretur. 

c- 30 Marcus Fabius Buteo classem iam in Aftico mari apud Egimurum hostium in Italiam 1 ^f) 

«• 31 ultro navigantem cecidit. quantusque tum triumphus tempestate intercidit , cum opu- 
lenta praeda classis adversis acta ventis naufragio suo Afticam et Syrtis, omnium 

c. 32iniperia gentium insularum litora implevit. magna clades, sed non sine aliqua prin- 35 



HPVL, — Mur. p. 230^ v. 8 sunt. 



1 pynos HPVf pinos L 2 ipsa africa L africa L nanicabat PV 3 defaerat L 

in om, Horus Punici Florut angentem HPV 4 natio] nautio {Bamb.) vel nautrio (iVos.) 

lihri Flori metum mort. P 5 nauicandi V aut daciam P prosperatum] libri, properatum 

Ftorus 6 paenis libri chartago] HPV, carthago L et sic fere deinceps 7 prooeminm] eoniecit 

lahn, proemium lihri, pr(a)emium Flori Libri belli fuit] PVLFloruSy fuit beUi H ars L' 

spectacula] libri, specula Florus 9 sed] modo icd Florus 10 bragadam FloruB {Bamb.)^ bagradam 

Flor. [Naz.) uexauerat L 12 cepisset] L, caepisset P, coepisset HV 14 urguebat om. A" 

16 xantyppum] HPV 17 misissed ^ a uiro militiae] auro miliae L regulus uictus est foeda- 

qne] uincimur foeda Florus 18 fedaque HP 20 quam] quas L hostes libri 21 commu- 

tato L 22 redito] HVj reditu P, reddito L carceres libri: carceris Florut {Bnmb.)j carcere Florui 

{Nat.) seu suppl.] PVL, siue suppl. H, seu crucis suppl. Floru$ 23 mirabilior L 26 penis 

HP panormium L 28 ingentis Florus 29 coepisset HPV Ap. Claudio consule Florus 

31 dimersa] HPVL uetaretur] uideretur L 32 M. Fabio Buteone cos. Florua eglmuram 

hostium] libri 33 qnantnsque] quantus o Florus 34 adnersus L 35 inperitia L 



Digitized by 



Google 



22 lORDANIS 

cipis populi dignitate interceptam tempestate victoriam et trinmphum perisse naufra- 
gio. et tamen cum Punicae praedae omnibus promuntoriis insulisque fluitarent, popu- 

176 lu8 RomanuB et sic triumpliavit. Lutatio Catulo consule tandem bello finis inpositus FioruB 2, 2, 3:1 
apud insulas, quibus nomen Aecatae: nec maior alias in mari pugna: aderat quippec. ai 

5 commeatibus exercito propugnaculis armis gravis classis et in ea quasi tota Chartago, 
quod ipsum exitio fuit. Romana classis prompta levis expedita et quodam genere c. as 
castrensis ad similitudinem pugnae equestris sic remis quasi avenis agebatur et in 
hos vel illos ictus mobilia rostra speciem viventium praeferebant. itaque momento c. 36 
temporis laceratae hostium rates totum inter Siciliam Sardiniamque pelagus naufragio 
1 suo operuerunt. tanta denique fuit illa victoria , ut de excidendis hostium moenibus c. 37 
non quaereretur. supervacuum visum est in arcem murosque saevire, cum iam in 
mari esset deleta Chartago. 

177 Peracto si quidem Punico et nec dum quantulum respirato sequitur Liguricum. 2, ». > 4 
nam Ligures hi imis Alpium iugis adhaerentes inter Varum Magramque amnem im- 

15 plicitos dumis silvestribus victitabant, quos peue maius fuit invenire quam vincere. 
tuti si quidem locis et fuga durum atque velox genus ex occasione latrocinia magis 
quam bella faciebant. itaque cum diu multumque eluderent saltu viis Decilates Oxu- « ^ 
vii Buriates Ingauni, tandem Fulvius latebras eorum igni sepsit, Bebius vero in plana 

1» deduxit, Postumius ita exarmavit, ut vix reliquerit ferrum, quo terra coleretur. 

178 Post quos mox Galli. Insubribus et his Alpium incolis animi ferarum, corpora^, 4, 1 
plus quam humana erant, sed experimento depraehensum est. quippe virtus eorum 
sicut primo impetu maior quam virorum est, ita sequens minor qnam feminarum. 
Alpina corpora humente caelo educata habent quiddam simile nivibus suis: cum mox c. 2 

1 79 caluere pugna, statim in sudorem eunt et levi motu quasi sole laxantur. hi saepe et c. :» 
25 alias et Brittomaro duce non prius posituros se baltea quam Capitolium ascendissent 

iuraverant. factum autem est , et victos eos Emilius in Capitolio discinxit. et quod c. 4 
dux eorum de Romano militi praedam Marti suo torquem aureum devotasset, interce- 
pit luppiter votum et de eius ipsius Ariobistonis relicorumque Gallorum torquibus 
aureum tropeum lovi erexit Flamminius. rex quoque eorum Viridomarus Romana c. 5 
30 arma Vulcano promisserat: aliorsum vota ceciderunt. occiso enim eo Marcellus tertio 
post patrem Romulum Feretrio lovi opima suspendit. 

1 80 Illyres autem , id est Veneti, seu Libumes sub extremis Alpium radicibus agunt % 5. 1 
inter Arsiam Titulumque flumen longissimae per totum Adriani maris litus eff^usi. hi c. 2 
regnante Teutana muliere populationibus non contenti licentiae scelus addiderunt. 

35 legatos quippe Romanos, ob ea quae deliquerant iure agentes, ne gladio quidem, sed c. 3 
ut victimas securi percutiunt, praefectos navium igni conburunt idque quo indignius 
foret , mulier imperavit. itaque Gneo Fulvio Gentimalo duce late domantur. strictae c. 4 
secures in principum colla legatorum manibus litavere. 



HPVL [deficU 10 m openierunt hiatu non indicato) ^ Paulus h. R. 3, 2 (20 Galli — 29 erexit). — 
Mur. p. 230^ V. 14 Lignres. 

1 dignitatem HPV 2 promuntoribus h 3 lucatio L 4 aecatae] //PF, aetate L 

5 exercito] Uhti 7 auenis] libri : id esl habenis 9 sicilias diniamque L 1 1 archem HP 

seuirae //P, seuire V 13 si om. L punico] P. bello FLor. lyguricum HPV 14 lygures H 

hi imis] HP, hiemis V: imis Florus 15 dum his V Flor. [Bamb.) 16 gens P occAnsione H^ 

hoccansione P 17 saltn uiis] salui Flor. [Bamb.), saltus Flor. {Nat.) : intelteguntur Salluvii 18 flu- 

nius V 19 postuuius HPV 21 a erant in Utura P 23 quidam V 26 est om. P 

27 praeda marti HPV 28 ariobistonis] Ubri lord. et PauU^ ariobisto duce Flor. {Bamb.) relicorum- 

que] HP, reliquorumque VL 29 flaminius {V) 30 tertia Florus 32 ides HPV exiremis 

HP^Vf ex remis P** 35 romanos] nostros FLor, 36 securi] bia H nauigium H 37 fulmo 

V gentimalo] HPV Flanu {Bamb.) 38 principum] Flonu, principium HPV 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 23 

Fioni8 2, 6, 1 Post primnm antem Punicnm bellnm vix quadrienninm requies: ecee alterum bel- 181 
Inm, minns quidem spatio — nec enim amplius xvni annos tenens — sed adeo ela- 
dium atrocitate terribilis, ut si quis conferat damna utriusque populi, similior victo 

c. 2 sit populus ille qui vicit. urebat nobilem populum mare ablatnm , raptae insulae, 
dare tributa qnae iubere consueverat. hinc ultionem puer Annibal ad aram patris 5 

c. 3 iuraverat , nec morabatur. igitur in cansa belli Sagnntus electa est, velut Spaniae 182 
civitas et opulenta fideique erga Romanos magnum quidem, sed triste monumentum. 

c. 4 quam in libertatem communi foedere exceptam Annibal , causas novornm motuum 
quaerens, et suis et suomm manibus evertit, nt Italiam sibi rupto foedere aperiret. 

c. 5 8umma foedernm Romanis religio est: itaque ad auditum sociae civitatis obsidinm, lo 
memores icti cum Poenis quoque foederis, non statim ad arma procurmnt, dum prius 

c. 6 more legitimo quaeri malunt. interim iam novem mensibus fessi fame machinis ferro, 
versa denique in rabiem fide, immanem in foro excitant rogum, tum desuper se suos- 

c. 7que cum omnibus opibus suis ferro et igni conrampunt. huius tantae cladis autor 183 
Annibal poscitur. tergiversantibns Poenis dux legationis: *quae', inqnid, 'mora est'? i5 
Fabius: 4n hoc ego sinu bellum pacemque porto, utmm elegitis'? subclamantibus 
*bellum'; 'bellum igitur', inquid, ^accipite'. et excusso in media curia togae gre- 

c. 8 mio non sine horrore, quasi plane sinu bellum ferret, eflfudit. similis exitns belli 184 
initiis fuit. nam quasi has inferias sibi Saguntinorum ultimae dirae in illo publico 
parricidio incendioque mandassent, ita manibus eomm vastatione Italiae, captivltatae 20 

c. dAfricae, ducum et regum qui id gessere bellum exitio parentatum est. igitur nbi 
semel se in Spaniam movit illa gravis et luctuosa Punici belli vls atque tempestas 
distinatumque Romanis iam diu fulmen Saguntino igne conflavit, statim quodam im- 
petu rapta medias perfraegit Alpes et in Italiam ab illis fabolnsae altitudinis nivibns 24 

c. lovelud caelo missa discendit. ac primi quidem impetus tnrbo inter Padum atqne Ti- 185 
cinum valido statim fragore detonuit. tum Scipione duce fusus exercitus: sancius 
etiam ipse venisset in hostium manus imperator, nisi protectum patrem praetextatus 

c. 11 ammodum filius ab ipsa morte rapuisset. hic erit Scipio , qui in exitum Africae cre- 

c. i2gcit, nomen ex malis eius habitums. Ticino Trevia snccedit. hic secunda Punici 18G 
belli procella desaevit Sempronio consulae. tum callidissimi hostes frigidum et niva- 30 
lem nancti diem cnm se ignibns prius, oleo qnoque fovissent — horribilae dictu — 

c. 13 homines a meridiae et sole venientes nostra nos hieme vicemnt. Tharsymenns lacus 1 87 
tertium fulmen Annibalis imperatore Flamminio. ars nova Punicae frandis: quippe 
nebula lacus palustribusque virgultis tectus equitatus terga subito pugnantium invasit. 

c. 14 nec de diis possnmus queri : imminentem temerario duci cladem praedixerant insidentia 35 
signis examina et aquilae prodire nolentes commissamque aciem secntns terrae tre- 
mor, nisi illum horrorem soli aequitum virommque discnrsus et mota vehementius 

c 15 arma fecemnt. quartum, id est pene ultimum vnlnus imperii Cannae, ignobilis Apu- 188 
liae vicus, sed magnitudine cladis emersit, et sexaginta milium caede parta nobilitas. 



H PV Freculfus i , 5 , 7 (4 urebat — 7 opulenU) , Paulus fc. -R. 3, 7 (14 hDius — 18 effudlt). — 
Mur. p. 231* V. 16 hoc. 

2 annis V cladium] Florus, gladium HPV 3 tembilius FIotub 6 aguntus H uelut] 

om. Frtc: uetus FIot. [Bamh.) 9 querens P, querent //, quaerent V guorum] lihfi ei Flor. (Bam6.), 

ipgonim FloT. [Naz.) 10 ociae P 11 armam HPV 12 fume V**, fome V* 13 immanem in] 

Flor.y immanenim HPy immanenin V tum] /fP* Ftor., dum P**K 14 autor ann.] HP, ann. auctor V 

15 penis HP 16 bellum] Paulus, bello HPV 17 bellum bellum] PF, bellum H Paulus 19 nam] 

e manu nam V 21 qui id] FLor. (Bamb.), quid id HPV, quid {om. id) FIot. [Nas.) 25 hac HPV 

26 fagore HP 28 quiii P exitum] HPV Flor. [Bamb.), exitium Flor. [Nat.) 29 habuiturus //P, 

habi^turus V treuia] P, treuta HV 30 calli^^dissimi P 31 oleoque Flor. 32 tharsimenus 

V: thrasymenus Flor. {Bamb.) 33 flumen V 37 motu HPV 39 uictus HP sed magni- 

tudine] PV FIotus^ ad magnitudiuem H 



Digitized by 



Google 



24 lORDANIS 

ibi in excidium infelicis exercitus dux terra caelum dies tota rerum natura consensit. 
si quidem non contentus simulatis transfugis Annibal, qui mox terga pugnantium cae- Fioms 2, <s 1«; 
ciderant, insuper callidus imperator in patentibus campis observato loci ingenio, quod 
et sol ibi acerrimus et plurimus pulvis et eurus ab oriente semper quasi ad constitu- 
5 tum , ita instruxit aciem , ut , Romanis adversus haec omnia obversis , secundum cae- 
lum tenens vento pulvere et sole pugnaret. itaque duo maximi exercitus caesi ad c. n 

189 bostium satietatem, donec Annibal diceret militi suo ^parce ferro\ ducum fugit alter, 
alter occisus esi, dubium uter maiore animo: Paulum puduit, Varro non disperavit. 
documenta cladis cruentus aliquamdiu Aufidus : pons de cadaveribus iussu ducis factus c. is 

10 in torrente Vergello: modii duo anulorum Chartaginem missi dignitasque aequestris 

190 taxata mensura. dubium deinde non erit, quin ultimum illum diem habitura fueritc. 19 
Roma quintumque intra diem epulari Annibal in Capitolio potuerit — sicut Poenum 
illum dixisse Maharbalem Bomilcari ferunt — si Annibal, quemadmodum sciret vin- 
cere , sic uti victoria scisset. sed tum quidem illum , ut dici vulgo soled , aut fatum c. 20 

1 5 urbis imperaturae aut ipsius mens mala et aversi a Chartagine dii in diversum abstu- 

191 lerunt. cum victoria posset uti, frui maluit relictaque Roma Campaniam Tarentumque c. 21 
perrexit, ubi mox et ipse et ipsius exercitus ardor elanguit, adeo ut vere dictum sit 
Capuam Anhibali Cannas fuisse. si quidem invictum Alpibus indomitumque armis c 22 

192 Campani — quis crederet — soles et tepentes fontibus Baiae subegerunt. permis-c. 2:1 
2(1 sum est interim respirare Romanis et quasi ab inferis emergere. anna non erant: 

detracta sunt templis. deerat iubentus : in sacramentum liberata servitia. aegebat c. 24 
aerarium: opes suas senatus in medium libens protulit, nec praeter quod in buUis 
singulisque anulis erat quicquam sibi auri reliquerunt. aeques secutus exemplum 
21 imitateque aequitem tribus. denique vix suflfecere tabulae, vix scribarum manus Le-c. 25 

1 93 vino Marcelloque consulibus , cum privatonim opes in publicum referrentur. quid c. 2« 
autem? in elegendis magistratibus quae centuriarum sapientia, cum iuniores a senio- 
ribus consilium de creandis consulibus petierunt ? quippe adversus ostem totiens victo- 
rem, tam callidum non virtute tantum, sed suis etiam pugnare consiliis oportebat. 

194 prima redeuntis et ut ita dixerim reviviscentis imperii spes Fabius fuit, qui novam c. 27 
ao de Annibale victoriam commentus est non pugnare. hinc illi cognomen novum et rei 

publicae salutare cunctator: hinc illud ex populo, ut imperii scutum vocaretur. itaque c. 28 
per Samnium totum, per Falemos Gauranosque saltus sic maceravit Annibalem, ut 

195 quia frangi virtute non poterat, mora comminueretur. inde Claudio Marcello ducec. 29 
etiam congredi ausus est, comminus venit et perpulit in Campania sua et ab obsi- 

35 dione Nolae urbis exclusit. ausus est et Sempronio Graccho duce per Lucaniam se- c 30 
qui et praemere terga caedentis, quamvis tum, pudor, servili pugnaret exercitu — 
nam hucusque tot mala conpulerunt — sed libertate donati de servitute Romanos 
fecerunt. horribilem in tot adversis fiduciam , singularem animum ac spiritum c. 31 
populi Romani. tam artis afSictisque rebus, ut de Italia sua dubitare debuisset, 

40 ausus tamen est in diversa respicere, cumque hostis in iugulo per Campaniam Apu-c. 32 
liamque volitaret mediamque iam de Italia Africam faceret, eodem tempore et hunc 
sustinebat et in Siciliam Sardiniam Spaniamque divisa per terrarum orbem arma mit- 



II PV, — Mur. p, 231^ V. 17 perrexlt. 

4 acerimus HP 6 maximi] Florus^ maximae HPV 9 aufldiig] FIotus^ aut fldus V, haud fldus 

HP 10 chartagine HPV 12 sicut] si quod Florus penum HPV 13 Bomilcaris Florus 

si om, Florus 14 sed] ed K* factum P 15 imperatorem H 16 possit HPV relic- 

que romana H 17 ut] et P 20 none erant P 21 in 6ta V 24 equitatem V suf- 

flcere. HPV Florus {Bamb.) 25 referentur H 34 osidione HP 35 nolae] Florus^ noUe HPV 
42 orbe PV 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 25 

Fionis 2, 6. 33 tebat. Sicilia mandata Marcello. nec diu restitit: tota enim insula in una urbe su- 196 
perata est. grande illud et ante id tempus invictum caput Syracusae quamvis Archi- 

c. 34 medis ingenio defenderentur, aliquando cesserunt. longe illi treplix murus totidemque 
arces , portus ille marmoreus et fons caelebratus Arethusae , nisi quod actenus pro- 4 

c. 35 fuere, ut pulchritudini victae urbis parceretur. Sardiniam Gracchus arripuit. nihil illi 197 
gentium feritas Insanorumque — nam sic vocantur — immanitas montium profuere. 
saevitnm in urbes urbemque urbium Caralim, ut gens contumax vilisque mortis saltim 

c 36 desiderio patrii soli domaretur. in Spaniam vero missi Gneus et Publius Scipiones t98 
pene totam Poenis eripuerunt provinciam. sed insidiis Punicae fraudis oppressi rur- 
Bum amiserant, magnis quidem illi proeliis cum Pnnicas opes caecidissent. sed Puni- lo 
cae fraudis insidiae alterum ferro castra metantem, alterum cum evasisset in turrem 

c. 37 cinctum facibus oppresserunt. igitur in ultionem patris ac patrui missus cnm exercitu 

c. 38 Scipio , cui iam grande nomen de Africa fata decreverant , bellatricem illam viris ar- 
misque nobilem Spaniam, illam seminarium hostilis exercitus, illam iam Annibalis 
eruditricem — incredibile dictu — totam a Pyrineis montibus in Herculis columnas, i5 

c. 39in Oceanum recuperavit. nescias citius an felicius. quam velociter, quattuor anni 
fatentur: quam facile, vel una civitas probat: eodem quidem quo obsessa est, eodem 
die capta est omenque Africanae victoriae fuit, quod tam facile victa est Spaniae 

c. 40 Chartago. certum est tamen ad profligandam provinciam maxime proficisse singula- 199 
rem ducis sanctitatem , quippe qui captivos pueros puellasque praecipuae pulchritudi- 20 
nis barbaris restitueret, ne in conspectum suum quidem passus adduci, ne quid de 

c. 41 virginitatis integritate delibasse saltim oculis videretur. haec in diversa terramm po- 200 
pulus RomanuB. nec ideo tamen visceribus Italiae inhaerentem submovere poterat 
Annibalem. pleraque ad ostem defecerant, et dux acerrimus contra Romanos Italicis 

c. 42 coque viribus utebatur. iam tamen eum plerisque oppidis et regionibus excussere 25 
Romani. iam Tarentum retulerant, iam et Capua sedis, domus et patria altera Anni- 
balis tenebatur, cuius amissio tantum Poeno duci dolorem dedit, ut inde totis viribus 

c. 43 Romam converteretur. populum dignum orbis imperio dignumque omnium favore 201 
et ammiratione hominum ac deorum! conpulsus ad ultimos metus ab incepto non de- 
sistit et de sua urbe sollicitus Capuam tamen non omisit, sed parte exercitus sub 30 
Appio consule relicta, parte Flaccum in urbe secuta absens simul praesensque 

0. 44 pugnabat. quid ergo miramur moventi castra a tertio lapide Annibali iterum ipsos 202 

e. 45deo8 restitisse? tanta enim ad singulos illius motus vis imbrium efFusa est, tanta 
ventorum violentia coorta est, ut divinitus hostem submoveri non a caelo, sed ab ur- 

c. 4« bis ipsius moenibus et Capitulio videretur. itaque fugit et cessit et in ultimum se 35 

e. 49ltaliae recepit sinum, cum urbem tantam non adoratam reliquisset. .|| si quidem ab 203 
Spania Hasdrubal frater Annibalis cum exercitu novo, novis viribus, nova belli mole 

e. 50 veniebat. actum est procul dubio, si vir ille se cum fratre iuncxisset. sed hunc quoque 
tantum quod ab Alpe descenderat apudque Metaurum castra metantem Claudius Nero 

e. 5icum Livio Salinatore debellat. Nero in ultimo Italiae angulo submoverat Annibalem: 40 



H P V Patdus K R. 3, 18 (39 apudque Metaurum). — Mur, p. 232* v. 15 -dfbile dictu. 

1 mandaU] Florut, mandat libri 2 archimediis HPV 3 muroa HP 4 arches HPV 

8 geus P* 9 penis H 10 ammiserant H 15 pyrineis] HPV FUmu {Bamh.) 16 in] et 

Floru9 17 est eodem] est Florus 18 omenque] Florus (iVds.), nomenque Flor, {Bamb.)^ omnemque 

HPV 19 profecisse P 21 restituerit libri 25 coque] HP, quoque V excnssere . . . re- 

tulerant] excusseramus, iam Tarentus ad nos redierat Florus 27 ut] et HP 28 populo HPV 

urbis HV 31 urbe] libri et Florus {Bamb.) praeens P* 35 capitiilio] HP 36 UnUm] 

HPV, toUm Florus {Bamb.), tantum Florus {Nas.) adoraUm] HP FloruSj adorUm (V) 37 spanUm 

HPV 38 est] erat FUmu 40 liuio] Florus, Uuo HPV 

lOKDAKBS. 4 



Digitized by 



Google 



26 lOEDANIS 

Liyius in diyersissimam partem, id est in ipsas nascentis Italiae fances signa conver- 

204 terat. tanto, id est omni qna longissima est Italia solo interiacente quo consilio, qna Fioni8^2. e. 52 
celeritate consnles castra coniancxerint inopinatumqne hostem conlatis signis oppres- 

serint neqne id fieri Annibal senserit , difficile dictu est. certe Annibal re cognita c. &3 
5 cnm proiectom fratris capnt ad sna castra yidisset, ^agnosco', inqnid, ^ infelicitatem 
'Chartaginis'. haec fnit illins yiri non sine praesagio qnodam fati inminentis prima 

205 confessio. iam certnm erat Annibalem etiam ipsins confessione posse vinci. sed tot o- ^ 
remm prosperamm fidncia plenns popnlus Romanus magni aestimabat asperrimnm 
hostem in sua Africa debellare. dnce igitur Scipione in ipsam Africam tota mole c 55 

10 conversus imitari coepit Annibalem et Italiae suae clades in Africam vindicare. qnase-^ 
ille, dii boni! Hasdmbalis cupias fuditl qnos Syphacis Numidici regis equitatusl 
qnae qnantaque ntriusque classis castra facibus inlatis una nocte delevit! deniqne 

206 iam non a tertio lapide, sed ipsas Chartaginis portas obsidione quatiebat. sic factum, c. 57 
nt herentem atqne incubantem Italiae extorqueret Annibalem. non fuit maior sub c. 58 

15 imperio Romano dies quam ille, cum dno omnium et ante et postea ducum maximi 
duces, ille Italiae, hic Spaniae victor collatis comminus signis direxere aciem. sed 
et colloquium fuit inter ipsos de legibus pacis. stetemnt diu mutua ammiratione de- 

207 fixi: nbi vero de pace non convenit, signa cecinere. constat utriusque confessione c. ^s. co 
nec melius instmi aciem nec acrius potuisse pugnari. hoc Scipio de Annibalis, Anni- 

20 bal de Scipionis exercitu praedicavemnt. sed tamen' Annibal cessit praemiumquae c. «1 
victoriae Africa fuit. et secutus Africam statim terramm orbis. 

208 Post Africam iam vinci neminem pudnit, sed aeqno iure ubique subactae. || pri-2, 7. 1. e 
mnm igitur Levino consule populus Komanus lonium mare ingressus tota Greciae 
litora velut triumphanti classe peragravit. spolia quippe Siciliae Sardiniae Africae c. 7 

25 preferebat et manifestam victoriam, quam nata in praetoria puppi laums pollicebatur. 
aderat sponte in auxilium Attalus rex Pergamenorum , aderant et Rodii nauticus po- c. s 

209 pulus, quibus a mari, consul a terris omnid equis virisque qnatiebat. bis victus, bis c. 9 
fugatus rex Macedonum, bis exutus castris, cum tamen nihil terribilius Macedonibus 
fuit ipso vulnemm aspectu, quae non spiculis nec sagittis nec ullo Greculo ferro, sed 

30 ingentibus pilis nec minoribus adacta gladiis ultra mortem patebant. enim vero Flam- c. 10 
minio duce populus Romanus invios antea Chaonum montes Saumque amnem per ab- 
mpta vadentem et ad ipsa Macedoniae claustra penetravit. introisse victoria fuit. e. 11 
nam postea nnmquam ausus congredi rex ad tumulos, quos Cynocephalos vocant, 

34 uno ac ne hoc quidem iusto proelio oppremitur. 

210 In Numidia tunc amici populi Romani regnabant. sed lugurtha contra se bellum Baf. 4 
movit Romanomm propter necem Aterbalae et.Empsalae Mecipsae liberos expugna- 
taque est primum a Metello consule, dehinc a Mario domita. Mauretaniam vero Bnc- 

211 cho rex tuebatur. sed cum subiectio omnium Mauromm facta est, lubas rex, quae 
pugnae fuisset occasio, mox superatum se sensit, veneno hausto defecit^) omnisque 



HP V, — Mur, p. 232^ v. 15 imperio. 

1 diuersimam H nascentis] Flomaj nascentes libri 4 dictum P^ F, dictus H 8 romanos HP 

10 cepit HP 14 inhaerentem Florus 16 ducis P diregere P 22 sed a. i. u. subactaej 

statim AfHcam secntae sunt gentes Florua 23 grecia H 24 uelutriumphanti HP sardinae HPV 

25 quam om. Florus 26 rodii] HPV 31 populus Romanus om. Florus abruptam /fP, abmtam V 

32 penetrauit] penetrauimus Florua nictoriae V 34 ne hoc] V, ne oc P, neo H proemio HPV 

36 aterbalae (-le P) et empsalae mecipsae] HPj aterbalea et empsalem haec ipse V: ob necatos Adherbalem et 
Hiempsalem fllios Micipsae regis Rufua 37 matello HPV buccho rex] acripai, bucchoris HPV: a Boccho 

Rufua: aimUiter acripait Ariobistonis c. /79, Oentione e. 216 38 sed] sub H quae] H\PV^ qui H^ rteU 

1) sed subacta omni Africa Mauros luba rex tenebat, qui in causa belli civilis ab Angusto Caesare ▼ic- 
tus mortem sibi propria voluntate conscivit Rufua, 



Digitized by 



Google 



BOMANA. 27 

Mauretania Romanis subacta. Tripolis namque et ntraeqne Maurataniae Sitifensis et 
Caesariensis similiter Romano iurae, ceterorum formidine tacti, ultro se subegerunt. 
ef. c. 182. 198 Spauias quamvis, ut snperius diximus, Saguntina cladis ab amicitiis Romanorum 212 
segregasset, Scipio tamen eos tam gratia quam virtute rursus Romanis coniuncxit || 

Ruf. 5 rursusque resistentibus Sylla consul sedavit ^) . Celtiberes similiter cum Numantinis s 
adversus Romanos insurgentes Scipio iunior sedavit, conpescuit atque pene subvertit. 
Cantabri et Astures confisi montium suorum munimine dum resistere moliuntur, ple- 213 
nissime demoliti sunt et in provinciam redacti, Tarraconenses Lysitani Gallicii Char- 
taginisii et Seticaniae contra promuntorium Africae sitae omnes uno pene proelio 
superatae et in provincias Romanas descriptae sunt^). lo 

Ruf. 7 Epyrotae, qui Inlyrico, quamvis cum Pyrrho rcge suo contra Italiam conspiras- 214 
sent, tamen primum pace molliti, secundo et tertio rebellantes cum Achivis et Thes- 
saliis edomiti Romano iugo subacti sunt. Macedonia namqne primum sub Philippum, 215 
deinde sub Perseo, tertio sub Pseudophilippo arma contra se provocavit Romana, 
oppressaque primo a Flamminio consule^j, secundo a Paulo, tertio a Metello superata i5 
coUa Bubmisit Romanaqne provincia facta. Illyriam autem Gentione sno rege Ma- 216 
cedonibus auxiliantibns vicit Romanorum Lucius praetor et in provinciam redegit^). 
Dardanos Mysosque Cnrion primum proconsul edomuit primnsque omnium Romanornm 
Danubium amnem usque profectus cuncta eius loca vastavit. Pannonum quoque re> 
gem in certamine superans idem Lucius redegit in provinciam utrasque Pannonias^). 3o 
Amantinos autem, qui inter Saum Draumque flumina insident, rege eorum interempto 
ipsa vice Romanam fecit provinciam ^) . 

Ruf. $ Marcomanni namque et Quadi in illa Valeria, que inter Draum Danubiumque 217 
interiacet, ab eodem tunc ductore oppressi finesque inter Romanos et barbaros An- 
gustas Vindicas^) per Noricum Moesiamque dispositae. Daces autem post haec iam 2& 
sub imperio suo Traianus, Decebalo eorum rege devicto, in terras ultra Danubium, 
quae habent mille milia spatia^), in provinciam redegit. sed Oallienus eos dnm 
regnaret amisit Aurelianusque imperator evocatis exinde legionibus in Mysia conloca- 



H P V L {redit 10 et in provincias^ Oeogr. Rav. 4, 21 p. 221, I ad v. 23: Valeriam aliquando Marco- 
mannoram (aliquantas domarcannoriim Libri) gens obtinuit, sicut testatur . . . lordanis sapientissimus chrono- 
graphns. — Afur. p. 233* v. 16 -manaque provincia. 

2 lurae] HP, iure V 4 segressasset H 8 prouincia PV tharconenBea PF, tharcanenses 

H lysitanij HPV 9 seticaniae] requirHur Baeticani 10 descripta L 12 primam L 

achius L thessaHis] HPV, thessalus L 13 primum] per primum L sub philippum] f^lipem 

{inde faetum sub fllippum) L 14 pseudophllippo] perseophilippo L prouocant L 15 oppressa- 

que] oppressa qui L flamminio] HPy flamininio L, flaminio V matello HPV 18 missosque 

libri: Moesiacos Rufus curion^ H primul L 19 loca eius L 22 romana f. prouincia 

HPV 23 marcomanni] PL, marcommanni HV inter draum] intra L' 27 redigit V gal- 

lienos HV, galliaenos P eos dum] easdem L 28 que] quoque L mysia] HPV^ mislam L 



1) postea ad Hispanos tumnltuantes SyUa missus eos Ticit Rufus: intellegi videtur M. Silanua Liv. 26, 19. 

2) per omnes Hispanias sex nunc sunt provinciae: Tarraconensis, Cartbagiuiensis, Lusitania, Qallaecia, 
Baetica, trans fretum . . . Tingitana Mauretania Rufua, 

3) PhUippum Fiamininus . . . oppressit Rufun. 

4] lUyrios qui Macedonibus auxiiium tulerunt . . . per Lucium Ancium praetorem vicimas et eos cum 
rege Gentio in deditionem accepimus Rufuf. 

5) Batone Pannoniorum rege subacto in dicionem nostram Paunoniae venerant Rufus, 

6) Amantinis inter Savum et Dravum prostratis regio Saviensis ac secundorum loca Pannonioram obtenta 
sunt Rufus. 

7} ab Augusta [vel Augustis) Vindelicum Rufus. 

8) quae in circuitu habuit decies centena milia passuum Rufut. 

4* 



Digitized by 



Google 



28 lORDANIS 

yit ibiqne aliquam partem Daciam mediterraneam Daciamque ripensem constituit et 

218 Dardaniam iunxit^). IUyricus autem cuncta per partes quidem et membra devicta ad 
unum tamen corpus apta est, quae habet intra se provincias xvm et sunt Norici 
duo, Pannonias duas, Valeria^ Suavia, Dalmatia, Moesia superior, Dardania, Dacias 

5 duas, Macedonia, Thessalia, Achaia, Epyros duos, Praevales, Creta, simul xvm^). 

219 Thracias autem non aliter nisi occasio Macedonici belli fecit adgredere. diriBnf. » 
namque homines omniumque gentium ferocissimi sunt Thraces, quorum saevitiam pa- 
riter habent et Scordisci et Emimontii Asticique^), ob quorum immanitatem Romani 
multa et gravia pertulerunt, crebrisque certatibus exercitus caesus. ad postremum a 

10 Marco Didio et ipsi subacti, et loca eorum in provinciam redacta, iugum excepit Ro- 

220 manum. nam Marcus Drusus intus eos in montibus eorum contrivit, Minucius in 
Ebro amne eorum multos extinxit et vicit. Rodopeni per Appium Claudium devicti 
sunt et civitates maritimas Europae, quae dudum Romanae fuissent et postmodum re- 

221 bellassent, Marcus Romanis subegit Lucullus: si quidem primus in Thracia contra 
15 Bessos pugnans eos qui in fortitudine famaque praeibant devicit^) Emimontiosque 

debellans , Pulpudeva , quae nunc Philippopolis *) , et Vscudama , quae Adrianopolis 
vocitantur, in Romanorum redegit dominio. similiterque capiens et civitates, quae 
litori Pontico inherebant, id est Apollonia Galato Parthenopolim Thomos Istro, om- 
19 niaqne loca usque ad Danubium subdens Scythis ostendit Romanorum virtutem. 

222 Hactenus ad partes occiduas : nunc que in Eoa plaga acta sunt percurramus. Rnf. io 
primum quidem in Asia locum Romani hereditario iure invenerunt. nam Attalus rex 
amicissimus populi Romani humanis rebus excedens per testamentum suum Romanos 

suo in regno heredes constituit: quam pene non ante Romanus populus adiit, nisi 
24 et suo labore vicina loca cepisset, id est Lydia Caria Ellispontu utrasque Frigias. 

223 nam Rodus opinatissima insula et totius Atriae insularum metropolis cum pene om- 
nibus Cycladibus, arma pertimescens Romana, iam dudum se foederatam populo 

illi coniuncxerat et nabali bello solacia condonabat. cum quibus Servilius proconsul Ruf. n 
directus quasi piratico bello obtenuit tamen Pamphyliam, Lyciam Pisidiamque de- 
vidt fecitqne provinciam. Bithiniam vero Nicomedis rex moriens testamentali voce 
30 Romanis reliquid. 



HPV L, — Afur. p. 233* v. 28 -ratlco beUo. 

2 iunxtt] V, iuncxit P, ioxit L^ coniunxit H 5 macedonias thessalias P 7 saeuitia \\ se- 

uitia PL 8 immanitate PV 10 prouincla PK, prouintia L 12 ebro] lihri rodopeni] IHM 

13 ciuitate mar. P", mar. ciuitates V 14 thraciam HPV, traciam L 16 uscudama] HP^L, U8cu««ma 

P^ 17 redigit V 18 galato] libri: calathum, galatum Rufi iibri: inielUgitur Callatls istro] 

libri 20 plaga acta] P^Lj plagaU H^P^V, plaga sita H^ 24 lydia (lidia L) caria eUespontu 

(ellispontu P) HPVL frigias] libri 25 totls P atriae] HPiV, asiae P^L 26 se om. L 

27 solacia] HPVj soUalia L', sotialia L* 28 phamphyliam H, pamphUiam VL psidiamque L, 

pissidiamque V 29 prouincia Pi, proulncias P^V bithiniam] PVLj bithiam H nicomedis] 

libri momoriens P 

1) per Aurelianum translatis exinde Romanis duae Daciae in regionibus Moesiae ac Dardaniae factae 
sunt Rufu$: Daeiarum duarum vocabula dt 8uo addidii lordanea. 

2) aimiliier Rufus^ niai quod voeabula superior Dardanla ex eius libria hodie notis exeiderunt. 

3) Haemimontii Asticique aumpti sunt ex provineii» Rufi quae sunt Haemimontus et Scythia; de Asiia 
ne cogita. 

4) Europae maritimas urbes antea Romana classis obtinuit: Marcus LucuUus per Thracias cum Bessis 
primus oonflixit Rufus. 

5) Eumolpiadam quae nunc Phllippopolls dicitur Rufus [ef. Ammian. 22, 2, 2. 2tf, 10, 4. 27, ^, 12): 
Oraeco nomini apud auctorem invento lordarus hic et c, 283 subsiituii id quod apud indigenas obtinebai prae- 
ierea non traditum. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 29 

Fionia2,H.i.2 Gallogreciain aatem, id est Galatiam, || Syriaci belli ruina convolvit. fuit nam- 224 
qne inter auxilia regis Anthiochi: an fitisse cupidns triumphi Manlius Visus simula- 

c&verit, dubium est. || duobus itaque proeliis fusi fugatique snnt, quamvis sub adventn 
ostis relictis sedibus in altissimos se montes recepissent. Coloscobegi Olympum, 
Tectosagi Magaba insederant. utrimque fundis sagittisque detracti in perpetuam se & 

c«pacem dediderunt: sed alligati miraculo quodam fnere, cum catenas morsibus et ore 
temptassent; cum offucandas in vicem fauces prebuissent. nam Orgiacontis uxor a 
eenturione stuprum passa memorabili exemplo custodiam evasit revulsumque adulteri 
Bof. 11 hostis caput ad maritum reportavit. || Deiotarum si quidem amicum senatus praefecit 225 
Galatiae. sed post haec Caesar eos redegit fecitque in provincias. Cappadoces quo- to 
que sub Epafra rege constituti primum per legatos suos Romanorum amicitias petie- 
runt, dehinc Acnriobarzane rege succedente et a Mitridate expulso ultro se Romano 
servitio dedidemnt magnamque civitatem snam Mazacam in honore Caesaris Caesa- 
ream appellaverunt. post haec iterum sub Claudio imperatore rex eorum Archelaus 
Romae adveniens quasi amicus populi Romani ibique defunctus testamentali voce i& 
Cappadodam Romanis reliqnid et sic iam ex integro in provinciam facta est^). Pon- 226 
tus a Pompeio devicta cum suo rege Mitridate et facta provincia est. Paflagoniae 
Pylemenis rex amicus populi Romani , a multis dum inquietaretur , Romanomm petiit 
auxilium. se quoque dum de inimicis ulcisceretur, defunctus Romanos per testamen- 
tum heredes reliquid. 20 

Bnf. 12 Hactenus intra Taurum : nunc ulterius transgrediamur et quae patriae aut quibus 227 
Bubiugantibns populo Romano coninnctae sint, memorabimus. Anthiocus Syriae for- 
tissimus rex magnum apparatum belli contra populum Romanum commovit. xxx milia 
si quidem armatorum curmsque falcatos quam plures, elefantos innumeros turritos et ad 
instar murale in acie ordine sitos. cui obvians Scipio Africani Scipionis frater in 25 
Asia ad Magnesiam civitatem commissoque proelio Anthiocus victus est, percussumque 
foedus cum Romanis ab Asia discessit et ultra Taurum ex senatus consilio regnare 
permisBus est, filiosque eius in obsidato Romae deductos post patris obitum regnare 
genitali loco concessit^). Cilices cum Isauris piratae effecti et in mari magno saepe 228 
latrocinia concitantes a Servilio proconsule victi et prostrati sunt. hic quoque Servi- 30 
lius primus Romanomm Tauri iugum pervium fecit triumphansque de eomm spoliis 
Isauricus Cilicusque vocatus est^). 



HPV L, 

1 fuit namque] faerint TUyrus 2 m&niUus L uisusj libriy uisos FUyri libri: requiritur Vulso 

4 coloscobegi] Florus {Bamb,)j cologobegit {i&ri .* requiritur Tolostobogi 5 magab» P, magabal V 7 of- 

focandas L in uices L probuissent P 9 hostes HPV 10 galaciae V caesar eos] 

eos cesar eos L redigit V 11 epafro L: epafrace vel africae Rufi Ubri: inteUegUur Ariarathes 

rege om. H amitias L' 12 acuriobarzane] /^PV', acuriobarzabano L: Ariobarzanes Rufua 13 ma- 

zaca V, mathacam L 14 archelaus] a. nomine L 16 cappodociam H intecro P prouincia 

libri 17 paflaconiam HPV^ paflaconia L 18 pylemenis] HPV, pilemens L 19 se] sed L 

romanus H 21 progrediamur L 22 sunt L memorauimus H 23 xxx milia] libri: tre- 

centa mUia vel quadraginta milia libri Rufi 24 elefantes H et om, L 25 murale] HPV, 

mirabUe L 26 asiam L cummissoque H 28 flliumque L obsidatorum aede ductos H 

30 concitantes] exercentes L proconsule] consule H 



1) cum Archelaus rex Gappadocum Romam Tenlsset et ibi diu detentus occubuisset, in provinciae spe- 
ciem Gappadocia migravit Rufua, 

2) elDs fllii regnum Syriae sub clientela popoli Romani retinuerunt Rufut, 

3) isqae de Gilicibus et Isauris triomphant Itaque Isanricus est cognominatus Rufus. 



Digitized by 



Google 



30 lORDANIS 

229 Cyprum Cato clasBe navigera directus inyasit. negantibQS Cypriis hkbere se ali- Rof. 13 
quid magnas illis opes repperit proscriptionibnsque multavit. quod non ferens Gno- 

sius rex eorum veneno hausto semet occidit et sic Cyprus Romana facta provincia^). 
Lybiam , id est Pentapolim, totam a primo illo Ptholomeo Romanis sub libertate con- 
5 cessam tamen resistentibus dehinc Appionis consilium Romano populo subdidit ^) . 
Aegyptus omnis ab amicis Romanorum, id est Lagidis per Ptholomeos possessa. post 
haec Cleopatra et Antonius iure proprio vindicantes et se et illa amittunt. 

230 Montes vero Armeniae primum per Lucullum Romana arma viderunt, per quem Bnf. 14 
et in Hosroine Saracinorum filarchi devicti Romanis se dediderunt. Mesopotamiamque 

10 idem ipse, Nitzebem quoque urbem invasit. post quem Pompeius eadem loca in- 

231 grediens Romano confirmavit imperio. Syriam Coelen iusto proelio Tigrane devicto 
invaserat^). Arabaes et Palestini eodem Pompeio ductante devicti sunt. 

232 Babylonii autem crebro concertantes sepenumero victi , numquam tamen ad in- Rnf. 15 
tegrum domiti sunt. quos tamen primum Lucius Sylla proconsul sub Arsacem eorum 

15 regem devicit ab eoque rogatus per legatos pacem concessit. secundo dum Lucius 
LucuIIus a Pontico regno Tigranem Armeniae regem cum decem et octo milibus superatum 
expelleret, omnemque Armeniam invasam ad Mesopotamiam venit, ibi Nitziben cnm 
fratre regis Parthorum cepit, aequa sorte Persidam cupiens devastare, nisi Pompeius 

233 a senatu directus ei advenisset successor. hic etenim Pompeius ilico veniens , mox »»' <« 
20 noctumo proelio in minore Armenia super Mitridatem inrnens, xlh milia armatomm 

eius prostemens castraque succendit^). unde Mitridatis cum uxore et duobus satel- 
litibus fugiens Bosforo venit nimiaque desperatione detentus venenum accepit. sed 
dum nec sic mors ei accederet, alterum e duobus satellitem rogavit, ut se perimeret. 

234 Pompeius autem maioris Armeniae regem dum persequeretur , cur Tigrani contra Ro- 
25 manos auxilium commodasset ^) , ille in Artaxata urbe regno deposito ultro diademam 

suam Pompeio optulit; sed Pompeius pietate ductus ultro maiorem Anheniam ei con- 
cessit regnare, auferens ab eo Mesopotamiam et Syriam partemque Foenicis cum Ar- 
menia^). nam Bosforianis Colchisque Aristharcum regem Pompeius praeposuit Alba- 
nosque insequens Orodem regem eomm tertio superavit. ad postremum rogatus pacem 



H PV L. — Mur, p. 234" v. 7 amittnnt. 

2 gnosius] Cyprius Rufutt 3 facta] f. est L 4 pemptapolim HP ptholomeo] P, tholo- 

meo H, ptolomeo VL concessa L 5 appionis] libri tt lord. et Rufi consilio L 6 laidis L 

ptholomeos] H^ phtolomeos P, ptolomeos VL 7 iure] libri illam L 9 hosroine] libri 

saracinorum] HPL^ sarracenorum V fllarchi] Rufua, fllorci lihri mesopotamiaque V 10 nitze- 

bem] HPY, nizebem L 13 babyUouii //P, babilonii VL 14 lycius sylla HPV, licius sylla L 

ariiacem e. regem] HPV^ arsacen e. rege L 15 per leg. rog. V lucullus Incius L , 16 tigra- 

nae marmeuiae H regem om. HP 17 ad om. L nitziben] HPV, nuzeben L 21 mitri- 

datis] HP 22 bosforum L 23 dnm nec] necdum L ei mors L satellitnm L 

25 commodasset] PVL^ commendasset H diademam suam] HPVL 26 ultra Uhri 27 foenicis] 

HPVy fenicis L armoenia HV 28 aristharcum] HV^ aristarcum L, aritharcum P 



1) (Gyprum) rex foederatus regebat, sed tanta fuit penuria aerarii Romani et tam ingens opum fama 
Cypriarum , ut lege data Gyprus conflscari iuberetnr : quo accepto rex Gyprius nuntio venenum sumpsit . . . 
Cato Cyprias opes Romam navibus advexit Rufus. 

2) Gyrenas cum ceteris civitatibus Libyae Pentapolis Ptolemaei antiquioris liberalitate suscepimus. Li- 
byam supremo Appionis regis arbitrio sumus adsecuti Rufus. 

3) Syriae Phoenicae (libri foenix vd afantcae) beUo a Tigrane Anneniorum rege receptae sunt Rufus. 

4) castra eius invasit Rufus. 

5) Pompeius auxiliatorem Mithridatis Tigranem Armemorum regem persecutus est Rufku, 

6) cum Armenia om. Ruf\i$. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 31 

concessit. Hiberiam similiter eum Artace rege in deditionem excepit. Saracenos Arar- 235 
basqne exnperans Hierosolimam Indeae captiyavit. cnm Persis foedns percnsso. 
reyertens Dafhensem agmm Antiochenis concessit ob nimiam loci amoenitatem pro 
munere ^) . 4 

FioruB 3. n, 2 His et aliis rebus in Syria bene gestis nnius foedavit avaritia. nam Crassns 236 
consul, dum Parthico inhiat auro, undecim legiones pene cum suo capite amisit. 
c. 10. 11 cuins eonspectu et filius hostilibus telis effossus et ipse peremptus caputque eius prae- 
cisnm cum dextera mann ad regem reportatum Indibrium fuit neque indigno: aurum 
enim liquidum in rictum oris infusum est, ut cuius animus arserat auri cupiditate, 
eius etiam mortuum et exsangue corpns auro ureretur. reliqui vero infelicis exerci- 10 
tus, quo quemque rapuit fuga, in Armeniam Geliciam Syriamque distracti vix cladis 
tantae nuntium retulemnt. 
cf.^Bur is Hac ergo clade Parthi altins animos elevantes per Pacomm ducem Syriam invadunt 237 
' ducemque Labinium, quem dudum ceperant, exercitui praeponentes contra socios, 
id est Romanos in proelio dirigunt. sed Ventidius Bassus Persas sub ntroque 15 
duce Syriam populantes superatos effugat Labiniumque interfecit, Pacomm vero regium 
iuvenem telis undique circumseptum extinxit moxque caput eius dempto et circum- 
lato per urbes que disciverant Syriam sine bello recepit. sic Crassianam cladem 

lord. Ventidius Pacori caput Labiniique morte pensavit. || nec sic contentus populns Ro- 238 
Baf. 18 manus Crassiano interitu oblivisci nisi adhuc saevit in Parthos. || nam Marcus An- 239 
tonius in Madianea ingressus contra eos arma commovit, ubi primum eos superans, 21 
dehinc, cum duabus legionibus inedia hiemeque cormptus vix in Armenia Parthis 

c. 19 sequentibus fugit ibique ereptus est. sub Augusto dehinc Octaviano Armeni cum 240 
Parthis commixti per Claudium Caesarem nepotem Augusti ocius superantur. Armeni 
si quidem utilius rati Romanomm amicitiis reconciliari et proprias sedes incolere, quam 25 
cum Parthis coniuncli et sedes perdere et Romanos infestos habere. 

lord. Sic quoque dum in partibus orientalium Romanus laborat exercitus, occiduae 241 
Fi«ruB 4, 12, 4 plagae infesti sunt. || Norici in Alpibns Noricis habitantes credebant , quasi in mpes 
et nives bellum non posset ascendere: sed mox omnes illius cardinis populos Bren- 
nos Teutonios^j Cennos atque Vendilicos, per eodem Claudio Caesarem Romanus 30 

c. 5 vicit exercitus. quae tamen fuerit Alpinarum gentium feritas , facile est vel per mu- 
lieres ostendere, quae deficientibus telis infantes suos adfiictos humi in ora militum 

c. 6 adversa misemnt. || nec minores his saevitia Hlyri pariter accenduntur. contra quos 242 

c. 7 ipse Augnstns e vicino egressus pontem , unde aqnas transiret, fieri imperavit. dum- 



H P V L Freeulfus /, 7, 7 (5 rniias — 10 areretur). — Mur, p, 234^ v. 20 saevit. 

1 deditione P accepit L sarracenos L 3 amoeniiate PV 5 hiiH H 6 undeciui] 

uude cnm H^ xii Free. ammitit HPV 7 effossus] VL^ effosus HP^, offosus P* 8 ludibrium] 

HPV, ludibrio L Florus indigne L 9 liquidam] indignnm V 10 exsanguine L 11 quo- 

ciimque L fugam L armenia PVL celioiam] HP, ciliciam VL 13 patbi HPV ani- 

mum L 14 coeperant HPV 16 duces P superantos H 18 disciuerant] L, disciuerat 

HPV syria PV 20 interitus L 21 medUnea L: Madaena Rufus 22 armenia] Hif^PVL 

23 fugiit P ereptus] receptns L 24 commixtum L claudium] aimUiter Rufus 27 ro- 

manoa HP** 28 norici] noras qui libri quasi] quia si L in rupes et] P^, inruperet HP^V, 

inmmperet L 29 omnis libri populus HVL brennus L 30 teutonius libri uendi- 

licos] libri claudio] gladio libri 33 illyri] HP, hylliri V, iUi L ascenduntur L 34 augua 

HPV pontes L transire HPV 



1) rediens apud Antiochiam Daphnensem lucum delectatas loci amoenitate . . . consecravit Rufu$, 

2) Teutonios rhon hahei Florua, 



Digitized by 



Google 



32 lORDANIS 

que aquis et hostibus ad aBcensum milites turbarentur, scutum ipse rapuit et viam 
primus ingressus est. tum agmine secuto cum subruptus multitudine pons succidisset, 
sauciis manibus et cruribus, speciosior sanguine et ipso periculo auctior terga ostium 

243 cecidit. Pannonii vero duobus acribus fluviis Drao Savoque vallantur. contra quos riornt 4, i^ s 
5 Duennium misit, qui eos plus velociter vicit, quam eorum flumina cursu rapido cur- 

244 Tunt. Dalmatae similiter silvis commanentes plurimam partem latrocinando vastabant: ©• 10 
ad quos edomandos Vibium mandat, qui eflFerum genus fodere terras coegit aurumque c. 11. 12 

245 venis repurgare. Moesi vero quam feri, quam truces erant? ut unus ducum ante c 13. i4 
aciem postulato silentio *qui vos estis^? inquid. responsum est: *Romani gentium 

10 *domini'. et ille: *ita fiet', inquid, *si nos viceritis'. sed mox ad bellum ventum c. is. le 

246 est, nec classicum audire valuerunt: sic a Marcio superati sunt. Thraces autem c. 17 
antea saepe, tunc tamen Romaetalca regnante sibi a Romanis disciscunt. nam is bar- 
baros et disciplina et signis militaribus adsueverat: sed a Pisone perdomiti in ipsa 

14 captivitate rabiem ostendebant: nam catenas, quibus legati erant, morsibus vellican- 

247 tes feritatem suam ipsi puniebant. Daciam quoque ultra Danubium sitam exindeque c. is 
saepius Dacos gelato Danubii alveo ad furta in Romania transeuntibus Lentulo misso c. 19 
vicit, expulit atque subegit. Sarmatas quoque per eundem Lentulum ultra Danubium c. 20 
pepulit. qui nihil aliud ubi degunt praeter nives pruinasque et silvas habent, tantaque 

19 barbaries in illis est, ut nec intellegant pacem. 

248 Marmaridas vero et Garamantes in orientali hiemali plaga per Quirinum subegit. || c. 41 

2 19 Germanos Gallos Brittones Spanos Hiberes Astures Cantabros occiduali axe iacentes Jf.^jhor. 4, 12, 
et post longum servitium desciscentes per se ipse Augustus accedens rursus servire^**** 
coegit Romanisque legibus vivere. 

250 Cleopatra vero Alexandrinorum regina ex genere Lagidarum Ptholomeorumque f}^\^ 



1970 



1985 



25 succesBor prius contra viri sui Rholomei insidias Gaium lulium Caesarem inter- 

pellavit, qui ob stupri, ut perhibent, gratiam regnum eius confirmavit y ipsamque Hier. mi 
in urbem cum magna pompa Alexandriae remisit regnare. || Cassius ludea capta Hier. 1973 

251 templum spoliavit. occiso vero in curia Romae Caesare || Octavianus nepus eius Hier. 1974 
suscepit Augustus principatum , || quem Antonius dum invideret nihilque laedere lord. 

30 posset, urbem Romam ingreditur et ad partes Aegypti quasi Romanae rei publicae 
provisor accedit. ubi iam viduam a viro regnantem repperiens Cleopatram se quo- 
que cum illa consocians || coepit sibi dominationem parare, nec tacitae, sed patriae Fionis 4, 11, 3 
nominis togae fascium oblitum totum in monstrum illud ut mente ita animo quo- 

252 que cultuque desciverat. anreum in manu baculum , in latus acinaces , purporea 
35 vestis ingentibus obstricta gemmis. diadema deerat, ut regina rex et ipse frue- 

retur. quod Augustus Caesar audiens a Brundisio Calabriae in Epiro , ut eum c. 4 



HPV L Freculfus /, 7, 16 {8 Moesi — 2:< coegit). — Mur. p, 235^ v, 27 Cassiiis. 

1 mil. tarb. ad asc. L ipse arripuit L, rap. ipse V 2 subsecuto L subrutus Florw 

multitudinem HPV snccessisset L 3 specior L ipso periculo] Florw, ipse periculi libri 

auctior] Ubri et Florua {Bamh.)^ augustior Florui [Na%,) v 5 Vinpium Floru$ plus uelocins L 

fluma L 6 saluis L 7 foedere HP, foederet V cogit L" taurumque L 8 fleri 

HPV 10 et] at Fr. inq. flet V uiceretls //P, uixceretls V 11 sic] sed L« mar- 

cios HPV thraces] thracas HPVL^, trac»as L« 12 ante H romaetolca] HPL, romeUlca V 

res nante P sibi om. L^ 14 catenis HP Fr. 17 sarmatus HPy sarbatas Fr. \S ni\ H 

21 gallos om. L brittones] fV., britiones HPVL occiduli V 22 eccedens V 24 cleopatram 

HPVL reginam L lacidarum HPL ptholome-] HV^ tholome- P, ptolome- L hie et deineeps 

2^ eius] ei L que om. L*^ 27 al. cum m. poitapa L 28 exspoliauit L 30 possit Vibri 

egreditur L aeg.] reipb. eg. L 31 ubi] ibi [V) 32 cepit HP, caepit L 33 oblitus totus 

Florui 34 ascinaces L 35 reginam res L 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 33 

a coepta remoyeret tyrannide, transierat. nam Antonins omne Actiacnm litns iam 

claBsibns obsedebat. sed mox nbi ad proelinm vintum est et Caesaris classe illins 

Fioriis 4. II. 8 coepit tnrbarc naviginm , prima dux fugae regina cnm anrea puppe veloqne pnrporeo 

c. 9 in altnm dedit. mox secntus Antonins. sed instare vestigiis Caesar, itaqne nec prae- 253 
parata in oceanum fuga nec mnnita praesidiis utraqne Aegypti comna Paretoninm 5 
atqne Pelusium profuere. prope mann tenebantur. primum fermm occnpavit Anto- 
nius. regina ad pedes Angusti provoluta temptavit oculos ducis. fmstra qnidem. 
c. lonam pulchritudo intra pndicitiam principis fuit. nec illa de vita, qnae anferebatur, 

sed de parte regni laborabat. qnod nbi desperavit a principe servariqne se trinmpbo 254 
c. 11 cognovit, incantiorem nancta cnstodiam, in mansulenm se regum recepit ibiqne maxi- io 
mos, nt solebat, induta cultns in referto odoribus solio iuxta snnm se conlocavit An- 
4. 12, 1 toninm admotisqne ad venas serpentibus sic morte quasi somno solnta est. hic finis 
Eutr. 7. 8 bellomm Augnsti Caesaris tam cum civibus quam cum extraneis. || sic qnoqne Angn- 255 
stns Caesar Octavianus, qno nnllns imperatorum in bellis felicior nec pace moderatior 
Fior.1,12,01.64 fnit, civilissimus in omnibus. || qni ab oriente in occidente, a septentrione in meri- i5 
die ac per totnm oceani circulnm cnnctis gentibns nna pace conpositis lani portas 
Hier. 2029 ipsc tuuc clausit || ct ceusum Eomae cum Tiberio agitans invenit hominnm nonagies 256 
Luc. % 1 trecenta septnaginta milia || omnemque orbem venientis lesu Chri^ti notn pacatum cen- 
Hi«r. 1974. 2015 scri praeccpit || regnavitqne ann. lvi. || sed imperii eius secundo et qnadragensimo 

anno dominus lesns Christns ex spiritn sancto et Maria virgine dens vems et homo 20 
cf. Hier.^i9?4 ^^^^ uascl diguatus est. || qnattuordecem residuos annos post domini adventnm cor- 257 
porali praesentia in pace regnans et ipse singularem optennit principatum et posteris 
eandem imperii potestatem cum sno nomine Angnsti derelinquens rebus excessit hn- 
Eotr. 7. 10 manis, || snccessorem relinquens Tiberium prevignum sunm. 34 

Hier. 2030. 2036 Tiberius Augustns Caesar regnavit ann. xxiii. || qni mnltos reges ad se blanditiis 258 
evocatos nnmquam ad propria regna remisit, in qnibus et Archelaum Cappadocum 
rege. cnius et regnum, postqnam defunctus est, in provinciam verso Mazacam civi- 
Hier. 2047 tatcm cius dc nomine sno Caesaream vocitavit. || huius ergo xviii anno dominns noster 

lesns Christns snb Pontio Pilato in Indaea came passns est, non deitate. 29 

Hier^2£3.m5 Gaius Caesar cognomento Calignla || regnavit ann. m menses x. || hic namqne 259 

Memmium Regulum coegit, nt nxorem snam sibi loco filiae coniugem daret stm- 

mentaqne matrimonii nt pater conscriberet. haec et his similia perpetrans nec non 

Hier. 2054 ct iu tcmplo Hierosolimitano lovis statnam per Gainm Petroninm statnens ^) || et in Ale- 

Hier. 205« xandria ludeos per Flaccum Avilium praefectum oppraemens || postremo a protectoribus 

snis in palatio Romae occisus est anno aetatis vicensimo nono. ss 

E?te!*7^3 Claudins dehinc hnic snccedens regnavit ann. xm m. vim^j. || fecit etiam hic 260 



n P V L Paulut et Freeulfua /, 7, 15 (7 reglna — 12 solata est). — Afur. p. 235^ v, 31 strumentaqne. 

1 a cepta HPL^ accepta V remouere HPV anthonius HV omnem HPV, omniam L 

2 uintum] HP, uinctum V classej HPV^ classiB L 3 regina] Florus, reginae HVL^ re signae P 

4 intrare P* 6 prope] PVLy pompe H primum] prior Flor. occ.] praeocc. L antbonius HP 

7 ducit P 8 pudicitiam] (V), pudiciam HPL oflferebatur Florus 9 laborabat] cogitabat L 

11 in ref.] bi referto in litura V 12 somnio HPV 14 bello L 15 occidente] //(?)PV, occendente 

L meridie] HPV^ meridiae L 18 trecenta] ter(tre)centena Hier, omneque L notum L 

23 eadem HPV 24 praeuignum HP^ pr^^ignum V>, priuignum V^L 27 regem L regnnm] 

HPVL 30 gallicula L binc P 31 mennium L strumentaque] HPVL^, sturnenUque L' 

32 matrimonia ut HPV^ matromonialia ut L simila L 35 aetatis] aet. suae L 



1) GaiuB Petronio praefecto Syriae praecepit, ut in Hierusolymis statuam suam sub nomine lovis optimi 
maxlma poneret Hieronymus. 

2) meiis. VIII dieb. xxviiii Hieronymus. 

loUPAHkM. 5 



Digitized by 



Google 



34 lORDANIS 

Clandias expeditionem in Brittania insulam, qnam nemo ante Inlinm Gaesarem 
neqne post enm qnisqnam adire ansns fnerat. exereitnm dnxit ibiqne || sine nllo saet. n. n 
proelio ae sangnine intra pancissimos dies plnrimam insnlae partem in deditionem re- 
eepit. II Oreadas autem insnlas nltra Brittaniam in oceano positas Romano adieeit im- Eatr. i. c. 
5 perio. II ac sexto qno profectns erat mensae Romae repedavit || ibiqne defnnctns est |?®J \'J^ 
annomm lxuii. 

261 Nero nepns Gai Calignlae regnavit ann. xui m. viii*). || tantaeqne Inxoriae fuit, Hier.2071 2^:: 
ut frigidis et calidis lavaretnr unguentis , || etenim non solum quia non profuit rei lord. 

y pnblicae , immo obfuit nimis. || nam duas legiones in Armenia cum ipsa provincia Buf. 20 

262 simul amisit, qui Parthico iugo servientes gravem infamiam Romanis dedemnt. || inxta uier. 2074 
omne scelus et parricidium , quod in proprios parentes commiserat , || addidit facinus, Hier. 2i)so 
ut ad instar Troiae Romam incenderet || manusque iniciens in Christianos persecutio- uier. msi 
nem concitat ipsosque doctores fidei Petrum et Paulura in urbe interemit, || altemm lord. 
cmci figens, alterum capite plectens. || eoque cum dedecore regno evulso Galba in uier. 1. c. 

15 Hiberia, Vitellius in Germania, Otho Romae imperium arripuerunt, omnesque tamen 
celeri interitu periemnt. 

263 Vespasianus apud ludaeam ab exercitu in regno ascitus regnavit ann. x^;. nam Hi^r. 2tis.> 
relicto filio suo Tito ad expugnationem Hierusolimomm ipse Romae profectus || regna- lord. 

19 vit in pace. 

264 Titus filius Vespasiani idemque Vespasianns, debellator ludeae gentis, regnavit "i^^'^ F^,**^ 
ann. duobus mensibus duobus. || hic namque secundum loseppi fidem undecies cen- uier. 2u>6 
tena milia ludaeomm fame et gladio interemit et alia centum milia captivomm pu- 

blice vendidit. tantam multitudinem in Hierosolymis autem paschalis festivitas adu- 
24 naverat. 

265 Domitianus frater Titi, filius Vespasiani, regnavit ann. xv m. v || tantaeque fuit ^/®^,|**'^^'*'- 
superviae , ut se dominum ab omnibus primum appellari praeciperet || multosque nobi- Hier. 2106 
lium exilio relegans nonnullosque occidens || de substantiis eorum aureas argenteasque Hier. 210: 
sibi statuas fecit. || manusque in Christianos iniciens, lohannem apostolum et enange-io^i- 
listam, postcjuam in fervente oleo missum non potuisset extingui, || Pathmo eum insu- Hier. 2110 

30 lam exulem relegavit, ubi apocalypsim vidit. || cuius cmdelitatem non tolerantes Romani uier. 2112 
in palatio Romae interficere statnernnt || omniaque quod constituerat inritum fore. uier. 2113 

266 Nerva admodum senes regnavit anno uno m. mi. qui ut privata vita lenis, lenior 
fuit in regno nec quicquam profuit rei publicae, nisi quod Traianum se vivente elegit. 

267 Traianus pene omnium imperatomm potior regnavit an. xviu m. vi. || hic enim Eutr'. s, 2 
35 de Dacis Scythisque triumphavit || Hiberosque et Sauromatas Osroenos Arabas Bosfora- Hier. 2118 

nos Colchos edomuit, postquam ad feritatem prompissent. Seleuciam et Tesifontem 

268 Babyloniamque pervasit et tenuit. nec non et in mari mbro classem , unde Indiae 



H P V L Paulu8 h. R. 7, 15 (13 ipsosque — 14 plectens). — Mur. p. 236^* v. 37 Indiae. 

1 britunia] HPVL insula L 2 audire HPV 3 hac H deditione HPV 4 or- 

catas P, arcadas V 7 galigulae V, galliculae L tantaque L lucuriae L 8 unguentis is 

lihri etenim] enim L 10 ammisit /f 12 instrar P inies L 13 urbem L 14 cruce P 

16 celeri om. V 17 iudicem V in om. L 18 suo om. L regnat L 20 uespatiani 

HP 21 iosepbi L 25 uespatlani HP 26 praeciperet] P, praeciperit H, pr(a)eceperit VL 

29 oleo missum] dolio L 31 omniaque quod] //PK, omniaque quae L: senatus decrevit, ut omnia quae 

Domitianus statuerat in irritum deducerentur Hier. fore] fortaase ser. fecere 33 seuuente (?) H 

34 xviii] xuiiii Hieronymxu 36 cholchos L et tesi fontem HPV, et thesifontem L, et esifontem 

Hieronymi Ubri quidamj ctesifontero reliqui : simililer variant libri apud Rufum c. 21 37 babylloniaraque H 



1) m. VII d. XXVIII Hieronymus. 

2) a. viiii m. XI d. xxii Hieronymus. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 35 

Hier/ilSi ^^^^ vastaret, instituit || ibique suam statuam dedicavit^) || et post tot labores apud Se- 
leuciam Isauriae profluvio ventris extinctus est anno aetatis lxiu. ossaque eius in 
uma aurea conlocata et in foro sub columna posita solusque omnium imperatorum 
intra urbem sepultus. 4 

uier. 2133 AdriauuB Italicac Spania natus consubrinae Traiani filius regnavit ann. xxi. hic 269 
i!i«r. 2152 pene nil profuit rei publicae , nisi quod dudum subversas Alexandriam || et Hierusoly- 
Hier,.2i34 mam propriis reparavit expensis || nonnullisque in locis publica relaxavit tributa. || 
uier 2152. 2150 HierusoUmam si quidem suo de nomine Eliam appellans nulli ludaeorum ingredi per- 270 
Knf. 20 misit. II nam claret eum invidum factis Traiani , quia mox ei successit , ilico nulla fa- 
ciente necessitate exercitum ad se revocans Mesopotamiam Assyriamque et Armeniam to 
Persis reliquid, Eufratem fluvium finem terminumque inter Parthos Romanosque con- 
^ji^j^^j^ stituens. || quo regnante Aquila Ponticus scripturas de Hebreo transtulit^). || Adrianus 

morbo apud Baias faciente obiit. 
Hier. 2154 Antouinus cognomcnto Pius cum suis liberis Aurelio et Lucio regnavit ann. xxn 271 
cf. Eutr.^H^g ^* ^* II ®* ®^ ^^° profuit quicquam Antoninus, nullam tamen lesionem eius res pu- i& 
uier. 2176 blica scnsit. II defunctus est duodecimo urbis miliario , in villa sua Lorio nuncupata, 
anno aetatis septnagesimo sexto. 
" Eutr^"! \o Marcus Antoninus, qui et Verus, et Lucius Aurelius Commodus affinitate coniuncti 272 
Buf. 21 aequo iure imperium administraverunt. || e quibus iunior contra Parthos arma movens 
magna egit et fortia Seleuciamque urbem eorum cum quadringenta milia pugnatorum 20 
Hier. 2189 ccpit, c quibus cum magna gloria triumphavit. || senior vero multis bellis sepe inter- 
uier. 2\H5 fuit sepiusquc per duces suos triumphum revexit, maxime de gente Quadorum. || sed 
uier. 2195 uuus iu Altcuo apoplcxiam passns defunctus est, || alter in Pannonia morbo periit. 
uier. 2196 Commodus , filius Antonini, regnavit ann. xm magnnmque triumphum de gente 273 
uier. 2208 rcvcxit Germanica || et post haec in domo Vestiliani strangulatus defecit. 25 

iiier. 2209 Hclvius Pcrtinax maior sexagenario cum praefecturam ageret, ex senatus consulto 274 
imperator creatus regnavit m. vi. hic etenim obsecrante senatu, nt nxorem suam 
Augustam filiumque Caesarem appellaret, ^sufflcere^ inquid, ^debet, qnod ego ipse 
Hfer. L^c! ' i^ivitus rcguavi, cum non merer'. || nimis aequissimus omniumque communis, || qnem 

lulianus inris peritus in palatio eius peremit ipseque postea a Severo occisus est. 30 
Hier. 2210 Severus genere Afer Tripolitanus , regnavit an. xviii ultusque occisionem Per- 275 
Hier. 2214 tiuacis iu luUauo, se quoque Pertinacem appellavit. || hic etenim Parthos et Adiabennos 
contra Romaniam insurgentes mirabiliter superavit. Arabas quoque interiores ita ce- 
cidit, ut regionem eorum Romanam provinciam faceret. sic qnoque triumphans Par- 34 
lON. thicus Arabicus et Adiabennicus dictus est. || hoc regnante Samaritis quidam Symma- 276 



HPVL. 

1 postot P selcuciam H 4 urbe H, urbes V 6 nihil V, nirbil L 7 propriisj publioii 

Hieronymui expansis L relauit V* 8 sl quidem om. L de om, L beliam app. 

HPV, app. heliam L 9 ilico om. L 10 sej re L II eufraten VL 13 facitnte {sie) H 

14 antonius.^, anthonius P^, anthoninus P^ 15 an thoninus tfPVL 16 est] est autem L sna] 

sau V 17 sexto] septimo Hieronymus j)oat sexto add. reg aii. xuiiii iii. i HPV: cf. ad p. 36, 16 

18 anthoninus //''P 19 adm.] diuiserunt L 20 quadringenta milia] HPV, quadrainta milia L: cum 

quadringentis, qiiadragentis, quadrintis milibus libri Rufi 21 cepii] Rufns^ accepit HPVL prava gemi- 

naiione 25 germanita L 26 sexageiiario] septuagenario Hieronymua ex] et P 29 non 

orn. L" merer] HPVj mererer L reete puto 31 uultusque V 32 in om. L adiabennosj 

HPVy adiabenos L 33 romaniam] HPV^ romaiiam L iisurgentes P alabas L* 35 adia- 

bennicus] HPV, adiabenus L 

1) Eiu» itatuae reliqui auetore» non meminerunt. 

2) ef. Epiphanitu de mens. et pond. p. 169^ Petav. : ou xtvoc (Hadriani) t^j (co^eicdTcp ^Tei Ax6Xac * 
^lvcoptCcTO. hidorut ehron. 7tf, 3. 



Digitized by 



Google 



36 lORDANIS 

chns ludaeonim factus proselitus item divinas scripturas ex Hebreo sermone Greca 
lingua transfudit suamque condidit editionem^). post quem pene tertio anno secutus 
Theodotion Ponticus item suam in eodem opere editionem scripturarum conposuit^). Q 
4 Brittanicum bellum exortum, || unde Severus mirabiliter triumphavit. ^^- ^* 

277 Antoninus cognomento Caracalla, filius Severi, regnavit ann. vn. || nam ideo hoc Hi«. 22». 2229 
nomen nanctus est, eo quod eiusdem vestium genere Romae de manubiis erogans 

sibi nomen Caracalla et vesti Antoniana dederit. || sub hoc iterum editio scripturarum ion. 
divinarum, quam quintam nominamus, in Hiericho in doleo reperta est^). || hic etenim Baf. 21 
9 imperator, dum contra Persas movit procinctum, Osroene Edessa defunctus est. 

278 Macrinus praefecturam agens praetorianam imperator creatus est regnavitque anno Hier. 2234 
uno occiditurque Archilaide. 

279 Marcus Aurelius Antonini Caracallae filius templique Heliogabali sacerdos [impe- Hier. ms 
rator factus regnavit ann. iiii. || Emmaus in ludaea constructa et Nicopolim nominata. uier. 2237 
tunc et Africanus egregius temporum scriptor pro ipsa legationem suscepit ad prin- 

15 cipem. II sed imperator, dum nullum genus obscenitatis in regno suo quod non faceret uier. 2235 
praetermittebat, || occisus est tumultu militari. Hier. 2238 

280 Alexander Mamae filius || ignobilis fortunae existens || adhuc iuvenis regni SlS!' ^^ 
moderatione suscepit moxque contra Xersen regem Persarum arma arripiens mirabi- ^°'* ^ 
liter de Parthorum spoliis triumphavit. || sub huius item imperio in Nicopolim Actiar-ioN. 

20 cam, id est Epiro, editio quae sexta dicitur divinarum scripturarum in dolio reperta 

est^). II ipseque Mogontiaco tumulto occiditur militari, || cui successit Maximinus ex Hier. 2251. 2202 
corpore militari in regno. 

281 Maximinus genere Gothico, patre Micca Ababaque Alana genitus matre, || solag**;^ ,3 
militum voluntate ad imperium concedens, bellum adversus Germanos feliciter gessit 

25 indeque revertens, contra Christianos movens intestino proelio, vix tres annos regnans, 
Aquileia a Puppieno occisus est. 

282 Oordianus ammodo puer imperator factus vix regnavit sex annos. hic etenim uier. 225« 
mox Romae ingressus est, ilico Puppienum et Albinum, qui Maximino occidentes 
tyrannidem arripuissent , occidit || lanumque geminum aperiens ad Orientem profectus E^tr. 9, 2 

30 Parthis intulit bellum || indeque cum victoria revertens fraude Philippi praefecti prae- Hier. 2257 
torii haut longe a Romano solo interfectus est. 



H PVL. — Afiif. p. 23tf* r. 6 de manubiis. 

5 anthoDinas A'P caragalla HPV 6 nomine HPVL 7 caragaUa HPV, earalalla L 

anthoniana HPV 8 diuinanim om. L doleo] HPVL 9 peruersas V mouet L os- 

proene HPV, os pene L 10 petronianam L 11 una L archelaide PVL 12 anthoninl 

HPV caracallae] P, caragallae HV, cararalle L 13 factns om. V 14 egreius L a prin- 

cipe HPVL 15 in . . . praetermlttebat] preterroittit in r. b. q. n. f. L 16 j>o$t militari add, reg- 

nauit ann. xiii libri; cf. cu2 p. 35, 17 17 mamae] lihri flils P ignobm lihfi IS mode- 

ratione] HPVy moderationem L 19 spoli^is P inicopolim P 21 magontiato L, mongontiaco V 

23 genitus matre genitus L 24 germanicos L 26 pupieno P 28 maximino] HPV, maximi- 

num L 29 occidentem L 30 pathis HP 31 longue L 

1) ef, Epiphanhu de pond. ei mms. p. 17^ Petav. : ht toi^ tou Sei»T)pou yp6voic S6fj.(Aa^6c tic ^[ml' 
pek7}c xfiiv Trap' aOTolc oo;p«v . . . dYavaxr/)Oac xaTd t^c ISlac ^uXfjs irpo[o£pxcTai] 'louSatoic xal icpootjXu- 
Tc6ei. Jsidorus ehron, 61, 2. 

2) ef. Epiphanias de pond, et mens. p. 172* Petav, : (jLrrd touto hk xord nila^ h t^ i^c XP^*^ ' * * 
Beo^OT(cDV Ti5 IlovTtxis . . • ISlcuc xal a^Tic iHhonLt. Uidorus ehron. 79, 2. 

3) ef. Epiphaniui t. e. : h hk t(|> i^l6[U]^ a^ToO (Caracallae) hti eupidrjaav xal ^(pXoi rjjc it^fi.im}c i%- 
h6otmQ iv ic(doi( ^ 'i^P*X4* xcxpup,|x^ai [wz^ dfXXoiv pipX((»v 'E^paixdav xal 'EXXTjvixfiv. Jaidorus ekron. 82, 2. 

ii 4) ef. E^piphanius p, 17 4*^ : ht \Uai^ t&v ^p^vov to6to)V (imperii Alexandri) e^tp^&T) {xtt) fx^oou %al 

auT^ iv Tr(^tc xexpu(ji(iiv7] iv Nixoir(5Xei tiq irpic 'Axt(^. Jsidorw ehron. 84, 2. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 37 

Hier. 2X1 PhiUppus in imperio impudenter ingressus est regnavit ann. vn. hic etenim filium 283 

suum idem Philippum consortem regni fecit ipseque primus omnium imperatorum 

Hier. 2282 Christianus eflfectus est || tertioque anno imperii sui festivitatem Romanae urbis , mil- 

g^JjJl^j lesimo anno quod expleverat, caelebravit || urbemque nominis sui in Thracia, que di- 

cebatur Pulpudeva, Philippopolim reconstruens nominavit. 5 

Hiar. 2268 Dccius c Paunouia inferiore Budalie natus occisis Philippis utrisque regnavit 284 

an. uno et mensibus tribus. armaque in Christianos erecta ob Philipporum nominis 
Hiw*22^ odium. II ipse bellantibus Getis || cum filio suo crudeli morte occubuit Abritto. 
Hier. 2269. 2270 Gallus ct Volusiauus regnaverunt ann. ii m. iiii. jj hi cum adversum Emilianum, 285 

qui in Moesia res novas moliebatur, ex urbe profecti essent, in Foro Flamminii in- lo 

terfecti sunt. 
Hier. 1. c. Emilianus vero tertio mense invasae tyrannidis extinctus est. 286 

Hier. 2271 Valerianus et Gallienus , dum unus in Retia a militibus , alter Romae a senatu 287 

Hier. 2274 in impcrio levarentur, regnaverunt an. xv. || V^-lerianus si quidem in Christianos per- 

secutione commota statim a Sapore rege Persarum capitur ibique servitute miserabili is 
Hier. 2276. g77 conscnescit. || Gallieuus illius exitum cemens Christianis pacem dedit. || sed dum nimis 

in regno lasciviret nec virile aliquid ageret, Parthi Syriam Ciliciamque vastaverunt, || 
Hier. 2277. g78 Germani et Alani Gallias depraedantes Ravennam usque venerunt ^) , l| Greciam Gothi 
Hier. 2280 vastaverunt , Quadi et Sarmatae Pannonias invaserunt , || Germani rursus Spanias oc- 
Hier. 22S5 cupaveruut. II idcirco Gallienus Mediolani occisus est. 20 

oro8''7^ Claudius regnavit ann. i m. viiii. || qui Gothos iam per xv annos Illiricum Mace- 288 

doniamque vastantes bello adortus incredibili strage delevit, scilicet ut in curia ei 
Hier. 2287 clypeus aureus et in Capitolio statua aurea poneretur. || occisusque Sirmium est. 
Hier. 1. c. Post cuius mortcm Quintilius frater eius a senatu Augustus appellatus octavo 289 

decimo imj^erii sui diae Aquilaeia occisus est. 25 

Entr. 9, ?3 Aurelianus Dacia Ripense oriundus regnavit an. v m. vi. || qui mox Tetricum 290 
orU' 7, 23 apud Catalaunos prodente exercitum suum Gallias recepit || expeditioneque facta in 
Hier. rm Danubium Gothos magnis proeliis profligavit || cultoresque divini nominis persecutus 
Bnf. 23 est. II Odenathus Palmyrenus ante ipsum collecta rusticorum manu Persas de Mesopo- 29 
Rnf. 24 tamia expellens ipse ea loca invaserat. || quem uxor sua occisum Orientis tenebat im- 29 1 

perium : contra quam expiditionem suscipiens Aurelianus apud Hymmas vicino Antio- 
Hier. 2292 chiac superavit Romaeque in triumpho suo vivam perduxit || ac dehinc secundo arri- 

piens expeditionem inter Byzantium et Heracleam in Caeno Frurio viae veteris occiditur. 
Hier. 2293 Tacitus rcguavit ann. vi. quo occiso apud Pontem suscepit imperium Florianus 292 

tenuitque diebus Lxxxvin. similiterque et ipse apud Tharso interfectus est. 3,5 



HPVL, ^ Mur. p. 237« v. 19 Spanias. 



1 imperio] HPVL est om. PL anD. yii] ann. uiii H 2 idem] id est VL 5 pM- 

lippolim L 7 erecta] orta L*» 9 hic H 10 moesiam HPVL moli»batur P*», moUabatur i* 

12 tyranndis P 13 galienus L 14 persecutionem in chr. L 16 galienus HPL 17 par- 

thU V ciliamque H 19 qua die et H 20 galienus HPL mediolane HPV, mediolanii L 

21 cladius P", ««««dius V* gthos P*^ macedoniaque V 22 adortos libri ingredibili P 

pott deleuit in$, senatus ingenti honore eum decorauit Afur. eorUra Ubros 23 sirmium] HPVL 24 oc- 

tauo decimo] xuii Hieronymi libri pUrique cum Eutropio ei Orotio * 26 tetricum] H^PVL^ tetric«« H" 
28 danubium] HL^ danuuium PV diuini] diui H 29 mesopotamiae HP^ mesopothamiae V 

30 ea] ae P 31 aurilianus P hymmas] HPj hymas V, himmas L 32 dehinc] deinde L 

33 caenofurio V'L 34 annis ui» L qui V pontem] Pontum Hier, 35 Ixxxuiiii L 

similiter L tharso] HPV, tarso L 

1] Hieronymus ad a, 2277: Qallieno in omnem laseiviam dissoluto Germani Ravennam usque venerunt; 
ad a, S278: Alamanni vastatis Qalliis in Italiam transiere. 



Digitized by 



Google 



38 lORDANIS 

293 Probus regnavit an. vi m. nii. || hic etenim Gallos et Spanos ') vineas habere per- mer. 22$« 
misit. II quo tempore Satuminus magister militum, dum ad restaurationem Antiochenae mer. 22^ 
civitatis missus fuisset, arrepta ibidem tyrannide mox oppressus est et Appamiae in- 
terfectus. || ipse quoque imperator Probus tumultu militari Sermio in turre quae voca-'Hier. 2299 

5 tur Ferrata occisus est. 

294 Carus cum filiis Carino et Numeriano regnavit an. n, oriundus Narbona Galliae. Hier. 2300 
hic admirabiliter pene omnem Persidam vastatam novilissimas eomm urbes occupavit 
Cochem et Ctesifontem. || bellum Sarmaticum feliciter superavit. || ipse quoque Cams g^*J; ^ 

9 super Tigridem amnem dum castra metaret, fulmine ictus occubuit. 

295 Numerianus autem oculomm dolore tentus dum in lecticula veheretur , soceri sui mer. 2301 
Apri insidiis occisus fetore cadaveris vix tertio die est agnitus. Carinus vero apud 
Margum in proelio victus occiditur. 

296 Dioclitianus Delmata, scribe filius, imperator electus regnavit ann. xx. hic etenim Hier. 2*02 
mox in regno levatus est, ilico Apmm in militum contione percussit, iurans sine suo 

15 scelere illum Numerianum interemisse. || et mox in consortio suo Maximianum Her- uier. 2303 
culium ascivit. qui Maximianus rasticomm multitudine oppressa, quos Bacaudas di- 

297 cunt , pacem Galliis reddidit. || quo tempore Carausius sumpta purpura Brittanias Hier. 2301» 
occupaverat, Narseus rex Persamm Horienti bellum intulerat, Quinquegentiani Afri- 

298 cam infestaverant , || Achilleus Egyptum invaserat. ob quae Constantius et Galerius Hier. 2306 
20 Maximianus Caesares adsumuntur in regno. quomm Constantius, Claudii ex filia ne- 

pus fuit : Galerius in Dacia non longe a Serdica natus. || atque ut eos Dioclitianus Hier. 2307 

etiam adfinitate coniungeret, Constantius prevignam Herculii Theodoram accepit, ex 

qua et sex liberos procreavit : || Galerius autem Valeriam Dioclitiani filiam accepit, Hier. 230» 

299 utrique pristino matrimonio repudiantes. || Carpomm si quidem gens tunc devicta et Hier. 2311 
25 in Romanum solum translata est. || tunc etenim primus omnium imperatomm Dio- Hier. 2312 

clitianus adorari se ut deum praecepit et gemmas vestibus calciamentisque insemit || 
diademaque in capite^), || cum ante eum omnes clamidem tantum purpuream, ut b.^^^^- , 

300 privatis disceraerentur , habebant et ut ceteri iudices salutabantur. || adsumpta ergo uier. 2314 
unusquisque principum expeditione Dioclitianus Aegypti tyrannum octavo mense de- 

30 victum provinciam cunctam subegit. || Maximianus Herculius in Africa Quinquegentia- oroe. 7. 25 
nos exsuperavit. || Constantius iuxta Lingonas una die lx milia Alamannoram cecidit. Hier. 2317 

301 Galerius Maximianus victus primo proelio a Narseo ante carpentum Dioclitiani pur- 
puratus cucurrit. || qua verecundia conpunctus secundo viriliter dimicavit , superavit oros. 7, 25 

34 Narseum, uxores eius abegit ac liberos, et condigno honore a Dioclitiano susceptus 

302 est. II post quam victoriam mirabiliter Dioclitianus et Maximianus Romae triumphave- Hier. 2320 



H P V L. — Mur, p. 237^ v. 25 -rum Dioclitianus. 

3 tyraiinidem HPVj tirannide L appamiae] Hier. {Freher.), apramiae libri 4 tumulta H 

6 fllio L 8 et ctesif.] H, et tesif. K, ectesif. P, et thesif. L 9 flumine HPV 10 ureretur L 

13 dioclet- P dalmata VL etenlm] ergo L 17 gallis libri 18 parsarum fl* 19 !n- 

festauerat HPVy uastauerant L gallerius P 20 regnum L 21 longne L ut] ad L 

dioclitianus] HPy diaclit. L, dioclet. V 22 coniungerent HV, coniungeraent P, coniungnerent L 

praeuignara HP thodoram //PV, theodaram L 23 dioclitiani] HPV 24 utrisque P prl- 

stino matrimoiiio] HPVy pristina matrimonia L 25 solium L dioclitianus] HPVy dioclitionus L 

27 diademateque libri clamidem] HL, clamide PV purpuream] L, purporea P, purpurea F, pur- 

pureo H 29 expeditionem L dioclitianus] HVL 31 ligonas libri 32 dioclitiani] HPVL 

33 occurrit L 34 cum digno libri diocUtiano] HL, diocletiano PV 35 dioclitianus] HPL, dio- 

detianus V 

1) Qallos et Pannonios Hieronymiu. 

2) diadema suo errore addidii lord. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 39 

runt antecedentibus sibi liberis uxoribusque regis Persarum praedaque illa ingenti gen- 
Hier. 2317 tium divefsarum. || sic quoque concitata persecutione in Christianos Dioclitianus .... 

4 

Hier. 2377 Cappadociamquc defunctus est Constantius. 303 

Hier. 237M luHanus apostata regnavit an. uno m. viii , relictaque Christianitate ad idolorum 304 
cultura conversus est multosque blanda persecutione inliciens ad sacrificandum ido- 
Euir. 10. K. lis conpulit. II ipse si quidem vir egregius et rei publicae necessarius Parthis ingenti 
Hier. zm apparatu intulit bellum. || ubi proficiscens Christianorum post victoriam sanguinem 
Eutr. 1. c. diis Buis votavit || nonnullaque Parthorum oppida in deditione accepit multaque vi lo 
oro8. 7, 30 populatus cst , castraquc aliquandiu apud Ctesifontem habuit. || unde egressus , dolo 305 
cuiusdam transfugae in deserta perductus, cum vi sitis, ardore solis confectus periret 
exercitus , ipse tantorum discriminum anxius , dum per vasta deserti incautius evaga- 
Hier. 1. c. tur , ab obvio quodam hostium equite conto || ilia percussus interiit anno aetatis suae 

trecesimo tertio. post quem sequenti diae ab exercitu lobianus primicerius domestico- io 
rum in regno ascitus est. 
uier. 'im lobianus regnavit menses octo. qui mox rerum necessitate conpulsus Nitzibim 306 
et magnam Mesopotamiae partem Sapori Parthorum regi contradedit ipseque odore 
prunamm offucatus defunctus est Dadasthanae anno aetatis xxxiii. lo 

Hier. iasi Valentinianus et Valens regnaverunt ann. xiii m. v. nam Pannones erant Ciba- 307 
lenses utrimque germani. in Nicomedia tribunatum Valentinianus agebat*), qui impe- 
rator creatus fratrem Valentem consortem regni adsumpsit. ipse vero egregius et 
Aureliani similis moribus , nisi quod severitatem eius nimiam et parcitatem quidam 
lord. crudelitatem et avaritiam causabantur. || relicto germano Orientali in regno ipse Espe- 24 
Hier. 2.i%7 rium tcnuit. II quo tunc regnante alter Valentinianus in Brittania tyrannidem adsu- 308 
Hier. 2382 mcus iu contincnti oppressus est. || Constantinopolim quoque Procopius quidam contra 
Valentem insurgens nihilque praevalens urbe egreditur, et in Frygiam Salutariam ty- 
rannizans extinctus est, multique partis Procopianae caesi atque proscripti. Valens ab 
Eudoxio Arrianorum episcopo suasus et baptizatus contra orthodoxos infestus insurgit. || 29 
^cTc ^lo Gratianum filium suum Valentinianus Ambianis imperatorem constituit , || quem habuit 309 
Hier. xm de Severa priore iugale || et contra Saxones Burgutionesque , qui plus lxxx milia ar- 
nier. m\ matorum primum Reni in limbo castra metassent , movit procinctum , || sed apoplexia 
subito et sanguinis eruptione^) Bregitione defunctus est. 

HPVL. — Mur. p. 238^ v. 32 movit. 

1 ante] Hieronymus L, actae HPV ingentU libri 2 dioclitianus] HP, diocletianus VL 

hiatum non indiccmt HP^V: hic multa transilita sunt mxrrgo P^; hoc in loco multum deest margo L: Constan- 
tius Mopsucrenifl inter Ciliciam Cappadociamqne moritnr anno aetatis xly Hieronymus 2377; in itinere inter 
Ciliciam Cappadociamque defunctns est Orosiua 7, 29 6 christinitate H 7 cnlturam L sacri- 

fandum H 8 pathis HP, paythis V 9 ubi pr. in litura V 10 non om. L* deditione] 

HPV, deditionem L que om. L 12 solis om. L 13 ancsius HP euacAtur HPV 

15 trecesimo tertio] xxxii Hieronymui exercito HP primicerius] L, prymicerius Vy primicyrius /^P 

17 nitzibim] HV, nitzibin PL IS contradedit] libri: tradidit Hieronymua 19 dadasthanae] HPV, 

dadastanae L xxxiii] sie Hier. {Petav. et Middl.) cUm Eutropio 10, 18^ xxxiiii Hieronymi libri pUrique 

20 xiii] xiiii Hieronymus 21 utrique L ualennianus P 22 fr. suum L egreius L 

23 aureliano L nimiam] miam P" 24 esperium] HPV, isperium L 25 brittaniam libri 

27 frigiam VL 29 arrinorum H orthodochos L, orthoxos V 30 ambianus L 31 seuera] 

serua libri burgutionesque] HPV, burgundionesque L cum Hieronymo 32 primo V 33 san- 

guis L Brjgetione requiritur 



1} Valentinianus tribunus scutariorum . . . apud Nicaeam Augustus appellatus Hieronymus. 
2) subita sanguis eniptione, quod Graece apoplexis vocatur Hieronymus. 



Digitized by 



Google 



40 lORDANIS 

310 Tunc Gratianas Valentiniano fratre de lustina Beconda uxore natu in regno 80« »» « «, 5> 
congortem adsumit. nam Valentimanus senior dudum laudante Severa uxore sua 
pnlchritudine lustinae Bibi eam sociavit in matrimonio legesque propter illam con- 

cessit. ut omnes viri, qui voluissent, inpune bina matrimonia susciperent, quia ideo 
& populosas fore gentes, quia hoc apud* eos solemne est et multarum uxorum unus 

311 maritns auditur. acceptaque ergo, ut diximus. Yalentinianus lustina edidit ex ipsa 
quattuor filios, Valentinianum supra dictum imperatorem et Gratam lustamque et 
Gallam. de qua Galla dehinc Theodosius imperator Flacilla defuncta, quae Archa- 

9 dium Honoriumque pepererat , Placidiam generavit, || quae mater fuit modemi Valen- cf. c. sr 

312 tiniani iunioris imperatoris. sed nos ad propositum redeamus. || Valens imperator Hier. iwi 
lege data, ut monachi militarent, nolentesque iussit interfici. ^uando et Theodosius 
Theodosii imperatoris postea pater multique nobilium occisi sunt Valentis insania. || ^ r- ^ 
Gratianus imperator Alamannorum plus xxx milia apud oppidum Argentarium Gallie Hier. 2393 

313 in bello prostravit Galliasque pacavit. gens Hunnorum super Gothos inruens certos 
i& ex ipsis subiugat, alios fugat. qui venientes in Romania sine armorum suscepti 

depositione per ayaritiam ducis Maximi fame conpulsi rebellare coacti sunt, superati8-y;'v,^*;.v ^ 

314 que Romanis in congressfone funduntur in Tracias. contra quos Valens ab Antiocia 

exire conpulsus in Thraciam proficiscitur ibique |1 lacrimabili bello commisso imperator Epit. 4$, 2 
sagitta saucius in casa deportatur vilissima, ubi supervenientibus Gothis igneque 

20 supposito incendio concrematus est. || Gothi vero occiso imperatore iam securi ad ur- socr. 5, 1 
bem properant Constantinopolitanam , ubi tunc Dominica Augusta Valentis uxor multa 
pecunia plebi largita ab urbis vastatione hostes submovit regnumque cognatis, usque 
dum ille Theodosium ordinasset, fideliter viriliterque servavit. 
3J5 Theodosius Spanus, Italicae divi Traiani civitatis a Gratiano Augusto apud Sir- Marc«u. 37» 

25 mium post Valentis interitum factus est imperator || regnavitque an. xvii; || veniensque ^J^ J^^* 
Thessalonica ab Acolio sancto episcopo baptizatus est || ammodumque religiosus ec- lord. 
clesiae enituit || propagator rei publiceque defensor eximius. nam Hunnos et Gothos, Epu. 4», & 
qui eam sub Valente defetigassent , diversis proeliis vicit atque a prava vastatione 

316 conpescuit. cum Persis quoque petitus pacem pepigit. Maximum autem tyrannum, c. e 

30 qui Gratianum interficerat et sibi Gallias \indicabat, apud Mediolanum *), || una cum Va- oros. 7, 31. 35 

317 lentiniano imperatore adgrediens ab Oriente, clausit cepit occidit. || Eugenium quoque 5?o8. ^»*' 
tyrannum atque Arbogasten divino auxilio praeditus vicit deletis eorum decem mili- 

bus pugnatorum. hic etenim Eugenius confisus viribus Arbogasti postquam apud 
34 Viennam Valentinianum extincxerat, regnum invasit, sed mox simul cum vita impe- 

318 rium perdidit. || nam occiso Arbogaste desperans sua se manu peremit^). omnesque orot. 7, 35 
inimicos Theodosius superatos || in pace rebus humanis apud Mediolanum excessit Kptt. 48, 1» 



HPV{\0 Valens — 29 conpescuit) 8L Paulua h. R. 11 , 7 (1 Valentiniano — 8 OaUam). 12, 7 
(8 de qua — 10 Imperatoris). II, 11 (20 Gothi — 23 servavlt). 

1 ualentiano Ubri fratre] HPVL secunda] se secunda HPV uxorem HPV natu] HPV, 

natns L 2 consorte V 3 pulchritudine] HV 6 accepteque] HPV, accepU L 8 flaciUa] 

HPVL^ Paulua, facilla L*» archadium] libri aemper 9 pepercat H placidam V 1 1 theo- 

sius thodosii 8 13 ArgenUriam Hier, 15 uenites 8 romania] libri dep. susc. L 

16 coati 8 17 in congr.] congr. L 18 exire hs p hp conpulsus 8 19 casa d. uilissima] libri 

20 incrematus L 21 constantinopoliUna 8 mulU pecunia] HPV8 PauLus, mnlUm pecuniam L 

22 cognatis suis L 23 flliter 8 24 grationo L 25 decem et septem 8 26 thessalonica 

HVL, thesalonica P regiosus P 27 propagatur HPV 31 coepit H 32 pred. aox. L 

34 ueniennam HP extincxit L imperium] regnum L 



1) apud Aquileiam Epitomt. 

2) Eugenius captus atque interfectus est: Arbogastes sua se manu perculit Orosius. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 41 

utramque rem publicam utrisque filiis quietam relinquens. corpus eius eodem anno 
Gonstantinopolim adlatum atque sepultum. 

Marc. 395 Archadius et Honorius fratres filii Theodosii imperatoris utrumque imperium 319 
divisis tantum sedibus tenere coeperunt, id est Archadius senior Constantinopolita- 
nam urbem, Honorius vero Romanam. tunc Rufinus patricius Archadio principi insi- & 
dias tendens Halaricum Gothorum regem, ut Grecias devastaret, missis clam pecu- 
niis invitavit. porro detectus Rufinus ab Italiae militibus et Archadio cum Gaina 
comite missus^j, ante portas urbis detruncatus est caputque eius et dextera manus 

Marc. 396 Constantiuopolim ad ludibrium circumductum || uxoremque eius exulatam opes cunctas o 

Marc. 398 Eutropius spado promeruit. || Gildo tunc Africae comis a Theodosio dudum ordinatus, 320 
ac si iuvenilem regnum utrumque despiciens, sibi velle coepit Africam optinere et a 
fratre proprio Mascezel dum se vidisset detectum oppressionique vicinum, propria se 

Marc. 399 mauu percmit. || Gaina vero supra nominatus comis Constantinopolim civile bellum 

Marc. 400 commovcns totam urbem igni ferroque turbavit || fugiensque Hellisponto piratico ritu 

vivebat. contra quem navali proelio dato multi Gothorum eius extincti. ipse quoque is 

Marc.405bello cvadeus mox tamen capite plectitur. post cuius oppressionem || Isauri per mon- 321 
tem Tauri discursantes ingens dispendium rei publicae inportarunt. contra quos 

Marc. 406 Narbazaicus directus maius continuo rependit incommodum. |( Hesperia vero plaga 
in regno Honorii imperatoris primum Radagaisus Scytha cum ducenta milia suorum 
inundavit. quem Huldin et Sarus Hunnorum Gothorumque reges superantes omnes 20 

Marc. 408 captivos, quos rctulerant, singulis aureis vendiderunt. || Stilico vero comis, cuius duae 322 
filiae Maria et Hermantia singulae uxores Honorii principis fuere et iitraeque virgines 
sunt defunctae, spraeto Honorio regnumque eius inhians Alanorum Suavorum Vanda- 
lorumque gentes donis pecuniisque inlectas contra regnum Honorii excitavit, Euche- 
rium filium suum paganum et Christianis insidias molientem cupiens Caesarem ordi- 25 
nare. qui cum eodem filio suo detecto dolo occisus est. quo anno et Archadius 
Orientalis imperator, regnans post obitum patris ann. xiii, defunctus est. 
lord. Theodosius iunior Archadii filius loco patris successit in imperio, aduliscens egre- 323 
Marc. 450. 410 gius, || regnavitquc an. XLin. || Halaricus rex Vesegotharum vastatam Italiam Romam 

ingressus est opesque Honorii Augusti depraedatas Placidiam sororem eius duxit capti- 30 
vam, quam post haec Atauulfo successori suo, in matrimonio ut acciperet, delegavit. || 

Mare. 411 Constautinus tunc quidam Gallias occupatas invasit imperio filiumque suum Con- 324 
stantem ex monacho Caesarem ordinavit. sed mox ipse apud Arelatum, filius eius 

Marc. 412 apud Vieuuam regnum cum vita amiserunt. || itemque eorum exitu inmemores lobinus 325 



// P 5 (3 Archadiua — 10 promeruit ei 18 Hesperia — 31 delegavit) V L. — Mur. p. 238^ v. 4 tantum. 

1 quietam om. L* 6 haralicum L* pecunis P** 7 gaino L 8 detruncatum L 

que om. L dextra 8 manus] L, manu HPVS 9 exultam P 13 gaino L 14 tur- 

bauit] uastauit L hellisponto] HP, bellesponto V, hellespontu L ritu] itu L** 16 per] post // 

18 hesperia u. plaga] libri 19 ragadaisus V duocenta PSL 20 hunorum V 22 herman- 

tia] HPVLy hermancia S: reqwritur Thermantia 23 spraeto] 5, spracto HPV^ spreto L alanorum] 

alamannorum L Sueuorum MarceUinus 24 domis L 25 pacanum HPVSy pagano L et] 

e L molientes L 28 loko HP segregius P 29 reg annis L xlii MarceUinus 

30 placidam V 31 athaulfo L, azauulfo V 32 constantius L imperio] HPVL post im- 

perio quod addunt cod. Vind. 203 et edd. : statim hostes eius contra eum seuientes flliumque illius regno 
priuare cupientes roonachum eum fecerunt: ipse sanus a gallia reuertens statim fllium suum ahttt a libria 
bonis et a MatcelUno 33 ipso L alatum P** 34 uiennum HP^ niennium L amiserunt] 

perdidit L exitu] HPVL iobinus] HP^^V, iob*nu8 P'' 



1) ab Italicis militibus oUm cnm Gaina comite Arcadio missis MarceUinu$. 

lOKDAMBB. 



Digitized by 



Google 



42 lORDANIS 

et Sebastianns ibi in Galliis tyrannide moliuntiir: sed et ipsi ilico esse desiemnt. H 
Haeraclianus post haec cum septingentis et tribus navibus *) armatis ad urbem Romam Marc. m 
depraedandam advenit; contra quem Marinus comis egressus sic eum pertermit, nt 
4 tantum cum una nave Cbartagine fugiret, ubi mox ingressus interfectusque est. | 

326 Valia rex Vesegotharum facta pace cum Honorio Placidiam sororem eius reddidit, | lurc. iu 
quam Constantio patricio , qui eam revocaverat , in matrimonio iungens || Honorins Stre^^a 
rebus humanis excessit. || Maximus et lovinus de Spanias ferro vincti abducti atque Mare. 422 

327 interfecti sunt. || lohannes vero Honorio defuncto regnum occidentalem invasit. contra mmc. vj 
» quem Placidia creatam Augustam et Valentinianus tilius eius Caesar diriguntur. || 

328 quem et dolo potius Asparis et Ardaburis quam virtute Aetii ^) superant. occisoque Mirr. w, 
lohanne tyranno Valentiniauus Ravenna imperator a patruele Theodosio ordinatur. || 
cuius germana Honoria dum ad aulae decus virginitatem suam cogeretur custodire, Jtlt^s/* 
clam misso clientulo Attilam Hunnorum regem invitat in Italia. cumque veniente 
Attila votum suum nequivit explere facinusque, quod cum Attila non fecerat, cum Eu- 

15 genio procuratori suo committit. quam ob rem tenta a germano et in Constantinopo- 

329 lim Theodosio principi destinata est ^) . || post haec 111 anno Valeutiuianus imperator a M*rc. ir> 
Ronia Constantinopolim ob suscipiendam in matrimonio Eudoxiam Theodosii principis 
filiam venit || datamque pro munere soceri sui totam IUyricum ^) || celebratis nuptiis ad JJJJi , ^ 

330 sua regna cum uxore secessit. || Africana provincia per Bonifatium comitem Vandalis l^\^ ,^^ 
20 tradita et a Romano iure subtracta est, quia Bonifatius, dum in ofi^ensa Valentiniani 

venisset, malo publico se defendere voluit invitatoque ab Spaniis Gizerico Vandalo- 

331 rum rege dolum quod conceperat peperit. || Hunnorum rex Attila iunctis secum Gepidas JJ^^^j ^^ 
cum Ardarico, Gothosque cum Valamir, diversasque alias nationes suis cum regibus, 
omnem Illyricum Traciamque et utramque Daciam, Mysiam et Scythiam populatus est. 

25 contra quem Amegisclus magister militum Mysiae egressus a Marcianopolim fortiter cf. Marc. \\: 
dimicavit, equoque sub se decidente praeventus est, et nec sic quiescens bellare, 
occisus est. 

332 Marcianus imperator regnavit an. vi m. vi. || hic etenim mox defuncto Theodosio mwc. «:. r^ 
in regno ascitus || Pulcheriam germanam Theodosii, quae in palatio iam matura mu-ioN. 



H P V 8{b Valia — 28 m. vi) L Paulus h. R. 13, 2 (6 Constaiitio) . 14, 2 (24 omnem — popiilatus est). 
Frteulfu» 2, 5, 14 (22 Hnnnornm — 27 est). — Mur. p. 239* v. 8 Honorio. 

1 gallls H tyrannide] HPV, tirannidem L desiderunt L 2 haeraclianus] HPL, heraclia- 

nng V septingnentifl L 4 chartagine] HPV'', carthagine L, chargine V** fugiret] libri 

5 unalia 8 rex] ex L 6 iugens P 7 abducti] Marcellinus {cod. Audomar.), aducti P", 

acducti H, adducti P^VLS 10 aecii 5, etii L superant] Buperantur L 11 theosio L 

12 hermana L 13 attiUam P unnorum L italia] HPV8, iuliam L 14 suu V 

15 procuratore P committit] cum militibus H 18 ilricum concelebratis L 19 recessit P 

comitem] principem L uuandalis L 20 romana L offeosa] Hi^ijPVSL oalentiani H 

21 gizerico] L, gyzerico HPV8 uuandolorum X" 22 iunctos Frec. ge«pidas 8, gepidis L 

23 ualamir] HPV, uualamir L", uualamer L*, ualamis 8 24 illicum L, hillyricum V 25 amegys- 

clus Free,, arnegiados 8, arneisclus L martianopolim i9, marcinopolim /f 2G equoque] HPV8, quo- 

que L, equo Free, praeuentum P 28 m. uii P etenim] VL, ««enirn P, enim H theo- 

dosii P 29 theodisii V iam om, L 

1) com septingentis et tribos milibus navium MareeUinus {cod. Audomar.) similiterque Oro$ius 7, 42. 

2) Aetii omiUii MareeUinui reete. 

3) Honoria Yalentiiiiani principis germana . . . dum propter aulae decus ad castitatem teneretur nutn 
fratris inclusa, clam eonoeho misso Attilanem inviUsse Oeiie. 42, Honoria Valentiniani imp. soror ab Eu- 
genio procuratore soo stuprata concepit, palatioqne expulsa Theodosio principl de Italia transmissa Attilanem 
contra Occidentalem rem publicam concitabat MarceUinus a. 434. 

4) cf. Casaiodoriua var, Jl , 1: (Placidia) nuruni sibi amissione Illyrici conip.aravit factaque e«t coii- 
iunctio regnantis divisio dolenda provinciis. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 43 

lier yirginitatem seryayerat, in matrimonio adBumens regnum qnod delicati deeessoreB 
prodecessoresque eius per annos fere sexaginta vicissim imperantes minuerant^ divina 
provisione sic reparavit^ ut exultatio ingens cunctis adcresceret. nam cum Parthis et 333 
Vandalis omnino infestantibus pacem instituit, Attilae minas coBpescuit, Novades 
Blemmesque/) Ethiopia prolapsos per Florum Alexandrinae urbis procuratorem sedayit 5 
et pepulit a finibus Romanorum, obitumque Attilae et Zenonis Isauri interitum, ante- 
quam moriretur, felix conperit infelicium : omniumque inimicorum suorum colla domini 
Marc. 455 virtutc calcans sexto anno sextoque mense regnans in pace quievit. || Yalentinianus 334 
autem occidentalis imperator dolo Maximi patricii, cuius etiam fraude Aetius perierat, 
in campo Martio, per Optilam et Thraufistilam Aetii satellites iam perousso Eraclio lo 
spadone truncatus est. imperium qnoque eius idem Maximus invasit tertioque tyran- 
nidis suae mense membratim Romae a Romanis discerptus est. Gizericus tunc rex 
Yandalorum ab Eudoxia Valentiniani uxore invitatus ex Africa Romam ingressus est 
eamque urbem rebus omnibus expoliatam eandem Eudoxiam cum duabus filiabus 
secum in Africa rediens duxit. 15 

iGN. Leo Bessica ortus progeniae Asparis patricii potentia ex tribuno militum factus 335 
Marc. 457 est impcrator. || cuius nutu mox loco Valentiniani apud Ravennam Maiorianus Gaesar 

oet. 236 est ordinatus , || qui tertio necdum anno expleto in regno apud Dertonam occiditnr 

locoque eius sine principis iussu Leonis Severianus invasit: sed et ipse tyrannidis 336 

Q&^m *^^ tertio anno expleto Romae occubuit. || tunc Leo Anthemium divi Marciani generum 2) 20 
ex patricio Caesarem ordinans Romae in imperio distinavit Bigelemque Getarum 
regem per Ardaburem Asparis filium interemit^). Basiliscum cognatum suum, id est 337 
fratrem Augustae Verinae Africam dirigens cum exercitu, qui navali proelio Gharta- 
ginem saepe adgrediens ante ea victus cupiditate pecuniis vendidit regi Vandalo- 24 

oet. 23» rum, quam in Romanorum potestatem redigeret^). || Asparum autem patricium cum filiis 338 
Ardaburem et Patriciolum Zenonis generi sni instinctu in palatio trucidavit || occisoque 
Get. m 241 Romae Anthemio || Nepotem filium Nepotiani copulata nepte sua in matrimonio apud 
Ravennam per Domitianum clientem suum Gaesarem ordinavit*). qui Nepus regno po- 
titus legitimo Glycerium, qui sibi tyrannico more regnum inposuisset, ab imperio ex- 29 
pellens in Salona Dalmatiae episcopum fecit. sic quoque Leo Leonem iuniorem ex 339 



H PV8 [S Valentinianus — 17 imperator) L Paulus h, R, /5, / (17 apud — 19 invasit; 28 NepuB — 
30 fecit). Freculfua 2, 5, 17 (20 tunc — 25 redigeret). c. 18 (a 30 Leo). — Mur, p. 239^ v. 19 -dis sui. 

2 diuina] diuisl a V 5 floru V 7 moreretur P que om, V 9 autem om, L 

10 obtilam PV et hrauflstilam L: Traustilam MareeUinua persecuBSO // eraclio] VL, heradio 

5, eracclio HP 12 discreptus P* tunc] bia P 13 eudosia L 14 eadem HPV 

15 africa] H(^)PV8, africam L 16 progeniae] HPV, progenie 8, prolenie L 17 nutu] notum librl 

ualentiani HP, ualentinia V apud] mox apud L" 19 Seuerus Oet. 236 eum MarcelUno 20 Ar- 

temium Fr. 21 bigilem L, Bigenem Fr, 22 Ardeburem Fr, 24 ea] HPVj eam L cupl- 

ditatem HPV 25 potestete PVL redigerlt libri 26 generis L 27 flliu V 28 po- 

tiuB V 29 inposuerat L 30 fecit] ordinauit L 



1) BXIfifiuec xal No6pa5e« ajmd Priacum fr. 2/ MueU. : ef, fr, 22. 

2) Anthemium generum fuisse Marciani neque in Oeticis legitur neque apud Mareellinumy habet Euagriua 
2, 16 in epitoma quam ipse ait tumptam eaae ex diUgentiBsima Priaci narratione. 

3) Bes alibi fum memoratur. cf. 8uida9 8, v. : Ap^^o^pioc ul6c 'AoYcapoc ^ewaioc t^ Oup^^ %a\ touc 
T?jv Bp^XTjv icoXXdxtc »aTaSpofA6rcac PapPcipooc eupAoTcBC dicoxpouodlficvoc. 

4) Euagrius l, e, : ixTcipiTceTat hi orpaTTj^i; xaTd riCepfcxo^ BaoiXlexo; 6 rfj; A£ovtoc -yuvaixic dSeX^; 
aexA OTpaxeupidToav dpi0T(v5t)v oyveiXeYp.^rov, iTcep dx^i^iTcaxa Ilploxtp T(p ^T^r^pt itCTC^Tai. 

5) Nee patrcm Nepotis ncc Domitianum hunc reliqui awtorea memorant. 

6» 



Digitized by 



Google 



42 lORDANIS 

et Sebastianas ibi in Galliis tyrannide moliuntnr: sed et ipsi ilico esse desiemnt. || 
Haeraclianus post haec cum septingentis et tribus navibus *) armatis ad urbem Romam M*rc. 4i3 
depraedandam advenit; contra quem Marinus comis egressus sic eum perterruit, ut 
4 tantum cum una nave Cbartagine fugiret, ubi mox ingressus interfectusque est. || 

326 Valia rex Vesegotharum facta pace cum Honorio Placidiam sororem eius reddidit, || M»rc. 4i4 
quam Constantio patricio , qui eam revocaverat , in matrimonio iungens || Honorius SlVc.^23 
rebus humanis excessit. || Maximus et lovinus de Spanias ferro vincti abducti atque M»rc. 422 

327 interfecti sunt. |( lohannes vero Honorio defuncto regnum occidentalem invasit. contra Marc. 424 
» quem Placidia creatam Augustam et Valentinianus filius eius Caesar diriguntur. || 

328 quem et dolo potius Asparis et Ardaburis quam virtute Aetii ^) superant. occisoque Mare. av, 
lohanne tyranno Valentinianus Ravenna imperator a patruele Theodosio ordinatur. || 

cuius germana Honoria dum ad aulae decus virginitatem suam cogeretur custodire, ^lre^lT' 
clam misso clientulo Attilam Hunnorum regem invitat in Italia. cumque veniente 
Attila votum suum nequivit explere facinusque, quod cum Attila non fecerat, cum Eu- 
15 genio procuratori suo committit. quam ob rem tenta a germano et in Constantinopo- 

329 lim Theodosio principi destinata est ^) . || post haec iii anno Valeutinianus imperator a Marc. 437 
Koma Constantinopolim ob suscipiendam in matrimonio Eudoxiam Theodosii principis 



filiam venit || datamque pro munere soceri sui totam Illyricum ^) || celebratis nuptiis ad 



lON. 
M&rc. I. c. 

Qet. 167 



330 sua regna cum uxore secessit. || Africana provincia per Bonifatium comitem Vandalis J^^^ 
20 tradita et a Romano iure subtracta est, quia Bonifatius, dum in ofi^ensa Valentiniani 

venisset, malo publico se defendere voluit invitatoque ab Spaniis Gizerico Vandalo- 

331 rum rege dolum quod conceperat peperit. || Hunnorum rex Attila iunctis secum Gepidas l^^^^ ,j^ 
cum Ardarico, Gothosque cum Valamir, diversasque alias nationes suis cum regibus, 
omnem IUyricum Traciamque et utramque Daciam, Mysiam et Scythiam populatus est. 

25 contra quem Amegisclus magister militum Mysiae egressus a Marcianopolim fortiter cf. Harc. 447 
dimicavit, equoque sub se decidente praeventus est, et nec sic quiescens bellare, 
occisus est. 

332 Marcianus imperator regnavit an. vi m. vi. || hic etenim mox defuncto Theodosio Marc. 457. 4:^1 
in regno ascitus || Pulcheriam germanam Theodosii , quae in palatio iam matura mu- ion. 



H P V 8 {b Valia — 28 m. vi) L Paulua h. R. 13, 2 (6 Constantio). 14, 2 (24 omnem — populatus est). 
FreculfuB 2, 5, 14 (22 Hunnonim — 27 est). — Mur. p. 239« v. 8 Honorio. 

1 gallis H tyrannide] HPV, tirannidem L desiderunt L 2 haeraclianns] HPL, berarlia- 

nii8 V septingnentis L 4 chartagine] HPV^, carthagine L, chargine V fugiret] libri 

5 uualia 8 rex] ex L 6 iugens P 7 abducti] Marcellinus [cod. Audomar.), aducti P", 

acducti H, adducti P^VL8 10 aecii 8, etii L superant] superantur L 11 theosio L 

12 hermana L 13 attillam P unnomm L italia] HPV8, iuUam L 14 suu K 

15 procuratore P committit] cum militibus H 18 ilricum concelebratis L 19 recessit P 

comitem] principem L uuandalis L 20 romana L offeosa] H{;iiPV8L nalentiani H 

21 gizerico] L, gyzerico HPV8 uuandolorum X" 22 iunctos Frec. ge^pidas 5, gepidis L 

23 ualamir] HPV, uualamir L", uualamer L*, ualamis 8 24 illicum L, hiUyricum V 25 arnegys- 

clus Free.y arnegisdus 8, arneisclus L martianopolim ^S, marcinopolim /f 2G equoque] HPV8, quo- 

que L, equo Frec» praeuentum P 28 m. uii P etenim] FL, »*enim P, enim H theo- 

dosii P 29 theodisii V iam om. L 

1) cnm septingentis et tribus milibus navium Mareemnus (cod. Audomar.) similiterque Orosiua 7, 42. 

2) Aetii omiUii MareelUnus reete. 

3) Honoria Yalentiniani principls germana . . . dum propter aulae decus ad castitatem teneretur nutn 
fratris inclusa, dam eunaeho misso Attilanem invitasse Oetic. 42, Honoria Valentiniani imp. soror ab Eu- 
genlo procuratore suo stuprata concepit, palatioqne expulsa Theodosio principi de Italia transmissa Attilanem 
contra Occidentalem rem publicam concitabat Marcellinus a. 434. 

4) cf. Casaiodoriua var, ^i , / ; (Placidia) nuruni sibi amissione Illyrici coniparavit factaque est coii- 
innctio regnantis divisio dolenda provtnciis. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 43 

lier virginitatem seryaverat, in matrimonio adsnmens regnnm qnod delicati deeessoreB 
prodecessoresque eius per annos fere sexaginta vicissim imperantes minuerant, divina 
provisione sic reparavit, ut exultatio ingens cunctis adcresceret. nam cnm Parthis et 333 
Vandalis omnino infestantibus pacem instituit, Attilae minas conpescnit, Novades 
Blemmesque^) Ethiopia prolapsos per Florum Alexandrinae urbis procuratorem sedayit * 
et pepulit a finibns Romanomm, obitumque Attilae et Zenonis Isauri interitum, ante- 
quam moriretur, felix conperit infelicium : omniumque inimicorum suorum colla domini 
mmc 455 virtute calcans sexto anno sextoque mense regnans in pace quievit. || Yalentinianus 334 
autem occidentalis imperator dolo Maximi patricii, cuius etiam fraude Aetius perierat, 
in campo Martio, per Optilam et Thranfistilam Aetii satellites iam percusso Eraclio lo 
spadone truncatus est. imperium quoque eius idem Maximus invasit tertioque tyran- 
nidis suae mense membratim Romae a Romanis discerptus est. Gizericus tunc rex 
Vandalomm ab Eudoxia Valentiniani uxore invitatus ex Africa Romam ingressus est 
eamque urbem rebns omnibus expoliatam eandem Eudoxiam cum duabus filiabus 
secum in Africa rediens duxit. 15 

lON. Leo Bessica ortus progeniae Asparis patricii potentia ex tribuno militum factus 335 
Marc. 457 est imperator. || cuius nutu mox loco Valentiniani apud Ravennam Maiorianus Gaesar 

Get 236 est ordiuatus , || qui tertio necdum anno expleto in regno apud Dertonam occiditnr 

locoque eius sine principis iussu Leonis Severianus invasit: sed et ipse tyrannidis 336 

oSf 236 ^^^ tertio anno expleto Romae occubuit. || tunc Leo Anthemium divi Marciani generum ^) 20 
ex patricio Gaesarem ordinans Romae in imperio distinavit Bigelemque Getarum 
regem per Ardaburem Asparis filium interemit^j. Basiliscum cognatum suum, id est 337 
fratrem Augustae Verinae Africam dirigens cum exercitu, qui navali proelio Gharta- 
ginem saepe adgrediens ante ea victus cnpiditate pecuniis vendidit regi Vandalo- 24 

oet. 239 rum, quam in Romanomm potestatem redigeret^). || Asparum autem patricium cum filiis 338 
Ardaburem et Patriciolum Zenonis generi sni instinctu in palatio trucidavit || occisoque 
Get. m '241 1^™*6 Anthemio || Nepotem filium Nepotiani copulata nepte sua in matrimonio apud 
Ravennam per Domitianum clientem suum Gaesarem ordinavit^). qui Nepus regno po- 
titus legitimo Glycerium, qui sibi tyrannico more regnum inposuisset, ab imperio ex- 29 
pellens in Salona Dalmatiae episcopnm fecit. sic quoque Leo Leonem iuniorem ex 339 



HPV8[S Valentinianus — 17 imperator) L Paulus h, B. /5, / (17 apnd — 19 Invaslt; 28 Nepus — 
30 fecit). Fftculfus 2, 5, /7 (20 tunc — 25 redigeret). c. 18 (a 30 Leo). — Mur, p. 239^ v. 19 -dia sui. 

2 diuina] diuisl a V 5 floru V 7 moreretor P qne om. V 9 autem om. L 

10 obtilam PV et hrauflstilam L: Traustilam MaretUinua pereecuBSO // eracllo] VL, heraclio 

5, eracciio HP 12 discreptus P* tunc] bis P 13 eudosia L 14 eadem HPV 

15 africa] /r(?)FV5, africam L 16 progenlae] HPV, progenie 5, proienie L 17 nutu] notum Ubri 

ualentiani HP, ualentinia V apud] mox apud L« 19 SeueruB Qet. 236 cum MarcelUno 20 Ar- 

temium Fr. 21 bigilem L, Bigenem Fr. 22 Ardeburem Fr. 24 ea] HPV, eam L cupi- 

ditatem HPV 25 potestete PVL redigerlt Ubri 26 generis L 27 flliu V 28 po- 

tius V 29 inpoBuerat L 30 fecit] ordinault L 



1) BX£fi[xuec xai No6paSe; apud Pri$cum fr. 2/ MutU. : cf. fr. 22. 

2) Anihemium generum fuisse Marciani neque in OeUcis legitur neque apud MarceUinumy habet Euagrius 
2, itf tn epitoma quam ipse ait sumptam esse ex diUgentissima Prisci narraUone. 

3) Res alibi fum memoratur. cf. Suidas s. v. : A(>^^6p(oc ul6c "Aoicapoc ^ewatoc t^ Oup^^ xal touc 
T?jv Bp^XTjv TToXXdxtc xaraSpafi^rcas Pappdpooc e6p<6aTe9C di:oxpouodl|i6vo€. 

4) Euagrius l, c. ; IxTripiiccTat hk orpaTTj^i; xaTd FtCeplxo^J BaotXlexoc h rfjc A£ovtoc ■yuvatxic dSeX^; 
oexd 0TpaT6U(xdTa>v dpiOTCvSijv ouveiXeYp.^cov, dTrep dxptp^9TaTa Ilploxtp tcJi ^Tjr^pt tctTC^Tat. 

5) Nec patrem Ntpotis nec Domitianum hunc reliqui auctores mcmorant. 

6» 



Digitized by 



Google 



44 lORDANlS 

Ariagne filia nepotem suum in imperio ordinans Orientale anno regni sui sexto decimo i<3n. 

obiit»). 

340 Leo iunior mox paucis mensibus puerilem, ordinante tamen patre, rexisset impe- «f- M»rc. 471 
rium, manu sua genitorem suum Zenonem coronans imperatoremque constituens rebus 

5 humanis excessit^). 

341 Zenon natione Isaurus gener Leonis imperatoris regnavit ann. xvii. hic etenim cf. Marc 47.» 
dum processibus Chalcedona degeret, subito Verina Augusta socrus sua fratrem suum 

342 Basiliscum in imperio inducens Augustum in urbe appellavit. quod conperieus Zenon 
Chalcedona sine aliqua rei publicae lesione Isauriam secessit, malens se solum cum 

10 Ariagne Augusta exulari quam sui causa rei publicae aliquid ex bellis civilibus in- 

commodum provenire. quod Basiliscus cognoscens Zenonisque fugam laetatus || Mar- matc. 4?« 
cum filium suum Caesarem ordinavit. qui perfidia Nestoriana inflatus multa contra 
ecclesiam temptavit protinus agere: sed volente deo ante inflatus crepuit quam peni- 

343 tens stare potuerat. nam revertens Zenon rursus in regno proprio et eum et patrem 
15 et matrem in exilio oppidi Lemni pro\inciae Cappadociae destinavit. ubi quia cari- 

tas dei et proximi in illos refrixerat, frigore consumpti sunt^) vitaque cum regno 

344 amiserunt. || parte vero Esperia Nepotem imperatorem Orestes fugatum Augustulum mmtc. 475 
suum filium in imperium conlocavit. || sed mox Odoacer genere Rogus Thorcilingorum ^) ««t. 242 

19 Scirorum Herolorumque turbas munitus Italiam invasit Augustulumque imperatorem de 

345 regno evulsum in Lucullano Campaniae castello exilii poena damnavit. sic quoque Hespe-c. 243 
rium regnum Romanique populi principatum, quod septingentesimo nono urbis conditae 
anno primus Augustorum Octavianus Augustus tenere coepit, cum hoc Augustulo 
periit anno decessorum regni imperatorum quingentesimo vicesimo secundo: Gothorum 

346 dehinc regibus Romam tenentibus. || Theodoricus autem Triarii filius || cognomento J^jJ^- ^^* 
25 Strabo || rex Gothorum ascitis suis usque ad Anaplum quarto urbis milio armatus ad- mmc. 1. c. 

venit: nulli tamen Romanorum noxius continuo reversus porro InljTicum properans 
dum inter suorum moventia plaustra progreditur, iacentis super carpentum teli acumen 
paviscentisque equi sui inpulsione fixus transverberatus interiit et rei publicae diem 

347 festum morte sua donavit. || Valamero rege Gothorum in bello Scirorum defuncto Get. 276 
30 Theodemir in regno fratris successit cum Vidimero fratre et filio Theodorico. sed c. 278. 281 



n PV 8 (aQ Zenon) L Paulus h. R. 15, 6 (24 Theodoricus — 28 interiit). Freculftu 2, 5, 18 [ad 6 ann. 
xvii). c. 29 (6 hic — 17 amiserunt). 

1 in om. L sui om. L 7 Calcedonia Free.^ calcedoua L socru sua L 8 In imp.j 

imp. L 9 chalcedona] HVSy calcedona L, chalcedonan P solum] uolum H 10 ariagne] H^L, 

ariagnem P, ariagnen V^, arianem H** ut vid, pellis H 11 agnoscens L 12 perfldiam HPV 

14 potuerit L 15 oppidis lemni lihri: in oppidulum quod Leminis in prouincia Cappadocia dicitur 

MarceUinua; eU A([xvat t6 xaaTpov . . eU tVjv KainraSoxlav Chr. paach. p. 602 capadociae P" 16 illo 

L reflxerat H uitaque] HPV5, uitamque L 17 partes L 18 sed] sex //PK genene 

L rogus] HPV8, rugus L thorcilinguorum V, torchilingorum L, torcilingorum S^ 19 sciro- 

rornm 8 herolorumque] HPVS^ helorumque L^ turbis L 20 euulsum] pulsum Oetica 

dampnauit H quoquo V(?) 21 nono] «»»nono V 24 theodoricus] HPV8, theodericus L 

25 milio] HPV^ miliario 8L MarceU, 26 in ♦♦lyricum 5«, in iUyricum 8^ 27 plustra H ^ acu- 

men] ^L, agumen HPVj cumen 8*^: acumine MarceUinus 28 inpulsionem HPVL inflxus L 

transuerberatur L: transuerberatusque MarceUinus publicem ^ 29 cirorum P" 30 theodimer 

L uuidimer- L hic et deinceps theoderico VL, uterque hic et deinceps 



1) Leo senior Imperator Leone iuniore a se iam Caesare constituto morbo periit, tam sui imperii annis 
quam huius Leonis regni mensibus computatis anno xyii mense vi MarceUinus a. 474. 

2) Zenonem Leo iunior idemque fllius imperator principem regni constituit MarceUinus l. c. 

3) fame extabuit MareeUinw. 

4) Odoacer Torcilingorum rex habens secum Sciros Uerulos Oet., Odoacer rex Qothorum MareeU. 476. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 45 

Get. 283 missa sorte Vidimero eum Vidimero filio partes Hesperias, Theodemir cum filio Theo- 

dorico Illyricum Thraciasque vastandas obvenit. relictaque ergo Pannonia alter Ita^ 

liam, alter Illyricum suscepit populandum : sed utrique reges mox sortita loca ingressi 

c. 284. 288 sunt , ilico rcbus humanis excedunt, Vidimer Italia , Illyrico Theodemir. relictis filiis 

c. 284 decesserunt, || quorum Vidimer ab Italis proeliis victus, ad partes Galliae Spaniaeque 5 
j4^,^- /^ omissa Italia tendit: || Theodoricus vero Zenonis Augusti humanitate pellectus Con- 348 

stantinopolim venit, ubi magister militum praesentis efi^ectus consulis ordinarii trium- 
Get. 292phum cx pubUco dono peregit. || sed quia tunc, ut diximus, Odoacer regnum Italiae 
occupasset , Zenon imperator cemens iam gentes illam patriam possidere , maluit 
Theodorico ac si proprio iam clienti eam committi quam illi quem nec noverat. se- lo 
cumque ita deliberans, ad partes eum Italiae mandans, Romanum illi populum sena- 
tumque commendat. obansque rex gentium et consul Romanus Theodoricus Italiam 349 
c. m-29b petiit || magnisque proeliis fatigatum Odoacrum Ravenna in deditione suscepit. de- 
iGN. inde vero ac si suspectum || Ravenna in palatio iugulans regnum gentis sui et Ro- 
cf. Marc. 484 mani populi principatum prudenter et pacifice per triginta annos continuit. IIlus au- i5 
tem Isaurus, magister oflSciorum et Zenoni imperatori in privata vita amicissimus 
caritateque coniunctus, dum secreto in detractionem Ariagnes Augustae cum eius viro 
locutus est, in zelo Augustum concitavit. qui deliberans eam perimere uni suorum 350 
rem tacite demandavit. quod dum ille agere, nititur , cuidam cubiculariae prodit sce- 
Ijis eadem nocte facturum. regina scelus cognovit suoque in lectulo eandem qui rem 20 
suggessei-at cohlocatam in episcopio ad Acacium neminem scientem subterfugit. poste- 351 
raque diae Zeno rem aestimans perpetratam, dum, lucto quodam quasi gerens, neminem 
suscipit, Acacius episcopus ingressus et facti arguit impietatem veniaeque fidem ex- 
poscit Augustamque suspicionis innoxiam compromittit acceptamque fidem veniae pac- 
tione Augusta revertitur. secumque dum crebro deliberat, qua sorte de inimico suo 25 
exigat ultionem, nanctam (ut opinata est) oportunitatem uni suorum mandat in ab- 
ditis stanti, ut IIIo a se recedenti perimeret. qui parens praeceptis reginae, dum 
avidus ferit in capite ense, non cervices, ut cupiebat, sed aurem illius amputavit. 
quod periculum evadens IIIus mox ab urbe recedens Zenonique infestus Orientem in- 352 
vasit^). contra quem Leontius directus ab ipsoque pellacibus verbis inlectus diademam 30 
arripuit simulque Leontius et IIIus rei publicae inimici eflfecti tyranni in partes Syriae 
et Isauriae dibacchantur additoque super solito Isauris dono omnes simul conspirant 
contra Zenonem, cuius thesauros in Papirio castello monitissimo repertos desaeviunt. 
cf. Marc. 488 scd uou post multum ab exercito Zenonis in eodem castello capti decollatique sunt 353 



H P V 8 (adlb continuit) L Freeulfua 2, 5, 19 (15 lllus — 25 revertitur). — Mur. p. 240^ v. 1 missa. 

1 fllio] flo P' theudimer L, Theodomyr Free. Jly 6y 18 3 ingressu L 4 italiam L 

theodimer P8 5 proeliis] H' utvid,^ proemis P*V, proemiis H^P^8j premiis L 7 magister prae- 

seutis militiae Marcellinua 9 occupassent HPV gentem L 10 thederico V eam] in li- 

tura V 8e»cumque 1$ 11 at partes P, apartes -ff eum om. L 13 petiit] FL, petit //P5 

deditione] HPV8 14 sui] HPV, suae SL 15 ilus L 16 inperatoria L 17 ariagnes] 

HVL^ aria agnes P, ariagnae Free. 18 loqueretur L 19 rem om. L prodet lihri 20 fac- 

turus L, futnrum ^2, fortaaae recte 21 subterfuit L 22 Zenon Frec. luctu quodam quasi ge- 

raens L, luctum quendam quasi gerens Frec. 23 suscepit HPV impietatem] imperatorem Frte. 

27 statiti V recedente L praecepit P 28 feret HPV^ ferret L ense] HPVf ensem L 

ceruicem L aure V 29 illius HPV 30 dlrectus] HPV^L, ♦♦fectus V^ peUacibus] lihri 

31 UuB L 32 dibachabantur L domo L .33 reperdos P 34 capitl HPV 



1) lUus natione Isaurus, dignitate magister offlciorom, amputata apud comitatum auricula Orientem Ze- 
Doni infestus invasit Marcellinut a. 484. 



Digitized by 



Google 



46 lORDANIS 

et capita eomm Constantinopoliin adlata praefixaqne aBtilibus tabnernnt*). || sic qno-Marc-^si 
qne Zenon snperatis inimicis snis in bona pace qnievit. 



Marc. 491 
lON. 



354 Anastasins ex silentiario || subito ab Ariagne Augnsta in imperio sumptns simul- 
que imperator et maritus innotnit, || regnavitqne ann. xxvu m. n. || contra quem Isauri M»rc. sis. m 

5 dum sibi quod illis tyrannus ille adiecerat donatiyum et Zenon reconciliationis gratia 

355 invitus largierat ab isto fraudantur^), arma arripiunt. consertoque proelio iuxta Gotzia- 
ium Frygiae civitatem castra metati pene per sex continuos annos rei publicae adver- 
santnr : ubi et Lilingis, eorum et in bello et in consilio praevius, qnamyis pedibus ob 
corporis debilitate signis, eques tamen in bello acerrimus, dum peremptus fuisset, 

10 onmes Isauri fugiemnt atque dispersi sunt et devicti et perquaquam exilio relegati 

356 urbesqne eorum nonnullae solo usqne prostratae ^) . variis namque sub Anastasio milis 
proeliis fatigatus et nunc || IUyrico cum Sayiniano et Mundone ad Margum^), nunc mmc. aucius 
cum Pumpeio ad Adrianopolim^), nunc cum Aristo ad Tzortam^), nunc cum Parthis in 

14 Syriam?}, ut omittam intestina clade et pugnas in foro regiae civitatis^), ad postremo 

357 contra Italiam plus piratico quam publico Marte concertans ^) , frustratus est. || sed et 
quod plus fuit dolendum, contra ultimum suum famulum Vitalianum de Scythiam per 
sex annos civile bellum extraxit. is si quidem Yitalianus cum lx milibus armatorum 
tertio pene non rei publicae sed regi infestus accedens multa suborbana regiae urbis 

358 praedis spoliisque adtrivit ^^) . || contra quem dum Hypatius nepus Gaesaris cum exercitu ign. 
30 numeroso pngnaturus egreditur, ante ab Hunnis auxiliaribus capitur et Vitaliano mula in- 

sedens turpiter yenditur, antequam aperto proelio parte adversa sese inimicnm osten- 
deret. post quem item Rufinus Alathortque ma^. mil. saepe superati, saepe inrisi 

359 ab eo et spreti snnt. sic quoque diyersis partibus inimicomm vallatus agminibus 
Anastasius saepe congemuit nullique tamen memit inimicomm suomm yindictam 



H P V8 {^ AnaBtasius — 4 m. ii) L Frectdfu$ 2, 5, 19 (2 Zenon — 4 ann. xxvii; a 23 dlversls). — 
Mur. p. 240'* V. 7 -stra meUti. 

1 tabuerunt] Mareellinua, statuerunt libri 3 exilentialio L' 5 illis om. L adiccrat V 

reconciiianis V* 6 conserteque V* cotzianum VL*, cotzanum L*; cotiaeum, cottiaum libri Mar- 

eeUini : est Cotyaeum, Kotueiciov 7 frygiae] HPV^L, f»»giae V« 8 lillngus L«, lilinguis L*, iiglngis V 

9 debiliUte] H{f)PVL 10 fugierunt] HPVL 12 fatigatls P«(?) sauinlano] Ubri 13 pum- 

peio] HPVf pompeio L nuno cum partbis] L, num partbis HPV 14 intestina clade] HPVL 

postremo] HPL^ postremum V 16 quo H 17 extraxit] «eripji, extruxit HPVy exstruxit L 18 po$t 

pene exeidiae videtur die congregatis: in triduo congregatorum Marcellinua 19 praedis s in titura V^ 

20 cgreditur {aic) P hunnis] L, nnnis HPV 22 item] iterum L alatborque L magister 

militum libri saepe sup.] snp. et L 24 uicdictam L 



1) Leontius rex et Illus tyrannus in Papyrio Isauriae castello capti decollatique sunt. capiU eorum — 
Ubuerunt MareelUnua. 

2) dam .... fraudantur abntnt a MarceUino. 

3) omnesque simul Isauri fugae dediti per monUna asperaque loca Isauriam repetunt MarceUinua. 

4) Sabinlanus . . . delegatus contra Mundonem QeUm . . . commissoque ad Horreo Margo proelio eet. 
MarcelUnua a. 605. 

5) AUbi non memoratur. 

6) Aristus Illyricianae ductor militiae .... contra Bulgares Thraciam devasUntes profectus est: bellam 
iuxU ZurUm fluvium consertum eet. MarcelUnus a. 499. 

7) Bella haec erhorrat MareelUnu$ a. 502 — 504. 

8) Reapieiuniur quae narrat MaretlUnu8 a. 493, 

9) Romanus . . . et Rusticus . . . ad devasUnda lUliae litora processerunt . . . inhonesUm victoriam, 
quam piratico ausu Romani ex Romanis rapuerunt, Anastasio Caesarl reporUrunt MarceUinus a. 508. 

10) yiUlianus Scytha adsumptis Romanorum equitum peditumque plus quam lx milibus armatorum in 
triduo coiigregatorum in locum qui Septimus dicitur advenit ibique castra meUtus est MarceUinu$ a. 514, 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 47 

cf. Marc. 494 audire .' sicat nec ipse eccleBiae iura Bervavit^) , immo maerens et fiirens maior octo- 
genario aetatis anno regnique vioeBimo et octavo rebus humaniB excesBit, contritaque 
res publica vix lustino ei succedente quantolum respiravit. 

Marc. 519 lustinus cx comito scubitorum a senatu imperator electus ann. regnavit viui^). || qui 360 
mox inhiantes regno suo Amantium praepositum palatii, Andream et Misahel et & 
Ardaburem cubicularios sentiens aflixit. nam Amantium et Andream ferro irun- 
cavit, Misahelu et Ardaburem Serdica in exilio misit. Theocritum quoque satellitem 
Amantii, quem idem Amantius ad regnandum clam praeparaverat, conpraehensum car- 
ceratumque saxis contusit ingentibus salsumque in gurgite iacuit, sepultura cum impe- 9 
cf. M»re. 519 rio, cui iuhiavcrat , eum privans: || foedusque cam Vitaliano percussit et ad se evoci- 361 

Marc. 520 tum magistrum militum praesentis et consulem ordinarium fecit ^) : || quem rursus in 
suspicionem habens facti prioris xvi vulneribus in palatio cum Celeriano et Paulo satelli- 

Marc. 527 tibus eiFoBum peremit. || hic quoque imperator ante quarto mense obitus sui, senectute 362 
sua consulens et rei publicae utilitatibus, lustinianum ex sorore sua nepotem consortem 
regni successoremque imperii ordinans, rebus humanis excessit. 15 

lustinianus imperator regnat iam iubante domino ann. xxiui. qui ut sceptris ge- 363 

Marc. 529nio a suo avunculo mancipatus est, || mox Parthos bella moventes destinato exercitu 

loN. conpescuit et fines proprios tutans || Parthorum saepe multos adflixit. postea vero fa- 

cientibus peccatis in die sabbati sancti paschae inito certamine, exercitui et non ducis 

cf. Marc. 530 iustinctu iu fluvio Eufrate, fugiens Parthos, Romanus numerosus ruit exercitus. IUyri- 20 

cnmque saepe ab Herulis Gipidisque et Bulgaris devastantibus per suos iudices fre- 

Marc. 532quenter obstitit viriliterque cecidit*). || post haec Hypatium Pompeiumque regni sui in- 364 
sidiatoribns coacta civili manu circum ingressis et Hypatio torque aureo redemito pro 
diademate locoque imperatoris iam occupante, Pompeium vero sub clamidem luricatum 
et iam palatio invadentem, utrumque detentum ante fores palatii captum catenatumque 25 
discussit amputatisque eorum capitibus ante eos fecit imperium perdere quam habe- 
rent. sociosque eorum, qui evaserant a caede, proscriptos, veluti grande hoste prostrato 

Marc. 533 dc mauubiis triumphavit. || eodemque anno post diutumum immanemque laborem, 365 



H P V S (^ lustlnus — viin ; 13 hic — 16 ann. xxim) L Freculfus 2, 5, 19 [ad 1 servavit). c. 21 (14 con- 
snlens — 15 excessit). — Mur. p. 241** v. 22 -peiuiiique regni. 

1 audire* P et furens] ^2p2K2L, effurens « » P» K < octoagenario L 4 scubltorum] £i6ri ; 

id est excubitorum imperator] MaredlinuSf imperio //PV, in imperio SL 5 palitii L 6 trun- 

canit] trucidauit L 7 ard.] ard. cubicularios (cu add. m. 2) L sardiea L 8 amantins] P Mar- 

eeUinuSj amantium HVL clam om. L* 9 contusit] HPV, contlusit L(?) salsoque in gurgite 

iacait, sepultura quoque cum imperio cui inbiarat caruit MareeUinus 12 paula P satellibus V 

13 perimit Ubri 16 iutunianuB V sceptris genio] PK, susceptris genio H. sceptris regis (regiis L^) L 

17 auullculo L 18 saepe] P, sepae H 19 sanctam P, sanctum V, scm HL exercitui] HPV^ 

exercituB 8L 20 iUyricumque] llliricum L 21 gipidisque] HPV, gepidisque L 23 coacta] 

seripiij camata libri torquem L 24 diademate] «««demate V clamidem] HPV, clamide L 

lucatum P" 25 palatio] palatium L 27 ad cedem L grande] libri 28 eodem quo- 

que L diat««num P' 



1) Anastasios imperator contra orthodoxorum fldei matestatem intestina coepit proelia commovere Mareel- 
Unus a. 494. 

2) lustinns a senatu electus imperator MarceUinus a. 619. Decessit anno imperii vuii mense ii idem 
a. 627. 

3) Vitalianus Scytho lustini principis pietate ad rem publicam revocatus Constantinopolim ingressus est 
septimoque receptionis suae die magister militiae ordinatus MarotUimu a. 619. 

4) Mundo Illyricianae utriusque militiae ductor dudam quidem Getis lUyricum ditcarsantibuB . . . eos 
. . . haod paacifl eorum interemptis fugavit . . . idem dax . . . in Thraciam qaoque advolans praedantes eam 
Bulgares feliciore pugiia cecidit quingentis eorum in proelio trocidatis MareeUinm a. 630, 



Digitized by 



Google 



48 lORDANIS 

qnod contra Parthos Roinanoniin fnigset gestnm sadoribus, per Rnfinam patricium 
perque Hermogenem magistrnm officioram et atramqae legatam directam a principe 
pax depicta est foedusqae initum et munera ab utroque sibi invice principe disti- 

366 nata. || mox quoque soluto de Orientali parte exercitu eundem ductorem, quem dudum ^f^VJJ. ^ 
& Orienti transmiserat, elegit Belesarium, cui numerosos fortissimosque milites deputatis 

ad australem plagam contra Vandalos mittit. quo favente deo qua venerat facilitate, 
ea celeritate Vandalos superavit, Lybiamque ad corpus totius rei publicae iungens, 
Gelimer regem opesque Chartaginis in urbe regia principi spectante populo optulit. || 
cuius notu remuneratus consulque ordinarius mox designatus , de manubiis Vandalicis ign. 
10 Belesarius triumphavit. 

367 In Italia vero Theodorico rege defuncto Athalaricus nepus eius ipso ordinante oet. 3o4 
successit , octo annos quamvis pueriliter vivens matre tamen regente Amalasuentha c. 3^15 

368 degebat , quando et Gallias diu tentas Francis repetentibus reddidit. mortuoque c. 300 
Athalarico mater sua Theodahadum consubrinum suum regni sui participem faciens 

1 5 non post multum ipso iubente occisa est. et quia dudum se suoque filio commen- c. mi 
daverat principi lustiniano, is mortem eius audiens doluit nec passus est inultum 
transire. sed mox eundem ducem belli, qui Poenorum domitor fuerat et de opibus 
Vandalicis triumphans adhuc in fascibus erat, agmini diversarum praeponens na- 

369 tionum ad partes Hesperias destinavit. qui primo accessu mox Siciliam pervadit c. m 

20 duce eius Sinderith superato : || ubi dum aliquantum temporis ob ordinandam pa- Jf ^i^rc. sr. 
triam resederet, conperit in Africa civilia bella intestinoque proelio dibacchari. nam 
Stotzas pene ultimus militum et Martini clientulus mag. mil., tyrannidem arripiens 
auctorque seditiosorum eflfectus Cyrillum Marcellum ^Faram aliosque diversos iudices 

24 dolo peremptis in duce Solomone saeviebat totamque Africam tyrannico ritu vasta- 

370 bat. emenso ergo Belesarius a Sicilia in Africa pelago solita felicitate , rebelles fu- 
gat, provinciam liberat Solomonemque rursum Chartagine conlocans Siciliam redit*). || 

ubi mox Evermud Theodahadi Gothorum regis gener , qui contrarius cum exercitu o*t. 3os 
venerat, cemens prosperitatem consulis ultro se ad partes dedit victoris hortaturque, c. 309 
ut iam anhelantem suique adventui suspectam subveniret Italiam. || constructo ergo [^^q^^ ^,, 
30 Belesarius exercitu et tam navali quam equistri agmine ductans, vallavit Neapolim 
paucisque diebus eam obsidens per aquaeductum noctu invasit et tam Gothis qui 

371 aderant quam Romanis rebellantibus interfectis urbem plenissime spoliavit. quod 



H PV S {a 4 mox) L Freeulfua 2, 5, 21 [a 3 pax). 
1 Eentum P 2 a DriuciDem HPV. ad orinciDei] 



1 gentum P 2 a priucipem HPV^ ad principem L 3 depictaj id est depecta: depacta Afar- 

celUnus numera V innice] HPVj inuicem L 5 orientis HPV8 belisar- L $eAiper 

depntatos L 6 uuand- L semper 7 lybyamque PVSj libiamque L 9 notu] libri 11 rege 

om, L 12 regente] HPV8, regnante !>., om. L amalasuenthae JI, amalasuuentha L et sie sempery 

Amalasuenta Fr. 13 egebat L repententibus L 14 Theodoadum Fr. et sic semper, theodatum 

L, theodabaldum 8^^ theodabadum S^ 15 suumque fllium L, cum fllio suo Fr, commendauerit P 

16 principis L iustiniani P aud. mort. eius L - inultam Fr. 17 paenorum HPS^ peno- 

rum L 18 uascibus 8 20 ducem L sinderit L 22 magistro militatum lihri 23 se- 

ditiorum L 24 peremptos L Fr. duce solomonej PVS^ duce salomone //L, ducem Solomonem Fr. 

saeuiebatj fouebat L africa SL 25 emense ergo belegarius H africaj HPVL 26 solomo- 

nemquej libri rursus L 27 euermuth V contrariusj contra eum Fr. 29 anhelante V 

suique . . . italiam (italia P)J suoque aduentu suspectam ueniret ad Italiam Fr. 30 ductansj SL^ ductens 

HPV, om, Fr. 31 nocte L Fr. 32 interfecti V 



1) (Belesarius) ibi (in Sicilia) comperiens, quod in Africa civile bellum exoritur et miles in proprium 
ducem insurgit, cam paucis ad Africam tendit: Solomoni qui praeerat subvenit : exercitum vero partim blan- 
diendo, partim ulciscendo, inimicum tyrannum effugando rei publicjie consulit utilitati remensoque navigio 
Trinacriam redit Mnrcellinut a, 535, 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 4d 

iGN. Theodahadus ammadvertenB , Vitiges unum inter alios ductorem exercitus praeponens 
cf. Get. 310 contra Belesarium dirigit. qui Campania ingressus mox ad campos venisset Barba- 372 
ricos, ilico exercitus favore, quod contra Theodahadum suspectum habebat, excepit, 
et 'quid', inquid, ^vultis'? adilli: ^tollatur', inquiunt, *de medio, qui cum sanguine 
^Gothorum et interitu sua cupit scelera excusari'. factoque impetu in eo consona voce 5 
Vitigis regem denuntiant. at ille regno levatus, quod ipse optaverat, mox populi vota 
cf. Marc. 536 cousentit, dircctisque e sociis Theodahadum Bavenna revertentem extinguit. regnoque 373 
8U0 confirmans, expeditionem solvit et privata coniuge repudiata regiam puellam 
cf. Get. 311 Maathesuentam Theodorici r^gis neptem sibi plus vi copolat quam amori*). dumque 

ille novis nuptiis delectatur Ravenna,; consul Belesarius Romanam urbem ingressus lo 
est exceptusque ab illo popnlo quondam Romano et senatu iam pene ipso nomine 
cum virtute sepulto confestim vicina occupat loca urbium oppidorumque monimina. 
cf. Get. 312 primaque Getica congressione Hunnila ductante Perusinum ad oppidum superat et 374 
plus quam septem milibus trucidatis reliquos Ravennam usque proturbat. secundo 
vero ipso Vitigis Romanas arces vallante congreditur macliinasque illius et turres, i5 . 
* quibus urbem adire temptabat, igne consumptis per anni spatium quamvis inae^ia 
cf. Get. 313 laborans deludit. post haec ad Ariminum persecutus exindeque eum effugatum Ra- 375 
venna clausum in deditionem suscepit, atque unus consul dum contra Getas dimicat, 
cf. Marc. 539 peuc pari cventu de Francis , qui cum Theodeperto rege suo plus ducenta milia ad- 

venerant, triumphavit. sed quia ad alia occupatus alibi noluit implicari, rogantibus 20 
Francis pacem concessit et sine suorum dispendio de fines Italos expulit^) sumptoque 
cf. Marc. 540Tege ct rcgiua simulque et opes palatii ad principem qui eum miserat reportavit. || 
Get. 313 sicque intra pauci temporis spatium lustinianus imperator per fidelissimum consulem 
duo regna duasque res publicas suae dicioni subegit. 24 

cf. Marc!^6 Quod Parthus conperiens facibusque invidiae exardescens in Syriam movit pro- 376 
cinctum, et Callinicum Soras Neocaesariamque devastans Anthiochiam venit. ubi 
Germanus patricius cum lustino filio suo eodemque consule postquam ab Africana 
provincia remeasset, dum adventum Parthorum obviare nequit, relicta urbe ad partes • 
secessit Ciliciae. Persi vero vacuam ab exercitu Anthiochiam nancti^) populumque per 



H P V 8 (ad 2A subegit) L Freculfus 2, 5, 21 (ad 3 ilico, item a 5 consona). — Mut, p. 241^ v. 2 Be- 
lesarium. 

1 theodatus HPVSL uuitiges L 2 qui] qui cura Fr. campania] HPV8 3 fauore] 

HPV8L theodatum L habebant -ff^L, abebant PK 6 rgno P*» eleuatus L 7 theo- 

dohadnm Fr, hie, theodaadum L rauenna] HPV8L 9 maathesnentam] HPV8 fV., mathesuentam L 

amori] HPV8 12 monimina] HPVSj nomina L 13 congr. get. L superant 8 14 se- 

cunda 5* 15 nero] uero cum P^ Fr. ipso] bis Pi illius om. L 17 arimum V, arlma- 

num 5 que om. Fr, 18 deditione 8 gestas HPV 19 theodeberto (V) Fr, duo- 

cemta P, duocento L aduenerunt L 21 duorum L Italicis Fr, 22 palatii] latii H 

24 puplicas L dicionis HP, ditioni» V, ditioni 8L 25 fascibusque HPV 26 callicinum L 

Sura intelUgitur 

1} (Yitiges) expeditione soluta Romam ingreditur .... ibique residens dirigit Ravennam. Theodatum 
occidit .... Ravennamque ingressus Matesuentham neptem Theodorici sibl sociam in regno plus vi copulat 
quam amore Contintmtor Marcellini a. 536. auctor in his non tam ex Geticia suia hausit (^iom ex ipsia annalibua. 

2) Theudibertus Francorum rex cum magno exercitu advenlens Liguriam totamque depraedat Aemiliam 
.... exercitu dehinc suo morbo laborante ut snbveniat, paciscens cum BeUsario ad Gallias revertitur Conti- 
nuator Marcellini a. 539. Jordanes quae hia reapondent atque unus — expulit aumpta ex Marcellino interpO' 
auit poat tempua inter verba in deditionem snscepit, sumptoque rege cet.^ quae cohaerent aumpta ex Oeticia, 

3} Parthi in Syriam ingressi multas urbes subvertunt. contra quos Germanus arma arripiens lustinum 
fllium eundemqtie consulem in ipsis fascibus secum ducit. Antiochia magna depraedatur a Persis Continuator 
MarceUini a. 540. 

loaOAMBS. 7 



Digitized by 



Google 



' .'./ 



50 lORDANLS 

Orontw alveam ad Seleaciam maritimam eam militibas mixtis fogientem aspiciant nec 
secantar, sed predag i>er urbem certatim diripiant vicinasqae urbes et oppida partim 
invasa partim pecaniae qnantitate maltata praetereant et totias Cylesyriae bona sibi 

377 anias in anni spatiam pene Parthas adsamit. nec sic qaoque recedit, sed iugiter ad- 

h versum Bomanam rem publicum dimicat. contra quem Vandalicus Geticusque consul «f- M*rc. mi 
solite distinaturV. qui etsi ^on ut reliquas gentes eum edomuit. tamen ut iutra suos et oet. 315 
se fines recollegeret conpulit, fuissetque et de hac gente felici duci parta victoria, ni 
clades Italiae, quae post eius discessum emerserat, celerem ei successorem dedisset 
Martinum. qui etsi viribus inpar. consilio tamen quamvis cum Constantiano coniuncto ef. xarc. ms 
10 non minor, dum resisti contra Parthos non praevalet^ ne bella diu teneret, pacem 
effecit^;. 

378 Cladem vero quam diximus in Esperia plaga ut liquidius lector cognoscat, 
apertius memorabo. egrediente Belesario consule ab Italia et ut diximus , rege cf. lUrc mo 
regina opesque palatii ad principem reportante Gothi, qui trans Padum in Liguria 

15 consistebant, recrudiscentes animos ad bella consurgunt et ordinato sibi regalo Helde- 
bado militi existunt adversi: contra quos dum non unius, sed diversorum temptat 
varius apparatus , illi fortiores effecti persistunt annique spatio vix emenso Helde- cf. M»rc. mi 

379 badus interficitur et loco eius succedit Erarius : qui et ipse vix anno expleto peremp- cf. lurc. m2 
tus est et in regno. malo Italiae Baduila iuvenis nepus asciscitur Heldebadi. qui mox 

20 et sine mora Faventino in oppido Emiliae soli proelio commisso Romanum superavit 
exercitum: et nec diu post haec item per suos ad Mucellos annonariae Tusciae feli- 
citer dimicans iudices fugat, exercitum partim donis, partim blanditiis sibi consociaf 
totamque Italiam cum ipsa Roma pervadit omniumque urbium munimenta distruens^j, 

380 cunctos senatores nudatos demolita Roma Campaniae terra transmutat ^) . contra quem, ign. 

25 ut superius diximus, Belesarius de Oriente diregitur cum paucis^), ratus omnem cf. lurc. 545 
exercitum, quem demiserat, integrum reperire. et ideo postquam Ravenna ingres- 
sus est nec cum quibus ei obviaret invenit, remensoque Adriatico mare Epiro rever- 
titur, ubi lohannes et Valerianus ei coniuncti, dum in contiones et iurgia concertant, 
Totila qui Baduila hostile opus in Italia peragit. Belesarius quoque inpatiens tantae cf. mwc. 517 



HF\ 8{a\l Cladem) L Ftteulfu» 2, 6, 2/ (ad 7 conpulit). 2, 5, 23 (a 13 egrediente). — Aftir. p. 2i2* 
V, 13 -lia et ot. 

1 seleatciam P 3 cylegyriae] HFY^ cilicie siriae L 4 in unius L spatio L par- 

tho8 HFW lunglter H adueTsam L 6 Boli L distinator HFV tamen ut] tamen L 

nta L* 7 recolligere L 8 emerserant L dedissent L 9 constantino L 12 lectnr H 

13 et om. L rege regina] HPV8L 14 reportantem L 15 animuB H, animo L eldebado 

HP8, Hlldebado Fr. 16 miiiti] libri non unius] nonius H 17 biidebadus L 18 errarius 

P 19 eldebadi HPL 20 et om. L fabentino L 21 item om. L a molcellos L 

24 demoliU roma] H^l^PVLS 26 rauenna] HPV8, rauennam L 

1) Parthis persistentibos inimicis Belisarius Orientis suscepit expeditionem Germano regresso ad urbem 
regiam Coniinuatof Marcellini a. 541. 

2) in Oriente cum Parthis foedus initur per Constantianum magistrum militiae Contintuitor MarcelUni 
a. 546. 

3) Oothi Erario rege occiso Totilam in regnum manciparunt. qul malo Italiae mox Padum transit et 
ad Faventiam Aemiliae civitatem Romanorum exercitum superat, duces effugat, Caesenam et Vrbinum, Mon- 
tem Feretris et Petra pertusa occupat , huc illucque discurrens devastat Italiam. rursus in annonaria Tuscia 
ad Mucellos per Ruderit et Viliarid Bledamque duces suos Romanum exercitum superat Continuator MareeUini 
a. 542. Roma vero obsidetur a longe idem a. 544. 

4) Totila . . . ingreditur Romam . . . ac evertit muros . . . ac omnes Roraanorum res In praedam accepit: 
ho8 [Bcr. mox) ipsoft Romanos in Campaniam captivos abducit Continuator Marcellini a. 547. 

5) Belisarius de Oriente cvocatus . . . rursus remittitur ad Italiam Continuatuor Marcellini a. 545. 



Digitized by 



Google 



ROMANA. 51 

crudelitati navali classe a Sicilia solvens, per Tyrreni maris aestum Romano porta 
se recepit statione egressusqiie ad urbem quam ut destructam et desolatam adtendit, 
condoluit, hortansque socios ad reparationem tantae urbis accingitur. ubi necdum 381 
vallo circumseptus infestum experitur Totilam *) , sed solitis victoriis intrepidus, quamvis 
cum paucis contra eum egressus. sic effugavit, ut plus fugientes Tiberi demergeren- 5 
tur quam gladio caderent. indeque hortatus exercitus regreditur Siciliam, quatenus • 
et Romae annonae faceret cupiam et vicinus ad fretum Totilanem turbaret in Cam- • 
pania commorantem. sed ut adsolet, rerum mutatio et principum voluntate diversa, 
quiescenti in domino Theodora Augusta evocatur ad urbem Belesarius de Siciliam. 382 
l post cuius discessum Totila securus iterata rabie tradentibus Isauris invadit Romam: 10 

f ^ A et sic sumptisifundique viribus militarique vallatus auxilio ingreditur capitque Siciliam. 

cf. Get. 314 contra quem Germanus patricius dum exire disponit cum exercitu , Mathesuentham 383 
Theodorici regis neptem et a Vitigis mortuo derelictam, tradente sibi principe in ma- 
trimonio sumptam, in Sardicense civitate extremum halitum fudit, relinquens uxorem 
gravidam, quae post eius obitum postumum ei edidit filium vocavitque Germanum: 15 
qua felicitate sibi Totila conperta totam pene insultans Romanis devastat Italiam. 
Marc. 541. 546 Afrfca vcro a MauHs dudum perempto Solomone || Stotzas et lohannes invicem 384 

singulari certamine corruunt; aliusque lohannis, qui Stotzas iunior dicebatur, suscepta 
cf Marc'^?7 ^y^^^^ide || Guntharfc mag. militum secum suadet. qui interfecto Areobinda iugalem 

eius neptem imperatoris sibi cupiens sociare praevenitur ab Ai*tabane. qui eum in 20 
convivio trucidatum neptemque imperatoris ereptam ad urbem principi dirigit cum 
honore, simulque ferreis vinculis conligatum ei tyrannum destinavit lohannem^), qui 
Stotzam peremptum in eadem successerat tyrannide. quem in.urbem praefectus dis- 385 
cussum manibusque truncatis, ad exemplum ceterorum in patibulo fixit. lohannem 
dehinc patricium cognomine Troglitam Africae procuratione commissa, Artabanus evo- 25 
catus mag. militum praesentis accepit dignitatem ^) . nec diu intercedente in ipso prin- 
cipe manus inicere gestiens detectus et conprobatus pietate tamen principale inpuni- 
tus permansit et quasi benivolus contra Totilanem Sicilia cum Liberio patricio 
properavit. lohannes vero in Africana provincia feliciter degens Mauros partis ad- 



H PV8 [ad 16 Italiam) L Freculfus 2, 5, 23 (ad 16 Italiam). — Mur. p, 242^ v. 14 in Sardicense. 

1 crudelitati] HP^VSL, crudelitate P* tyrh«reni 8, tirreni L romano (-nu L) portu se 

(poTtu** //", porture L*, portusae P^V) recepit Btationi libri 2 ut] ui 8 desolutam L* 3 so- 

cius HP accincgnitur L 5 tiberiade merg. H 6 cladio HP sicilia PV8 7 totila- 

nem] 8L^y totillanem HPV^ tolilanem L** 8 uoluntatem L 9 quiescenti] HVSL, quiescent P 

bellesarius 8 siciliam] HPV 10 discessus L totilla HPV rabiet etradentibus PK, rabiet 

aetradentibus /T, rabie et tradentibus L, rabiae tradentibus 8 11 6umpti»s V cepitque L 

12 matbescuntham L 13 theodocrici 5, theoderici L tradentem V 15 postumum ei] postu- 

mum 8^ postumium L 17 stotza HPVL 19 magister lihri quo i. areobindam L iugale 

meuB HP 20 altabane L"* 22 ei] et lihri 23 tirannidem L 24 in om, L 25 tro- 

glitem L conuocatus L 26 magister HPVL 27 inicere] L, iniecere HPV gestiens] cu- 

piens L 28 sicUU] HPVL 29 parthis HPV 

1) Belisariiis a Ravenna egressus venit Dyrrachium, indeque directo lohanne Calabriam, ipse per Sici- 
liam Romam perrexit . . . murorum partem restaurat, venienteque Totila ad pugnam resistit Cofitinuaior Mar- 
celUni a. 647. 

2) de Africa neptis imperatoris revertitur vidua occiso Ariobinda a Qunthario [scr. Quntharic) tyranno, 
qui cum Stotza iuniore tractans eum occiderat. sed Artabanes utrosque comprehensos Guntharium [scr. Gun- 
tharicum) occidit, lohannem idem Stotzam iuniorem vinctum transmittit ad principem Continuator MarceUini 
a. 547, 

3) post aliquantos dies mittitur in Africam lohannes et Aftabanus evocatus praesentale accepit magiste- 
rium Continuator Marcellini l. c, 

7* 



Digitized by 



Google 



52 lORDANIS ROMANA. 

versae per PacificoB Mauros superatos, una die deeem et septem eorum praefectos 
extincxit, pacemque totius Africae iubante domino impetravit. 

386 Langobardorum gens, socia Romani regni principibus, et Theodahadi sororis filiam ign. 
dante sibi imperatore in matrimonio iungens regi suo, contra emulos Romanorum Gepi- 

5 das una die pugna commissa eorum pene castra pervasit, cecideruntque ex utraque 

387 parte amplius lx milia; nec par, ut ferunt, audita est in nostris temporibus pugna 

a diebus Attilae in illis locis, praeter illa quae ante hanc contigerat sub Calluce mag. j. ^ 
mil. idem cum Gepidas^) aut certe Mundonis cum Gothis^), in quibus ambobus aucto- l; ^^ ^ 
\) res belli pariter conruerunt. i' ^; 

388 Hi sunt casus Romanae rei publicae preter instantia cottidiana Bulgarum , An- lord. 
tium et Sclavinorum. que si quis scire cupit, annales consulumque seriem revolvat 
sine fastidio repperietque dignam nostri temporis rem publicam tragydiae. scietque 
unde orta, quomodo aucta, qualiterve sibi cunctas terras subdiderit et quomodo ite- 
rum eas ab ignaris rectoribus amiserit. quod et nos pro captu ingenii breviter tetigi- 

15 mus, quatenus diligens lector latius ista legendo cognoscat. 



// P V 5 (3 Langobardorum — 9 conraerunt) L, 

2 inperauit VL 3 langabardorum H 4 matrimonia coniungens L gebidas HPVL 

5 ceciderunque P 7 attillae P illa] HPVSL ante lianc] hac L^ magmil. ide V^ 

mag milite H^ magmil idem P, magmil id est S^ magno milite id est L 8 gebidas L 12 tragy- 

diae] i/P, tragidiae VL 13 horta // 15 explicit //P, explicit historia romaue rei public^e L 



1) Galluc magister militum cum Gepidis primum feliciter dimicans secundo infeliciter ruit Continuator 
MarctUini a, 539. 

2) ef. Proeopius beil. Ooth. /, 7. 



Digitized by 



Google 



DE ORIGINE 
ACTIBVSQVE GETARVM. 



Volentem me parvo subvectum navi^o oram tranquilli litoris stringere et minutos l 
de priscorum, ut quidam ait, stagnis pisciculos legere, in altum, frater Castali, laxari 
5 vela compellis relictoque opusculo , quod intra manus habeo , id est, de adbreviatione 
cbronicorum, suades, ut nostris verbis duodecem Senatoris volumina de origine 
actusque Getarum ab olim et usque nunc per generationes regesque descendentem 
in uno et hoc parvo libello choartem: dura satis imperia et tamquam ab eo, qui 2 
pondus operis huius scire nollit, inposita. nec illud aspicis, quod tenuis mihi est spi- 



HPVLAB X(YZ). 



incipit de origine actibusque getarum praemittunt praefationi HPVL: origo gentis getanim ex libro ior- 
danis excerptum 8: incipit praefatio historiae getarom iornandis castalio praefationi praemittit^ operi incipit 
liber iomandis de origine actuque getarum B: in hor corpore continetur (in h. c. c. om. Z) chronica iordanis 
episcopl rauennatis ciuitatis de origine ac uocabulis gentis gothorum aedita ad castalum (castulum Z) sumpta- 
que ex auctoribus cet, [v, praef.) praefationi praemittunty nihil ei ^ubseribunt XZ: incipit prefatio iordanis 
episcopi rauennatis ad castulum in historia getarum praefationi praemittit^ aubicit ei explicit prefatio incipit 
historia iordanis episcopi de actibus getarum Y: incipit prologus historiae gothorum praefatUmi praemittit, sub- 
scribit ei expi. incipit historia gothorum A .3 uolente XY subuectum nauigio] BXY cum Rufino, 

subuectu nauigii HPVLA litoristringere HP ^ maris striiigere XYZ^ litoris attingere stringere Vind, 

4 castale X^Z,- castule AX*Y laxari] HPVL, laxare ABXY Rufinus 5 intra] inter A habeo] 

habet XY id est] hoc est XY^ om. A breuiatione B 6 chornicorum P 7 actusque] 

HPVL, actuque B, actibusque AXYZ et usque] adusqne A regesque] et reges A descen- 

dentem] descendente B Vind.y descendentia A 8 unum B hunc L choartem] HP^ cohartem 

VL, coartem ABXY dura satis] ABXY eum Rufino, duratis HPVL 9 nollit] HPV, nolit LAB, 

noUet XYZ 



lordanem impudenti plagio [quod minime exctuat tecta allegatio ut quidam ait) auam fecisse praefationem 
eam, quam Rufinus praemisit versioni commentarii Origenis super epistutam Pauli ad Romanos {opp. ed. De- 
tarue Paris. 1759 vol. 4 p, 438), observavit Sybelius [Schmidt, Zeitschrift fur Oeschichtswissenschaft vot. 7 p. 288). 
Vtile viium est ipsam Rufini epistulam adicere ad scriptis lectionibus duorum librorum praestantissimorum 
Ambrosiani (A) A 135 inf, olim Bobiensis saec. LX/X et Casinatis 346 (C), quos mea causa contulerunt iUum 
Benedictus Niese, hunc Augustus Mau. 

Volentem me parvo subvectum navigio oram tranquiili litoris stringere et minutos de Graeco- 
rum Btagnis pisciculos legere, in altum, frater Heracli (eracli C), laxare vela conpellis (conpelles i4) 
relictoque opere, quod in transferendis homiliis (om. A) Adamanti senis habebam, suades, ut nostra 
voce quindecim eius volumina, quibus epistulam Pauli ad Romanos disseruit, explicemus : in quibus 
ille dum sectatur apostoli sensum, in tam profundum pclagus aufertur, ut metus ingens sit illuc 
eum sequenti, ne magnitudine sensuum velut immanitate opprimatur undarum. tum deinde nec 



Digitized by 



Google 



54 lORDANIS 

ritus ad inplendam eius tam magnificam dicendi tubam : super omne autem pondus, 
quod nec facultas eorundem librorum nobis datur, quatenus eias sensui inserviamus, 
sed, ut non mentiar, ad triduanam lectionem dispensatoris eius beneficio libros ipsos 
antehac relegi. quorum quamvis verba non recolo, sensus tamen et res actas credo 
3 me integre retinere. ad quos et ex nonnullis historiis Grecis ac I^tinis addedi con- 5 
venientia, initium finemque et plura in medio mea dictione permiscens. quare sine 
contumelia quod exigisti suscipe libens, libentissime lege; et si quid parum dictum 
est et tu, ut vicinus genti, commemoras, adde, orans pro me, frater carissime. Do- 
minus tecum. Amen. 

I 4 Maiores nosti*i, ut refert Orosius, totius terrae circulum Oceani limbo circum- 10 

septum triquadrum statuerunt eiusque tres partes Asiam , Eoropam et Africam voca- 
verunt*). de quo trepertito orbis terrarum spatium innumerabiles pene scriptores ex- 
istunt, qui non solum urbium locorumve positiones explanant, verum etiam et quod 
est liquidius , passuum miliariumque dimetiunt quantitatem , insulas quoque marinis 
fluctibus intermixtas, tam maiores quam etiam minores, quas Cycladas vel Sporadas 15 

5 cognominant, in inmenso maris magni pelagu sitas determinant. Oceani vero intrans- 
meabiles ulteriores fines non solum describere quis adgressus est, verum etiam nec 
cuiquam licuit transfretare , quia resistente ulva et ventorum spiramine quiescente in- 

6 permeabilis esse sentitur et nulli cognita nisi ei qui eam constituit. ceterior vero 



H P V L AS (10 Maiores — 19 constituit) B X [YZ). Rav, 5, 28 p. 415 ad v. \S: Oceanus . . . ad 
Orientis plagam propter uWam innavigabilis esse describitur. 

1 implendum XYZ discendi L, d«cendi V super omne autem pondus] super omne enim est 

pondus XYZ^ superat nos hoc pondus B, super omnes autem difflcultates Rufinua 3 eius] eiusdem XYZ 

ipsos] etiam ipsos X* 4 relegi] reli L* 5 integro L retinere] tenere B et ex nonnullis] 

et nonnullis A, nonnullis et ex Z, nonnulla ex B ac] et A addedi] HPy addidi rel, 6 dicta- 

tione B 7 exlgisti] HPV, exegisti rel. 8 et] id Lindenbrog ut om. B commemoras] 

PV^LBXY, commemorans HA, commemora»* V*^ ora B frater carissim» P**y karissime frater A 

d. tecum amen] PVLj d. tecum HA, om. BXY 10 lymbum S poat circum ins. uocauerunt A 

11 triquadrum] ASXYZ Oro$iu8, triqaatrum HPLj triquartum VB eiusque] que eius A eoropam] HPS, 

et europam L, europam re2. oocauerunt ^'c om. A 12 trepertito] ^P, tripertito VLASBXY ur- 

bis S terranim om, A spatium] HPVj spatio rel. extiterunt A 13 locorum uel V^ ex- 

planant om, A 14 liquiduB S millariumque] SB^ miliorumque HPVA, miliarumque L, miliariorum- 

que XY dimetiuntur AB insuU* V* marinus HP 15 quam etiam minores om, 8, etiam 

om. L 16 in . . . determinant om, XYZ^ in om, LSB pelagu] HPV^ pelago rel. intransmea- 

bilis A^ Rhenanu$ 17 solus i$ quis descr. A est] non est A 18 spinamine quesciente S 

inpraemeabiles 5, irremeabilis ^TZ 19 sentiantur £ cognitus -4, cogniti B e\] HPVLASZ, soli 

el By eius X, om. Y qui eam (quia 5, qui eos B) constituit (condidit L)] qui fecit eum A ceterior] H, 

♦««terior V", citerior rel. 

1) Orosius 1, 2, 1 : maiores nostri orbem totius terrae Oceani limbo circumsaeptum triquadrum statuere 
eiusque tres partes Asiam, Europam et Africam vocayerunt. 



illud aspicis, quod tenuis mihi est spiritus ad inplendam eius tam magnificam dicendi tubam. super 
omnes autem difficultates est, quod interpolati sunt ipsi libri. desunt enim fere apud omnium by- 
bliothecas, incertum sane quo casu, aliquanti ex ipso corpore volumina, et haec adinplere atque in 
Latino opere integram (integra C] consequentiam dare non est mei ingenii, sed, ut tu credis qui 
haec exigis, munens fortasse divini (divinis C). addis (addes A) autem, nc quid laboribus meis 
desit, ut omne hoc quindecim voluminum corpus, quod Graecus sermo ad quadraginta fere aut eo 
amplius milia versuum produxit, adbreviem (adbreviest A) et ad media, si fieri potest, spatia co- 
artem : dura (duria C) satis inperia et tamquam ab eo (habeo C) , qui pondus operis huius scire 
nolit (noUit A) , inposita. adgrediar tamen , si forte orationibus tuis , quae mihi tamquam homini 
inpossibilia videntur, adspirante (spirante C) deo possibilia fiant. sed ipsum iam, si videtur, Ori- 
genen (originem C) qualiter praefationem suscepti operis dirigat, audiamus. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 55 

eiu8 pelagi ripa, quam diximus totiuB mundi circulum, in modum coronae ambiens I 
fines suos" curiosis hominibus et qui de hac re scribere voluerunt perquaquam inno- 
tuit, quia et terrae circulum ab incolis possidetur et nonnullae insule in eodem mare 
habitabiles sunt, ut in orientali plaga et Indico Oceano Hyppodem, lamnesiam *) , Solis 

5 perustam quamvis inhabitabilem, tamen omnino sui spatio in longo latoque extensam: 
Taprobanem quoque, in qua (excepto oppida vel possessiones) decem munitissimas 
urbes decoram ^) : sed et aliam omnino gratissimam Silefantinam : nec non et Theron, 7 
licet non ab aliquo scriptore dilucidas, tamen suis possessoribus aflFatim refertas. ha- 
bet in parte occidua idem Oceanus aliquantas insulas et pene cunctis ob frequentiam 

10 euntium et redeuntium notas. et sunt iuxta fretum Gaditanum haut procul una Beata 
et alia quae dicitur Fortunata. quamvis nonnulli et illa gemina Galliciae et Lysita- 
niae promuntoria in Oceani insulas ponant, in quarum una templum Herculis, in alia 
monumentum adhuc conspicitur Scipiones, tamen, quia extremitatem Galiciae terrae 
continent, ad terram magnam Europae potius quam ad Oceani pertinent insulas. 8 

15 habet tamen et alias insulas interius in suo estu, quae dicuntur Baleares, habetque 
et alia Mevania ^) , nec non Orcadas numero xxxm quamvis non omnes excultas *) . 
habet et in ultimo plagae occidentalis aliam insulam nomine Thyle, de qua Man- 9 
tuanus inter alia: *tibi serviat ultima Thyle'^). habet quoque is ipse inmensus pe- 
lagus in parte artoa, id est septentrionali , amplam insulam nomine Scandzam, unde 



H P V L A S [a 18 habet) B X [Y Z), Bav. 5, 29 p. 419 ad v. 4: in Oceano vero Indiae . . . sunt 
diversae insuUe . . . id est Ypode, lamnesia, Silefentina {al, silefantia, silefentia), Theron. p. 420 od t?. 6 : 
item . . . est insula qoae dicitur Taprobane . . . in qua decem civitates fuisse nominatiBsimas legi, ut testa- 
tur mihi Paulus Orosius sapientissimuB Orlentis perscrutator. 5, 33 p. 443 ad v. 17: insula quae dicitur 
Thyle, de qua et Mantuanus ait inter reliqua: ^tibi serviet ultima Thyle*. 

1 pelagi] plaga L 3 quia] quam XYZ et terrae] etiam ne A circulum] HPVXYZ, 

circulus LAB mare] HPVLy mari ABXY 4 ut om, PA hyppodem] HPV^ hippodem A, 

hipode L, ypodes £, ypode Rav,^ hippopodes Z, hipopodes X^ yppopodes Y iamnesia BF, iauia A 

solis perusta PA^ sole perustae fi, solibus perustam (-ta Y) XY 5 inhabitabilis A^ inhabitales (aie) B 

in om, B longum latumque XY extensa LA, extensae B 6 tabrobanem L, taprobanes B, 

taprobanam X^ taprobana FZ, taprobane A in qua om. A excepto oppido B^ exceptis oppidis 

AXY possessionibus ABXY decem] dicunt B munitissimas] HPLB, munitissimis -4, mu- 

nitissime (-mae YZ) XYZ, minutissimas V 7 urbibns A decora A^ decorantur XYZ et 

aliam] HPXZy et alia LAY, et italiam 7, aliam B gratissima LAF, nominatissimas Ravmnas foriasit 

recU silefantlnam] HPVL ftre ui Rav,, silefantina Ay silephantinam (-na Y) XYj selephantinam Z, sile- 

stantinam B et theron] HPVXYZ cum Rav., et heron fi, aetheron A, est heron L 8 licet] tametsi A 

dilucide XYZ possessionibus A refertae AY habet] habet et Z 9 occidentali XYZ 

aliquantulas B crequentiam P 10 notas] ABXY, nonas HPV, notissimas L iusta A haut] 

HP, aut AVy haud rtl, 11 caUiciae L, galeciae A lysiUniae] HP7, lisitaniae Lil, lusitaniae B^Cr 

12 in] inter A insulis B^Y in qua una L', iu quOTnm uno ABXY in alio AB^F 13 sci- 

piones] HPV^ scipionis LABXYZ galiciae] //P, galeciae A, galuciae L, galliciae VBX^ gallitiae Y 

14 insulas om. L* 15 interius om. B quae] ABXY, quem HPV, quam L habetque] habet 

XYZ 16 et om. A aliam meuaniam fi.VF, aliam euaniam A, alia euania APK, alias euaniam L 

non] non et B numere P, om, L xxxiiiio' B 17 thyle — 19 nomine om, A antuanus P 

18 alia] talia P", a. dicit XYZ ig] his VL, id B, om. SXYZ ipse {om. L*) inmensus] ipsum im- 

mensum BXYZ 19 artoa] HPV^, ortoa V", arctoa XY^ coarctoa 5, arma L septemtrionali P, sempten- 

trionali V, sept. plaga 8 amplam] amplissimam XYZ scandzam] HPVAXYZ^ scanzam LS, scan- 

ziam B^, scan«iam B^ 

1) cf. lulius Honorius p. 691 Gron.: insulae orientales Oceani quae sunt Hippopodes insula, lannessi 
ingula, Solis perusta insula, Taprobane insula, Silenfantine insula, Teron insula. 

2) Oroaiw 2, 2, 16: Insula Taprobane, quae habet decem civitates. 

3) Oroaius 2, 2, S2 : huic (Hiberniae) etiam Mevania (evania Bob.) insula proxima est. 

4) Oroaius 7, 2, 7^: a tergo (Britannia) . . . Orcadas insulas habet, quarum viginti desertae sunt, 
tredecim coluntur. 

5) VtrgUius Otorg. 1, 30, 



Digitized by 



Google 



56 lOKDANIS 

I nobis sermo, si dominus iubaverit, est adsumpturus, quia gens, cuius originem flajatas, 
ab huius insulae gremio velut examen apium erumpeus in terram Europae advinit: 
quomodo vero aut qualiter, in subsequentibus, si dominus donaverit, explanavimus. 
II 10 Nunc autem de Brittania insnla, que in sino Oceani inter Spanias, Gallias et 

Germaniam sita est, ut potuero. paucis absolvam. cuius licet magnitudine olim nenio, s 
ut refert Libius, circumvectus est *) , multis tamen data est varia opinio de ea loquendi. 
quae diu si quidem armis inaccensam Romanis lulius Caesar proeliis ad gloriam tan- 
tum quesitis aperuit 2j : pervia deinceps mercimoniis aliasque ob causas multis facta 
mortalibus non indiligenti, quae secuta est, aetati certius sui prodidit situm, quem, 

11 ut a Grecis Latinisque autoribus accepimus, persequimur. triquadram eam plures lo 
dixere consimilem, inter septentrionalem occidentalemque plagam proiectam, uno, qui 
magnus est, angulo Reni hostia spectantem, dehinc correptam latitudine oblique retro 
abstractam in duos exire alios, geminoque latere longiorem Galliae praetendi atque 
Germaniae^). in duobus milibus trecentis decem stadiis latitudo eius ubi patentior, 

12 longitudo non ultra septem mil. centum triginta duo stadia fertur extendi^) ; modo vero i5 
dumosa, modo silvestrae iacere planitiae, montibus etiam nonnullis increscere: mari 
tardo circumfluam, quod nec remis facile inpellentibus cedat, nec ventorum flatibus 
intumescat, credo, quia remotae longius terrae causas motibus negant: quippe illic 
latius quam usquam aequor extenditur ^) . refert autem Strabo Grecorum nobilis 



H P VL AS {ad2 advinit) B X {Y Z). 

1 sermo ante est A iubauerit] HP, inuauerit VLSXZ^ hiuerlt ABY adsumendus ASBXY 2 ue- 

lud V apum L**ASBY terra S aduinit] HP, adueiiit rel. 3 explanauimus] HP^ explana- 

bimu8 VLBX^ explanabitur F, explana^ A 4 autem] enim XYZ sino] HP, sinu rel. hyspa- 

nas B", hyspanias B*y, hispanias AX 5 germania L potero A magnitudine] HPV^ magnitu- 

dinem LABXY 6 refert] LBXY, fert HPVA libius] HPVLXYZ, liuius AB est] sit A Umen] 

autem tamen L, tantum X data] clara {marg. uel data) B loquemdi P** 7 quae] quam ABXYZ 

diu si] diuersi A inaccensam] HV^ inaccensa P, inaccessam rel. caesar] centum {ut vid.) A tant. 

ad g1. A S peruiam B, om. XYZ deinceps] deinde A aliisque ob causis L, aliasque ob causis B 

facta] patefacta B 9 indigenti L secutae P aetatis L prodiderat B quem] quam B 

10 a om. Z antoribus] HP^ auct. rel. persequemur AXY triquadram] XYZ, triquatram B, 

triquaetram HP, triquetram VL, tricadram A 11 dixerunt B consimilem] HPVLAXYZ^ cono si- 

mllem B, cuneo similem CIosbHu adhibito Mela {vide infra) : se in diuersos angolos cuneat triquetra occi- 

dentaleque A una L 12 magnus] manus P, maximus A est om, XYZ reni] HPVLA, 

rheni XYZ^ in rheni B hostia] HPVLA, ostia rel, specUntem om, B dehic L correpU 

LAXY altltudine V obliqua VAB 13 abstracU B exire (exigere H) alios {sic V*, 

a««««« V')] al. exire A longiore galliam praetendit (pretendenti L) atque germaniam B 14 po- 

tentior A 15 septe H treginU P 16 silnestrae] HPV, siluestre LB, siluestri AXY 

planitiae] HPX, planitie LF, planiciae VB, planicie A 17 circnmflua AB facile remis A 

18 motibuB om. B latius illic K, Uluc lat. B 19 autem] enim XYZ nob. scr. gr. XY 



1) ef. Tacittu Agric. 10: formam totius Britanniae Livius Yeterum, Fabius Rusticus reoentium eloquentis- 
simi auctores . . . oblongae scutulae \e\ bipenni adsimilayere . . . hanc oram novissimi maris tunc primum 
Romana classis circumvecta insulam esse BriUnniam afflrmaYit. 

2) cf. Tacitus Agric. 13: primus omnium Romanorum divuslulius cum exercitu BriUnniam ingrcssus. 

3) Mela 3, 6, 50: (Britannia) inter septentrionem occidentemque proiecU grandi angulo Rheni ostia 
prospicit; dein obliqua retro latera abstrahit, altero Oalliam altero Oermaniam spectans; tum rursos perpetuo 
margine directi litoris ab tergore abducta iterum se in diversos angulos cuneat triquetra. cf. Tacitus Agric. 
10: immensum . . . spatium procurrentium extremo iam litore terrarum velut in cunenm tenuatur. 

4) Dio epit. 76, 12: xai aurfjc (BriUnniae) t6 fAev jxf^xoc ardoioi e7rraxi5y(Xioi xai ixiih^ Tpidxovta 
o6o cioi, ToO hi OT) TrXaTou; t6 fiev TrXeiaTOv hixa xai Tptaxoaioi xal SicyiXioi, t6 tk iXrfytarov TpiaxcJaiot. 

5) cf. Tacitua Agric. 10: mare pigrum et grave remigantibus perhibent ne ventis quidem perinde attolli, 
credo, quod rariores terrae montesque, caosa ac materia tempesUtum, et profunda moles continui maris Ur- 
dius impellitur . . . unum addiderim nusquam latius domfnari mare. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 57 

scriptor tantas illam exalare nebulas, madefacta humo Oceani crebris excursibus, ut II 
subtectus sol per illum pene totum fediorem, qui sercnus est, diem negetur aspectui *) . 
noctem quoque clariorem .in extrema eius parte minimamque Cornelius etiam annalium 1 3 
scriptor enaiTat^) , metallis plurimis cupiosam, herbis frequentem et his feraciorem 

5 omnibus, que pecora magis quam homines alant: labi vero per eam multa quam 
maximae relabique flumina gemmas margaritasque volventia-^J. Silorum colorati vul- 
tus; torti pleroque crine et nigro nascuntur; Calydoniam vero incolentibus rutilae cumae, 
corpora magna, sed fluuida: Gallis sive Spanis, ut quibusque obtenduntur, adsimiles. 
unde coniectavere nonnulli, quod ea ex his accolas contiguo vocatos acceperit^j. 14 

1 inculti aeque omnes populi regesque populorum ^ ; cunctos tamen in Calydoniorum 
Meataiumque concessisse nomina Dio auctor est celeberrimus scriptor annalium"). 
virgeas habitant casas, communia tecta cum pecore, silveque illis saepe sunt domus'). 
ob decorem nescio an aliam quam ob rem fen'o pingunt corpora. bellum inter se 15 
aut imperii cupidine, aut amplificandi quae possident, saepius gerunt, non tantum 

15 equitatu vel pedite, verum etiam bigis curribusque falcatis, quos more vulgare esse- 
das vocant^j. haec pauca de Brittaniae insulae forma dixisse sufficiat. 

Ad Scandziae insulae situm, quod superius-'; reliquimus, redeamus. de hac III 16 

H P V L A B X {Y Z) Frteulfua /, 2, 25 [16] [a 17 de bac). 

1 madefactam H hamo om, B 2 subtectus] subiectus B, Bubtextus XYZ iUam p. totam 

.YF fediorem om. XY asspectui B^ aspectus XY 3 quoque] etiam A minimamque] 

memma qiiam B etiam] quoque A 4 narrat AB, enallat L . cupiosam] HP, cop. rtl. 5 que] 

quia B alat B per eam] et B multam HPV 6 maximae] HPV, maxime LXY^ maxima 

AB magaritasque B 7 tortl pleroque] HPVXY^ torto pleroque L, torto pleriquft i4£ et nigro] 

nigroque A cumae] HPV, comae rel, 8 fluuida] HPVLABXY gaUis] qui gaUis B hys- 

panis B, hispanis XY ut] a B quibusque] HVLBXy quibusqui PA, quibascunque Z, om. Y 

obtenduntur adsimiles] acripsif adtenduntur obsimiles HPVAXY^ adtendi similes L, attenduntur assimiles B 
9 coniectauerunt il ea] terra A^FZ continuo B exceperit B 10 cunctis B 11 mea- 

tanimque] HPVL^XY, metarumque L*, metallum B: Maiaiai Dio consessisse L nom. conc. A 

noDuna dio auctor est] nominandi auctor est dio B 12 communiam HP pecure V sillieque A 

13 ob rem] rem A 15 equitum uel peditum B uigis L more uulgare (^tc HPV^ -ri rtL) om, A 

esseda A 16 bryttaniae V sufflciant L 17 a()] a X scandziae] HPLYZ^ srandizae .Y^, 

scandae X^j scanziae VB, scandze A situ PV quod] quam B redeamus om. Bpaiio vacuo rtUcio L 



1) Sirabo 4, 5, 2 p. 200 Cas.: is oe Tai; aldp(ai« t\i.iy\ri xvzt/ii noXuv ^pdvov , &OTe 5i' if)ji.dpa; 
SXiji iTzi Tpct; |ji(Svov ri Tirrapa? c&pa; Td; irepl t^^v (xeaT^fJL^piav 6pdo&at t6v tjXtov. 

2) cf. Taciiua Affric, 10: nox clara et extrema Britanniae parte brevis, ut flnem atque initium lucis 
exiguo discrimine intcruoscas. 

3) Mtla3j 6, 50. 61 : fecunda, verum iis quae pecora quam liomines beniguius alant. fert nemora saltusque ac 
praegrandia fluminaaltemis motibus modo in pelagus modo retro fluentiaet quaedamgemmas margaritadquegenerantia. 

4) cf. Taeiiu» Agric. 11: rutilae Caledoniam habitantium comae, magni artus Germanicam originem 
adseverant. Silurum colorati yultus, torti plerumque crines et posita contra llispania Iberos veteres traiecisse 
easque sedei occupasse fldem faciunt. haec ui rtliqua tx Taciii Agrieola adlaia simiiia mayia suni iis quae 
txsrripBii Jordants quam ipsa; corpora fluida coUaio loco Taciii hisi. 2, 32: Germanos . . . fluxis corporibus 
ipsius Taciti esse ertdiderim ei supra lordanem. 

5] Mtia d, 6, 61 : fert populos regesque populorum, sed sunt inculti omnes. 

6) Dio tpit. 76, 12: S6o hk ^^^ "^^"^ BpeTravdttv ^U^^iCxd elot, KaX7)o6vtoi xat MaidTaf xal i^ auTd 
xai Td Td)v dXXcuv 7rpoopi^ji.aTa ai; eliietv oupte)^<6pTptev. 

7) Sirabo 4, 5, 2 p. 200: iroXet; 5' auToJv elotv ol ^pupLol* irept^ppd^avTec fap 5£vSpeot xaTapepXijpivotc 
t\)^\>'/loi^ xuxXov dvTaiida xal auTol xaXupoTrotoOvTat xal Td pooTf/jpiaTa xaTaoTadfxe^ouotv ou irpo; icoXOv ^p4vov. 

8j Mtla 3f 2y 51 . incertum ob decorem an quid aliud vitro (ultro codtx) corpora infecti. causas tamen 
bellorum et bella contrahunt ac se (sic codex) frequenter iuvicem infestant, maxime imperitaiidi cupidine 
Btudioque ea prolatandi quae possident. dimicant non equitatii modo aut pedite, verum et bigis et curribus 
GaUice armati : covinnos vocant : quorum falcatis axibus utuntur. cf. Claudiatius de laud. Stiiich. 2, 247 : 
Britannia . . . ferro picta genas; in Rufin, 1, 313: membraque qui ferro gaudet pinxisse Gelonus. 

9) c. 1, 9. 

luBDANBS. b 



Digitized by 



Google 



10 



. 58 lORDANIS 

III etenim in secundo sui operis libro Claudius Ptolomeus, orbis terrae discriptor egre- 
gius, meminit dicens: est in Oceani arctoi salo posita insula magna, nomine Scan- 
dza*), in modum folii cetri^ lateribus pandis, per longum ducta concludens se. de 
qua et Pomponius Mela in maris sinu Codano positam refert^j, cuius ripas influit 

17 Oceanus. haec a fronte posita est Vistulae fluminis, qui Sarmaticis montibus ortus 
in conspectu Scandzae septentrionali Oceano trisulcus inlabitur, Germaniam Scytbiam- 
que disterminans. haec ergo habet ab oriente vastissimum lacum in orbis terrae 
gremio, unde Vagi fluvius velut quodam ventrae generatus in Oceanum undosus evol- 
vitur. ab occidente namque inmensu pelago circumdatur, a septentrionc quoque in- 
navigabili eodem vastissimo concluditur Oceano, ex quo quasi quodam brachio exiente, 

18 sinu distento, Germanicum mare efficitur. ubi etiam parvae quidem, sed plures per- 
hibentur insulae esse dispositae, ad quas si congelato mari ob nimium frigus lupi 
transierint, luminibus feruntur orbari. ita non solum inhospitalis hominibus, verum 

19 etiam beluis terra crudelis est. in Scandza vero insula, unde nobis sermo est, licet 
multae et diversae maneant nationes, septem tamen eorum nomina meminit Ptole- u 
maeus^). apium ibi turba mellifica ob nimium frigore nusquam repperitur. in cuius 
parte arctoa gens Adogit consistit, quae fertur in aestate media quadraginta diebus 
et noctibus luces habere continuas, itemque brumali tempore eodem dierum noctium- 

20 que numero luce clara nescire. ita altemato merore cum gaudio benificio aliis dam- 
noque impar est. et hoc quare? quia prolixioriburf diebus solem ad orientem per 20 
axis marginem vident redeuntem, brevioribus vero non sic conspicitur apud illos, sed 
aliter, quia austrinis signis percurrit, et quod nobis videtur sol ab imo surgere, illos 



H PV L A8 [\A\n Scandza — 16 repperitur) O [ineipU 10 bnchio) B X [Y Z). fVcculfus 1,^^26 [16] 
[ad 11 efflcitar — a 14 in Scandza). 

1 etenim] enim BXY secundo] suicundo L sui] suo B*^ cladius A ptolomeus] 

VLABY, pholomeus HP Free., phtolomeus X discriptor] HPV Free., descr. rel. 2 oceani arctoi] K*, 

oceani rctoi F*, oceani arctoi H, oceani aretoi PLy oceano arctoi XYZ, oceano rethoi Frec, y oceani arctoo 
(actooB«) B solo AX nomine poat' sc. A scandza] HPVLAX^, scandiza A«, scandzia YZ, 

scanzia B Duae.^ scanza Free. aemper 3 cetri] HPVL, citri XYZ, caedri Free.y cedri A, coedri B 

per longum ducta] post longum ductum B se de qua] set aequam A de qua ... 4 refert om. B 

4 codino L 5 iustulae fluuii B qui] quod A sarmatis A ortum A^ om. B 6 scandzae] 

HPVX^ scandze L, scandziae F, scantiae B occeani L trisulcum A 7 determinans B abj 

tA IjXY orientem XY lacum om. XYZ 8 gremium XYZ uentrae] HV, ueiitre rel. 

euoluit XZ (non Y) 9 inmensu] HPVL, inmenso rel. septentro A Innauicabili HPV 

10 brachio exeunte OBXY Frec, brachium exiens A 11 ditento HP^ detento Frec germanico L 

post eftlcitur quod inaerunt edit, hic gentes quae carnibus tantum uiuunt est in margine cod. O etiam] 

iam A prauae V, praue O jjuidem om. OB 12 esse om. XY quas si] VOBXY^ quasi 

//P, quos si L conlato L '14 terrae L, terre O scandza] HPVLX, scanza 80, scanzia 

B, scandzia YZ uero om. 80 B 15 nationes] mansiones L tamcn] tantum LBXYZ 

eorum] HPVSOB, earum LAXY ptolomeus LOBY, ptholomeus V8X^ pholomeus HP 16 apum BY 

frigore] HPV, frigorem L, frigus A80BXY Free. numquani A80, nunquam B 17 arctoa] BXY, 

artoa O, arotoa //, aretoa PVL^ arethoa Free. in om. A aestate] state O quadragenta P 

18 idemque O noctiumque] et noctium A 19 numerum O Iuc« claraj H{*i)PV^ luoem clararo 

AOBXY merore] VL, memore H beneflcio V 20 est om. OB 21 aput P plerumque 

22 quiaj qui V austrina signa AB pecurrit O quod] qui OB uidetur om. L 



1) Ptolemaeua S?, 11, 33: ^Att' dvaToXuiv oe x^; Xepaovrioou T^ooapE; ai xaXoupLevai i!xavS(ai, Tpei; 
|x^v pLtxpa(, ... 34 : |xla oe ^w^iavri xal dvaToXixwTaTTj xaTd Td; dxpoXd« (>jtOTo6Xa TroTapLOu ... 35 : xo- 
XeiTai hi ihimi ^ai auTtj SxavSCa. 

2) Mela 3, 3, 31: super Albim Codanus ingeiis sinus magnis parvisque insulis refertus est: de 8candia 
auetor taeet. 

3) Ptolcmaeua 2j 11, 35 [quae uncis quadmtin conclnni verba accesAerunt ex cod. Vat. 191) post verba mpra 
ru)i. I adlaia: xai xiTi/o-joiv aOrfj; Ta \kvt ouTtx-i (1) Xatoetvoi, Tot V a'inxo\\rm (2) «Pa-j^Svat xat (3) «Ptpatoot, 
[Td hi dpxTixd (4) «Plwoij, -d hi pieoTjjx^pivd (5) l'ojTai xai (6) Aauxlojve;, Td oe fxdoa (7) Aeutuvot. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 59 

per terrae marginem dicitur circuire. aliae vero ibi sunt gentes Screrefennae , que III 21 
frumentorum non queritant victum, sed camibus ferarum atque ovis avium vivunt; 
ubi tanta paludibus fetura ponitur, ut et augmentum prestent generi et satietatem ad 
cnpiam genti*). alia vero gens ibi moratur Suehans, quae velud Thyringi^) equis 
5 i^tuntur eximiis. hi quoque sunt, qui in usibus Romanorum sappherinas pelles com- 
mercio interveniente per alias innumeras gentes transmittunt, famosi pellium decora 
nigridine. hi cum inopes vivunt, ditissime vestiuntur. sequitur deinde diversarum 22 
turba nationum, Theustes, Vagoth, Bergio, Hallin, Liothida, quorum omnium sedes 
sub uno plani ac fertilis, et propterea inibi aliarum gentium incursionibus infestantur. 

10 post hos Ahelmil, Finnaithae, Fervir, Gauthigoth, acre hominum genus et at bella 
prumtissimum. dehinc Mixi, Evagre, Otingis. hi omnes excisis rupibus quasi castellis 
iphabitant ritu beluino. sunt et his exteriores Ostrogothae, Raumarici, Aeragnaricii, 23 
Finni mitissimi, Scandzae cultoribus omnibus mitiores; nec non et pares eorum Vino- 
viloth ; Suetidi , cogniti in hac gente reliquis corpore eminentiores : quamvis et Dani, 

15 ex ipsorum stirpe progressi, Herulos propriis sedibus expulerunt, qui inter omnes 



H P V L A O B X (Y Z). Rav. 4, 12 p. 201 : patria quae dicitur Rerefenorum [sic lihri h, l. et 1, 11 
p. 28; Rerefenni 4, 46 p. 324; Rereferi 5, 28 p, 417^ et Sirdifenorum [Serdefenni, Sisdefennl, Scirdifrini aUhi\. 
cuius patriae liomines, ut ait Aithauarit Gothorum philosophus, rupes montium inhabitant et per venatlones 
tam Tiri quamque mulieres vivere, cibo vel vino ignari existentes, in omnibus dicuntur. Freetdfus 1, 2,26 [/0] 
{ad 1 circaire — a 4 alia). 

1 margine H{?)P circuisse FZ, circumisse X alia O sunt] tres OB screrefennae] 

XYZ, crefenne OB, rerefennae HP, reraefennae K, rerefenne L, refennae i4 : Rerefeni et Sirdifeni [vide iupra) 
Bavennas: iUud praetttlif quoniam a vera forma Sxpi^lcptvot proxime abeat que] qui OBXY 2 ouis 

auium] XYZ, ouium auiumque HPVLA, ouium [om. reliquis) OB 3 pal. fertura L, foetura paludibus B 

augm.] agiatum A ad] ac B 4 cupiam] HP, copiam rel. suehans] HPVXYZ, sueans FVec, 

Bciehans L, suhueans A, suaethans O, suethans B uelud] HPV, uelut rel. thyringi] //P, tyringi V, 

thiringi LA, thoring,0, thoringi BXY eqiiis] coquis //"(?), aequis V, om. A^ 5 eximius H 

hii LO quoque om, A usus AB sappherynas V, saphyrinas B, sapbirinas XY, sapherinas A, 

sapphirinas Z, saphirinos O 6 decore O 7 nigridine] HPV, uigridi O, nigredine LABXY ui- 

uunt] HPAOy uiuant VLBXYZ sequuntur OB 8 turbationum V theuates] BY, theustis X, 

theusthe» O, theutes HPVL, teuthes A uagoht Frec. bargio O, hergio A hallim AY 

liotida A 9 sub uuo (una XYZ) plani (planae B, planitiae X, planitie YZ) ac (hac A) fertilis (fertiles 

OBXY)] libri: videtur lordanea sedes masculine usurpavisse et sub uno posuiase pro similiter: supina plana ac 
fertilis eoniecit MueUenhoffius propterea] postea O inibi] ininibi L 10 ahelmil] HPV^L, 

helmil i4, athelmil Vi, athelnU OB, Ahelmi X, ahemi Y sinnaithae B gautigoth OBXY acre] 

arre L et om. OB at] HP, ad rel. 11 prumtissimum] HP, promtissimum LA, proroptissi- 

mum OB, promptissimi XYZ mixi] HPVLAO, mixti BXY euagre] HPLA, euagrae VXYZ, eua- 

gere O, euagerae B othingis OBX: possia cogitare de OreiUuThgia excisis] HPVLA, exsis O, exesis 

BXY rapibus O casi A 12 et his] et tethis X, et thethls YZ raumariciae ragnaricli 

HPVLy raumaricie ragnaricii A, raumauricae ragnarici OBXY 13 mittissiml O scanze O, scanzicae 

(c det.) B cutoribus A mitiores] minores coniecit Muellenhofftua recte eorum] illorum A 

uuinouiloth F, uinouilohth O 14 suethidi B cogniti] cogenti O, cogeni B, cognitio XZ, cognatio Y 

quam et uis O 15 progessi O eruleos B*, erulos LB* proprUs] ex propr. O* 

1) cf. Procopiua b, Goth. 2, 15: Sxpifttcpivoi . . . 06x6 aurol y^v Y£opT0U0iv oOre ti auToTc al TuvalxE; 
ipfdCovTai, .diXXa dfvSpe; del ^uv Tai; "pivaili t9]v ^pav ja«Svtjv iTrtT7)Be6ovTai. 0Tr)p(a>v Te ^dp »al dXXcBV Cqw>v 
jjidYa Ti XP"^!** ^^ '^^ ^^** a^ToTc «p^pouoi fxeifdXat urep^pu&c ouoat xa\ Td ^ptj, 5 TauTiQ dv£^et. xal xp^aot 
jiev d72p(a>v del twv dXtoxopiivmv otTtCovTai, Td ^^ppiaTa hk dpitptiwovTat. Paulua hiat, Lang. /, 5; Scritoflni 
[aic vel Scritobini optimi Ubri) . . . crudis agrestium animantium carnibns vescuntnr, de quorum etiam hirtis 
pellibus sibi indumenta peraptant. 

2) cf, Caaaiodoriua var, i, 1 : Herminafrido regi Thoringorum Theodoricus rex . . . indicamns nos ve- 
nientibos legatis vestri» , . » more gentium suscepisse , . . equon argenteo colore vestitos, qui fwe dueri- 
huntw. 

8* 



Digitized by 



Google 



60 lORDANLS 

III 24 Scandiae nationeB nomen sibi ob nimia proceritate aflFectant praecipunm. sunt quara- 

quam et horum positura Grannii, Augandzi, Eunixi, Taetel, Rugi, Arochi, Rauii. 
quibus non ante multos annos Roduulf rex fuit, qui contempto proprio regno ad Theo- 
dorici Gothorum regis gremio convolavit et, ut desiderabat, invenit. hae itaque gen- 
tes, Germanis corpore et animo grandiores, pugnabant beluina saevitia. 5 

IV 25 Ex hac igitur Scandza insula quasi officina gentium aut certe velut vagina na- 

tionum cum rege suo nomine Berig Gothi quondam memorantur egressi: qui ut pri- 
mum e navibus exientes terras attigerunt, ilico nomen loci dederunt. nam odieque 

26 illic, ut fertur, Gothiscandza vocatur. unde mox promoventes ad sedes Vlmerugorum, 
qui tunc Oceani ripas insidebant, castra metati sunt eosque commisso proelio propriis 10 
sedibus pepulerunt, eorumque vicinos Vandalos iam tunc subiugantes suis aplicavere 
victoriis. ubi vero magna populi numerositate crescente et iam pene quinto rege 
regnante post Berig Filimer, filio Gadarigis, consilio sedit, ut exinde cum familiis 

27 Gothorum promoveret exercitus. qui aptissimas sedes locaquae dum quereret con- 
grua, pervenit ad Scythiae terras, quae lingua eorum Oium vocabantur: ubi delec- 15 
tatus magna ubertate regionum et exerdtus mediaetate transposita pons dicitur, unde 
amnem traiecerat, inreparabiliter corruisse, nec ulterius iam cuidam licuit ire aut 
redire. nam is locus, ut fertur, tremulis paludibus voragine circumiecta concluditur, 
quem utraque confusione natura reddidit inpervium. verumtamen hodieque illic et 
voces armentorum audiri et indicia hominum depraehendi commeantium attestationem, 20 

28 quamvis a longe audientium, credere licet. haec ergo pars Gothorum, quae apud 



H P V L A O {defieit 17 m traiecerat) B X{Y Z), Rav, 2, 12 p. 29, 11 ad v, 6: Insulam (Scythiam) . . . 
lordanus sapientissimns cosmogTaphus Scanzam appellat : ex qua insula pariterque gentes occidentales egressae 
sunt, nam Gothos et Danos {cf. lord. 3, 23), immo simnl Gepidas (c/*. lord. 17, 94) ex ea antiquitus exisse 
legimus; cf. 5, 30 p. 422, 2, ubi item laudatur lordanis sagacissimus chronographus, item 4y 4 p. 175, 13. 
FrteulfuB 1, 2, 25 [16] {ad 1 praecipuum — a 6 Ex hac). 

1 scandiae] HPV, scandziae LY, scanziae OB, scandzae X, scane A nimiam LAOBXY pro- 

ceritatem LA^BXY, procerltem A^ sunt qu.] quamquam A, qu. sant X 2 horum] HPVLAXY, 

illorum OB granni AOXYZ^ granii L augandzi (aoganzi LA, auganti V) eunixit (eunx A) aetel 

(hethel A) rugi HPVLA, augandzi eunixi gethel (getel Y) rugi XY^ aigandziae ennixi gethelrugi Z, agan- 
ziae unlxet (unixae B) ethelrugi (ethelrug O*) OB arohi L, arachi YZ {non X) rami O, ranni B, 

rannii AXYZ 3 quibus ... 4 inuenit errore non librariorum, sed epitomatoris loco suo mota videntur 

esse, qui locus fuit post p, 59, 15 expulerunt: cf. indicem a. v. Roduulf non ante multos] non ante 

omnes (sed ins. B) ante multos OB rodulf AOBX, rotolf L, roduf FZ, rodunls P ad] a V 

theoderici O 4 gothorum om, L gremio] HPV, gremium AOBXY haec L 5 germanis] 

romanis OB, romanis germanis Find., inmanes L corp.] et corp. A pugnabant beluina saeuitia] 

pugna seuitia O, infesti pugnae saeuitia B, alii infestae seuicia pugnae pugnabant beluina seuitia Vind. 
6 scandza] HX, scanza PVilO, scanzia B, scandzia Y uelut om. L uagina] uagi O 7 berg O, 

berich Frec, gutti ^4, cothi O condam O 8 exientes] HPVO Frec, exigentes L, exeuntes 

ABXY nomen loci] nomen loci nomen 0, nomen loco ABXYZ rrec. odieque] HP, hodieque 

VAXY, hodie OB, ideoque L 9 illic ut fertur om. A gothiscanza O, gothiscantia B, gothizanza L 

uocantur L, dicitur A umemgorum B 10 insidiebant P castra metantes eoque prelio com- 

misso L 11 uuandaloB LO^XY , uuandelos O*, uuandolos B. uannalos A subiugabant JC" 

aplicauere uict. ubi] HPV, applicuere uict. ubl AXY, appellauere uictoriig ibi B, appellauere uictoriis tr(?)ibus 
O, uictoriis applicanere ubi L 12 uero] uera O numerositatem A^ et om. A 13 perig 

P, berg O, berigh Frec. fllemer L fllio gadarigis] HPV Frec, f. gadaregis L, fllogudaregis O, 

fllognd arigis B, fllio gadaricus XZ, fllio gadarico Y, fllio radarigis A: cf. c. 24, 121 consilium A 

14 promouerter O exercitum A congr. dum qu. ad sc. peru. A 15 ocum A, ouim B 

delectans O, delectato B, del. est A 16 et exercitus] exercitus A, exercitu et B, sed exercitus Frec. 

mediaetate] HV, medietate rel, 17 transiecerat OB, tragecerat A inseparabiliter B, miserabiliter 

XY cuiquam A ir^ om. V 18 his VL 19 reddit XYZ imper*»»» V« 20 de- 

prehenditur A attestationem] HPV, astestationem L, attestatione BXY, attestationi A 21 a om, 

XYZ longum A» apu* K«, aput V^L 



Digitized by 



Google 



GETICA. 61 

Filemer dicitur in terras Oium emenso amne transposita, optatum potiti solum. nec IV 
mora ilico ad gentem Spalorum adveniunt consertoque proelio victoriam adipiscunt, 
exindeque iam velut victores ad extremam Scythiae partem, que Ponto mari vicina 
est, properant. quemadmodum et in priscis eorum carminibus pene storicu ritu in 
5 commune recolitur: quod et Ablavius descriptor Gothorum gentis egi*egius verissima 
adtestatur historia. in quam sententiam et nonnulli consensere maiorum: loseppus 29 
quoque annalium relator verissimus dum ubique veritatis conservet regulam et origines 
causarum a principio revolvat. haec vero quae diximus de gente Gothorum principia 
cur omiserit, ignoramus: sed tantu Magog eorum stirpe comemorans, Scythas eos et 

10 natione et vocabulo asserit appellatos^). cuius soli terminos, antequam aliud ad me- 
dium deducamus, necesse est, ut iacent, edicere. 

Scythia si quidem Germaniae terre confines eo tenus, ubi Ister oritur amnis vel V 30 
stagnus dilatatur Morsianus, tendens usque ad flumina Tyram, Danastrum et Vago- 
solam, magnumque illu Danaprum Taurumque montera, non illum Asiae, sed pro- 

15 prium, id est Scythicum, per omnem Meotidis aditum, ultraque Meotida per angustias 
Bosfori nsque ad Caucasum montem amnemque Araxem ac deinde in sinistram partem 
reflexa post mare Caspium, quae in extremis Asiae finibus ab Oceano eoroboro in 
modum fungi primum tenuis, post haec latissima et rotunda forma exoritur^), vergens 
ad Hunnus, Albanos et Seres usque digreditur. haec, inquam, patria, id est Scythia, 31 

20 longe se tendens lateque aperiens , habet ab oriente Seres , in ipso sui principio litus 



H PV L A O (inc, 16 amnemque) B X(YZ), Rav. 4j 5 p, 179 ad v. 13: et desnper ipsum fluvium 
Danapri . . . est . . . fluvius maximus TanaiS) Item fluvius Tiram, item Bagossolam: de quibus fluminibus 
testatur mihi lordanis sapientissimus cosmographus. 4^ 1 p. 168 [inde Ouido p. 552 Parih.) ad v, 18: (Scy- 
tbiam) lordanis cosmographus in modum fungi scarifnm esse dixlf. Frteulfus /, 2, 25 [16] (ad 6 maiorum). 

1 fllemer] HPVL, fllimer ABXY ocum A, ouim B tranposita H optatum potita solum B, 

optata potiti terra A 2 adipiscunt] HPV etutvid. Frec, adipiscuntur LABXY 3 partem post pro- 

perant A ponto] HPVL Free,, pontico ABXY uina A 4 storicu] HPVL^, stori L*, historico 

ABXY ritui A 5 et om. A*^X ablauius] HVL Frec.^ ablauias B, aplauius PA, ablabius XY 

6 iosephus BX^ iosippus YZ 7 quoque orn. XY conseruit B 8 reuoluit B 9 obmiserit A 

tantu magog] »ic fete Muellenhoffiua in litteria ad me a. 1864 datia et Gutschmid p. /27 ex Josepho [v. i.) : 
tantum (sie HPVL, tamert ABXY) ab hoc loco libri stirpe] /7PL, stirpem ret. comemorans] H, 

commem. rel. eos om. B 10 soli] olim B terminus L 11 ut iacent edicere] HPVBX, 

(ut iacent) ediscere Z, ut iacent edisserere F, ut nacentediceret L, ut iaceant dicere B, adiacentes dicere A 
12 conflnes] HPVL, conflnis ABXY eatenus XYZ iste L 13 stagnus] et agnos L, stagnum 

ABXY morsianus] HPVLXZj mursianus F, musianum B, morsiamon A tedens A' tyram] 

thyram P, thiram A, tendens tiram L*, terra B dastrum XYZ uagosolam] ioagosolam B 14 iliu] 

scripsi, illud HPVLXYZ^ illum B, aliud A danaprum] danubrum B, danapirum (danaprum A") A* 

sed proprium om. B 15 id est] idem B sithicum P aditum] ambitum BXY 16 araxen 

P in sinistram partem] in sinistra parte XYZ, sinistra parte OB 17 quae] quod Aj om. B 

iu om. A ozeano P eoroboro] HPVLXYZ, euroboro 0J5, eboreo A 18 tenui A 19 hun- 

nus] HP, hnnnis V, hunnos LBA", unnos O, hunos AY serens X^, seros A^ 20 sui] suo L 

litus] ad litus B, post litus A 

1) loBcphus ant. 1^6, 1 : Maifc^Y^^ (lapheti filius) hk xo6c dn^ a^ToD MaY(6fac 6vofiaaO^Tac umoe, 2x69ac 
^E uic' a6T&v (a Qraecis) 7rpooaYOpeuo(i.^vouc. cf. Isidorus Ooth. Uiud. c. 66 (ex Ca$8iodorio?) : Oothorum anti- 
quigsima origo de Magog filio laphet fuit, unde et Scytharum genus extitit: nam iidem Oothi Scythica pro- 
bantur origine sati. unde nec longe a vocabulo discrepant: demutata enim ac detracta littera Oetae quasi 
Scythae sunt nuncupati. item etym. 9, /, 27: Magog a quo quidam arbitrantur Scythas et Oothos traxisse 
originem. ibidem e. 89 : Oothi a Magog fllio laphet nominati putantur de similitudine ultimae syllabae, quos 
veteres magis Oetas quam Oothos vocaverunt. respicit Isidorus Hieronymum quaest. HAr. in Gen. 20, 2 
(3 p. 318 Vall.) et ad Ezech. l. 11 (5 p. 405 Vall.), qui tamen Ambro$ium (de fide 2, 16, 138) reprehendena 
negat Qog apud Ezechielem de Qothia accipiendum esse^ immo Gothos eosdem e»$e atque Qetaa, 

2) ef. Caasiodoriu» var, d, 48: (montis) ima graciliora sunt quam cacumina et in molUssimi fongi modo 
superiuB extenditur, cum inferiore parte tenuetur. 



Digitized by 



Google 



62 lORDANIS 

V Caspii maris commanetites ; ab occidente Germanos et flumen Yistulae; ab arctu, id 
est septentrionali , circnmdatur oceano, a meridiae Persida, Albania, Hiberia, Ponto 

32 atque extremo alveo Istri, qui dicitur Dannbius ab ostea sua nsque ad fontem. in eo 
vero latere, qua Ponticum litus attingit, oppidis haut obscuris involvitur, Boristhenide, 
Olbia, Callipolida, Chersona, Theodosia, Careon, Myrmicion et Trapezunta, quas in- 5 
domiti Scytharum nationes Grecis permisemnt condere, sibimet commercia prestatnros. 
in cuius Scythiae medium est locus, qni Asiam Europamque ab altemtro dividit, 
Riphei scilicet montes, qui Thanain vastissimum fundunt intrantem Meo^da cuios 

33 paludis*) circuitns passuum mil. cxliui, nusqnam octo nlnis altius subsi^entis. in 
qua Scythia prima ab occidente gens residet Gepidamm, qne magnis opinatisque am- 10 
bitur fluminibus. nam Tisia per aquilonem eius chommque discurrit; ab africo vero 
magnus ipse Danubius, ab eoo Flutausis secat, qui rapidus ac verticosus in Istri 

34 fluenta furens divolvitur. introrsns illis Dacia est, ad coronae speciem arduis Alpibus 
eniunita, iuxta quomm sinistmm latus, qui in aquilone vergit, ab ortu Vistulae flu- 
minis per inmensa spatia Venetharum natio populosa consedit. quomm nomina licet t5 
nunc per varias familias et loca mntentnr, principaliter tamen Sclaveni et Antes no- 



H P V L A O B X {Y Z). Rav, 4, 3 p. 173 ad v. 4 : Borisienida, Olbiapolis, Capolis Dori (dori cor- 
ruptum est ex da vocabtdi callipolida) , Chersona, Tbeosiopolis, Careon, Trapezus. 5, 11 p. 369: OliTapolis, 
Poristenida, Calipolis, Cersona, Theodosia, Dosiopolis, Careon, Trapezos. 4y 14 p, 204 ad v, 12: fluvius Fla- 
tausis, citans lordanem, 

1 commonentes O germanus O iustulae B. fistule O arctu] HPV^ arcto i40B, 

arctoro** L, arctoa XYZ id est om, A 2 septentrionali] sententrionali K, septentrione B a] 

et O meritiae P perside A 3 histiri O, histri J?AT, histro A danubios P, danubio A 

ostca 8ua] HPV^ hostea sua L, hostia sua O, ostio suo BXY^ ostiis suis A 4 latere] loco }atere O, loci 

latere B quam L litos P attigit A* haut] O, aut HPVL, haud ABXY boristhe- 

nide] HPVXZ, boristenide LV, boritthenidae (-diae O*) O, borithenide B, horistende A 5 olpia L, 

obbia X callipolida] scripsi tx Ravennate coUato Scylace c, 93 : 'OXpia xal XijA-^v • KaXXl:roXt« xai Xi|ii?)v, 

callipoda (calipoda OB) libri: diverti sunt Catlipidae {cf, Strabo 12, 3, 21 p. 550) infra c. 5, 45 riominati 
chersono P, cersona L gareon Z: Careon cum cottocetur inter Theodosiinn et Myrmecium (cf. Strabo 7, ^, 5 

p. 310), patet inteltegi Panticapaeum , quod non potuit omittere qui recensebat Oraeea oppida m titore Seythiae 
condita: sed erravit tum tibrarius, at lordanes cmctorve eius Cassiodorius Qraeco auetore usus imperite 
mirmicion LXYZ, mirmition B, mirmic^on A trapeiunU HVO, trapeiunota PAB, trepeinnta L, trapeianta 

X, tarpciauta Y: Trapezus Rav. quas indomiti] HPL, quas indomitae VAXY, quasi indomitis O, quam 

ibi domitos B 6 scitharum OB, scythirum HPVL natione OB grecos AB commertium 

XY prestaturos O 7 scythiae medio BXY, medio scythiae A erupamque A alterutra A, 

alterutrum OB, otroque L 8 silicet P thanain] HPVL, tanain OB, thanaim AX, thanim Y 

uatissimum H, uastisslmam XY flndunt B^ iutrantem meotidam YZ, intrantem meotidem X, in- 

trante neotida O 9 circuidos O, circumitus X passium L, om. A^ cxliiii] XY, centuro 

quadraginta qoattoor OB, clxiiii HPVLA nosquam O, nomqoam A octo] septem XYZ subsi- 

dentes AOB 10 occidentes L gens residet] gens redit O, gens sedit B que m.] HVL^ quae m. ret. 

ambltu O 11 tisiam O, tislanus B, thisia YZ aliquilonem P chorumque] quorumque 

africo] PAXY, afrigo O*, affrico B, africa HVL 12 eoo] euro OB flutausis] HPV, flutUusis A, 

fluctausis L, fluUus XY Duac., fluitans Z, floUusi B, flotasi O: FlaUusls {at, flautasis) Rav.: probabite est 
in floU tatere fluvii Atutae nomen ex Prisco optnor male transcriptum secatur B uertigosus HPV^L, 

uestigoflus K«, uertigiosus A histri BXY 13 diuoluitur] HPVLAOB, ooloitur XYZ illi 

OB dacia est] daciaem O albibus 14 emuniU om. L quarum A qui] quod AB 

aquilone] HPVL, aquilonem AOBY, iiqoinalonem X " oerget O ab] et ab B lustolae B 

15 uenetharom] HPVLXYZ, ueneUrum A, uenit uuinidarum B, uenit uuinadarum O conaidet AXYZ 

16 multentuT A scaueni AO, sclaoani B, sclaueuni Z et antes nominantor (dicuntqr A) sclaueni 
om. XYZ 



1) Ofosiuj /, 2, 4. 5 : Ripbaei montes . . . TaDaim fluvium foodtint qui . , . Maeotidas auget palqdes, 



Digitized by 



Google 



GETICA. 63 

minantar. Sclaveni a civitate Novietunense et laco qni appellatur Mnrsiano usqne V 35 
ad Danastrum et in boream Viscla tenus commorantur: hi paludes silvasque pro ci- 
vitatibus habent. Antes vero, qui sunt eorum fortissimi, qua Ponticum mare curvatur, 
a Danastro extenduntur usque ad Danaprum, quae flumina multis mansionibus ab in- 

5 vicem absunt. ad litus autem Oceani , ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis 36 
ebibuntur, Vidivarii resident, ex diversis nationibus adgregati ; post quos ripam Oceani 
item Aesti tenent, pacatum hominum genus omnino *j . quibus in austrum adsidet gens 
Acatzirorum fortissima, frugum ignara, quae pecoribus et venationibus victitat. ultra 37 
quos distendunt supra mare Ponticum Bulgarum sedes, quos notissimos peccatorum 

10 nostrorum mala fecerunt. hinc iam Hunni quasi fortissimorum gentium fecundissimus 
cespes bifariam populorum rabiem pullularunt^). nam alii Altziagiri, alii Saviri uun- 
cupantur, qui tamen sedes habent divisas : iuxta Chersonam Altziagiri, quo Asiae bona 
avidus mercator importat, qui aestate campos pervagant efl^usas sedes, prout armen- 
torum invitaverint pabula, hieme supra mare Ponticum se referentes. Hunuguri autem 

15 hinc sunt noti, quia ab ipsis pellium murinarum venit commercium: quos tantorum 
virorum formidavit audacia. quorum mansione prima in Scythiae solo iuxta paludem 38 
Meotidem, secundo in Mysiam Thraciamque et Daciam, tertio supra mare Ponticum 
rursus in Scythia legimus habitasse: nec eorum fabulas alicubi repperimus scriptas, 



H P V L A O B X {Y Z). Rav, 4, 1 p. 168 (Mc Ouido p. 552 Parth,) adv,S: Chazaros . . . lordaniB 
Agazirosv vocat. Frteulfus /, 2, 25 [/9] (a 16 quoram). 

1 sclauani OB, scaueni A ad ciuitatem A nouietunense] HPVAy nouietuense L, nouieta- 

nense XYZ^ noni et sclaulnoram unnenso (-sem B) OB: intellegUur Noviodunum laco] HPV, loco LO^ 

lacu ABXY appellatur] dicitur A mursianus A^ musiano O, musianus B 2 commorantur] 

commanentes A hi] hic O siluasque] et siluas A pro] per O 3 antei O^ qua] K, 

quia HPVLAOBXZ pontico mare O, pontico marl B turbatur O, tnrbantur B 4 a danastro] 

ad dan. Xy a nastro L danaprum] danubrum O, danubium B ab om, A 5 adsunt A 

ad] a A autem] enim XYZ oceni A llstule O, iustulae B 6 uidiuarii] HPLAXYZ, 

uiriuarii V, nidioarii OB: infra /7, 96 dicuntur Vividaril ex] et XYZ 7 pagatum O omni- 

nu« O austrun^ obsident L, austro adsedit (assedit B) OB 8 acatzirorum] HLAXYZ, acatzyrornm 

P, acatirorum F, agatzirorum OB: Agazirl R<tv., ^AxdxCipoi Priaeu» {ieUieet KdrCipot /V. 8 p. 83 MueU.^ 
'AxattCtpoi ib. p, 8*2, 'AxciTipoi fr. 30 p, 106 et fr, 37 p. 107) ignora O quae] qua ea O, quia 

ea B uietat L, nectiUnt O, uictiUUt B 9 distendunt] W{1)P^V0X Duae., di8ten««««4#* P", 

distunt L, distenduntur H^ABY super PA uulgarum V, burgaram O sedes om. P* 

10 fortissimorum] HPVLO^ fortissimarum ABXY feciindlBsima XY 11 cespes] cipes O, stipes B 

rabie A puHularant] popularunt OB altziagiri] HPVLAXY, altziagri Z, ««aulziagri O, aiilziagri B 

sauiri] auiri B, fauiri A: sunt Id^ipoi Prisci fr. 30 p. 104 MueU.y aimititer alii nuncUpatur //, iiun- 

cupatus P 12 Umen] Untum XYZ diuersas OB altziagiri] i/F, ultziaglri PV, ultlziagiri A', 

ultiziagri Z, unltziagiri L, autziagiri i4, aulgiagiri O, aulziagri B 13 qui aesUte] LB, quia aesUte 

(eesUte P*) HPVOXY, qua egesUte A peruagant] O^YZ, peruagantur ABX, peruacant HPVLO^ 

efTusas sedes] HPVLXZ, effusos sedes (habentes ins. B) OB, efTusis sedibus A, efTusas Y 14 inuiUue- 

nerint P, inuenerit A pontico O hunuguri] HVLAXZ^ hunugguri P, unlguri L, hunucari O^B, 

hunu»*«« 0*, hunugiri Y: ^OvcSYOupoc Priseus fr, 30 p. 104 MueU.j patria Onogoria Ravennas 4, 2 p. 170 
autem] enim XYZ 15 quia] qui O, quod A bellium O uenit om. L commertium V, 

cummertium PO IG audaciam HPV quorum] fortasse Gothoriim mansione prima] HPVL, 

mansionem prima O', mansionem primam AO^XY, mansionem primam esse B iusU PA 17 so- 

cunda VA myslam thraciamque et daciam] HPV, misiam traciam quem traciam {sir) L, meiisiam tra- 

tiasque et daciam O, maesiam thraciaque et dacia A, maesia traciaque et dacia B, mysiam (mislam Y) thra- 
ciasque et daciam (datiam K, dacia Z) XYZ tercio P, tertia VA ponticu O 18 rursus] rur- 

sumque L scithiam LO abitasse PK, fuisse A aliculi O 



1) ef. quae sub Theodoriei nomine Cassiodoriua v(tr, 5, 2 seripsit Haestis *in Oceani lltore * eonstiiuiis 
et regis amieitiam expetentibus . 

2) cf. Cassiodorius var. 3, 6 : pullulat ex uiio genere quadrifariaiu decu^. 



Digitized by 



Google 



64 lORDANIS 

V qni eos dicont in Brittania vel in anaqaalibet insalaram in servitate redactos et in 
onias caballi praetio a qaodam ereptos. aat certe si qais eos aliter dixerit in nostro 
arbe, qaam qaod nos diximas, faisse exortoS; nobis aliqnid obstrepebit : nos enim po- 
tias lectioni credimas qaam fabalis anilibas consentimas. 

39 Vt ergo ad nostrnm propositam redeamas, in prima sede Scythiae iuxta Meotidem s 
commanentes praefati, ande loqaimar, Filimer regem habaisse noscautar. in secanda, 
id est Daciae, Thraciaeqae et Mysiae solo Zalmoxen, qaem mirae philosophiae era- 
ditionis faisse testantur plerique scriptores annalium. nam et Zeutam prius habuerunt 
eruditum, post etiam Dicineum, tertium Zalmoxen, de quo superius diximus. nec de- 

40 fuerunt, qui eos sapientiam erudirent. unde et pene omnibus barbaris Gothi sapien- lo 
tiores semper extiterunt Grecisque pene consimiles, ut refert Dio, qui historias eorum 
annalesque Greco stilo composuit. qui dicit primum Tarabosteseos , deinde vocatos 
Piileatos hos, qui inter eos generosi extabant, ex quibus eis et reges et sacerdotes 
ordinabantur 1 ] . adeo ergo fuere laudati Gaetae, ut dudum Martem, quem poetarum 
fallacia deum belli pronuntiat, apud eos fuisse dicant exortum. unde et Yergilius^): i^ 

41 'gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis'. quem Martem Gothi semper asper- 
rima placavere cultura (nam victimae eius mortes fuere captorum) , opinantes beliorum 
praesulem apte humani sanguinis effusione placandum. huic praede primordia vove- 
bantur, huic truncis suspendebantur exubiae, eratque illis religionis preter ceteros iu- 

42 sinuatus affectus, cum parenti devotio numinis videretur inpendi. tertia vero sede 20 
super mare Ponticum iam humaniores et, ut superius diximus, prudentiores effecti, 
divisi per familias populi, Yesegothae familiae Balthorum, Ostrogothae praeclaris 
Amalis serviebant. 



HPVLAOBX{YZ) Freeulfus l. e. 

1 qui] quae A seniitute] HPVO, seruitutem LABXY in om. A 2 caualli O, cabilli P 

a quodam] quandam 0, quondam B nostro urbe] HPVO, nostro orbe LBXY, nostra urbe A 3 quam 

quod] quam ut A, quanquam XYZ exortus Pj exbortos V obstrepit B, obstrepet AXY lect. 

pot. B 4 consentimus in prima sede sc. (sc. sede A) iuxta] contendimus prima sede scithiae 

(scy-thiae B) ut ergo ad nostrum in (in om. B) propisitum (propos. B) redeamus hii (hi B) iuxta OB 5 meoti- 

dem] m. paludem i4XyZ 6 fllemer L nuicuntur P poMtm secundo OB 7 thraciaeque et 

mysiae] tratiaeque et mesiae O, thraciae moesiaeque A zalmoxen] HPVLBXY Free., zalmosen O, zal- 

monen A*, zalmozen A^ philosophiae er.] HPVLAOX* Free,, philosophicae er. BX^Y 8 tentantur 

V lerique O annalium om. A zeutem Free. primum A 9 eruditam O post] 

pst L dicineum] HPVAXYZ^ dicinium L, diceneum B, dcentum [sie) O: dycineus iive dicinius Free. 

zalmoxeuj HPVBXY Free., dalmoxen L, zalimoxem O, zalmozen A * superius orn. A 10 sapientta 

A bene L gothis H sapientioris HP 11 semper om, A refret O historias 

eorum annalesque] eorum annales A 12 stilo] sermone A dixit OB tarabostereos O, zarabo- 

stereos B, strabostes eos L, thorabostes eos YZ teinde P, qeinde isie) A uocatos] HPVLA, uoci- 

tatos OBXY 13 hos] his 14 ordinabuntur O ergo om. L fuerunt A gaetae] H, 

gaete V, geUe rel. 15 dum O dicant fuise [iie) A uerilius O, nirgilius LAXY 16 gra- 

diumque HPO greticis O martem om. A semper om, OB 17 plagauere O eius 

om, V opinantes] opinantnr et XZ, opinantur enim Y 18 praesidem XY aptius OB san- 

guinis om. A plagandum O uouebantur] mouebantur B, nouebant A 19 trunci A sub- 

pendebantur P exubiae] HPVO, exuuiae LABXY regionis P* pr. cet. om. OB insi- 

nuatos O 20 efTectus A numinhis V, nominis OB, numini XYZ sedes LBXY, sedis O 

21 supra A Free. superius] iam A diximus om, L 22 uessegothae X, uaessegothae Z, uuisi- 

gothae y, uesogothe L baltorum AO, balzorum B 

1) ef. Dio 68, 9: iireTT^txcpei j*.ev (Decabalus) . . . TZpio^ti^ oux Iti twv xcofJLTjrmv &9irep irp«5T6(>ov, 
dXXd Tov 7riXocp<ipa>v tou; dplorouc. Casfiodoriua tamen non tam Cassii Dionis annale» adhibuit quam Oeliea 
Dionis Chrysostomi, in quibua simiLia narrata esse fidem facit oratio auctoris LXXll de habitu (2 p. 383 Reiske) : 
£vda iv(oT6 pX^nouoiv dv&pc67rouc tou? tih Ttvac irCXouc ini Tau TtecpaXai; ^ovTa?, tu; vliv Tibv Bp^xdrv tive^ 
T&v FeT&v XeYOfJiivov. 

2) Aen, 3, 35. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 65 

Quorum studium fuit primum inter alias gentes vicinas arcum intendere nervis, V 43 
Lucano^) plus storico quam poeta^) testante: ^Anneniosque arcus Geticis intendite 
^nervis'. ante quos etiam cantu maiorum facta modnlationibus citharisque canebant, 
Eterpamara, Hanale, Fridigemi, Vidigoiae et aliorum, quorum in hac gente magna opinio 
5 est, quales vix heroas fuisse miranda iactat antiquitas. tunc, ut fertur, Vesosis Scy- 44 
this lacrimabile sibi potius intulit bellum, eis videlicet, quos Amazonamm viros prisca 
tradit auctoritas, de quas et feminas bellatrices Orosius in primo volumine professa 
voce testatur •**) . unde cum Gothis eum tunc dimicasse evidenter probamus, quetn cum 
Amazonarum viris absolute pugnasse cognoscimus, qui tunc a Borysthene amne, quem 

10 accolae Danaprum vocant, usque ad Thanain fluvium circa sinum paludis Meotidis 
consedebant. Thanain vero hunc dico, qui ex Ripheis montibus deiectus adeo preceps 45 
ruit, ut, cum vicina flumina sive Meotis et Bosforus gelu solidentur, solus amnium 
confragosis montibus vaporatus, numquam Scythico duriscit algore^). hic Asiae Eu- 
ropaeque terminus famosus habetur^). nam alter est ille, qui montibus Chrinnorum 

15 oriens, in Caspium mare dilabitur. Danaper autem ortus grande palude, quasi ex 46 
matre profunditur^). hic usque ad medium sui dulcis est et potabilis, piscesque nimii 



H P V L A B X {Y Z), Bav, 2, 20 p. 115 ad v. 13 : dlcnnt quod ipse Tanals inter Asiam et Eu- 
ropam dividat. Freeulfus l, c, {ad v. 7 auctoritas). 

1 Btudio OB arcum] VY, arcuum HPL Frte,y arcus AOBX intendere] tendere B^ 2 sto- 

rico] HPVLj historico AOBXY poete O armenios quoquae arcos greticis Intendite] inten- 

dere XY 3 ante quos etiam cantu (cantus H, cantum O)] libri: hic iiamque cantu m. f. modulationibus- 

^ que et citharis canebant Frec. : scr. antiquitus etiam cantu 4 eterpamara hanale] HPLA^ eterbamara ha- 

nale V, et spamara {om, hanale) O, ethespamerae [om, hanale) B, et herpamara hanale X, et herpamara halane 
Y uidigoiae] HVX, uidicoiae PA^ uidigogae L, uidigothae T, uuidicule {-lae B) OB, uidigitus Z 

magna] mana HP^ om. OB opinio] oopia A 5 quale O iactat ant.] liciat antiqui etas 

uesosis] HPOBXYZ, uesozis A K, uesois L, Vesozes Frec, 6 lacrimabile] lacrimabi L sibi om. L 

int. pot. V uidel.] sciUcet L quos] quod O aroazonum A 7 de quas et] HPVL^ de 

quibus et XYj de quas O, de quis B, de quibus A foeminis bellatricibus A orosius] et or. OBXY 

uolumine] libro A prouessa P 8 tunc om, LOB demigasse O probanus P 9 ama- 

zonum A^ (amazon«« A^) B absalute O aborystehene X 10 acole V, acoUe HP danu- 

brum O, danubium B tanain O, tanaim B, thanaim AXY circum A 11 consedebant om. L 

tanain LOB^ thanaim AXY muntibus O desectug XYZ adeo] adit et Z 12 meotis et] 

aneotig et O, meotis siue XY bosforos O solum L amnium] auimum 0, annium L, omnium 

AYZ {non X) 13 uaporatur A duriscit] HPVO^ duresclt LABYy durescat X albore L, gelu 

A asiam europamque O, inter asiam europamque B 14 terminus] LABXYj terminos HPVO 

famosos aliter O chrinorum AOB^ cirinnorum L 15 dilabitur] HPVLAOBXY dana- 

per . . , profunditur om, L danaper] AXYZ^ danuper O, denuper J?, daniper HPV autem] enim 

XYZ orti O, orto B grande] HPV, grandi rel. 16 mare O, mari B medium] nedium O 

picesque A, pisque H nimie O 

1) PharBal. 8, 221, 

2) ef. MariiaUs 14^ 194 de Lucafho: sunt quidam, qui me dicant non esse poetam. Serviui ad Aen, i, 382: 
Lucanus . . . ideo in numero poetarum esse non meruit, quia videtur historiam oomposuisse, non poema. Jeidoru» 
orig. 8j 7, 10 : Lucanus ideo in numero poetarum non ponitur, quia videtur historiani composuisse, non poema. 

3) Ofo». /, 14: Vesozes rex Aegypti . . . Scythig beUum primus Indixit . . . Scythae . . . Vesozem 
territum refugere in regnum cogunt cet. e. 16 : apud Scythas duo regii iuvenes Plynog et Scolopythus . . . in« 
gentem iuventntem secum traxere . . . per insidias trucidantur. horum uxores exilio ac vidnitate permotae 
arma sumunt . . . Amazones dictae. 

4) Mela 1, /9, 115: Tanais ex Riphaeo monte deiectus adeo praeceps ruit, ut, cum viclna flumina 
tum Maeotis et Bosphorus tum Ponti aliqua brumali rigore durentur, solns aeBtns biememque iuxta ferens 
idem semper et subsimilis incitatusque decurrat. 

5) cf. Orosius /, 2, 4. 52. 

6) Mela 2, i, 7: Callippidas Hypanis Includit: ex grandi palude oritur, quam matrem eius acoolae ap- 
peUant et diu qualis natus est defluit. 

I0RPAMK8. 9 



Digitized by 



Google 



66 lORDANlS 

V saporis gignit, ossa carentibus chartellagiDe tantum babentes in corporis continentiam <) . 
sed ubi fit Ponto vicinior, parvum fontem suscipit, cui Exampheo cognomen est, adeo 
amarum, ut, cum sit quadraginta dienim itinere navigabilis, huius aquis exiguis in- 
mutetur, infectusque ac dissimilis sui inter Greca oppida Callipidas et Hypannis in 
mare defluat^). ad cuius ostia insula est in fronte, Achillis nomine^). inter hos terra 5 
vastissima, silvis consita, paludibus dubia. 
VI 47 Hic ergo Gothis morantibus Vesosis, Aegyptiorum rex, in bellum inruit, quibus 

tunc Tanausis rex erat. quod proelio ad Phasim fluvium, a quo Fasides aves exortae 
in totum mundum epulis potentum exuberant, Thanausis Gothorum rex Vesosi Aegyp- 
tiorum occurrit, eumque graviter debellans in Aegypto usque persecutus est, et nisi 10 
Nili amnis intransmeabilis obstetissent fluenta vel munitiones, quas dudum sibi ob in- 
cursiones Aethiopum Vesosis fieri praecepisset, ibi in eius eum patria extinxisset. sed 
dum eum ibi positum non valuisset laedere, revertens pene omnem Asiam subiugavit^) 
et sibi tunc caro amico Somo, regi Medorum, ad persolvendum tributum subditos fecit. 
ex cuius exercitu victores tunc nonnulli provincias subditas contuentes et in omni 16 
48 fertilitate pollentes deserta suorum agmina sponte in Asiae partibus residerunt. ex 
quorum nomine vel genere Pompeius Trogus Parthorum dicit extitisse prosapiem^). 



HP VLA 0BX(7 Z). 



1 08sa carentibus] HPVLO, OBsibus carentes ABXY chartellagine] HPV^^ cartellagine F*, carUl- 

laginem L, carthilaginem OBj cartilaginem AT, chartilaginem X tantum] taman XY continentia B 

2 flt om. L uicinior] uino L fomitem suscepit O ex amplexu OB cognomen] nomen L 

3 nauicabilis HPV 4 suis HPVL, sibi A greca (grega B) oppida] grecas XYZ hypannls] 
HPVLA^ hyppannis X, hippanis T, hipanis O, hippannis Z, impanis B 5 snius hostiam LO 
7 gottis O commorantibus L uesosis] HP^VBXY^ nesosis P*, uesozis A, uesois L, uessossis 
aegythiorum O bellum] belum P, belluit O irruit V, ruit A quisbus O 8 tunc om, L 
tbanausis XZ, taunasis Ofi, tuusis L quod proelio] HPV^ quod praelium L, quo pr(o)elio AOBXY 
pasimP*, faslm i4.i:r fluminum A fasides] HPVLXY, phasides AOB 9 toto (todo O) mundo 
AOBXY potentium O, potencium A exuperant B thanausus (?) L, taunasis OB uesozi 
A, uesozis O 10 occurrit] regi occ. LA aegypto] HPV^ (a)egyptum AOBXY^ egiptum L 11 am- 
nis om, A obstetissent] HPVO^ obstitissent ABXY^ obstitisset L fluenta om. L ob om, 
12 uesoses 0, uesozis A praecepisset] HLy praecoepisset B, praecipisset PK, percipisse O, praecepissent 
X, praecepitAF eum patria] AOBXY^ semper patria J7PL, patria semper V 14 carum amicum B 
sornu OXYZ^ sornum B rege O^, regem O^B subdito O, subditum B 15 tunc exerc. uict. 
A in om, A 16 deserta suorum agmina] HPVLO^ deserto s. agmine ABXY sponte] ponte P 
residerunt] HPVLAOB, resederunt XY 17 trogus] trogas HPVO extetisse 0, esse A prosa- 
piem] HPVOB, prosapiaem L, prosapiam AXY 



1) Mela 2, 1, 6: Borysthenes . . . alit laetissima pabula magnosque pisees, quibus et optimus sapor et 
nuUa ossa sunt. SoUnua 15 , 1 : in (Borysthene) pisces egregii saporis et quibus ossa nuUa sunt nec aliud 
qnam cartilagines tenerrimae. 

2) Mcla poht adlata $upra p. 66 not, 6 pergit: tantnm non longe a mari ex parvo fonte cui Exampheo 
cognomen est adeo amaras aquas accipit, ut ipse quoque iam sui dissimilis et non dulcis hinc defluat. Asiaoee 
proximua inter Gallippidas Asiacasque descendit. 

3) M^ 2, 7, 98: Leuce Borystbenis ostio obiecta (insula) parra admodum et qutfd ibi Acbilles situs 
est, Achillea cognomine. 

4) Jmtlnui /, i, 6: fuere . . . Vezosis (vezoris, vizosis tmUliterve libri, Sesosis edd.: Yesores vd, yesozes 
Oro$. 1, 14) Aegypti et Scythiae rex Tanaus, qnorum alter in Pontum, alter usque Aegyptum excesdt. 
2, 3j 8: primus Scytbis bellum indixit Vezosis {libri ut supra) rex Aegyptius . . . Scythae . . . legatis re- 
spondent • . . non expectatoros Scythas duQ ad se veniatur . . . nec dicta res morata . . . rex . . . in fugam 
vertitur . . . Scythas ab Aegypto paludes prohibuere. inde reversi Asiam perdomitam vectigalem fecere. 

5) lustinus 2, i, 3: cum ipsi (Scythae) Parthos Bactrlanosque , feminae autem eorum Amazonum regna 
condiderint. ef, Arrianut Parth, {apud Photium eod. 68) : IldipOouc hi «prjaiv iitX Sto<6oTpi5oc xo'j AlfyTrrlwv 
PaoiX^cu; xariav56oou (Tava6oo'j Ugit Trogus) tou Sxudwv inh tt^; o<pa>v y(i»pac 2xu&ta; cU ttjv viiv jxeToix^aai. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 67 

nnde etiam hodieqne lingna Scythica fngaces qnod est, Parthi dicnntur^), snoqne generi YI 
respondentes inter omnes pene Asiae nationes soli sagittarii snnt et acerrimi bellatores. 
de nomine vero, qnod diximns eos Parthos, fngaces, ita aliqnanti aethymologiam traxe- 
mnt, nt dicerent Parthi, qnia snos refngemnt parentes. hnnc ergo Thanansim regem 

5 Gothomm mortnnm inter nnmina sni popnli coluemnt. 

Post cnins decessnm et exercitn eins cum successores ipsius in aliis partibns ex- YU 49 
peditione gerentibns feminae Gothomm a qnadam yicina gente temptantnr in praeda. 
qnae doctae a viris fortiter resisternnt hostesqne super se venientes cnm magna vere- 
cundia abigemnt. qna patratae victoria fretaeque maioris andacia invicem se cohor- 

10 tantes arma arripinnt elegentesqne duas audentiores Lampeto et Marpesia principatni 
subrogarnnt. quae dum cnram gemnt, nt et propria defenderent et aliena vastarent, 50 
Bortitae Lampeto restitit fines patrios tnendo, Marpesia vero feminaram agmine snmpta 
novum genns exercitui duxit in Asiam ^) , diversasqne gentes bello snperans, alios vero 
pace concilians. ad Cauchasum venit, ibique certnm tempus demorans ioci nomen de- 

15 dit Saxum Marpesiae, nnde et Vergilins^) : *ac si dura silex aut stet Marpesia cantes', 
in eo loco, ubi post haec Alexander Magnus portas constitnens Pylas Caspias nomi- 
navit, qnod nnnc Lazorum gens cnstodit pro munitione Romana. hic ergo certnm 51 
temporis Amazonas commanentes confortati snnt. nnde egressi et Alem flnvinm, quod 
iuxta Gargaram civitatem praeterflnit, transenntes, Armeniam, Syriam Cilieiamqne, 

20 Galatiam, Pisidiam omniaqne Asiae loca aeqna felicitate domnemnt; loniam Eoliamqne 



H P V L A O B X (Y Z). 

1 lingaa] litna {sic) O qaodj id A parti O genere L 2 ntt. u. A 3 quo A 

fugaces] id est fogaces B ethim. al. A 4 dicerent] HPVLOXY, dicerentur AB fngerant A 

taunasim OB 5 mortuum om. OB nomina L, nomini O 6 et om. P^AB exercitum LOX 

cum Buccessores] HPVL^ cum soessores O, com sessoribus £, cum successore AT, a successoribus X in 

om. A expeditione] HPVL^ expeditionem AOBXY 7 gerentibus] gerente AB temptantur] 

tempUtae B, tentate O praeda] HPVy preda L, pr(a)edam AOBXY 8 duct(a)e OB: fortaase edoctae 

resisterunt] HPVL, restiterunt AOBXY se om. LO 9 abigerunt] K, abgerunt P, abierunt flL{?jO, 

abegerunt ABXY qua] quae B patratae] HPV^ patrate L, parate O, patrata ABXY ulctoriae O 

fretaeque (que om. A) maioris (maiori ABXY) audacia (audaciae 0)] fortaase factaeque maioris audaciae 
cohortantur A 10 corripiunt A elegentesque] HPVLX^ eligentesque AOBY duos L au- 

datiores XY lampeton XY marpesia] O, marpesiam B, marpessa i/P, marpessam V, marpeaam i4, 

marsepeia L, marsepiam XY 11 subrogarent 0, subrogauerunt AXY gerunt ut et] XY^ gerunt ut 

AOB^ geruntur et HPVL propria] patriam XYZ^ pria A^ defenderint O 12 sortitae lampeto 

(lampito L)] sortito lamp. B, fortiter 1. Z, lampeto sorte A, lampato [om. sort.) X flnes] ad flnes VX 

patrias Z tuendo] HPB^ tuendos VLAOXY, tuendas Z mapesa /1, marsapieia L, marsepia Y (non X) 

sumpta] HPVy sumpto LAOBXY 13 exercitui] HPV, exercituum L, exercitus AOBXY duxit] di- 

rexit A diuersasque gentes] diuersosque OB alios] alias Xr, aliosqoe A 14 conciliaris (aic) A 

cauchasum] HPV, caucasum AOBXY, causam L certo tempore demorata A loci] HPVLOXY^ loco AB 

15 marsepeiae L, marsepiae XY, marp A unde . . . marpesia om. OB et om. A uergilius] H^ 
uirgilius PVLAXY ac si] quam si Vefgiliut marsepia ZT, mapesia A cautis B, cauti 0, cuutes L 

16 in eo loco om. A haec] hoc A^ om, YZ (non X) 17 quod] quas AXY lazurum P*, lazaram 
O^, luzorum XYZ certum tempus (sic) post amazones A IS amazonas] HPV, amazones LA, amazon(a)e 
OBXYZ confortati] HPVL, conforUUe AOBXY egressi et alem] HV, egre88*»»alem P», cgresse 
(-sae P2) talem P^L, egressae etalem (aeUlem X) AOXYZ, egressae et alim B quod] HPVO, qui 
LABXY 19 iuxU om. A gargarum OB : intelUguniur Onngra PapUagoniae perfluit OB 
armenia O siriam VLAO oyliciamque PVBy ciliamque O 20 gal. pislriam P, gal. psidiam L, 
galiciamque pisidium (sie) B, pisBidiam galaciam A loca] oppida B aeque OX 

1) lustinxu 41. i, 1. 2: Parthi . . . Scytharum exules fuere. hoc etiam ipsorum vocabulo manifeatatur, 
itam Scythico sermone exules Parthi dicuntur. 

2) Iu$tinu8 2, 4, 12 — 14: duae his (Amazonibus) reginae fuere Marpesia (martesia codd.) et Lampeto, 
quae in duas partee agmina diYiso . . . vicibus gerebant bella, soli terminos altemis defendentes . . . iUque 
maiore parte Europae snbacta Asiae quoque nonnullaa civiUtes occupavere. ef. Oros. /, /5. 

3) Aen. S, 471. 

9* 



Digitized by 



Google 



68 lORDANIS 

Vn conversae deditas sibi provineias effecerunt. ubi dintins dominantes etiam civitates 
castraqne suo in nomine dicayemnt. Epbesi quoque templum Dianae ob sagittandi 
ac venandi stndium, quibus se artibus tradidissent^ effusis opibus mirae pulchritudinis 

52 condiderunt ^) . tale ergo Scythiae genitae feminae casu Asiae regna potitae per centum 
pene annos tenuerunt^) et sic demum ad proprias socias in cautes Marpesios, quas 5 
superius diximus, repedarunt, in montem scilicet Caucasi^). cuius montis quia facta 
iterum mentio est^), non ab re arbitror eius tractum situmque describere, quando maxi- 

53 mam partem orbis noscitur circuire iugo continuo. is namque ab Indico mare surgens, 
qua meridiem respicit, sole vaporatus ardescit ; qua septentrione patet, rigentibus ven- 
tis est obnoxius et pruinis^). mox in Syriam curvato angulo reflexus, licet amnium 10 
plurimos emittat, in Vasianensem tamen regionem Eufratem Tigrimque navigeros ad 
opinionem maximam perennium fontium cupiosis fundit uberibus. qui amplexantes terras 
Syrorum Mesopotamiam et appellari faciunt et videri, in sinum rubri maris fluenta 

54 deponentes. tunc in boream revertens Scythicas terras iugus antefatus magnis flexi- 
bus pervagatur atque ibidem opinatissima flumina in Caspium mare profundens Araxem, t5 
Cysum et Cambisen continuatoque iugo ad Ripheos usque in montes extenditur. inde- 
que Scythicis gentibus dorso suo terminum praebens ad Pontum usque discendit, con- 
sertisque coUibus Histri quoque fluenta contingit, quo amne scissus dehiscens Scythia 

55 quoque Taurus vocatur. talis ergo tantusque et pene omnium montium maximus ex- 
celsas su4s erigens summitates naturali constructione praestat gentibus inexpugnanda 20 



H PV LA OB X {Y Z). Rav. 2, 12 p, 77 ad v. 15: flumina id est Araxes Mardes Ooapis Bactros 
Terdon Gyros Cisson Cambissis, ex quibas fluminibus merguntur in oceano Caspio. idem 2, 20 p. 115 ad 
V. 16: Caucasi montes secum Caspios amplectentes magnumque flexum per longum intervaUum dantes se 
cum . . . montibus Rimphaeis adunant. 

1 efflcerunt O etiam om. O [in ttansitu a pagina ad paginam) B 2 dicauerunt] indicauerunt P, 

dedicauerunt A 3 ac] que {sie) A uenandis P operibus O mira pulchritudine XT 

4 condlderunt] eflTecerunt L Ule] HPVA, tali LOB, tales XYZ scythiae genitae] HVL, scythiae 

genitate P, scithiae gentae A^ scithia gente O, scythia gente Z, scythiae gentis B, scythia geiiitae AT 
asiae regno B, regna asiae XY potitae] potita»«* P 5 domnm P' proprios L niar- 

pesios] HPVLOf marpesias B^ marsepias AXY quas fquos L) sup. dix. om. A 6 repedauerunt 

AX monte LOB caucaso B, caucasum A 7 re] se O tractatum O 8 urbis 

nuscitur PV circumire X his K mare] HPV^ mari LAOBXY 9 quam O* meridie 

res spicit P uap.] inuaporatus PA quas O* septentrione] HPVL^ septentrionem A^ septen* 

trioni OBXY 10 in om. P* siria O amnium] tamnium P, animum A 11 plurimus P 

uasianensem] HPVLA, asianensem XYZ^ asianam O, asiam B tamen] tantum XYZ eufraten AO 

tigrinque O nauigeros] BXY, nauigerosi HPL, nauigeros» V^ nauigero O, nauigeros sed A 12 op* 

pionem A cnpiosis] HP, copiosis rel, uberius O quamplexantes P 13 syrorum] assirio- 

rum OB appellari] AOBXY, apellari L, appella HPV 14 terres V iugum antefatum ABXY 

roagis flexionionibuB {sie) A 15 ibidem] ibi XYZ 16 cysum] HPVOX, cisum L, cissum B, cydnum 

r, cirum -4, cyrum PoUingen$i8 conieetura ftkici: Ravennaa Cisson cambisen] HPVLBX^ carobisent O*, 

cambisem AO^F rifeos O que om, B in om. AOBXY 17 discendit] HPVO, descendit LBXY^ 

descendere A 18 contingent HPV quod O amnis scisus dehiscens O, amnis eis. sus. dehiscit 

{sic) B scythia] in scithia AB 19 quoque om. A uocAtur] dicitur A 20 erigens] regens OB 

1) lustimu 2, i, 14. 15: (Amazones) maiore parte Europae subacta Asiae quoque nonnulias civitates 
occupavere: ibi Epheso multisque aliis urbibus conditis eet. cf, Oros. /, 15. 

2) Orositu 1, 16: mulieres patria profugae Europam atque Asiam . . . intraverunt pervagatae sunt de- 
leverunt: centum paene annis . . . tenuerunt . . . (Gothorum) feminae maiorem terrarum partem immensis 
caedibus deleverunt. 

3) lustinuspost verba supra not, 1 allata: partem exercitus cum ingenti praeda domuro dimittunt. cf. Oros. l, e. 

4) ef, § 50. 

5) cf Solinus 38^ 10: mons Taurus ab Indico primum mari surgit .... §12: ... nominatus . . . 
ubi in excelsissimam consurgit sublimitatem Caucasus .... §13: quantus meridiem videt , sole inaestnat : 
quidquid septemtrioni oppositum est, vento tunditur et pruina. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 69 

mniiiiniiia. Bam locatim recisus, qua disrupto iugo vallis hiatu patescit, nunc Caspias Vn 
portas, nunc Armenias, nunc Cilicas^), vel secundum locum quale fuerit, facit, vix 
tamen plaustro meabilis, lateribus in altitudinem utremque desectis, qui pro gentium 
varietate diverso vocabulo nuncupatur. liunc enim Lammum, mox Propanissimum In- 
5 dus appellat ; Parthus primum Castram, post Nifatem edicit ; Syrus et Armenus Tau- 
rum, Scytba Cauchasum ac Bifeum, iterumque in fine Taurum cognominat; aliaeque 
conplurimae gentes huic iugo dedere vocabulo^). et quia de eius continuatione pauca 
libabimus, ad Amazonas, unde divertimus, redeamus. 

Quae veritae, ne eorum prolis rarisceret, vicinis gentibus concubitum petierunt, VIII 56 

10 facta nundina semel in anno, ita ut futuri temporis eadem die revertentibus in id 
ipsum, quidquid partus masculum edidisset, patri redderet, quidquid vero feminei 
sexus nasceretur, mater ad arma bellica erudiret: sive, ut quibusdam placet, editis 
maribus novercali odio infantis miserandi fata rumpebant^). ita apud illas detestabile 
puerperium erat , quod ubique constat esse votivum. quae crudelitas illis terrorem 57 

1 5 maximum comulabat opinionis vulgatae. nam quae , rogo , spes esset capto , ubi in- 
dulgi vel filio nefas habebaturV contra has, ut fertur, pugnavit Herculis, et Melanis 
pene plus dolo quam virtute subegit. Theseus vero Hippoliten in praeda tulit, de 
qua et genuit Hypolitum *) . hae quoque Amazones post haec habuere reginam nomine 



HPVLAOBX{YZ]. 

1 locAtim] locatum y, paulatim locatim Z, paulatim X rec.J rec. est A qoa] qui O dirupto X 
pat. hiatu A 2 cilicias L quale fuerit] qualis f. AB, aequalem XYZ uix] iuxta A 3 tamen] 

tantum XYZ plaustris L meabiles O, measibilis P* utremque] HPV, «trimque AB, utrum- 

que LO, om. XYZ desectis] directis AO{^)B 4 nuncupantur A lammum] HPVXY, laminum 

LO, lamnium Z, iamnium B, iamnum A propanissimum] HPVL^ propanissum AXY^ propanisum Z. 

propanismum OB intus P" 5 prioia A castram] HPVLXZ, castrum O, castra ABY ni- 

facem LOBZ edicis P», edicet O armenius ABY 6 scytha] HPX, scitha FL, scithi OB, 

scythia YZ cauchasum] HPV, caucasum LABXY, caucausum O flnem L cognominant OB, 

uocat A aliaque conplura OB 7 uocabulo] HPK, uocabula LABXY, cabula O 8 libabimus] 

HPV, liuauimus O, libauimus rtl. amazones B 9 ueritatae H earum B prolis] HPVL, 

proles AOBXY rarisceret] HPV, rariscerit O, raresceret LABXY uirinis] a uic. AB 10 factis 

nundinis AXYZ futuris temporis O, futuris temporibus B eodem die XYZ, eadem de O, eis deinde 

B reuertibus O, uertentibus P« 11 quidquid] HPO, quicquid VLAB, quotquot XYZ parti- 

bus H mascolum O, masculiiii B ededisse O, edidissent A redderent A^ redderetur BX {non Y) 

quidquid] HPO, quicquid VLABXY 12 nasceretur om. A mater] in utero XYZ quibus Um P 

13 nuuercali O miserandi] inmiserandi O, iramiserandi B facta O detestale P 14 illis] 

illi O 15 maximum] magnum OB comulabat] //0, commulabat PV, cumulabat LABXY opi- 

nione uulgata OB spes] ospes O capto om. OB indulgi] ignosci OBXY 16 habetur L 

pugnabit O*, pugnabat B, pugnabant Z herculis] HPV^ hirculis O, hercules LABXY melanis peiie] 

HPVLAOXYZj melanes pene B: requiritur Menaiippen, atd trravU$e videtur auctor 17 thereus OB 

hippoliten] HPX, hyppoliten FF, ippoliten O, hipoliten -4, ypoliten LB praedam AOB 18 et om. 

LA hypolitum] //P, hyppolitum VXY, ypolitum LB, ippplit** 0«, ippolitum O*, hipolitum AZ 

hae] haec L post] posta O' 



1) cf. 8olinu$ 38, 13: ubi dehiscit hiulcis iugis, facit portas, quarum primae sunt Armeniae, tum 
Caspiae, post Ciliciae. 

2) cf. 8olinu$ 38, /2; pro gentium ac linguarum varietate plurifariam nominatus apud Indos lamus 
{sic libri plerique, lamos Paris. : Imaus PUnius auctor Solini), mox Propanisos (propannisos vel profanisus libri). 
Choatras apnd Parthos, post Niphates, inde Taurus atque ubi in exceisissimam consurgit sublimitAtem Cau- 
casus. interea etiam a populis appeilationem trahit. 

3) Justinus 2, 4, 9. 10. 11 : ne genus interiret, concubitus flnitimorum ineunt. si qui mares nascerentur, 
interflciebant : virgines in eundem ipsis morem . . . armis equis venationibus exercebant. cf, Oros, /, 15. 

4) Iu$tinus 2, 4, 21 — 24: Hercules ad litus Amazonum adplicuit, . . . multae . . . caesae captaeque, 
in his . . . Melanippe ab Hercule, Hippolyte a Theseo . . . Theseus obtenta in praemium captiva eaiidem in 
matrimoniiim adsumpsit et ex ea genuit Hippolytum. ef, Oros, /, 15. 



Digitized by 



Google 



70 lORDANIS 

yin Penthesileam , cums Troiano bello extant elarissima docnmenta^). nam hae feminae 
nsque ad Alexandrum Magnum referuntur tenuisse regimen^j. 
IX 58 Sed ne dicas: de yiris Gothorum sermo adsumptus cur in feminas tamdiu per- 

severat? audi et virorum insignem et laudabilem fortitudinem. Dio storicus et anti- 
quitatum diligentissimus inquisitor, qui operi suo Getica titulum dedit (quos Getas iam 5 
superiori loco ^) Gothos esse probavimus, Orosio Paulo *) dicente) — hic Dio regem illis 
post tempora multa commemorat nomine Telefum. ne vero quis dicat hoc nomen a 
lingua Gothica omnino peregrinum esse, nemo qui nesciat animadvertat usu pleraque 
nomina gentes amplecti, ut Romani Macedonum, Greci Romanorum, Sarmatae Germa- 

59 norum, Gothi plerumque mutuantur Hunnorum. is ergo Telefus, Herculis filius natus lo 
ex Auge, sororis Priami coniugio copulatus, procerus quidem corpore, sed plus vigore 
terribilis, qui patemam fortitudinem propriis virtutibus aequans Herculis genium for- 
mae quoque similitndinem referebat^). huius itaque regnum Moesiam appellavere 
maiores®). quae provincia habet ab oriente ostia fluminis Danubii, a meridie Mace- 

60 donia, ab occasu Histria, a septentrione Danubium'). is ergo antefatus habuit bel- is 
lum cum Danais, in qua pugna Thesandrum ducem Greciae interemit et dum Aiacem 
infestus invadit Vliximque persequitur, vitibus equo cadente ipse cormit Achillisque 
iaculo femur sauciatus diu mederi nequivit; Grecos tamen, quamvis iam saucius, e 



HP V LA O B X(Y Z), 



1 troiana B 2 alaexandrom O magDam om, A 3 gotthoram O adaumptos O, 

ads. est AXY^ ads. que Z f(o)eminis BXY perseuerat] HPVLAXYZ^ perseuerit O, perseueret B 

4 hi(ve<y)storicus AOBXY 5 getica] gretia B 6 superiori] superi H gothos] nos L 

prouauimus P, probabimus O horosio O dio] diu O 7 multa tempora A telefum] 

HPVLX, thelefum T, teiephum AOB dlcam O 8 liga A^, liuga A^ nemo dtUndum 

anim«aduertat F, animaduerti O, animaduertit B, animaduertat tamen A usum O 9 gentis OB 

macedorum L 10 huhnorum] hannoram B^^ annorum O, hunorum XYZ, uiiorum A: simUiUr passim 

his VAO^ thelefus XY, telephus O, thelephus B, telesius A hirculis O 11 ex] et A 

sorore OB 12 qui om. B hircuUs O genio OB, ingenium AXYZ: fortasse fuit Herculis ge- 

nitum formae quoque similitudine referebat 13 regnum om, O moesia VL^ maesiam A 14 ha- 

bet posi 15 danubium OB ost. ab or. A macedonia] HPVL, macedoniam AOBXY 15 histria 

(istria L, histriam XY) a septentrione] hytrione OB^ histriam ab arccoo [sie) A his V ante factus 

O 16 donais PO thesandrum] HPVLOX, thessandrum F, thessandum B, tesandrum A ala- 

cem O ]7 uliximque] HPL, ulixemque VAOBXY uitibus] ClossiuSy uicibus (uixibus L*) libri 

candente V achilisque O, achillique A 18 femore O, foemore B sauxiatus L diu me- 

deri] XY, diu maederi B, dio nederi O, diomede«e L*, diomede HPVL^, diomedem A quamuis] quam 

A^ e om. A 



1) Orosius 2, /5: post Orithyiam Penthesilea regno potita est, cuius Troiano bello clarissima inter 
viros documenta virtutis accepimus. cf. Jiutinus 2, 4, 31. 

2) lustinus 2, 4, 32: interfecta deinde Penthesilea . . . paucae quae in regno remanserant . . . usque 
ad tempora Alexandri magni duraverunt. 

3) ef. e, 6 S ^O. 

4) Orosius i, 16 : modo autem Getae illi, qui et nunc Gothi. 

5) cf. Dietys 2, 4 : (Telephus) Hercuie genitus procerus corpore ac poUens viribus divinis patrfis virtuti- 
bus propriam gloriam aequiparaverat. e. 3 : Teuthranius Teuthrante et Auge genitus ftater Telephi uterinus. 
c. 5 : Astyochen enim Priami iunctam sibi (Telepho) matrimonio. apud Quintum iSmymaeum ^, 136 Astyocke 
non filia Pri€tmi est^ ut apud Dietyn, sed soror, ui apud Jordanem. 

6) ef. Dictys 2, 1 : Telephus . . . tum Moesiae imperator erat. 

7) Orosius /, i, 65: Moesia ab oriente habet ostia fluminis Danuvii, ab euro Thraclam, a merldie 
Macedoniam, ab Africo Dalmatiam, ab occasn Histriam, a circio Pannoniam, a septentrione Danuvium. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 71 

snis finibus proturbavit ^) . Thelepho vero defhneto Enryphylns filins snecessit in regno, IX 
ex Priami Frygnm regi germana progenitus^). qui ob Gasandrae amorem bello inter- 
esse Troiano, nt parentibus soceroque ferret auxilium, cupiens, mox yenisset ex- 
tinctns est^). 

5 Tunc Cyrus, rex Persamm, post grande intervallum et pene post dcxxx an- X 61 
norum tempore (Pompeio Trogo testante) Getarum reginae Thomyre sibi exitiabile 
intulit bellnm. qni elatus ex Asiae victoriis Getas nititur subingare, quibns, nt dixi- 
mns 4) , regina erat Thomyris. quae cum Abraxem amnem Cyri arcere potuisset ac- 
cessnm, transitum tamen permisit, elegens armis eum vincere quam locorum beneficio 

»0 submovere; quod et factum est. et veniente Cyro prima cessit fortuna Parthis in 62 
tantum, ut et filium Thomyris et plnrimnm exercitum trucidarent. sed iterato Marte 
Getae cnm sua regina Parthos devictos superant atque prostemunt^) opimamqne prae- 
dam de eis aufemnt, ibique primum Gothomm gens sirica vidit tentoria. tunc Tho- 
myris regina aucta victoria tantaque praeda de inimicis potita, in partem Moesiae, 

15 quae nunc a magna Scythia nomen mutuatum minor Scythia appellatur, transiens, ibi 
in Ponti Moesiaco litore Thomes civitatem suo de nomine aedificavit. dehinc Darius, 63 



HP VLA OBX{YZ). 

1 thelepbo] HLOB^ theiepho P, telepho V^ teleso Ay thelefo XY uero] itaque XYZ eury- 

phylus] J?P, euryphilus Z, euriphilus VLAYy euripilu8 O, euripylus X in om, A 2 regi] HPVL^ 

rege OX, regis ABY casandrae] HPVA^ casandre L, cassandrae OBXY 3 ut] ac OB ferre 

B oupieris A mox] mox cum XYZ extintus O, extinxtus {sic) B 5 post grandi inter- 

oallo XYZ pene om, XY 6 tempore] HPVO, tempora LBXY^ tempus A pompelo O 

trogoj ABXY, troco HPVL, truco O' gesUrum O thomyre] HP, thomir{a)e VLOXY, thameri B, 

thomiri A exitiabile] inexitiabile B, exgitiablle L, exiciabile P, exitiabilem O 7 uictoris OZ, 

uictoria B gestas AO subiucare O ut dix. om. A 8 regina erat] erat regina i4, regna- 

nerat B thomyris] HPV^ thomiris LAXYZ^ homeris O, thamaris B abraxem amnem] HPVLO, 

abraxe amne YZ, ab araxe amne ABX cyri] cyrom X areere om, B*, post potuisset AB^ 

accessum (accensum L, acce««um P") transitum] HPVLAXYZ^ accessus transire OB 9 tamen] tantum 

A elegens HP, eligens reZ. 10 primo L in tantum] tamen 0, tanta B 11 et om. A 

thomyris] HPVA, thomiris LXY, thomeris O, thamiris B trucidarint O 12 geUe] BX7, gethae A, 

gete O, geti HPVL opinamque O 13 sirica] HPVL, serica AOBXY uident OB tho- 

myris] HPF, thomiris LXY, thomeris O, thom i4, thamiris B 14 regina om. A acU OB 

tanteque pr. O", UnUmque predam L inimicos L mesfae AO 15 a om. O, ex B no- 

mine A mutuatur L, mutua O, muatua (?) B^, mutuaU B^, mutuato A appellatar] est appellaU 

B, dioitur A 16 ponti moesiaco litore thomes] ponte mersia colitur et hominis O, ponte moesie colitur 

et thameris B de suo A darius B* 

1) ef. Dietyi 2, 2: in ea pugna Thessandrus . . . congressus cum Telepho ictnsque ab eo cadit . . • 
c, 8 : Teuthranius . . . frater Telephi uterinus . . . telo eins (Aiacis) occubuit. eius casu Telephus . . . perculsus 
. • • fngatis quos adversum ierat cum obstinate Vlixem inter vineas . . . insequeretur, praepeditns trunco vltis 
mit . . . AchiUes . . . telnm iaculatus femur sinistrum regi transflgit. e. 10: Telephus . . . cum nullo remedio 
mederi posset. equi non meminit Dietys^ memmit Eustathiiu ichol. lUad. 1, 69: 6 hk Tif)Xecpoc . . . ir^irov^ 
jjieN Tpaufjia 8etv6v {inh ^AyijtXkimi, djjnrdXou IXixi ou(i.iro5ioft£vToc o6t«J» toO Tinrou . . . xai ireo^vToc el? yrjv. 

2) cf. Dietys 2, 5 .* Astyochen . . . Priami inncUro sibi (Telepho) matrimonio, ex qua Eurypylus genitus. 

3) ef, Dietys 4, 14 : nuntius Priamo supervenit Eurypylum Telephi ex Moesia advenUre, quem rex . . • 
obUtione desponsae Cassandrae conflrmaverat. e. 17. 18 nairraJt Eurypylum interfeetum esae a Neoptolemo 

^eiusqtie o$»a patri remtssa, 

4) non dixit antea, 

5) luitinu» ly 8: Gyrus subacta AsU . • . Soythis bellum infert. erat eo tempore regina Scytharnm 
Tomyris {sie lihri opUmi , Umyris alii) , quae . . . oum prohibere eos transitu Oaxis {aie libri optimiy araxis 
alii et Orosiui) fluminis posset, transire permisit • . . iUque Gyrus traiectis copiis . . . castra meUtiis est 
... Gyrus . . . omnes . . • Scythas cum reginae fllio interfecit . . . (Tomyris) compositis in montibus insidiis 
ducenU miUa Persarum cum ipso rege trucidavit. ef, Oros. 2, 7. 



Digitized by 



Google 



72 lORDANIS 

X rex Persarum, Hystaspis filius, Antyri, regis Gothorum, filiam in matrimonio postulavit, 
rogans pariter atque deten'ens, nisi suam peragerent voluntatem. cuius affinitatem 
Gothi spernentes, legationem eius frustrarunt. qui repulsus dolore flammatus est et 
Dcc milia armatorum contra ipsos produxit exercitum, verecundiam suam malo publico 
vindicare contendens ; navibusque pene a Chalcedona usque ad Bizantium in instar 5 
pontium tabulatis atque consertis Thraciam petit et Moesiam; pontemque rursus in 
Danubio pari modo constructum duobus mensibus crebris fatigatus in Tapis viii milia 
perdidit armatorum, timensque, ne pons Danubii ab eius adversariis occuparetur, ce- 
leri fuga in Thracia repedavit ^) , nec Mysiae solum sibi credens tutum fore aliquan- 

64 tulum remorandi. post cuius decessum iterum Xerses filius eius patemas iniurias 10 
ulcisci se aestimans, cum sua septingenta et auxiliarium ccc milia armatorum, 
rostratas naves mille ducentas, onerarias tria milia^), super Gothos ad bellum pro- 
fectus nec temptare in conflictu praevaluit, eorum animositate et constantia superatus. 

65 sic namque ut venerat, absque aliquo certamine suo cum robore recessit. Philippus 
quoque, pater Alexandri Magni, cum Gothis amicitias copulans Medopam Gudilae regis 15 
filiam accepit uxorem, ut tali affinitate roboratus Macedonum regna firmaret. qua 
tempestate Dio storico dicente Philippus inopia pecuniae passus, Odyssitanam Moesiae 



HPVLAOBX(YZ). 



1 isdaspis X, hydaspis Y antyii] HPVLX et Orosiui [vide infra), anthyri Z, antiri A, anthiri F, 

atriregiri O, antriregiri B roatrimoniuai AOB expostulauit OB 2 deterrens] AOBXY^ de- 

cernens HPVL perageret L 3 frustanint O* dolore] furore OB inflammatus A 

4 Dcc] octoginta OB mUium X exercitus A puplico O 5 pene om. A a chalce- 

dono P, a calcedonia B, a CAlcedone Aj ad calcidoniam O bizantium] HVLX^Y, bizanzium P, bizan- 

cium AOB, bizantiam X^ in instar] HPVO, instar LABXYZ 6 tabulis A atque] aeque B 

misiam ponteque B 7 constructo AB mensibus om. A^ fatigati O in tapis] 0, 

in taphis HPVLAB, in scaphis XYZ viii] hocto O, uii A 8 perdedit P^O, perdit B arma- 

torem P", amatorum O ne pons] nepos O* danubio O eius om, LA 9 thracia] HPV, 

trachia L, tracia 0, t(hjraciam ABXY repetauit P" mysiae] HP, misiae LOY, mesiae AV, moe- 

siae B, maesiae X sibi cr.] en (est O*) sibi 0, cr. sibi B fore om. L* aliquantum A 

10 discessum O xerses f.] HLABY, xerxes f. PVX^ sex fllium O 11 ulcisci se] ulciscere L, 

ulcisce O, ulcisci B suas septinginta O, snis septingentis BXYZ^ suorum dcc A auxiliarium] 

HVL^^ auxiliarum P, auxiiiaria L**, auxiliariis XYZ, ausiliatorum i4, auxiliorum B, auxUinm O milibus 

ABXYZ armatorum om. XYZ 12 rostratas (rostratus 0) naues] r. naues habens B, rostratis naui- 

bns AXYZ miUe] mUe mille ($ie) A ducentas] duoentis ATZ, duocentas PL, cc A, et OB 

onerarias (honorarias O*, honerarias O^, onerias B*) tria milia] oneratis tribus milibus XYZ^ oner4riarum iu 
A gotho A prof. ad beU. OBXY, prof. A 13 conflictum O praeual.] ualuit L 

eorum om. OB et constantia] constantia 0, constantiae B 14 uenerit O absque aliquo] ab- 

sidus alico O cum suo XY robore] HPVLOB^XY, rubore B^A 15 amicitiam A medo- 

pam] PVLAOB^ medorum HXYZ: M-ffia Satyrus apud AthetMieum 13, 5 p. 567*^ gudilae] HPVXYZ, 

gudile L, gadjle A, gothile OB: Ko0V)Xac 6 t&v Bpotxwv paaiXcOc Satyrus l. e. cf. lae. Orimm in Hauptii 
Zeitsehrift 7, 396 fll. reg. OB 17 diostorico HPVL, dio hi(vee y)storico AOBXYZ inopia] 

HPVO, inopiam ABXY, ino inopiam L odyssitanam] HP, odissitanam VX, odisitanam L, udisitanam 

OB, odissatana A, dissitanam Y, dissitanim Z mesiae AO 



1) Orosiui 2, 8: Darius . . . Antyro regi Scytharum hac f^l maxime causa bellnm intulit, quod flliae 
eius petitas sibi nuptlas non obtinuisset . . . cum septingentis milibiis armatorum Scythiam ingressus . . . 
metuens, ne sibi reditus interrupto ponte Histri fluminis negaretur, amissis lxxx miUbus bellatorum trepidus 
refugit. covrupta forma Antyrus ostendit ex hoc loco Jordansm pendere, non ex simillimo Justirhi 2, 5, 8—10^ 
ubi minus corrupte lamtyrus traditum est. apud Herodotum (v. ind. nom.) legitur 15dv^pao<. 

2) Orosius 2, 9 : Xerxes (scilieet Oraeciam invadtns) septingenta milia armatorum de regno et trecenta 
milia de auxiliis, rostratas etiam nayes mille ducentas, onerarias autem tria milia numero habuisse narratur. 
cf. Justinus 2, 10, 18—20. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 73 

cintatem instructis copiis vastare deliberat, quae tunc propter vicinam Thomes Gothis X 
erat subiecta. unde et sacerdotes Gothorum illi qui pii vocabantur subito patefactis 
portis cum citharis et vestibus candidis obviam egressi patriis diis, ut sibi propitii 
Macedonas repellerent, voce supplici modulantes. quos Macedones sic fiducialiter sibi 
5 occurrere contuentes stupiscent et, si dici fas est, ab inermibus terrentur armati. nec 
mora soluta acie quam ad bellandum construxerant , non tantum ab urbis excidio aL- 
stinue7'unt, verum etiam et quos foris fuerant iure belli adepti, reddiderunt, foedusque 
inito ad sua reversi sunt. quod dolum post longum tempus reminiscens egregius 66 
Gothorum ductor Sithalcus, cl virorum milibus congregatis Atheniensibus intulit bel- 

10 lum adversus Perdiccam Macedoniae regem, quem Alexander apud Babylloniam mini- 
stri insidiis potans interitum^) Atheniensium principatui hereditario iure reliquerat 
successorem. magno proelio cum hoc inito Gothi superiores inventi sunt, et sic pro 
iniuria, qua illi in Moesia dudum fecissent, isti in Grecia discurrentes cunctam Mace- 
doniam vastaverunt. 

15 Dehinc regnante Gothis Buruista Dicineus venit in Gothiam, quo tempore Roma- XI 67 

norum Sylla potitus est principatum. quem Dicineum suscipiens Buruista dedit ei 
pene regiam potestatem; cuius consilio Gothi Gemanorum terras, quas nunc Franci 
optinent, populati sunt. Caesar vero, qui sibi primus omnium Romanum vindicavit 68 
imperium et pene omnem mundum suae dicioni subegit omniaque regna perdomuit, 

20 adeo ut extra nostro urbe in oceani sinu repositas insulas oceuparet, et nec nomen 
Romanorum auditu qui noverant, eos Romanis tributarios faceret, Gothos tamen crebro 
pertemptans nequivit subicere^;. Gaius Tiberius iam tertius regnat Romanis: Gothi 
tamen suo regno incolume perseverant. quibus hoc erat salubre , hoc adcommodura, 69 



H P V L A S {22 Gaius — 23 peraeverant) O B X {Y Z), Fteculfus 2, 2, ^6 [16] [a 15 Dicinens). 

1 uiciaiam J5A:r thomes] HPVLAOXYZ, thameris B 2 illi qui] aliqui OB pii] dii 

lac. Orimm Otachichte der dtutschen Spracht 2 ied. 1) p. 818 uocabuntur B subito] subito enim B 

3 cum] et OB canditis O egxessi] sunt egressi B paternis OB propiciis O, propitiis B 

4 macedoneB A uoces A" suplici P, supplicis O 5 stupiscent] HPV, stupiscunt O, stu- 
pescunt LABXY tenerentur O 6 soluta aeie] acie 0, aciem B bellum OB construxe- 
runt OBXY abstinuerunt] «crip«, om. HPVLAOXYZ^ remouerunt B 7 quos] quod L foris 
fuerant] fuerunt OB redderunt foedusque inito] HPV^LO^ foedusque initum F*, foedereque 
inito ABXY 8 ad suam 0, om, A quod dolum] quem dolum BXY^ cuius doli A 9 sitalchus 
XY 10 perdicam AOXYZ. predictum L quem om, O babylloniam] HP^ babyloniam OXY^ 
babiloniam VAB, babiloniae regem L 11 putans A principatui] principatus A^ principem XY 
12 cum h. in. pr. A , gothis P« 13 qua] HPVL, quam AOBXY grecia] HPLAXY, greciam 
OB, graetiam V 15 regnantem gothis] gethis P, in gothis sithalco B buruista] HPVXY, 
burusta L, boroista OB, byrruisia A dicineus — 16 buruista om. Z dicineus] HPVLAXY^ dice- 
neus OB 16 sylla] HPVBY, silla LAOX est om. L principatu AB dicineum] 
HPVLAXY^ diceneus [sic) OB buruista] XY, burusta L, boroista OB, boscusta HPVA^ Boscurta Frec. 
17 gothi] getae A quans H 18 romanorum AXYZ 20 nostro nrbe] F, nostro orbe HL^ 
nr* urbem P, nostrum urbem O, nostrum orbem ABXY Frec. in om. OB oceani sinu] OBXY, 
oceani HPVL, oceano A Frec. sepositas A occupasset AXY et] et qui B nomine 
r. audito XY 21 qui] quod O, quidem B tributario tamen] tunc A cr. per- 
temptans] crebro (crebo B) temptans OB 22 subigere 0*B, subegere O" gaius (gatus P) tib.] libri 
et Frec^ Caesar Tiberius Outachmid p. 144: sed magia est, ut errarit Jordanes regnauit ^FZ 23 ta- 
men] tantum in A incolume] HPV, incolome L, incolomi SOB, incolumes AT, incolomes A Frec. 
erat om. A hoc adc. hoc uot.] hoc uot. fuit A, aut adc. (commodum B) aut uot. OB 



1) Orosius 3y 20: Alexander apud Babyloniam cum . . . ministri iusidiis venenum potasset, interiit. 

2) cf. Orosius 1, 16: (Getas) Caesar . . . declinavit. 

lOBDANBS. ] 



Digitized by 



Google 



74 lORDANlS 

XI hoc votivum, ut, quidquid Dicineus eorum consiliarius precepisset, hoc modis omni- 
bu8 expetendum, hoc utile iudicantes, eflfectui manciparent. qui cemens eorum ani- 
mos sibi in omnibus oboedire et naturalem eos habere ingenium, omnem pene phylo- 
sophiam eos instruxit: erat namque huius rei magister peritus. nam ethicam eos 
erudiens barbaricos mores conpescuit; fysicam tradens naturaliter propriis legibus vi- & 
vere fecit, quas usque nunc conscriptas belagines nuncupant ; logicam instruens rationis 
eos supra ceteras gentes fecit expertes; practicen ostendens in bonis actibus conver- 
sare suasit; theoreticen demonstrans signorum duodecem et per ea planetarum cursus 
omnemque astronomiam contemplari edocuit, et quomodo lunaris urbis augmentum 
sustinet aut patitur detrimentum, edixit, solisque globum igneum quantum terreno lo 
orbe in mensura excedat, ostendit, aut quibus nominibus vel quibus signis in polo caeli 
vergente et revergente trecentae quadraginta et sex stellae ab ortu in occasu precipites 

70 ruant, exposuit. qualis erat, rogo, voluptas, ut viri fortissimi, quando ab armis quanto- 
lumcumque vacassent, doctrinis philosophicis inbuebantur? videris unum caeli positio- 
nem, alium herbarum fruticumque explorare naturas, istum lunae commoda incommo- 15 
daque, illum solis labores adtendere et quomodo rotatu caeli raptos retro reduci ad 
partem occiduam, qui ad orientalem plagam ire festinant, ratione accepta quiescere ^j . 

71 haec et alia nonnulla Dicineus Gothis sua peritia tradens mirabilis apud eos enituit, 
ut non solu mediocribus, immo et regibus imperaret. elegit namque ex eis tunc no- 
bilissimos prudentioresque viros , quos theologiam instruens , numina quaedam et sa- 20 
cella venerare suasit fecitque sacerdotes, nomen illis pilleatorum contradens, ut reor, 

72 quia opertis capitibus tyaris, quos pilleos alio nomine nuncupamus, litabant: reliquam 



H P V L A O [ubi 19 ut non — p. 75, 2 reminiscent hia leguntur, cf. p. 77, 3 n.] B X^Y Z}. Frtculfu» l. c. 

1 dicinens] HPVLAXYZ^ diceneus OB consolarius praecipisset PO 2 expedemdum 

manciparentnr A cernans L" animus O 3 oboedire] HB, ob'a)edlre rel. natu- 

ralem] HPVLO, naturale ABXY omnem {om, OB) pene (pone 0*, poene O*) phylosophiam [sie HP, 

phil- rel.) eos] in omni p. eos philosophia A 4 peritus om. OB ethlcam] eihica L, ethic AO 

5 conspescuit V 6 constrictas A bellagines OB^ belogiones A, belamgnes X logica A 

eos rat. OB 7 expertes] HPVLO, expertos ABXYZ practicem L, pragticen B ostendens] 

PVAOBXY, extendens HL conuersari LAOBX 8 snadit H > theoreticen] HV, theoriticen X*Z, 

thereticen P, theodoricen X**, theoricen LBY, teoricen A, theoricem O duodecem] J?f*, duodecim rel. 

9 astronimiam O quomodo] comodo orbis AOBXYy urbs HP^VL, u*»* P" 10 snstinens 

O globum igneus O, globis igneus B terreno orbi XYZ, terrenum orbem OBj terrae orbem A 

11 excedit L ostendit om. OB aut] a O nominibns uel] dominibus aut L 12 uergentes 

et reuergentea B trecentae] et trecente L et om. OB occasuj HPVLB, occasum AOXY 

praecipitens A 13 ruunt XY exposui erat] ergo V uoluntas OBXY quantolum- 

cumque] HPVA^ quantulumcumque LXY, quactucumqne (<ic) 0, quadruuinm usque B 14 uagassent 

Imbuerentur X uideris] HPVL, uideres AOBXY 15 frnticumque] frugumqne OB explora- 

rare B naturam L 16 laborem LOB rotato O raptus ABXY 17 partem (patem 0) 

occiduara] OBXY, partes occiduas HPVLA orientalem] occidentalem A festinarit B quiescere] 

adquiesceret A 18 nonnulla] nuUa 0, mnlta B dicineus] HPVLAXYZ, diceneus OB eni- 

tuit] inuenitur OB 19 solu] HP, solum VLA0(2)XY, solis 0(i)B imperauit 0(2) eligit 0;t) 

tunc om. A 20 pludentioresque L, prudentiores 0{^]B theologiam] a theologiam O(^), a thelogicam 

0:2), ad theologiam XYZ nomina L0fi.2)B qnaedam] ABXY, quedam 0(M*, qu»dam 0{i)«, qua- 

dam HPVLO{^) 21 nenerari 0{^)BXY contrahens 0(2) 22 quia] quod XY tyaris] 

HPLY, thyaria VB, thiaris 0(1.2), tiaris AX quos] quas XYZ alios X 



1) cf, quat ad Cassiodorium var. 9, '24 scribit Athalaricua : (TbeodoricuB rex) cum esset publica cura 
vacuatus, sententias prudentum a tuis fabulis exigebat . . . stellarum cursus, maris sinus, fontium miracula 
rimator acutissimus inquirebat, ut rerum naturis diligentius perscrutatis quidam purpuratus videretur esse 
philosophuB. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 75 

vero gentem capillatos dicere iussit, quod nomen Gothi pro magno suscipientes adhuc XI 
odie suis cantionibus reminiscent \) . 

Decedente vero Dicineo pene pari veneratione habuerunt Comosicum, quia nec 73 
inpar erat sollertiae. hic etenim et rex illis et pontifex ob suam peritiam habebatur 
5 et in summa iustitia populos iudicabat. et hoc jebus excedente humanis Coryllus rex XII 
Gothorum in regno conscendit et per quadraginta annos in Dacia suis gentibus imperavit. 
Daciam dico antiquam, quam nunc Gepidarum populi possidere noscuntur. quae patria 74 
in conspectu Moesiae sita trans Danubium corona montium cingitur, duos tantum habens 
accessus, unum per Boutas, alterum per Tapas. haec Gotia, quam Daciam appellavere 

10 maiores, quae nunc, ut diximus, Gepidia dicitur, tunc ab oriente Aroxolani, ab occasu 
lazyges, a septentrione Sarmatae et Bastemae, a meridiae amnis Danubii terminabant. 
nam lazyges ab Aroxolanis Aluta tantum fluvio segregantur. et quia Danubii mentio 75 
facta est, non ab re iudico pauca de tali amne egregio indicare. nam hic in Ala- 
mannicis arvis exoriens sexaginta a fonte suo usque ad ostia in Ponto mergentia per 

15 milie ducentorum passuum milia hinc inde suscipiens flumina^; in modum spinae, quem 
costas ut cratem intexunt, omnino amplissimus est. qui lingua Bessorum Hister vo- 
catur, ducentis tantum pedibus in altum aquam in alveo habet profundam. hic et- 
enim amnis inter cetera flumina in magnum omnes superans praeter Nilum^). haec 
de Danubio dixisse sufficiat. ad propositum vero, unde nos digressimus, iubante do- 

20 mino redeamus. 



H F V L AO B X{Y Zj. Freculfus l. c. [ad 4 habebatnr). 

1 capillatos] AO[^]BX\\ capillutos HPL, capillutus O,^,, capillitoa V achuc 0(i) 2 odie] 

//PV, hodie rtl. remlniscent] HPVL^ remeniscent 0(2)^ reminiscentur XZ, reminiscuntur 0(»)By, fre- 

qnentant A 3 uero] ro O dicineo] HPVLAXYZ^ diceneo OB pari] patri HP^ parii B 

commosicum AOB^ comosacum XYZ 4 inpar erat sollertiae] HPVL, inpererat sollertia O, impar erat 

sollertia B, imparis erat soUertiae AXYZ pertiam HPV 5 summa] sua OB hoc] hunc A 

excidente O coryllus] HPV^ corillus LOXY^ chorillus i4, corillius B: Scoryllus GuUehmid p. 144 collato 

Frontino strat. 2, 20, 4: Scorylo dux Daoorum 6 in regnum consc. OBXY^ consc. in regnum A 

et] lit H 7 dicia O antequam H possedere VO quam patriam XY 8 in consp. 

maesiae i4, in conspectiim (conspectu B) asiae OB sita om, XY coronam V montium] ho- 

stium OB cincitur A, cingit XYZ 9 tabas OB, zapas A haec gotiam q. d. A, hanc gothiam 

quam datiam B, haec dacia quam gothiam XY 10 malores 0, maiorem A gepida OB aro- 

zolani XY, arexolani A 11 iazyges] HP, iaziges VLAXYZ^ iaytes 0, tamazites B septentrio P 

bastene OB omnis A** terminabant] PVLOXY^ terminabat B, terminant H, terminabis [sicj A 

12 nam iaziges XYZ^ namazyges H, namaziges PVLA^ tamazites OB: fortasse fuit iam lazyges oroxo- 

lanis 0, arosolanis A aluta tantum fluuio] HPVLAY^ alutAntlum fl. X^, alutantum fl. X^j alnuo tanto 

fluuio O, alueo tantum fluuii B 13 amne egregio] ainne ac regio 0, amne egregia B in om. XYZ 

almannicis B, alia mannicis 0, alamagnicis Ay alemannicis X 14 sexaginta] quadraginta XYZ a] 

habet a B fonte suo] fontes uero usque] flumina usque B pontum AOB uergentia 

BXY 15 duocentorum PO miUa om. A hic B quem] HPVXYZ, quae LAOB 

16 costae AXYZ ut] in cratem] ABXY, gratem HPVLO qui] quiuis O lingua] in 

lingua £ 17 duocentis PLO in alu.] alu. B habet om. XYZ profundam] AOBXY, pro- 

fundum HPVL 18 in magnum] in magno AXYZ, immanis B omnes superat LBX^ superat omnes A 

de danubio haec A 19 nos om. A digressimus] HPV^ digressi sumus LAOBXY iubante] 

HPL, iu*ante V*, iuuante V^AXYZ. adiuuante OB 



1) ef. Caasiodorius var. 4, 49: uniTersis provincialibus et rapillatis, defensoribus et curialibus Suavia 
consistentibus Theodericus rex. 

2) ef. Ammianus 2^^ 8, 44 : Danuvius . . . sexaginta navigabiles paene recipiens fluvios. 

3) Mela 2, 1,8: Hister . . . ingens iam et eorum qui in nostrum mare decidunt tantum Nilo minor : 
cf, Snllustius apud Oellium 10. 7. /. 

10» 



Digitized by 



Google 



76 lORDANIS 

Xni 76 Longum namque post intervallum Domitiano imperatore regnante eiusque avaritiam 

metuentes foedus, quod dudum cum aliis principibus pepigerant, Gothi solventes, ri- 
pam Danubii iam longe possessam ab imperio Romano deletis militibns cum eorum 
ducibus vastaverunt. cui provinciae tunc post Agrippam Oppius praeerat Savinus, 
Gothis autem Dorpaneus principatum agebat, quando bello commisso Gothi, Romanos 5 
devictos, Oppii Savini caput abscisum, multa castella et civitates invadentes de parte 

77 imperatoris publice depraedarunt. qua necessitate suorum Domitianus cum omni vir- 
tute sua Illyricum properavit et totius pene rei publicae militibus ductore Fusco prae- 
lato cum lectissimis viris amnem Danubii consertis navibus ad instar pontis trans- 

78 meare coegit super exercitum Dorpanei. tum Gothi haut segnes reperti arma capes- lo 
sunt primoque conflictu mox Romanos devincunt, Fuscoque duce extincto divitias de 
castris militum spoliant magnaque potiti per loca victoria iam proceres suos, quorum 
quasi fortuna vincebant, non puros homines, sed semideos id est Ansis vocaverunt. 
quorum genealogia ut paucis percurram vel quis quo parente genitus est aut unde 
origo coepta, ubi finem efi^ecit, absque invidia, qui legis, vera dicentem ausculta. is 

XIV 79 Horum ergo heroum^), ut ipsi suis in fabulis referunt, primus fuit Gapt, qui ge- 

nuit Hulmul. Hulmul vero genuit Augis : at Augis genuit eum, qui dictus est Amal, a 
quo et origo Amalorum decurrit: qui Amal genuit Hisarna: Hisamis autem genuit 



H P V L A S {\ Longum — 4 vastaverunt; iUm a 16 Honim) [ubi 15 qui legis — p. 77, 3 genuit Vala- 
ravans 6*« Uguntur, v. p, 77, 3 n.) B X {Y Z). 

1 longo n. p. interuallo A imp. regn.] inperante A 2 cum aliis bis P, cum om. A pe- 

pierant P", pepigerat SO, pepigenint XYZ 3 longe] diu A deiectis OB 4 acrippam PV 

oppius] HPVLAXY, popeius O, pompeius B sauinus] HPVL^ sabinus OBXY, fauicinus A 5 au- 

tem] enim XYZ dorpanius L agebat] gerebat A romanis deuictis AB 6 oppli] opii P, 

pompei B sauini] HVL, sauicini PA, sabini OBXY capite absclso AB inuadentes om. A 

7 qua] qui suorum d.] seruorum domicianos O omne PV 8 plublicae militibus 

om. OB eductore prelatum OB 9 cum electissimis LO, cum aelectissimis B amnem 

om. A danubli] danubium AOB consertis] cum conpertis ad instar pontis] ad star ponti 

0, instar pontis A 10 coepit malim dorponei tunc LAXY haut] HP^ aut VO, aud 

L, haud ABXY signes PO capescunt 11 conflictu] arma conflictu 0, armati conflictu B 

duce om. OB 12 militum om. A despoliant OB suas quorum quasi] quasi O, quasi 

qui Bj quorum XY 13 ulncebant] uiuebant L non] tamen id est ansis] HPVL^ id est 

anses XY^ id est ianses OB, om. A 14 genealogia] //K, -am rel. uel] ut OB 15 roepta] 

accepta OB, cepit A efflcit VOB, accepit A uera dic. om. XYZ 16 heroum ut ipsi suis in 

(ipsis in suis A) fabulis referunt] ut ipsi suis fabolls fuenint 5, ut ipse hieronimns suis in f. ferunt 0{'), 
ut ipsi (ipsis 0) suis in (in om. OB) fabulis (fobolis O) ferunt 0(2)B gapt] capit 0(i) 17 hul- 

mul humul H, halmal halmal 50v*'2)J5, humal humal XYZ uero genuit] qui fuit pater A augis 

at augis] PVLXYZ, augis augis HSOi^), augis augis uero 0('), augis A genuit . . . est] qui fuit pa- 

ter A amal] HPLAO{^), hamal F, amala SO{^)BXY a quo] aco 0(1) 18 et om, A ha- 

malorum HPV decurrit om. A qui amal] qui hamal P, qui mala 0(1), et amala SO[^)B hi- 

sarna hisarnis] HPVL^ hisarnam hisarnis JTZ, isarnam isarnis Y, isarna isarna SOB, isarna A antem 

(enim XY) genuit] et ipse A 



1) Tabulae huius^ quam constat profectam esse ex Cassiodorii historia Ooihica , auctor in variarum dtto- 
bus loeis quodammodo excerpta dedit, primum 9, 25 nomine Atalarici scribens de se: iste reges Qothorum longa 
oblivione celatos latibulo vetustatis eduxit: iste Amalos cum generis sui claritate restituit, evidenter ostendens 
in decimam septimam progeniem stirpem nos habere regalem, id quod cum tabula lordanis ita convenit^ quod 
a Oapt ad Atalaricum numerantur generationes septemdecim : deinde 11, /, ubi Amalasuintae parentum cohors 
regalis enarratur sic: enituit Amalus felicitate, Ostrogotha patientia, Agatha {al. Athala) mansuetudine , Mu- 
nitaurius aequitate, Vnimundus forma, Thorismut castitate, Vnalamer [sic) flde, Theudimer pietate, patientia in- 
clitns pater. ubi cum appareat non nominari ex maioribus Amalasuintae nisi qui regnarint praeier ipsum Ama' 
lum nominis auciorem ei foriasse regem ei ipsum, pro Agatha veL Aihala subsiituendus est Ermanaricus : reliqui 
errores ut facile toUuntur, ita in regum ordine Videmer recte omittitur. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 77 

Ostrogotha : Ostrogotha autem genuit Hunuil : Hunuil item genuit Athal : Athal genuit XIV 
Achiulf et Oduulf: Achiulf autem genuit Ansila et Ediulf, Vultuulf et Hermenerig: 
Vultuulf vero genuit Valaravans: Valaravans autem genuit Vinitharium: Vinitharius 
quoque genuit Vandiliarium: Vandalarius genuit Thiudemer et Valamir et Vidimir: 80 

5 Thiudimir genuit Theodericum: Theodericus genuit Amalasuentham : Amalasuentha 
genuit Athalaricum et Matesuentham de Eutharico viro suo, cuius affinitas generis 
sic ad eam coniuncta est. nam supra dictus Hermanaricus, filius Achiulf, genuit 81 
Hunimundum : Hunimundus autem genuit Thorismundo : Thorismund vero genuit Beri- 
mud : Berimud autem genuit Vetericum : Vetericus item genuit Eutharicum , qui con- 

10 iunctus Amalasuinthae genuit Athalaricum et Mathesuentam , mortuoque in puerilibus 
annis Athalarico Mathesuenthae Vitigis est copulatus, de quo non suscepit liberum; 
adductique simul a Belesario Constantinopolim : et Vitigis rebus excedente humanis 
Germanus patricius fratruelis Iu«tiniani imp. eam in conubio sumens patriciam ordi- 
nariam fecit; de qua et genuit filium item Germanum nomine. Germano vero de- 



HP V8 (ad6 8O0) L A B X [Y Z). 

1 ostrogota ostrogota X, hostrogotha ostrogotha L, ostrogotha A antem [om. OBXY) genuit] qui 

fuit pater A hunuil hunuil] HPVLXZ, hiniul hiniul T, unilt (ue* ins. 0(»), sed eraium est) unilt 

0(»)B, nnil unil 50(2), hunnuU (?) A«, hunnuU A* item genuit ... 3 uero om. 50(2) item] 

qui A, om. 0{^)B « athal genult] patrem A 2 achiuf B, achllulf XYZ et oduulf] HPVX, 

et odiuulf r, et odulf L, om. AOB achiuf B, achliulf XYZ autem] enim XY, om. AOB au- 

silam OB et ediulf] et odulf L : malim Etediulf vel simile quiddam uultuulf] uultulf O, uulduif B, 

uuliTuulf A, et uultuulf XYZ hermenerig] HPLAXY, ermenerig V, hermerich B, ermerich O 3 uult- 

uulf] uulfuulf A, uulftul O, uul»duf B uero] autem V ualarauans ualarauans autem] HPVL, uua- 

larauans uualarauans enim XYZ^ ualerauans ualerauans autem 50(2) J3, nalarauans qui A, irUer gennit ualara- 
bans et ualerauans autem iruerit commata p, 74, 19 ut non — p. 75, 2 reminiscent et^ deinde vocabulo inter-' 
poaito, ea ipsa quae praeeedunt 7&, 15 qui legis — p. 77, 3 genuit ualerauans : quae duo commata notavimu$ 0(2) 
uinithiarium [sie) uenetharius q. g. HPV, uuinthiarium uenetharius q. g. L, uuinitarium uuinitharius quoque 
autem g. O, uuinitharium uuinitharius q. g. 5, uenitarium uenetarius (uenitarius Y) q. g. XY, uuinnitha- 
rium uuinnitharius q. g. £, uinitarium et ipse A 4 uandUiarium uandalarius (uandalariu P) genuit] HPVy 

uandiliarium uandiliarius (uuandiliarium uuandUiarius 7, uandilarium uandilarius Z) enim genuit XYZ {in- 
aeruit errore opinor ea verba Lirhderkbrogiu$ non hoc loco, sed v. 5 inter genuit et theodericum), uuandaliarium 
uuandaliarius genuit X, uuandalarium patrem A, om. 80B thiudemer] HPV, thiudimer LX, theudimer F, 

theodemir 5fi, thodemir O, tiudemer A et om. A ualamir] HPVXy ualamer T, uualamir LSOB, 

ualaemir A uidimir] HPVLX^ uuinimir 0, uidemir A, uuidemir B, uuidimir 5, uindimir YZ 5 thiu- 

dimir] HPV^ thiudii/ier LX, theudimer F, thiudemir A, theodemir 80B theodericum theodericus] theu- 

dericum qui A amalasuenta amalasuenta 0, amalasuenta amasuenta (sic) 5, amalasuintam (-suentam B^) 

amalasuenta B, amalasuentham quae fuit mater A 6 athalricum PYZ, athallaricum B, athlaricum X, atha- 

larici A mathesuentham X, mathesuentam 7, matesuentam 80By athesueritae A de eutharico] 

HPVLy deutharico A, deutherico OB, deuthari 5, de atharico XYZ uiro suo] uiri sui O afflnitate 

generis B, adflnitatem teneris 7 coniunctus OB hermanaricus] hermericus OB, hermanericus Z, 

hermanarig A achliulf Y [non X), achiulfl 8 hunimundum hunimundus (humimundum humimun- 

dus L) autem (enim XYZ) genuit] hunimundum et ipse A thorismundo] thorismund L, thorismundum 

AOBXY thorismund uero] thorismundus uero KB, qui A berimu** (berimund P2| berimud P, beri- 

mud berimund O, berimund berimund BY, berimundum A 9 autem genuit] enim g. XYZ, genuit OB, et 

ipse A uetericum uetericus] HPVLXYZ, uuidericum uuidericus OB, uetericum A; cf. c. 33, 173 item 

genuit] autem g. PX, qui et A eutharicum] eutharium X." 10 amalasuinthae] HPV, amalasuenthe L, 

amalasuentbae XY, amalasuente 0, amalasuintae B, amalasentae quae A athlaricum XZ, athalricum Y, atha- 

ricum L mathesuentam] HPAOB, mathesuentham VLXY mortuoque] mortuo quoque L, mprtuo A 

pueribus annis L, pnericia A 11 athlarico X, athalrico Y mathes.uenthae] HPVXY, mathesuenthe 

L, mathesuintae B, mathesuente AO uuidicis O, uuidechis B copulatos] sociatus OB libe- 

ros A 12 a belesario] HPVLXY, a belisario A, ab bel. Z, ad bellisarium O, ad belisarium B c6n- 

sUntinopolim] HVLA, constatinopolis {sic) P, in const. OBXY et om, A uitigls] HPVLAX, 

uitigi YZ, uuiticis 0, uuidechis B 13 iust.] domini (dni O^, dom O') iustiniani 0, domni iustiani B 

eam in conubio] eam in conubium A, eadem (eandem B) in coniugio OB 14 qua et] qo [sic) 0, quo B 

fll. gen. OB 



Digitized by 



Google 



78 lORDANIS 

XIV functo ipsa vidua perseverare disponit. quomodo autem aut qualiter regnum Amalo- 
rum distructum est, loeo suo^), si dominus iubaverit, edicimus. 
82 Nunc autem ad id, unde digressum fecimus, redeamus doceamusque, quomodo 

ordo gentis, unde agimus, cursus sui metam explevit. Ablabius enim storicus refert, '] y 
quia ibi super limbum Ponti, ubi eos diximus in Scythia commanere^), ibi pars eorum, 5 
qui orientali plaga tenebat, eisque praeerat Ostrogotha, utrum ab ipsius nomine, an 
a loco, id est orientales, dicti sunt Ostrogothae, residui vero Vesegothae, id est a 
parte occidua. 
XV 83 Et quia iam superius ^) diximus eos transito Danubio aliquantum temporis in My- 

siam Thraciamque vixisse, ex eorum reliquiis fuit et Maximinus imp. post Alexandrum 10 
Mamaeae. nam, ut dicit Symmachus in quinto suae historiae libro, Maximinus, in- 
quiens , Caesar mortuo Alexandro ab exercitu efiFectus est imp. , ex infimis parentibus 
in Thracia natus, a patre Gotho nomine Micca, matre Halana, quae Ababa dicebatur*). 
is triennio regnans, dum in Christianos arma commoveret, imperium simul et vitam 
84 amisit. nam hic Severo imp. regnante et natalis die filii celebrante, post prima ae- 15 
tate et rusticana vita de pascuis in militiam venit. princeps si quidem militares de- 
derat ludos; quod cemens Maximinus, quamvis semibarbarus a4uliscens, propositis 
praemiis patria lingua petit ab imperatore, ut sibi luctandi cum expertis militibus 



H P V LA OB X {Y Z). 

1 ipsa uidua bis P perseuererare disponitur Ofi, perseuerauit A autem] enim XY aut 

qualiter om. A am. regn. OB 2 iubauerit] HPV^ iuuauerit LFZ, iuuerlt AX, uoluerit OB 

edicimus] HPVL, edicemus AXYZy edocemus OB 3 autem] enim XYZ ad id om. AY umde 

P* digressumim (?) L quoroodo] quando OB 4 expleuerit OB ablauius AOB sto- 

ricus] historicus AOy istoricus B, hystorlcus XY refret 5 quia ibi] qui albi P, quod ibi XYZ 

limbum] HAOBXY, lymbum PVL dissimus A ibi om. AB 6 qui] quae AXYZ orien- 

tali plaga] HPVL^ orientalem plagam AOBXY tenebant B que] qui L post ostrogotha ins. 

incertum habemus A utrum] ueruni O 7 id est orientales dicti sunt (sint Z) ostrogothae] orien- 

tales dicti sunt id est ostr. A, orientali dicti sunt (sint B) ostr. [om. id est) OB id est om. A a] in B, 

om. O tam verba id est orientales quam quae aequuntur id est a parte occidua videntur insiticia 

9 et] sed XYZ <)ui*] quidem B iam] lam [sic) superius] sicut OB aliquanto 

in mysiam (misiam £, mesia JT, misia YZ^ messiam O) thraciamque (thraciaque PVXYZj traciaque L)] HPVLOXY^ 
apud moesiam thraciamque B, misia traciaque A 10 dixisse O, duxisse B reliquis O et om. A 

imperatur O alexrandrum O 11 mamae uam HPVL^ mumae nam O, mammeae (mammae Z) 

fllium nam XYZ, roammeam [om. nam) AB suae hist.] hist. A', hist. sue A^ roaxiroinus inq. caesar 

(caesar om. A) m. alexandro] alexrandro (alexandro B) inquit cessare mortuo maxiroinus OB 12 effectus] 

factus OB 13 micca] mica A, necA O, mecca B halana] HPVLX^ alana AOB^ helana YZ 

ababa] PVLAOBXY et sic vita Max., abara -ff dicibatur P 14 his V triennium OB arma 

commoueret] HP^VL, arma commouerat P*, arma oommouerit B, arma conuerteret XYZ, arma oonuertit O, 
armatar A siroul et uit. am.] am. et uit. A 15 imp. om. A natalis] natalem B, notalem A 

die] HP, diem rel. post prima aetate et rusticana uita] HPVL^ post primam aetatem et rusticanam (ru- 

sticam OB) uitam AOBXYZ 16 uenit] inuenit princes AO 17 quamuis] qui O, qui erat 

B aduliscens] HP, adulicens O, adulescens VL, adolescens ABXY pr(a)epositi8 OB 18 pa- 

tria] barbara OB petiit XYZ, p*e«it F" imperare A expertis] PVLAXY, pertis H^ exer- 

citus OB 



1) c. 60, 315. 
* 2) c. 6, 38. 42. 

3) c. 5, 38. 

4) vita Maximini 1 : Maximinus . . . de vico Threiciae . . . barbaro . . . patre et matre genitns, qao- 
rum alter e Gothia, alter ex Alanis genitus esse perhibetur: et patri quidem nomen Micca, matri Hababa 
fuisse dicitur. cf. c. 4 : amatus est unice a Oetis quasi eorum civis. 



KKf. ^ 



Digitized by 



Google 



GETICA. 79 

licentiam daret *) . Seveinis, ammodum miratus magnitudinem formae — erat enim, ut XV 85 
fertur, statura eius procera ultra octo pedes^) — iussit eum lixis corporis nexu con- 
tendere, ne quid a rudi homine militaribus viris eveniret iniuriae^). tum Maximinus 
sedecim lixas tanta felicitate prostravit, ut vincendo singulos nullam sibi requiem per 
5 intercapidinem temporis daret. hic captis praeraiis iussus in militiam mitti *] , prima- 
que ei stipendia equestria fuere^). tertia post haec die, cum imperator prodiret ad 
campum, vidit eum exultantem more barbarico iussitque tribuno, ut eum cohercitum 
ad Romanam inbueret disciplinam. ille vero, ubi de se intellexit principem loqui, 
accessit ad eum equitantemque praeire pedibus coepit. tum imperator equo ad lentum 86 

10 cursum calcaribus incitato multos urbes huc atque illuc usque ad suam defatigationem 
variis deflexibus impedivit^) ac deinde ait illi: *num quid vis post cursum, Thracisce, 
4uctare?' respondit: ^quantum libet, imperator'. ita Severus, ex equo desiliens, 
recentissimos militum cum eo decertari iussit. at ille septem valentissimos iuvenes 
ad terram elisit, ita ut antea nihil per intervalla respiraret, solusque a Caesare et 

15 argenteis praemiis et aureo torque donatus est; iussus deinde inter stipatores degere 



HPV L A O B X{Y Z). 



1 daret Uc. A mirans XYZ 2 eum lixis] eum cum lixls BXY^ cum eo lixis A cor- 

poreo OB nexu] sensu L*, sexu L* 3 militalibus O ueniret OB tunc AOB 

4 sedicem O felicitate] facilitate A, uelocitate Y {non X) postrauit V uincendos HPV 

per om. OB 5 Intercapidinem] PVO^, intercampidinem H, intercapedinem LAXZ, interpedinem Y, 

intercapidine 0*, intercapedine B temporls] temporum OB, corporis A hic] ser. hinc capitis 

premiis O, proemiis HPV iussus] i. est B militltiam V 6 que om. A ei] BXY, 

els O, om, HPVLA stipendiequestria O tertiam post diem OB prodierit OB 7 tri- 

buno] bono OB cohercitum] HPVLY, coercitum BX^ coersitum O, coercito A 8 inbuere O 

de se (re XY) inteUexit] intell. de se A 9 tum] tunc L, cum O equo ad lentum (ad lentem A^ 

ad lentius FZ, allentius X) cursum (cessum XYZ) calcaribus (cslcatibus A) incitato] aequum adiectum cul- 
tum caltaribuB incitatum 0, equo adiecto in cursum calcaribus incitatum B: equo ad uiolentum cursum c. i. 
MuraioriuB recte 10 multua A* urbes] HPAO^ urbis VL, orbes BXY huc om. O us- 

que om, A defatigationem] AXY, defacationem HPVL^ fatigationem OB 11 deflexibus impediuit] 

inflexibus interpedauit OB hac O ait] dixit A num om. L post (pos P) cursum om. B" 

thracisce] thraisce X, tragice Y 12 luctari ABY libet] placet XY, libet pkcet Z imperatori 

AXY iU] tunc XYZ dissiliens LO, descendens XYZ 13 milites XYZ eo decertari 

iussit] HPVXY^ eodem certari iussit O, eodem certare iussit BL, eo iussit decertare A at] ac OB 

iuuenes] milites OB 14 terras Z ut om. O ante XY repiraret A^ respirare O 

que om. OB 15 argenteis] arteis A* proemiis HPV stirpatores O degere corp. pr.] 

AOB^ dedere corp. pr. HPVL^ decore corp. pr. astare XYZ 



1) vita Maximini 2: et in prima quidem pueritia fuit pastor . . . natali Getae flUi minoris Severus 
militares dabat ludos propositis praemiis argenteis . . . hic adulescens et semibarbarus et vix adhuc Latinae 
linguae, prope Thraecica imperatorem publice petiit, ut sibi daret licentiam contendendi cum his, qui iam 
non mediocri loco militarent. 

2) vita l. c. : magnitudinem corporis l^verus mlratus. c. 6 : efat magnitudine tanta, ut octo pedes di- 
gito videretur egressus. cf. vita Maximini iun. c. 2. 

3] vita e. 2 pergitur aic : primum eum cum lixis composuit . . . ne discipUnam militarem corrumperet. 

4) vita c, 2 pergit: tunc Maximinus sedecim lixas uno sudore devicit sedecim acceptis praemiis . . . 
iussusque mUitare. 

5) vita c. 2: prima stipendia equestria huic fuere. 

6) vita c. 3 post verba adlata not, 4 : tertia forte die cum processisset Severus ad campum , in turba 
exultantem more barbarico Maximinum vidit iussitque statim tribuno, ut eum coerceret ac Romanam discipli- 
nam Imbneret. tunc ille ubi de se intellexit imperatorem locutum, . . . ad pedes imperatoris equitantis ac- 
cessit. tum ... Severus . . . equum admisit multis ciroumitionibus et cum Imperator laborasset neque lUe 
a cunendo per multa spatia desisset. 



Digitized by 



Google 



80 lORDANIS 

XV 87 eorporis principalis ^) . post haec sub Antonino Caraealla ordines duxit ae saepe fa- 
mam factis extendens plures militiae grados centuriatnmque strenuitatis suae praetium 
tulit^). Macrino tamen postea in regno ingresso recusavit militiam pene triennio, 
tribunatusque habens honore numquam se oculis Macrini optulit, indignum ducens 
88 eius imperium, qui perpetrato facinus fuerat adquisitum ^) . ad Eliogabalum dehinc s 
quasi ad Antonini filium revertens tribunatum suum adiit et post hunc sub Alexan- 
drum Mamaeae contra Parthos mirabiliter dimicavit^;. eoqne Mogontiaco militari 
tumulto occiso ipse exercitus electione absque senatns consultu eflFectus est imperator, 
qui cnncta bona sua in persecutione Christianorum malo voto foedayit, occisusque 
Aquileia a Puppione^), regnum reliquid Philippo. quod nos idcirco huic nostro opusculo lo 
de Symmachi hystoria mutuavimus, quatenus gentem , unde agimus, ostenderemus ad 
regni Romani fastigium usque venisse. ceterum causa exegit , ad id , unde digressi- 
mus, ordine redeamus. 
XVI 89 Nam gens ista mirum in modum in ea parte, qua versabatur, id est Ponti in 

litore Scythiae soli, enituit, sine dubio tanta spatia ten^ns terrarum, tot sinos maris, u 
tot fluminum cursus, sub cuius saepe dextera Vandalus iacuit, stetit sub praetio 
Marcomannus, Quadorum principes in servitute redacti sunt. Philippo namque ante 



HP VLAOBX {Y Z). 



1 8ub om, OB amtomno O, antonio A caralalla L"y caragalla O duxit ord. A 

famam (fama O) factis] factis fam. A 2 plures] inter pl. B grados] HPVO, gradus LABXY 

centuriatumque] XYZ, centuriatamque HPVL, centurlamque A, centuriasque OB : plures militiae gradus cen- 
turiatum tulit Duae, praedium P, premium LA 3 macrino] magno in regnum O^B^ regnum 

Ay om. XYZ ingressum O triennium OB 4 tribunatus habensque O honore] HP, ho- 

norem rel, obtulit magrini (macrini B) OB 5 qui] HPVL^ quod AOBXY perpetrato facinus] 

HPVLy perpetrato facinore AXYZ, petratum facinus O, per patratum facinus B fuerat] erat OB 

adquisitum] acquisitus Z, quaesitum B ab eliogabaum O, ab heliogabalo B dehic O 6 ad 

om, L antini L, antonii A hinc OB alexandro OBX 7 mamae HPV, mame LO, mam- 

mae XZ, mamea B, m. [sie) A, mammeae fllio Y que om, OB magontiaoo LXY^ magontiago 

8 tumulto] HPVOy tumultu LABXY occisso O senanatus HPV consulto LB 9 chr. 

pers. OB occissusque O 10 aquileiae A, aquilegia OBXZ puppione] HPVL, pupione OBXY, 

pupeiano A*, pupianno (?) A^ huc L nostro] non O*, om. O^B 11 symm. hyst.] simmaco A 

mutauimus 0, mutuati sumus A ostenderemus om. OB 12 uenisse] uen. doceamus B ex- 

igit LAj exigit ut OBXY digressi sumus LAOBXY 13 ordinem L, om. OB redemus A^ 

14 uersebatur P" in ponti A 15 cythiae O enltuit] innituit O, innotuit B spltia P 

tot sinos] HPV, sinos tot L, tot sinus AOBXY moris L 16 uandalus] PF, uuandalus OBXY, 

guuandalus L, gandalus A, uanculus H 17 seruitute] HPVA^ -tem rel. 



1) vitac. 3pergit: ait ei : ^quid vls, Thracisce? num quid deleotat luctari post cursum?' tum ^quantQm 
Mibet', inquit, Mmperator\ post hoc ex equo Severus descendit et recentissimos quosque ac fortissimos 
milites ei comparari iussit. tum ille more solito septem fortissimos uno sudore vicit solusque omnium a 
Severo post argentea praemia torque aureo donatus est iussusq^ae inter gtipatores corporis semper in aola 
consistere. 

2) vita e, 4: diu sub Antonino Caracalla ordines duxit, centuriatus (centuriatos libri) et ceteras mili- 
tares dignitates saepe tractavit. 

3) vita e. 4: sub Macrino, quod eum, qui imperatoris sui fllium occiderat, vehementer odisset, a 
militia desiit. e. 5 ; Maximinus . . . tribunus. 

4) vita e. 4 : occiso Macrino . . . ubi Heliogabalum quasi Antonini fllium imperatorem comperit , . . • 
ad eam venit. e. 6: quem Alexander miro cuni gaudio . . . suscepit. 

5) Oroaius 7, 18: (Alexander) militari tumultu apud Moguntiacum interfectus est. c. 19: ... Maxi- 
minus . . . nulla senatus voluntate imperator ab exercitu . . . creatus persecutionem in Christianos . . . ex- 
ercuit. sed . . . tertio quam regnabat anno a Pupieno Aquileiae interfectus. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 81 

dicto regnante Romanis, qui solus ante Constantinum Christianus cum Philippo idem XVI 
filio fuit, cuius et secundo anno regni Roma millesimum annum explevit^j, Gothi, ut 
adsolet, subti^acta sibi stipendia sua aegre ferentes, de amicis eflfecti sunt inimici. 
nam quamvis remoti sub regibus viverent suis, rei publicae tamen Romanae foederati 
5 erant et annua munera percipiebant. quid multa? transiens tunc Ostrogotha cum suis 90 
Danubio Moesiam Thraciasque vastavit. ad quem rebellandum Decius senator a Phi- 
lippo dirigitur. qui veniens dum Getis nihil praevalet, milites proprios exemptos a 
militia fecit vitae privatae degi, quasi eorum neglectu Gothi Danubium transfretas- 
sent, factaque ut puta in suis vindicta kd Philippum revertitur. milites vero videntes 

10 se post tot labores militia pulsos, indignati ad Ostrogothae regis Gothorum auxilium 
confugerunt. qui excipiens eos eorumque verbis accensus mox tricenta milia suorum 91 
armata produxit ad bellum adhibitis sibi Taifalis et Astringis nonnuUis, sed et Car- 
porum trea milia, genus hominum ad bella nimis expeditum, qui saepe fuere Romanis 
infesti ; quos tamen post haec imperante Dioclitiano et Maximiano Galerius Maximinus 

15 Caesar devicit et rei publicae Romanae subegit^). his ergo addens Gothos et Peucinos 
ab insula Peucis, quae in ostia Danubii Ponto mergentia iacet, Argaithum et Gunthe- 
ricum nobilissimos suae gentis doctores praefecit. qui mox Danubium vadati et de 92 
secundo Moesiam populati, Marcianopolim eiusdem patriae urbem famosam metropolim 
adgrediuntur, diuque obsessam accepta pecunia ab his qui inerant reliquerunt. et 93 

20 quia Marcianopolim nominavimus, libet aliqua de eius situ breviter intimare. nam 
hane urbem Traianus imperator hac re, ut fertur, aedificavit, eo quod Marciae sororis 



HPVLAOBX [Y Zi, 



1 constantino cum philippo fll- 0«emper) om. A idem fllio] HPVB, id est fllio O, idem philippo 

£, eiusdem fllio A'1'Z, om, A 2 et om. A roma om. OB millesimummannum V 3 distrata 

sibi stipentia sua 0, distracto sibi stipendio suo B aegre fer. om. LOB facti sunt LB^ flunt A 

4 remotis sub reg. O, remotibus reg. P, remoti legibus A plublice romone 0, om, A 5 ostra- 

gotba O^ 6 danubio] HPV, danubium LAOBXY moesias tratiamque O, moesiam thraciamque B 

rebellandum] HPVLXYZ, repellendum OB, debellandum A 7 dum] di V getis] gentis 0, genti B, 

gothis A nihil om. XYZ praeualit O proprias O" exeptos O 8 malitia H uitae 

priuatae] uita priuata ABXY degere AB neglectum O, neglegentia A danubium] L trans- 

fretassent] transsisent O, transissent B 9 ut puta] BXY^ ut pota O, ut putault HPVL^ ut putabat A 

suos A ad phil. om. A uidentes se] uidentes se esse OB 10 post om. A tot] HPLAXYZ^ 

toth V, hos OB ostrogothae (ostrogothi O) regis om, A 11 qui exc.] quorum rex suscipiens A 

emmque L tricenta] trecenta PAX^ ccc YZ^ xxx OB saoram] uirorum OB 12 produxit] 

OBXY, produclt HPVLA bellum] pr(o)elium OB adhibetis O, adhibi^tis V taifalis] HPVLA, 

taiphas O, taiphis B, tnifalis XYZ astringis] immo Asdingis: v. p. $7, 11 et Zeuu p, 461 carpo- 

rum] PVLOB, corporum HA, caporum XY 13 trea milia] HPV, tria m. LOBXY, tribus milibus A 

gens O fuere romanis infesti (infecti L)] romanos infestos (om. fuere) O, romanis infesti sunt B 14 dio- 

clitiano] HPVL, diodiciano 0, diocletiano ABXY et maximiano om. OB galearius V maxi- 

minus] HPVXY, maximus LAOB^ cf. p. 86^ 16 15 deuicit et] de ciuitate OB romanae om. A 

subiecit Ofi addens] habens Ofi peucinos] pesicenos O, pesinceos B, peccinos XFZ J6 peucis] 

paucis OB, peccis XYZ quae] qui OB in ostio BXY, inter hostia A mergenti adiacet (-cent B) 

OB, mergenti iacet XYZ argaitum AOB: cf. Arguntis Scytharum rex vit. Oord. 31 guntericum OY. 

gundericum A 17 doctores praefecit] HPVL^ duct. praef. AXY, pref. doct. O, praef. duct. B mos 

uadantes dan. A de] die L, om. PAOB 18 populari A marcianopelim O 19 adgrediun- 

tur in litura A^ his] iis X 20 nominabimus O" breuiter om. A intimare om, L" 

21 aed. ut fertur OB marcia soror sua XYZ 



1) Hieronymus ad a. Abr. 2262 , Philippi secundum: regnantibus Philippis millesimus annus Romanae 
urbis expletus est. supra in Romanis c. 283 ponitur annus Philippi tertius: vere ineidit annus millesimus 
urhis in Philippi tr. pot. IV. 

2) Oro*Mi« 7, 25, 12: per eosdem duces iGQlerium) strenue adversus Carpos Basternasque pugnatum est. 

lORDAKKS. 1 1 



Digitized by 



Google 



82 lORDANIS 

XVI suae puella, dum lavat in flumine illo qui nimii limpiditatis saporisque in media urbe 
oritur Potami eognomento, exindeque vellit aquam haurire, casu vas aureum quod 
ferebat in profundum decidit, metalli pondere praegravatum longeque post ab imis 
emersit; quod certe non erat usitatum aut vacuum sorberi aut certe semel voratum 
undis respuentibus enatare. his Traianus sub admiratione conpertis fontique numinis 5 
quoddam inesse credens conditam civitatem germanae suae in nomine Marcianopolim 
nuncupavit ^) . 
XVII 94 Abhinc ergo, ut dicebamus, post longam obsidionem accepto praemio ditatus Geta 

recessit ad propria. quem cemens Gepidarum natio subito ubique vincentem praedis- 
que ditatum, invidia ductus arma in parentibus movit. quomodo vero Getae Gepidas- 10 
que sint parentes si quaeris, paucis absolvam. meminisse debes me in initio^^ de 
Scandzae insulae gremio Gothos dixisse egressos cum Berich rege suo, tribus tantum 

95 navibus vectos ad ripam Oceani citerioris, id est Gothiscandza. quarum trium una 
navis, ut adsolet, tardior nancta nomen genti fertur dedisse ; nam lingua eorum pigra 
gepanta, dicitur. hinc factum est, ut paulatim et corruptae nomen eis ex convicio 15 
nasceretur Gepidas. nam sine dubio ex Gothorum prosapie et hi trahent originem; 
sed quia, ut dixi, gepanta pigrum aliquid tardumque designat, pro gratuito convicio 
Gepidarum nomen exortum est. quod nec ipsud credo falsissimum: sunt etenim tar- 

96 dioris ingenii et graviores corporum velocitate. hi ergo Gepidae tacti invidia, dum 
Spesis provincia commanerent in insulam Visclae amnis vadibus circumactam , quam 20 



HPVLAOBX{YZ). Rav. 4, 6 p. 165 ad v. 6: Marcianopolig ex Mysia inferiore pertinet, Dt 
testatur mihi .... lordanis coBmographus , asserens quod ipsam Marcianopolim civitatem Traianus imperator 
pro amore Marciae sororis suae aediflcasset. per quam Marcianopolim medio transit fluvius qui dicitur Potamia. 

1 puellam O labat 0, lauatur ATZ, lauaret A qui] quod B nimii] HPVL^ nimiae 

AOBXY limpidatis saporisque] OBXY, saporis saporisque HPVj soporisque L, soporisque ob- 

timi A 2 potami] potamica A uelit aq. L, uellet aq. OBXY, aquam ueliet A aurire PVO 

3 ferebatur OB cecidit OB motalli A praegrauatum longeque] grauatum (et ins. B) longe 

OB ab] OBXYZ, om. HPVLA 4 remersit XYZ quod] OBXY, quor HP, ♦♦♦ F^ cur V*, 

quo L, quode A aut] haud L sorbori A^ 5 renatare OB has H^ nominis O 

6 quiddam AY conditam ciuitatem] conditatem O suae in] suae L, on\. A marcianopolim 

om. A 7 nuncupauit] HPVLXZ^ nominauit OBY, appellauit A 8 ut dicipamus P, om. YZ [non X] 

post longam (longan L) obs. om, A ditatus om. A geta (gesta 0) rec.] rec. geta A 9 pro- 

pria] patriam OB gep. cern. nat. OB, cern. nat. gep. A 10 didatum O ducta A pa- 

rentes ABXY mouet OB uere gepidasque] HPVL^ gepidaeque OBXY, gepidatum A*, ge- 

pidarum A^ 11 sint] sin O quaesieris B in initio] XY^ inintio HPV, initio LAOB 

12 Bcandzae] HPVAX^ scandze L, scandziae Y, scanzi(a]e OB dix. goth. A egressos] exisse A 

berich] OB, berig YZ, berice HPVX, berige LA suo rege OB 13 uectus O ad ripam om. 

XYZ ocani P, occani V ceterioris id est gothiscandza (gothiscandzam A, gothis andza P)] HPVLA^ 

hoc est gothiscandzae XYZ^ om. OB 14 nauis] uis assolent XY tardior] tardius Ofi, tar 

L nancta] HPVLOYZ, nacta BX, inuenta A gentis 15 eius B conuiclnio L, con- 

uiuio OB 16 gepidas] HPVL^ gepide O, gepidae ABXY nam] namque OB proaapia 

AOBXY et hi om. OB trahent] PK, tradent HL. tradunt O, trahunt ABXYZ 17 ut om, 

designat] signat OB gratuitu 0, graui tunc XYZ couitio L, conuiuio OB, uicio A 18 ipsam 

AOBXY etenim] enim OB 19 et om. OB grauioris O bii O ut aaepius gepithae 

//, om. A tacti] tenti L dum spesis] HPVLA, dum etiam spesis XYZ, dum specis O, dudiim 

speta B^, dudum spreta B^ : quid suhiii nescio 20 commanerint O, commanebant B, commaneret Z 

insulam] HPVLAXZ, insula OBY hi<cle uadis AB circumactam] HPVLAXYZ, circum- 

acta 0, circuacta B 



1) cf. Ammianu8 27 , 4, 12: Mysia, ubi Marcianopolis est a sorore Traiani principis ita cognominata: 
hau$it auttm auctor ex Ammiani aetis Traiani deperdiiis. 

2) r. 4. 25. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 83 

l)atrio sermone dicebant Gepedoios. nunc eam, ut fertur, insulam gens ViWdaria in- XVII 
colit ipsis ad meliores terras meantibus. qui Vividarii ex diversis nationibus ac si in 
unum asylum collecti sunt et gentem fecisse noscuntur. ergo, ut dicebamus^ Gepida- 97 
rum rex Fastida quietam gentem excitans patrios fines per arma dilatavit. nam 

5 Burgnndzones pene usque ad intemicionem delevit aliasque nonnullas gentes perdomuit. 
Gotbos quoqne male provocans consanguinitatis foedus prius inportuna concertatione 
violavit superba admodnm elatione iactatus^ crescenti populo dum terras coepit addere, 
incolas patrios reddidit rariores. is ergo missis legatis ad Ostrogotham, cuius adhuc 98 
imperio tam Ostrogothae quam Vesegothae, id est utrique eiusdem gentes populi, sub- 

10 iacebant, inclusum se montium quaeritans asperitate silvammque densitate constrictum, 
unum poBcens e duobus, ut aut bellum sibi aut locorum suomm spatia praepararet. 
tnnc Ostrogotha rex Gothomm ut erat solidi animi, respondit legatis bellum se qui- 99 
dem talem horrere dummque fore et omnino scelestum armis confligere cum propin- 
quis, loca vero non eedere. quid multa? Gepidas in bella inmunt, contra quos, ne 

15 minor iudicaretur, movit et Ostrogotha procinctum, conveniuntque ad oppidum Galtis, 
iuxta quod currit fluvius Auha, ibiqne magna partium virtute certatum est, quippe 
quos in se et armoram et pugnandi similitudo commoverat; sed causa melior vivaci- 
tasque ingenii iubit Gothos. inclinata denique parte Gepidamm proelium nox diremit. 100 
tunc relicta suomm strage Fastida rex Gepidamm properavit ad patriam, t^m puden- 

20 dis obprobriis humiliatus, quam fuerat elationis erectus. redeunt victores Gothi Gepi- 
damm discessione contenti, suaque in patria feliciter in pace versantur, usque dum 
^' eorum praevius existeret Ostrogotha. 

Pos cuius decessum Cniva, exercitum dividens in duas partes, nonnullos adXVIIIlOl 
vastandum Moesiam dirigit, sciens eam neglegentibus principibus defensoribus desti- 

25 tutam: ipse vero cum lxx milibus ad Eusciam, id est Novas conscendit. unde a 
Gallo duce remotus Nicopolim accedit, quae iuxta latmm fluvium est constituta 



H P V L A O B X (Y Z). 



1 patrio] pro patrio OB gepedoios] HPVL, gepidoios AXYZ^ gepidos OB Insulas 

aiuldarii F, uuidaria B: supra 5, 36 est Vidivarii incolet 2 mediores L uuidarii B 

3 ergo ut dic. (dicibamus P, diximus L)] itaque A 4 quietam] quiete A nam om, OB 5 bur- 

gundzones] HPVLA^ burgonziones OB^ burgozones XFZ internicionem] HP, intemitionem VLBY^ inter- 

necionem A^ internetionem X^ internionem O que om. B 6 cumsanguini.atis {$ic) 7 super- 

bia 0, superbaque B crescente AXY^ criscenti O 8 insulas OB patrioos HPV, patrias B 

rarioris his V missis legatis] missis O, misit legatos B ostrogatam X" adhuc] adhao 

[iic) O 9 uesogothe O* utrique om. OB eius L gentes] HPVL, gentis AOBXY 

10 inclausum O^ quaeritans] PVB^ queritans AXYZ^ quaeritant H, (^ritans O, qaeritac L con- 

structum L 11 poscens e (se 0) d.] e d. posc. A praeparet O 12 rex goth. om. A respo- 

dit ligatis O, leg. ^ [iic) A siquidem L 13 talem] HPVL, tale AOBXY omninos caelestium O 

14 loco A uero non] ueron HP, uero in L gepidas] HPVL^ gepitas O, gepidae ABXY bella 

««♦runnt F*, bella irruunt F^, bella ruunt AXZ^ bellum ruunt Y ne minor iud.] nemieiis (atc) iud. 0, 

ne nimii indlcarentur B 15 mouet XY galtis] gautis L. caltis A 16 quod] quem O auha] 

eucha O, aucha B, hauua XYZ certatum] dimicatum B 17 pugnandi] pugnae OB commo- 

ueret XYZ uiuarisque ingenii O, uiuaxque ingenium B 18 iubit gothos] HPV^ libet gothis O, 

iuuat gothos B, iunit gothos LAXYZ nox diremit] nox dirimit AXYZ, nox dirimet O, mox dirimitur B 

19 fastida] OB^ fastina VXY, fatina P, festina H, festine L, om. A properauit ad patr.] remeanit ad 

sna A pudentis P 20 oppriis O hnmiliatos HPVL faerat om. V elationis] HPVL, 

elatione AOBXY 21 discenslone O, descensioue B contempti A felidter] nostri OB 22 ex- 

isterit O 23 pos] H, post PVLABXY^ pro discessum L nunnnllos H, nofmnlla L 24 ua- 

standnm] OBXY, uastandam HPVLA princibibus B 25 lxx] octoginta XYZ eusciam] scriipBi 

collaio loco p, 84, 7, eustesiam XYZ, eustesium OB, euscesium HPK, eoscesium A, eniscesium vel eiuscesium 
L .* alibi hoc nomen Novarum ncn reperitur noua OB conscendit] conscindit O : malim consedit, cum 

praesertim Novae et ipsae m Moesia aitae aint unde . . . accedit om. XYZ 26 gollo remotus] 

repulsus A latrum O constructa XYZ 

11* 



Digitized by 



Google 



84 lORDANlS 

XVIII notissima ; quam devictis Sarmatis Traianus et fabricavit et appellavit Victoriae civita- 
tem 1) . ubi Decio superveniente imperatore tandem Cniva in Hemi partibus, quae "non 

102 longe aberant, recessit, unde apparatu disposito Philippopolim ire festinans. cuius se- 
cessu Decius imperator cognoscens et ipsius urbis ferre subsidium gestiens iugum 

• Hemi montis transacto ad Beroato venit. ibique dum equos exercitumque lassum re- 5 
foveret, ilico Cniva cum Gothis in modum fulminis ruit, vastatoque Romano exercitu 
imperatorem cum pauculis, qui fugere quiverant, ad Eusciam rursus trans Alpes in 
Mysia proturbavit, ubi tunc Gallus dux limitis cum plurima manu bellantium mora- 
batur; collectoque tam exinde quam de Vsco exercitu, futuri belli se parat in aciae. "^w- 

103 Cniva vero diu obsessam invadit Philippopolim praedaque potitus^; Prisco duce qui lo 
inerat sibi foederavit quasi cum Decio pugnaturum. venientesque ad confliclum ilico 
Decii filium sagitta saucium crudeli funere confodiunt. quod pater animadvertens 
licet ad confortandos animos militum fertur dixisse: 'nemo tristetur: perditio unius 
'militis non est rei publicae deminutio', tamen, patemo aflfectu non ferens, hostes in- 
vadit, aut mortem aut ultionem fili exposcens, veniensque ad Abritto Moesiae civitatem i & 
circumseptus a Gothis et ipse extinguitur^ imperii finem vitaeque terminum faciens. 
qui locus hodieque Decii ara dicitur, eo quod ibi ante pugnam mirabiliter idolis im- 
molasset. ^ 

■^^ XIX 104 Defuncto tunc Decio Gallus et Volusianus regnum potiti sunt Romanorum, quando 

et pestilens morbus, pene istius necessitatis consimilis, quod nos ante hos novem an- 20 



H PV LAOB X [Y Z\ 



1 nouissima B quamj quoniam B et f.] eam f. OB ciuitatemj nrbem A 2 in- 

petore O hemi] hiemi LO^ hemoniae B partibus] partes AB 3 lone P aberant] 

BXY, aberat HPVLAO recessit] OBXY, secessit HPVLA inde X apparato dispositio O, ap- 

paratum disposito Z phiUppolim LA, philopolim y, phiplippom O festinat A secessu] seces- 

sum AB, discessum L, recessu XYZ 4 decius] de cuius O imperator om. A cognosccns] 

agnoscens A, om. XYZ ipsius urbis] H'^PVL, i. urb*s H», ipsiiis urbe O, ipsi urbi ABXYZ iugo 

bemi AXYZ, iugum enim HPV, iugUm eius L, iugum O, iugo B 5 trans santo O ad] a V 

beroam] OB, boream LXYZ, boroeam -A*', .beroeam HPVA^ lassum om. A refouet A 6 flu- 

minis AOB 7 imperatore O paucis OB quiuerant] qui uenerant O**, poterant A ad 

eusciam [aie HVO, *usciam P^, eoscjam L, euschiam ATZ, tusciam P^B) rursus om, A 8 mysia] HPV, 

misia L, mysiam Z, misiam OT, moesiam AB, maesiam X perturbauit YZ 9 collectaque XYZ 

tam] eam O de usc«] HPVL^ edeusoo A^ de eusco A'Z, de euscho i', de osco O, de orto B: inUUtgitur ^ u.v "^' 

Oescus se parat fseperat P) in aciae (acie VL)] HPVL^ reparat in aciae 0, reparat aciem B, reparatur ' a ■'- 

(reparabatur YZ) in acie XYZ^ se praeparabat in aciem A 10 diu om. phil. inu. A prae- 

damque A' potitns] pocius O prisco duce] HPTO, priscum ducem LylBAT 11 pugnaturus L 

ilico] alico O 12 saucium] sauum 14 dimutio A' paterno (paterna O") affecto OZ, pater- 

nuro affectum B 15 fllii O ad om. LOB abrltto] HPVL, abrito OJB, abrittum ^4, abritum 

XYZ 16 a gothis circ. L et ipse om. A 17 decii ara] decura O miserabiliter J5A'r 

immolaret B 19 defuncto fdefunctoque B) t. decio] qno defuncto A regno ABXY 20 morbus] 

annus morbis XYZ nece-^sitati B quod] quam AXYZ, et 0, ut B nos] hos B* hos] 

nos O 

1) cf. Ammianus 31 ^ 5, 15: duobus navium milibus perrupto Bosporo et litoribus Propontidis Scythi- 
carum gentinm catervae transgressae edidenint quidem acerbas terra marique strages, sed amissa snorum 
parte maxima reverterunt. ceciderunt dimicando cum barbaris imperatores Decii pater et fllius . . . Ancbialos 
capta et tempore eodem Nicopolis, quam indicium victoriae contra Dacos Traianus condidit imperator. poat 
clades acceptas inlatasque multas et Baevas excisa est Philippopolis centum hominum milibus, nisi flngunt 
annales, intra moenia iugulatis. periit autem harum rerum narratio Ammiana ea. quam perverso ordine in 
compendium redigit epitomator. 

2) ef. Ammianus l. c. , 

3} Cassiodorius chr. ad a. 252: Decius cum fllio suo in Abritio Thraciae loco a Gothis occiditnr, haec 
Bubstituens Prosperi adnotationi huic : Decias cum fllio in Abritto, quae est civitas Mysiae, occiditur. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 85 

nosj experti sumus, faciem totius orbis foedavit, supra modum tamen Alexandriam XIX ^^ S^'^^ 3 ; [ /• '/ 
totiusque Aegypti loca devastans , Dionysio &tonc6J super hanc cladem lacrimaviliter ^ d . '. 
exponente, quod et noster conscribit venerabilis martyr Christi et episcopus Cyprianus 
in libro, cuius titulus est *de mortalitate'^). tunc et Emilianus quidam Gothis saepe 105 
5 ob principum neglegentiam Mysiam devastantibus, ut vidit licere nec a quoquam sine 
magno rei publicae dispendio removeri, similiter suae fortunae arbitratus posse venire, 
tyrannidem in Moesia arripuit omneque manu militari ascita coepit urbes et populos 
devastare. contra quem intra paucos menses dum multitudo apparatus adcresceret, 
non minimum incomodum rei publicae parturivit; qui tamen in ipso pene nefario co- 

10 natus sui initio extinctus et vitam et imperium, quod inhiabat, amisit: supra dicti vero 106 
Gallus et Volusianus imperatores, quamvis vix biennio in imperio perseverantes ab 
hac luce migrarunt, tamen ipsud biennium, quod affuerunt, ubique pacati, ubique 
regnaverunt gratiosi, praeter quod unum eorum fortunae reputatum est, id est gene- 
ralis morbus, sed hoc ab imperitis et calumniatoribus, qui vitam solent aliorum dente 

15 maledico lacerare^). hi ergo mox imperio adepti sunt, foedus cum gente pepigerunt 
Gothorum. et nec longo intervallo utrisque regibus occumbentibus Gallienus arripuit 
principatum. 

Quod in omni lascivia resoluto Respa et Veduco Tharuaroque duces Gothorum XX 107 
sumptis navibus Asiam transierunt, A-etum EUispontiacum transvecti, ubi multas eius 

20 provinciae civitates populatas opinatissimum illud Ephesiae Dianae templum, quod 
dudum dixeramus^) Amazonas condidisse, igne succendunt. partibusque Bithiniae 
delati Chalcedonam subverterunt , quam post Comelius Abitus aliqua parte reparavit. 



H P V L A O B X [Y Z), 



1 sedanit tamen] quoque OB alexandriae XYZ 2 deaastatus O stor. (hist. O, 

hystorico BXY) super h. cl. om. A 3 quod] qu(a)e OB, quam XY conscripsit OB et om. OB 

cibrianus O, om. A 4 emelianus OX 5 neglegiam A^ mysiam] moesiam AXj maesiam Y, 

om. OB a om. OB 6 reipluplice dispencio O arbitratur O posse uenire] posse euenire 

LB 7 tirandem L mysia Z, mesiam O, moesiam LB omneque] HPVL^ omnique ABXY^ 

omniaque O 8 intra om, OB mensel O dum om. OB adcrescerit O, accrescens B 

9 republice O, res publica XY iu ipso] ipso O, ipse B pane O conati O 10 quod in- 

hiabat] quod (quem O) inuadebat OB supra dicti uero g. et uol. imperatores] supradicti g. et uol. Aj 

om. O 11 uix biennio] biennio uix A, biennio L in imperio om. OB 12 migrarint B 

ipsud biennium] HVL, in ipsud b. P, in ipso biennio A, ipsum biennium XYZ, ipsi biennium O, ipso bien- 
nio B quod] HPVY, quo LAX, qui O, que B ubique] ubi A pagati O 13 quod] q. O 

fort. eor. L reportatum OB id est] is est ergo B 14 moribus O imperatis Z 15 la- 

cerare] macerare O mox] mox ut AXY imperio] imperium LAOBXY adepti sunt] adeptis O 

goth. pep. B 16 logo O regibus om. A 18 quod in omni (omne P)] HPV, quo in o. LBXZ, 

qui omni Y, quem in o. O, quod nimia A lasum uia O, lassouia B resolutio J?, resuloto B^ 

respa et ueduco (uaeduco L) thuruaroque (turnaroque A) HPVLA, respa et ueduco (reduco^r) taruaroque XYZ, 
respatueduco tharuaroque O, re spacii eduathar uarroque B ducibus XYZ 19 asiam] in asiam A^ 

transsierunt O fretumque X eUispontia V, bellespontiacon O, bellespontiacum AXY multis 

e. p. (p. e. L) ciuitatibus B 20 populatis B, populata P, populati A opimatissimum B ephesi 

O, ephoesi B, asiae A quod . . . condidisse] opus amazanum [sic) A 21 que om. A bitbiniae] 

HPVLOBXY, bitiniae A 22 dilati O chadcedonam H, chalcerdonam F, chalcedona P, calcedona 

A, calcedonam XY^Z, calcidoniam L, calcidonam O, calcedoniam BY" subuertunt A abitus] 

HPVOXY, auitus AB, habitus L 



1) Hieronymus chron. ad a. Abr. 2269: pestilens morbus multas totius orbis proyincias occupavit maxi- 
meque Alexandriam et Aegyptum, ut scribit D ionys ius [AUxandrinus episcopus apud Eusebium hist. eecl. 7, 22] 
et Cypriani de mortalitate testis est liber. 

2) cf. Orosius 7, 21, 6: hac sola pernicie [peslilentid] insignes Gallus et Volusianus. 
3 c. 7, 57. 



Digitized by 



Google 



86 lORDANIS 

XX quae hodieque, quamvis regiae urbis vicinitate congaudeat, signa tamen ruinarum sua- 

108 rum aliquanta ad indicium retinet posteritatis. hac ergo felicitate Gothi, qua intra- 
verunt partibus Asiae, praedas spoliaque potiti, Hellispontiacum fretum retranseunt, 
vastantes itinere suo Troiam Iliumque, quae vix a bello illo Agamemnoniaco quan- 
tulum se reparantes rursus hostili mucrone deletae suntM. post Asiae ergo tale ex- 5 
cidium Thracia eorum experta est feritatem. nam ibi ad radices Emi montis et mari 
vicinam Anchialos civitatem adgressi mox adeunt, urbem, quam dudum Sardanaphalns, 

109 rex Parthorum, inter limbum maiis et Emi radices locasset^). ibi ergo multis feruntur 
mansisse diebus aquarum calidamm delectati lavacris, quae ad duodecimo miliario 
Anchialitanae civitatis sunt siti, ab imo suae fontis ignei scaturrientes , et inter reH- 10 
qua totius mundi thermarum innnmerabilium loca omnino precipua et ad sanitatem 
infirmorum efficacissima. 

XXI 110 Exinde ergo ad proprias sedes regressi post haec a Maximiano imperatore redi- 

guntur in auxilio Romanorum contra Parthos rogati, ubi omnino datis auxiliariis fide- 
liter decertati sunt. sed postquam Caesar Maximinus pene cum eorum solacia Nar- 1:» 
seum regem Persarum Saporis magni nepotem fugasset eiusque omnes opes simulque 
uxores et filios depraedasset Achillemque in Alexandria Dioclitianus superasset et 
Maximianus Herculius in Africa Quinquegentianos adtrivisset ^) , pacem rei publicae 
111 nancti coeperunt quasi Gothos neglegere. nam sine ipsos dudum contra quasvis gen- 
tes Romanus exercitus difficile decertatus est. apparet namque frequenter, quomodo 20 



H PV LA O B X {Y Z). 



1 uiciniUte] ciuiUte OB 2 posteritatis] potestatls XYZ fllititate quia O intra- 

uerunt] OBXY. intrauerant HPVLA 3 partes XY preda spoliaque LO^ praeda spolioque J5, praediis 

(-dis Y) spoliisque XYZ, praeda spoliisque A heUespontiacum XYZ, eUespontiacum O, ellispontiacum L, 

heUespofiti A retransmeant OB 4 itinere] in it. OBXY troiam hilinmque O, ilium troiamque 

X uix] uis A a om, XYZ iUo] nno X agamennonlaco 0, agamenniaco XY qnan- 

tulum] quantolum PF, aliquantulum B 5 se reparantes] HPVAXYZ^ reparantes L, respirantes OB 

hotiU mngrone O deletae] del««e H*, dilate O, delatae B excidunm H 6 experta est] ex- 

pertatem O nam ibl . . . 7 ciuitatem om, OB hemi XY 7 anchUialos A adeont] «d eum 

P^ ad eam A sardanaphalus] HPV, sardanapaUus LAOBY^ sardanapalns X 8 pathomm PV hemi 

XY collocasset B ergo] enim OB fernntnr] fertur O 9 «d duodecimum miliarinm XYZ^ 

duodecimo miliario HPVLAj a qnintodeeimo miliario OB 10 anchilltanae LXYZ, achialitane A cini- 

tati O sitae AOBXY sni AOBXY ignt OB, igneis A scatnrrientes] HPO, scaturientes rd. 

11 inmnnerabiUnm O precipua (praec- P) et] HPV, precipua L, predpue et AXYZj pr(a)ecipu(a)e OB 

12 efflcacissimae ABXY 13 ergo] rogo O propias P^ haec] hoc A imperatores P re- 
diguntnr] ducnntur OBY^ dicuntur X 14 auxilia B, auxilium AXY rogati om. A fldelit O 

15 dee. snnt] decertanerunt A maxiroianus ABXY solacia] HPV, 8oIae(veU)io LOBXY^ solatiis A 

16 magni neptem A*, magi (magii O^) nepotem O 17 fllios] f. captiuos L, liberos A anhiUemqnae 0, 
achiUenmque Y alexrandriam O dioclitiamis] HPLX, diocletianns AT, dioclitiano V, diodiciano 0, 
cum dioclitiano B et] haec O 18 hirculens O in] iam A quinquegentianos] LAXY. 
quinquegentitianoB HPV^ quinquangentianos O, 1 annos B adtreuisset O 19 nacti AOX coe- 
pemnt] HVAOB, e(a)epemnt PLXY ipsis ABXY qnasnis] ^nasqne B 20 dec. est] decerta- 
uit A qnom. fteq. A 



1) cf. Ammianus l. e. ad p. 8i, 1. 

2) cf. Ammianus l. c. ad p. 84, 1. at non hane Anehialen, sed alteram Cilieiae a Sardanapallo eon- 
ditam ease ferunt auetores citati apud Stephanum $. v. et Suidas a. v. 

3) Orosius 7, 25: rebellante . . . Achilleo in Aegypto, cum et Africam Qninquegentiani infestarent, 
Narseus etiam rex Persamm Orientem bello premeret . . . Maximianus Angnstus Qninquegentianos in Africa 
domuit, porro autem Diocletianus Achillenm . . . apud Alexandriam cepit et interfecit . . . Oalerius Maxi- 
mianus . . . per Illyricnm et Moesiam undique copias contraxit . . . Narsenm magnis consiUis viribusque su- 
peravit . . . castra eius invasit, uxores sorores liberosque cepit, inmensam vim gazae Persicae diripnit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 87 

invitabantur sic: ut et sub Constantino rogati sunt et contra cognatum eius Licinium XXI 
arma tulerunt eumque devictum et in Thessalonica clausum priyatum ab imperio Con- 
stantini victoris gladio trucidarunt. nam et ut famosissimam et Romae emulam in 112 
suo nomine conderet civitatem, Gothorum interfuit operatio, qui foedus inito cum im- 
5 peratore quadraginta suorum milia illi in solacio contra gentes varias obtulere; quo- 
rum et numerus et militia usque ad praesens in re publica nominatur, id est foede- 
rati. tunc etenim sub Ariarici et Aorici regum suorum florebant imperio. post quo- 
rum decessum successor regni extitit Geberich virtutis et nobilitatis eximius. 

Nam hic Hilderith patre natus, avo Ovida, proavo Nidada, gloriam generis*sui XXII 113 

10 factis illustribus exaequavit. primitias regni sui mox in Vandalica gente extendere 

cupiens contra Visimar eorum rege qui Asdingorum stirpe , quod inter eos eminet ^ , 
genusque indicat bellicosissimum, Defiiippo storico referente^), qui eos ab Oceano ad f "^ 

nostrum limitem vix in anni spatio pervenisse testatur prae nimia terrarum inmensi- 
tate. quo tempore erant in eo loco manentes, ubi nunc Gepidas sedent, iuxta flumina 

t5 Marisia, Miliare et Gilpil et Grisia, qui omnes supra dictos excedet. erat namque 114 
illis tunc ab oriente Gothus, ab occidente Marcomanus, a septentrione Hermundolus, 
a meridie Histrum, qui et Danubius dicitur. hic ergo Vandalis commorantibus bellum 
indictum est a Geberich rege Gothorum ad litus praedicti amnis Marisiae, ubi nec 
diu certatum est ex aequali, sed mox ipse rex Vandalorum Visimar magna parte cum 

20 gentis suae prosternitur. Geberich vero Gothorum ductor eximius superatis deprae- 115 
datisque Vandalis ad propria loca, unde exierat, remeavit. tunc perpauci Vandali, 
qui evasissent, collecta inbellium suorum manu, infortunata patria relinquentes Panno- 



H P V L A O B X {Y Z). Rav, i, 14 p. 204 ad v. 15 citans lordanem chronographum : Marisia Arine 
[al. arinc) Gilpit Gresia. 

1 uitebantur P**, inuitebantur P^ sic ut] sic AO constino A^ rogoti P cognatum 

eius] eius X, cognatum V, om. YZ 2 priuatumque XY ab om. A impererio B constantino 

uictoriis O 3 trucidatur O ut] tu O, dum B 4 condederet P, condiderit OB ciuitatem 

om. A* foedus inito] HPVO, f(o)edere inito LABXY 5 solatia AB, solatium XYZ obtulerunt 

AXY 6 numeros O militia] milia OB ad] in XYZ rebus publicis L nominantur O 

7 arriarici V aorici] PVLAOBy adrici H^ atrici XYZ regnum s. florebat O 8 succersor O 

geberich] OB, giberig L, geberith HVXY, giberith PZ, giberiet A uirtutis et nobitiUtls P, uirtute et 

nobilitate XYZ eximus O, eximiae B 9 mam P bic] is OB helderich OB pati O 

ouida] Cniba proponUt OuUtchmid p. 134 nidada] midada A, cniuida OB generis] gnltis [sic) A 

suis OX 10 illostribus HP, illuc tribus O primitias] idrinicias in om. L uuandalicam 

gentem A extenderecipiens O, ostendere cupiens XYZ 11 uisimar] AXYZ, uuisumar B, uisumar 

0*, uisurmar 0*, uisarma HPVL rege] HPVL, regem AOBXYZ asdingorum] HPLAOBX, asdrin- 

gorum y, ardingorum V, aspingorum Z quod] quae ABXY 12 bellicossissimum O deuxippo] 

libri bystorico OBY, historico AX occano HP, occiano O 13 annis A spatium O 

14 tepore O manentes in eo loco A gepidas] HPVL^O^ gepida L", gepidae ABXY sedenti 

HPV 15 marisia] marsida A miliare] HPVAOBX, miliaria L, miUtare YZ: Arine iJar. gilfll 

OB: Gilpit Rav. grisia] grissia OB : Gresia Rav. omnes] amnes B supdictos O, supradicto L 

excedet] HPV, excedit AOBXY, excedat L erant AOB 16 iUic tunc O, tunc illis A gothos 

O, gothi B marcomanus] V, marcommanus HP, marcomannus LAXYZ, maramannos O, marcomanni B 

hermundolus] HPVLA, emundulos O, ermunduli B, hermundulus X^ hermundus T, herraundurus Z 17 me- 

ritie P hister i4BXr dicitur om. A uuand- LOBXY semper 18 geberith JCr mar- 

siae AB, mariae P ubi nec] ubi nunc O, ibi tunc B 19 est om. O ipse om. A uuan- 

dolorum O, uuanda A uuisimar LO, uuisumar B m. parte cum] HPVLAOX, m. cum parte B, 

cum m. p. Y 20 giberic A, geberith XY ductor] dux A 21 loca unde ex. rem. om. A 

perpauci] pauci A 22 euasesent P*^, euasessent P^, euaserunt XYZ, enaserant A infortunatam 

patriam AOBXY reliquentes O 

1} Dezippus fr. 24 (3 p, 685 Muell.) narrat victoriam Aureliani de Vandalis et pace facta eorum reditum 
in partes transdanuvicmaa. 



Digitized by 



Google 



8S lORDANIS 

XXn niam sibi a Constantino principe petierunt ibique per lx annos plus minus sedibus 
locatis imperatorum decretis ut incolae famularunt. unde iam post longum ab Stili- 
conae mag, mil. et ex consule atque patricio invitati Gallias occupaverunt, ubi finiti- 
mos depraedaiites non adeo fixas sedes habuerunt*). 
XXIII tt6 Nam Gothorum rege Geberich rebus humanis excedente post temporis aliquod & 

Hermanaricus nobilissimus Amalorum in regno successit, qui multas et bellicosissimas 
arctoi gentes perdomuit suisque parere legibus fecit. quem merito nonnulli Alexandro 
Magno conparavere maiores. habebat si quidem quos domuerat Golthescytha Thiudos 
Inaunxis Vasinabroncas Merens Mordens Imniscaris Rogas Tadzans Athaul Navego 

117 Bubegenas Goldas. sed cum tantorum servitio clarus haberetur, non passus est nisi lo 
et gentem Herulorum, quibus praeerat Halaricus, magna ex parte trucidatam reliquam 
suae subegeret dicioni. nam praedicta gens, Ablavio istorico referente, iuxta Meotida 
palude inhabitans in locis stagnantibus, quas Greci ele vocant, Eluri nominati sunt^), 

118 gens quantum velox, eo amplius superbissima. nuUa si quidem erat tunc gens, quae 
non levem armaturam in acie sua ex ipsis elegeret. sed quamvis velocitas eorum ab is 
aliis crebro bellantibus evagaret, Gothorum tamen stabilitate subiacuit et tarditati, 
fecitque causa fortunae, ut et ipsi inter reliquas gentes Getarum regi Hermanarico 

119 servirent. post Herulorum cede item Hermanaricus in Venethos arma commovit, qui, 
quamvis armis despecti, sed numerositate pollentes, primum resistere conabantur. sed 
nihil valet multitudo inbellium, praesertim ubi et deus permittit et multitudo armata 20 
advenerit. nam hi, ut in initio expositionis vel catalogo gentium dicere coepimus-), 



H PV L AO B X(YZ). 



1 Lx] x\ BY 2 famulabantur A unde] ut de O iam] etiam OB post longum om. V^^ 

post 1. tempus l} ab] a LA 3 mag. mil.] magna milia XYZ ex om. A atque] «»que H**^ ac 

AOBXY galias O occuparnnt A 4 adeos O 5 geberith XYZ^ giberig A excidentem 

6 belliccossissimas O 7 arctoiae (arctoi Z) undecim gentes XYZ [numtTanXw aeeundum libri X interpunctionem 

gentes tredeeim) parcere A, parare O quam O 8 si q. hab. A quod O" domnerant 

B golthescytha] PV^X, golthescita FZ, golthescitha A, golthescyta L, gothescytha HF«, gothescitha O, 

gothi scythas B thiumdos O, thuidos Z, thiuidos A 9 inaunxis] HPVOB^ inauccis L", inauxis L^ 

inaunxes XZ, ynaunxes F, inaxungis A uasinabruncas YZ, uasinaboroncas A imnascaris Z, 

ymnascaris 7, ymniscans A rogas] HPVLA^, rocas OBXY, rogans A^Z tazans XYZ athaul] 

HPVAXYZ, azaui L, athual B, athal 10 bubeienas L, bubegentas OB, bnmbegenas XYZ cal- 

das O sed] et OBXYZ carus OB 11 erulorum OB, hetulorum A" alaricus AOBXY 

trucidata reliqua O 12 snbigere O, subigeret 0, snbegerit L, subiceret XYZ ablabio XY sto- 

rico PVL meotida palude] HPVLO, meotidas paludes B, meotidem paludem AXYZ 13 inhabttans] 

habitans OB in] ex XYZ logis L stragnantibus HP**V^ stangantibus L, stagnibus A 

quas] qu(a)e AXYZ hele T, helae X eluri] HPVA, heluri XYZ, erull LB, ercli O nominati] 

rtun|cognominati L 14 quanto OB quae om, X^ 15 armuturam H^ acie] auee O 

elegeret] HP^ elegerit VXYZ^ eligeret LA^ aelegerint B, legerint O 16 crebro] sepe OB euagaret] 

HPVLXYZ, euagaretur Aj euacuaret O, non euacuaretur B tamen om, AXYZ sUbilitate] HVO, 

stabilitatem P, sUbiliUti LABXYZ 17 causam XZ et om, L hermanarico] PVLAXY, erma- 

narico OB, hermanaricho H 18 seruierint OB euroolorum O, erulorum B cede] HPV, coe- 

dem O, c(a)edem rel. idem OB armanaricus L, ermanacus (sie) B uenethos] XTZ, uenetos 

AOBj uethos HPVL 19 dispecti L, disperti O, disperiti B primo OBXY 20 ualit 

mult. inbellium] PVO^ mult. imbellium XYZ, mult. inbellum HL^ mult. ip bello B, inbeUium multitudo A 
21 aduenerit] conuenerit A in om, OB initium O cataloco P, catalago B gentium] 

HPVLAXYZ, genti uel O, gentis B 

1) OroBius 7. '^S : Stilico . . . gentes . . . Alanorum Sueborum Vandalorum . . . Burgundionum .... 
ripas Uheni quatere et pulsare Gallias voluit. 

2) Etymologicum magnum p. 333 Oaisf, : diro tojv dxe?9£ sXdav ^EXoupoi x^xXrjVrai. AlSirro; dv ow^g- 
xdxo) ypovixwv. Stephanus Bytantius 8. v, : "EXoupot 2xudtx6v IBvo;, repi wv A£5i7:ro; iv ypovixwv i^'. 

:i] c. 5, 34. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 89 

ab una stirpe exorti, tria nunc nomina edidenint, id est Venethi, Antes, Sclaveni; XXin 
qui quamvis nunc. ita facientibus peccatis nostris, ubique deseviunt, tamen tunc om- 
nes Hermanarici imperiis servierunt. Aestorum quoque similiter nationem, qui longis- 120 '^f ^ *" l 
simam ripam Oceani Germanici insident, idem ipse prudentia et virtute subegit om- 
5 nibusque Scythiae et Germaniae nationibus ac si propriis lavoribus imperavit. 

Post autem non longi temporis intervallo, ut refert Orosius*), Hunnorum gens XXIV 121 
omni ferocitate atrocior exarsit in Gothos. nam hos, ut refert antiquitas, ita ex- 
titisse conperimus. Filimer rex Gothorum et Gadarici magni filius qui post egressu 
Scandzae insulae iam quinto loco tenens principatum Getarum, qui et terras Scythicas 

10 cum sua gente introisse superius a nobis dictum est, repperit in populo suo quasdam 
magas mulieres, quas patrio sermone Haliurunnas is ipse cognominat, easque habens 
suspectas de medio sui proturbat longeque ab exercitu suo fugatas in solitudinem 
coegit errare. quas spiritus inmundi per herimum vagantes dum vidissent et eorum 122 
conplexibus in coitu miscuissent, genus hoc ferocissimum ediderunt, quae fuit primum 

15 inter paludes, minutum tetrum atque exile quasi hominum genus nec alia voce notum 
nisi quod humani sermonis imaginem adsignabat. tali igitur H unni stirpe creati Go- 
thoruDaJSnibus adven§jmt quorum natio saeva, ut Priscus istoricus refert, Meotida 123 
palude ulteriore ripa insidens, venationi tantum nec alio labore experta, nisi quod, 
postquam crevisset in populis, fraudibus et rapinis vicinarum gentium quiete con- 

20 turbans. huius ergo gentis, ut adsolet, venatores, dum in interioris Meotidae ripam 



H P V L A S {ine. 6 Post) O B X {Y Z). Landolfus ad Pauli h. R. 11, 10 p. 344 Droysen {inc. 7 nara hos, 
finit 17 advenerunt). 

1 ab una stirpe (strippe L) om, XY trla nunc nom.] triancis nom. XYZ, tria nomina nunc A 

ediderunt] reddiderunt OB ueneti OB antei O, hentes A sclaui OB 2 deseruiunt B, 

des(a)euiant AXr tunc] nunc 3 ermanarici OB imperil V, impiis O seruiebant A 

aestrornm OB, aestyorum A qui] quae A longinsima ripa O, longissima ripa B 4 occani HPV, 

occeani L insedent O, insidet A prudentia et] prudentiae B, prudenciae O 5 que om. A 

germanicae O lauoribus] HP, lab. ceteri: fortasu labores 6 autemj haec AXYZ longe O 

interuallum 80BXY unnorum 80, hunorum A 7 omni {om. A) ferocitate (feriUte L) a. ex. in 

g.] ex. in g. 0. f. a. XY post gotbos ini. eosque qui prius timori erant caeteris gentibus, ab antiquis 

conterritos pepulit sedibus editio LinderU)rogiana profecta ex Orosio per Landolfwn hos om, A 8 et 

om. Land. gadarici] 80BY Land., gardarici HPVLX, gardariti A: cf, c. 4, 26 magni om. AO 

egressu] HPV, egressus L, egressum rel. 9 scandzae] HPVX, scandze LA, scandziae Y, scanziae 80B, 

Bcantiae Land. qui et] et qui et 0* scythicas] cithias O 10 cum] iam cum A** introisse 

superius a nobis] introisset sicut a nobis 80B, introisse a nobis superius XYZ dictus AXZ 11 magnas 

mul. 80B, mul. magas A haliurunnas] HPVLXZ, haluirunnas Y, aliorumnas 80B, aliuruncas A, ali- 

rnmnas Lqnd. is (his 80) ipse (ipsi L) om. A cognominat] 80B, cognominant HPVL, cognominauit 

XZ, nominauit Y, dicunt A 12 suspectus lAind. perturbat 5, proturbans A exercito 0* 

solitudine A80XY Land. 13 errare] in litura A^, terre O, terrae 8B spiritus inmundi] siluestres 

homines, quos nonnulli phaunos phicarios uocant Land. herimum] HPV, heremum LA80BXY na- 

cantes 80B eorum] earum A80, earum se B 14 coitum 80 Land. quae] quod ABXY 

pr. fuit XY 15 inter om, 8 p**»des V^, paludes Meotidas Land. munitum L exille O 

16 quod] quae 80B Land. igitur] libri, ergo edd. huni H, nnni O, uni 8 17 ut om. 8 sto- 

ricus PL meotida] meotide XY, meotro ad 8, meotide A, in meot. B 18 paluda L, paludis A 

ulteriore ripani L, ulteriorem ripam B, ulteriori ripae XYZ insidens] insedens 80, insedit B, dens («c) A 

uenatione BXY, uenationem A alium laborem A quod] quae O, om. L 19 uicinarum] uno- 

rarum A" quiete] HPV, quietera LAXY, fldem 80B conturbauit B 20 huic 8 ergo 

om. B assolent B in interioris] HPV, interioris LA, in ulterioris 80XZ, in ulteris Y, in ulteriori B 

meotidem ripam 80, meotidis ripa B, maeotide ripa A, meotidae ripam YZ, ripam (ripae X^) meotidae X 

1) Orosius 7, 33, 10: gena Hnnnorum diu inaccessis seclusa montibus, repentina rabie percita exarsit 
in Ootbos eosque passim conturbatos ab antiquis sedibus expulit. 

loRDAKBS. \ 2 



Digitized by 



Google 



90 lORDANIS 

XXIV venationes inquirent, animadvertunt , quomodo ex inproviso cerva se illis optulit in- 

124 gressaque paludem nunc progrediens nunc subsistens index viae se tribuit. quam 
secuti venatores paludem Meotidam, quem inpervium ut pelagns aestimant, pedibus 
transierunt. mox quoque Scythica terra ignotis apparuit, cerva disparuit. quod, 

125 credo, spiritus illi, unde progeniem trahunt, ad Scytharum invidia id egerunt. illi & 
vero, qui praeter Meotidam alium mundum esse paenitus ignorabant, admiratione 
ducti terrae Scythicae et, ut sunt soUertes, iter illud nuUae ante aetati notissimum 
divinitus sibi ostensum rati, ad suos redeunt, rei gestum edocent, Scjrthiam laudant 
persuasaque gente sua via, qua cerva indice dedicerant, ad Scythiam properant, et 
quantoscumque prius in ingressu Scytharum habuerunt, litavere victoriae*), reliquos lo 

126 perdomitos subegerunt. nam mox ingentem illam paludem transierunt, ilico Alpidzuros, 
Alcildzuros, Itimaros, Tuncarsos et Boiscos, qui ripae istius Scythiae insedebant, quasi 
quaedam turbo gentium rapuerunt. Halanos quoque pugna sibi pares, sed humani- 

127 tate, victu formaque dissimiles^j, frequenti certamine fatigantes, subiugaverunt. nam 

et quoB bello forsitan minime superabant, vultus sui terrore nimium pavorem inge- i5 



H P V L A 8 O B X {Y Z), Landolfua ad Pauli h. R, 11, 10 p. 344 Droysen [inc. 14 nam). 

1 inquirent] HPV, inquirerent LXZ, inquirunt A80B, om. Y 2 palude 80B index] HPVL80, 

indicem ABXY se uie tribuit A, uiae retribuit O, uiae se praebuit XYZ 3 meotidem 80B 

quem inperuium] PV, qnam inperuiam (imperuam X") LASBXY, quem perinuium J?, quam perinuiam O 
pelacus P (a)estimabant A80B, afflrmabant XYZ 4 quoque] que L, quoque ut B scythiae 

XYZ cerua disparuit] ceruatis paruit P*», om. LXYZ 5 illl spiritus XY tradunt O ad 

citharum F, ad cytarum L*, ad cytharum L^, ad scithiarum 8, ad scythiarum X inuidia] HVL80, in- 

uidiam rtl. id om. A illic A 6 praeter] propter O meotidem B, metidea O igno- 

rabat P 7 ducti] inducti B sci(t7«iy)thiae LA80BXY inter 80 illut P nullae 

ante (antea V) aetati] HPVL, nulli ante aetati A, nulli ante (ante om. Z) hanc (a)etatem 80BXZ, nulii hac 
aetate Y 8 rei gestum] regi gestum LO, rem gestam (gentam Y) XYZ edicent 80, edicunt B 

9 persuaque 80 uiam YZ qua] a qua 8, quam BXY dedicerant] HP, dedicerunt O, didice- 

runt B, didicerant rcZ. scithia 5 10 quantuscumque B prius] HPVLA8BXY, prios 0: ob- 

uios Vulcanius ingressus V8, ingressum X habuerunt] obuios habuerunt V^A litauerunt L 

reliquos] rel. uero B 11 subigerunt OX, sibi gerunt 8 illam om. A alpidzuros] HPVL, 

alpilzuros A, adlipzuros 80, alipzuros B, alpidzyros X, alpidziros Y, alpidzizos Z 12 alcildzuros] HV, 

acildzuros P, acilznros L, alchizyros A^ [om. A^), alcidzuros 80B, alchidzyros XY, alchidziros Z: iidem use 
videntur 'AfAlXCoupoi Priaei fr. 1 p. 71 MueU. itimatos A^, itamaros L8 tuncarsos] HPVLA80B, 

tuncarses XZ, tuncarsces Y: iidem videniur Tovt6aoupe; timiliter inter Itimaros et BoiscoB coUocati apud 
Pri$cum L c. boircos XYZ insedebant] HPL80, insidebant rel. 13 quidam BXY, om. A 

alanos 80B quoque] i««p(?)«e P** humanitate] humanitis B 14 uictum 80, uictus V^ et ex 

coniectura Outtchmid p. 129 freqnente 80 15 forsita H, forsitant O menime superant O 

nim. pauorem] nimium 8, pau. nim. A 



1) ef. Procopiu8 beU. Ooth. 4, 6: ouxoi {Hunni tum Cimmerii dicti) |i,ev STravre; TTQSe tjixTjvro, xoivA {xev 
xd imTrfizO^LnLTa 56|XTravTa l^ovre;, oOx d7Ci|i,i-p6(Aevoi hk dvOpcbTroi;, ot ^ r^; xe XIjjivt); {Maeotidia) xal rfj; 
Iv0iv5e dxpo-^; I; xd iTzl ddxepa ISpuvro * drel o&te Stl^aiv^v Troxe xa GSaTa TauTa o&Te Siapard eivai uTrdb- 
TTceuov . . . 7:poi4vTo; Ik toO ^p4vou cpaaCv, etirep 6 X^fo; ^yi*/!; ^oti, twv (xev KifAfxeplcov veavta; Tivd; is 
xuvY)Yeo(tp 5iaTpiP:?)v Ijreiv , IXa^pov hi (Aiav irp^; auToiv «pe^YOuaav i; Td uSaTa da7rT)^aai TauTa. to6; Te 
veavia; . . . . tiq IXdcpqi imQTziQ^ai Ta6TY), (atj^*xviJ Te a6r?j; (jie&ieo&ai o65e(Aia, fuj; Juv a6Tig I; t9jv dvTi- 
Ttlpa; dxT*?)v Txovto • xal t6 (x^v 5toDx6(Aevov 8 Tt ttot' f^v e6d6; dtpavtaOf^vat .... tou; hk veavla; toO (xev 
x'jv7)YT)olou d:roTU*/eiv, fidyT); hk d;pop(xf)v xal Xela; eOpioftat. d; i^%ri ^dp Td TrdTpia 8ti Td^toTa dirav^- 
xovTe; lx5T)Xa Trdoi Kt(X(jiep(oi; TreirolT^vrat 3ti 5fj xaitT^ ^aTd o^ploi Td uSaTa etT). dveX(5(i.evoi o6v a6Tixa Td 
SirXa irav5T)(jiel tc Stapdvre; ifhosio (uXXT)oet o65e(i,i^ dv t^ dvTnripa; '^Treiptp. aimiUa afferunt Agathiaa 5, 11 
p. 300 Bonn. et Cedrenua 1 p. 547 Bonn. haec Priaci esse praeter consentum Procopii et lordanis o$tendU locus 
c. 39, 206 sine dubio ex Prisco desumptus et huc respiciens. 

2) Ammianus 31, 2, 21: Halani . . . sunt . . . Hunis . . . per omnia suppares , verum victu mitiores 
et cultu. 



Digitized by 



Google 



< 



GETICA. 91 

rentes, terribilitate fugabant, eo qnod erat eis species pavenda nigridinis et velud XXIV 
quaedam, si diei fas est, informis offa, non facies, habensque magis puncta quam 
lumina. quorum animi fiducia turyus prodet aspectus, qui etiam in pignora sua primo 
die nata desaeviunt. nam maribus ferro genas secant, ut ante quam lactis nutrimenta 
5 percipiant, vulneris cogantur subire tolerantiam. hinc inberbes senescunt et sine ve- 128 
nustate efoebi sunt, quia facies ferro sulcata tempestivam pilorum gratiam cicatri(SB- 
absumit. exigui quidem forma, sed argutis motibus expediti et ad equitandum promptis- 
simi, scapulis latis, et ad arcos sagittasque parati firmis cervicibus et superbia sem- 
per erecti. hi vero sub hominum figura vivunt beluina saevitia^). 

10 Quod genus expeditissimum multarumque nationum grassatorem Oetae ut viderunt, 129 

paviscunt, suoque cum rege deliberant, qualiter tali se hoste subducant. nam Her- 
manaricus, rex Gothorum, licet, ut superius retulimus, multarum gentium extiterat 
triumphator, de Hunnorum tamen adventu dum cogitat, Rosomonorum gens infida, 
quae tunc inter alias illi famulatum exhibebat, tali eum nanciscitur occasione decipere. 

t5 dum enim quandam mulierem Sunilda nomine ex gente memorata pro mariti frau- 
dulento discessu rex furore commotus equis ferocibus inligatam incitatisque cursibus 
per diversa divelli praecipisset , fratres eius Sarus et Ammius, germanae obitum vin- 
dicantes, Hermanarici latus ferro petierunt; quo vulnere saucius egram vitam corporis 
inbecillitate contraxit. quam adversam eius valitudinem captans Balamber rex Hun- 130 

20 norum in Ostrogotharum parte movit procinctum, a quorum societate iam Vesegothae 
quadam inter se intentione seiuncti habebantur. inter haec Hermanaricus tam vul- 



H P V LA8 {fin. 11 subducant; ine. 21 inter) B X {Y Z). Landolfua ad Pauli h. R. 11, 10 p, 344 
Droysen {fin. 10 viderurit). 

1 tenebilitate P pauendo Land., pauendae XY nigridinis et] HPV, nigredinis et AXY^ ni- 

gritudine sed 80, nigredine sed B, nigr. et u. q. om. L 2 deformis OB Land. facies] facien (?) L 

magis] mamagis P, m& magis H pu*ta O^ (puncta O^) 3 flducia] HPL80 Land,, flduciam 

VABXY turnns] HPV, torais Z, toraus rel. prodet] HPV, prodit reliqui 4 nata die A, 

die natco 8 desaeuiunt] ABXY, deuiunt HPVL, dereunt 80 latis O 5 suscipiant AXYZ 

unlnexl 80 Land. subire] 8ic etiam Duac, suscipete ^rZ hinc ... 6 sunt om. A^ inberbes] 

in uerbis VL senisunt O, se nesciunt B sine] sineis P uetustate LB, uestutate O 6 efoebi] 

HPVL, ephoebi 5B, ephoepi O, eflfoebi X, ephebi AY cicatricis] HPVXZ, clcatrices L80 Land., cicatrix 7, 

per cicatrices B, cicatricibua A 7 adsumit LSOj assumit B Land. arguti 80B Land. expi- 

dTti HP et om. L8 8 arcos] HPV8, arcus LABXYy orcos O superuia PVO, superaa 8 

9 erecti] SOBXY Land., etectis HPVLA hii 80 ubto] PVL80BXY Land., ergo flA beluina] 

beluilua O 10 grassatorem] 8XYj crassatdrem HPVLOB, excidia A 11 pauescunt XYZ, expauiscunt 

O, expauescunt 8B qualiter] bis V* tali se hoste] HPVLXY, tali se hosti A, a tali hoste O, se a 

tali hoste 8B ermanaricus VOB 12 ut om. O superins retullmus] iam diximus A ex- 

titerit LAOB 13 unnoram O dum ante de A rosomonorum] HPAOBXY, rosomanorum F, 

rosomoram L, rosimanoram Z 14 iUi inter alias A nancisciter O decepere O^ 15 dum] 

dicit A* quedam mulier O sunilda] HPVLA, sunielh OBy sunihil XYZ nomine] tiomen A^, 

nomen A^ frandulento] fraudenti O 16 que om. XYZ 17 diuersa om. O praecipisset] 

HPVj precipisse O, praecepisset LABXY ammus XZ, aminus 7, iammius A' 18 erm. OB, her- 

manarico A^ sauciatus A 19 inbicillitate P, inbellicitate O aduersus O belamber L, 

balamir O, balamur B rex] rex »» L 20 in ostrogotharam (hostr- LA^, hostrogothorum A') parte 

(partem AXYZ)] HPVLAXYZ, in nrigotharam O, in ostrogothas B 21 qnadam (qnldara P) inter se in- 

tentione (int. om. 0, contencione A) seiuncti (seiunti O^) habebantur (habebant O)] discesserant quam dudum 
inter se seiuncti habebant B hermanericus P, ermanaricus OB^ armanaricus 8 

1) Ammianus 31, 2, 1: Hnnorum gens . . . omnem modum feritatis excedit. 2: ubi quoniam ab 
ipsis nascendi primitiis infantum ferro sulcantur altins genae, ut piloram Tigor tempestivus emergens con- 
ragatis cieatricibus hebetetur, senescunt imberbes absque nlla venustate . . . compactis omnes flrmisque mem- 
bris et opimis cervicibus, prodigiosae formae, sed pandi, ut bipedes existimes bestias ... 6: eqnis prope ad- 
flxi ... 9: procul missilibus telis . . . con[fligunt]. 

12* 



Digitized by 



Google 



92 lORDANIS 

XXIV neris dolore quam etiam Hunnorum incurBionibus non ferens grandevus et plenus 
dierum centesimo decimo anno vitae suae defunctus est. cuius mortis occasio dedit 
Hunnis praevalere in Gothis illis, quos dixeramus orientali plaga sedere et Ostro- 
gothas nuncupari. 
XXV 131 Vesegothae, id est illi alii eorum socii et occidui soli cultores, metu parentum 5 

exterriti, quidnam de se propter gentem Hunnorum deliberarent, ambigebant, diuque 
cogitantes tandem communi placito legatos in Romania direxerunt ad Valentem impe- 
ratorem fratrem Valentiniani imperatoris senioris, ut, partem Thraciae sive Moesiae 
si illis traderet ad colendum, eius se legibus eiusque vivere imperiis subderentur *) . 
et, ut fides uberior illis haberetur, promittunt se, si doctores linguae suae donaverit, 10 

132 fieri Christianos. quod Valens conperto mox gratulabundus annuit, quod ultro petere 
voluisset, susceptosque in partibus Moesiae Getas quasi murum regni sui contra citeras 
statuit gentes. et quia tunc Valens imperator Arrianorum perfidia saucius nostrarum 
partium omnes ecclesias obturasset, suae parti fautores ad illos diriget praedicatores, 
qui venientes rudibus et ignaris ilico perfidiae suae virus infundunt. sic quoque Vese- 15 

133 gothae a Valente , imperatore Aniani potius quam Christiani eflfecti^). de cetero tam 
Ostrogothis quam Gepidis parentibus suis pro affectionis gratia euangelizantes huius 
perfidiae culturam edocentes, omnem ubique linguae huius nationem ad culturam huius 
sectae in^dtaverunt. ipsi quoque, ut dictum est, Danubio transmeantes Daciam ripen- 
sem, Moesiam Thraciasque permisso principis insederunt. 20 



HPVLA80BX[YZ) 



1 dolorem B hunn. incursionibus] HVLXY^ hunn. incarsibus P, discursionibus hunn. O, incursio- 

nibus hunnorum SZ^ incursiones hunnorum B, hunnorum incursus A 2 centessimo et decimo A 

mortis (motes P) occasio] mors occasionem A 3 gothos L or.] in or. XYZ plaua B* 4 non- 

cupare A 5 uaesegothe 50, uuisigothae X passim illi om. OB 6 hunorum gentem XF, gen- 

tem om. B^ deliberarent] ASOBXY^ deliberare HPVL ambiebant PL, ambi*gebant O 7 post 

legatos (legotos P) repetit metu . . . ambigebant S^ verba in rom. direxerunt omitieru in] ad OB ro- 

mania] HPVL^ romaniam AOBXY direxerunt] dilexerunt P, dixerunt V 8 ualentiani O im- 

peratoris om. ASOBXYZ 9 traheret H eius se leg. eiusque uiuere (uiui»ere X')] eius leg. ui- 

uere (uiuerent B) eiusque SOB, eius leg. eiusque A sudderentur L 10 illis ub. L si om. 

11 quod] quo BXY compto {$ic) S^ copto O^ gradulabumdus (sic) O 12 uoluissent L 

susceptosque ... 13 gentes om, X susceptosque] susceptusque O^, susceptisque YZ gestas HPV, 

gentis YZ citeras] HP, cet. rel. 13 profldia 5, peruidia O 14 obdurasset B parti] 

HPVSO, partis LABXY fauctores LY, factores X diriget] HPV, dirigit rel. praeditores A 

15 uenientibus SOB ilico] iloco P uiros O infundunt] defundunt SOB sic] si A 

uesogothae L 16 tamen ostrogothaes (-this X^Y) XY 17 quam om. XY partibus B* per 

a£f. gratiam SOB, pro causa aff. XYZ post euangelizantes ins. per ulphiiam episcopum suum arrianum 

qui litteras gothicas primus inuenit et scripturas in eorum linguas [sic) diuinas conuertit editio Linderibrogiana 
ex Landolfo hist. misc, 11, 9 p. 344 Droysen 18 edocentes . . . culturam om. O huius linguae B 

19 ut] ait S danubium LASOBXY transmeantes] meantes A ripense SOB, ripente P* 

20 permisso] HVS, permissu rel. insiderunt S 

1) Ammianus 31, 4, 1: (Gothi) [ducibus Fritigerno et Ala]vivo ripas occupavere Danuvii missisque ora- 
toribus ad Yalentem suscipi se humili prece poscebant , et quiete victuros se poUicentes et daturos , si res 
flagitasset, auxilia. 

2) Oro8ius7, 33, 19: Qothi antea per legatos supplices poposcerunt, ut illis episcopi, a quibus regulam 
Christianae fldei discerent, mitterentur. Yalens imperator exitiabili pravitate doctores Arriani dogmatis misit. 
Oothi primae fldei rudimentum quod accepere tenuerunt. cf. Isidorus kist. Ooth. ad eram 415: Atanaricus 
Fridigernum Yalentis imperatoris suffragio superans huius rei gratia legatos cum muneribus ad eundem impera- 
torem mittit et doctores propter suscipiendam Ghristianae fldei regulam poscit. Valens autem a veritate fldei 
devius et Arrianae haeresis perversitate detentus missis haereticis sacerdotibus Qothos persuasione nefanda sui 
erroris dogmati adgregavit et in tam praeclaram gentem virus pestiferum semine pernicioso transfudit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 93 

Quibus evenit, ut adsolet genti, necdum bene loco fundatis, penuria famis, coe- XXVI 134 
peruntque primates eorum et duces, qui regum vice illis praeerant, id est Fritigemus, 
Alatheus et Safrac *) , exercitus inopiam condolere negotiationemque a Lupicino Maxi- 
moque Romanorum ducum expetere. verum quid non auri sacra fames compellit ad- 
6 quiescere ^) ? coeperunt duces avaritia compellente non solum ovium bovumque cames, 
vemm etiam canum et inmundorum animalium morticina eis pro magno contradere, 
adeo, ut quemlibet mancipium in uno pane aut decem libris came mercarent. sed 135 
iam mancipiis et supellectile deficientibus filios eorum avarus mercator victus necessi- 
tate exposcit^). haut enim secus parentes faciunt salute suorum pignomm providentes: 

10 faciliusque deliberant ingenuitatem perire quam vitam, dum misericorditer alendus quis 
venditur quam moritums servatur. contigit etenim illo sub tempore emmnoso, Lupi- 
cinus ut ductor Romanomm Fritigemum Gothomm regulum in convivio invitaret dolum- 
que ei, ut post exitus docuit, moliretur. sed Fritigemus dolum nescius cum paucomm 136 
comitatu ad convivium veniens, dum intus in preturio aej^ularetur, clamorem miseromm 

15 morientium audiret: nam in alia parte socios eius reclausos dum milites ducis sui 
iussu trucidare conarentur et vox morientium duriter emissa iam suspectis auribus in- 
tonaret, ilico aperto dolo cognoscens Fritigernus evaginato gladio e convivio non sine 
magna temeritate velocitateque egreditur suosque socios ab imminenti morte ereptos 
ad necem Romanomm instigat. qui nancti occasione votiva elegemnt viri fortissimi 137 

H P VLASOBX [Y Z). 

1 gentibus B, egenti A: delendum loco bene A fnndAt&e XYZ penuriam L, penurie O 

2 que om. ASOB regnum VO uices illis 50, illis uice A fritifernus A 3 safrac] 

HPVLAXYZy safrach SOB inopiae A condolore 8 negotiationemque] negotiationem H 

lopicino O 4 romanorumque A ducum] HPVLSO^ ducibus ABXY quod B famis 50, 

famas L" compellat A 5 bouumque] HVOj bonumque P, boumque LABXY^ que S carnis O 

6 morticine his 5, morticineis 7 ut om. Z quodlibet ABXYZ in] pro L, om. A unum 

pane Z, unum panem OB libras AB carne] HPVLO, carnem X, carnes SYZ, carnis A, in unam 

carnem B mercarentur ASOBXY 8 mancipias P et supellectile] HPVS, et supellectili A, 

et supplictile O, et supellectilem LB, et suppellecti X, supellectilique Y fllias A* auidus A 

mercatur O* uictus] uictos A, uictos famis XYZ 9 haut] aut LS patentes A^ salute] 

HPV, salutem SOB, salutes L, saluti AXY suorum (eorum O) pignorum (pignerum SO)] p. s. V 

10 faciliusque] facibusque 50, saciusque B in ingenuitate L misericordius A 11 uinditur O 

murituTus O Baluatur S contegit O etenim] enim A aerumnosio O lupicinus 

(lopinos O) et ut 50, lupicino et B, ut lup. A 12 doctor PVL^ ductori J5, ducto SO^ dux A fri- 

tigernum] fridigernum O, fridegernnm 5, ut fridigernum B conuiuium ASOBXY dolumquem L 

13 exsitus O fridigemus SBy fridigermanus O dolum] doli AB nesciens XYZ 14 co- 

minatu B conuiuim V preturio] H, praeturio P*, praeturi P*, pr(a)etorio rel. aepularetur] 

epulatur XYj epulatus et SO^ epulatus est B clamore SO 15 audisset A nam] HPVLAXYZ^ 

namque SOB in] inter B socius 5 reclusos XYj inclusos A 16 conorentur O, conan- 

tur A intonasset A 17 ilico aperto dolo] ilico aperte dolo O*, aperto ilico dolo X, ilico aperte do- 

lum A, ilico aperto ipso dolo SO^, ilico apertos ipsos dolos B cognuscens P'0" fridigernus SOB 

e] in 80B 18 egr. suosque om, L socius O** morte] sorte 5, orte O ereptus 5 

19 nancti (nacti O^) occasione uotiua] HPVLSO^ nacta occasione uotiua By nacti (nancti Z) occasionem uoti- 
uam AXYZ 

1) Ammianxis 31, 4, 8: primus cum Alavivo suscipitur Fritigernus (cf, supra p. 92 n. i). c. 4, 12: 
yithericus Qreuthungorum rex cum Alatbeo et Safrace, quorum arbitrio regebatur, . . . ut simili soscipe- 
retnr humanitate obsecravit .... c. 6, 3: Greuthingi . . . ratibus transiere. 

2) Vergiliui Aen. 3, 56: quid non mortalia pectora cogis, auri sacra fames. 

3) Ammianus 31, i, 9: potestatibus praefuere castrensibus homines maculosi, quibus Lupicinus ante- 
stabat et Maximus, alter per Thracias comes, dux alter. <*. i, 11 : cum traducti barbari victus inopia vexa- 
rentnr, turpe commercium duces invisissimi [ex]cogitarunt et quantos undique insatiabilitas colligere potuit 
canes pro singulis dederunt mancipiis: inter quae [et fllii] ducti sunt optimatium. 



Digitized by 



Google 






94 lOEDANIS 

XXVI in bello magis quam in fame deficere, et ilico in dncnm Lupicini et Maximi armantnr 
occisione^). illa namque dies Gothorum famem Romanorumque securitatem ademit, 
coeperuntque Gothi iam non ut advenae et peregrini, sed ut cives et domini posses- 
soribus imperare totasque partes septentrionales usque ad Dannbium suo iuri tenere. 
138 quod conperiens in Antiochia Valens imperator mox armato exercitu in Thraciamm 5 
partes egreditur^); ubi lacrimabile bello commisso vincentibus Gothis in quodam prae- 
dio iuxta Adrianopolim ^) saucius ipse refugiens ignorantibusque , quod imperator in 
tam yili casula delitisceret, Gothis, ignemque, ut adsolet saeviente inimico, supposito, 
cum regali pompa crematus est^) , haut secus quam dei prorsus iudicio, ut ab ipsis 
igni conbureretur , quos ipse vera fide petentibus in perfidia declinasset ignemque ca- 10 
ritatis ad gehennae ignem detorsisset ^) . quo tempore Vesegothae Thracias Daciaque 
ripense post tanti gloria tropaei tamquam solum genitalem potiti coeperunt incolere. 
XXVn 139 Sed Theodosio ab Spania Gratianus imperator electo et in orientali principatu loco 
l\jll ^^A^oul'*') Valentis patrui subrogato, militaremque disciplinam mox in meliori statu reposita 



H P V LA8 ifinit 11 detorsisset) O B X{YZ), 

1 indactam B lupicinum O, lipicini B^ et maximi] maximique A 2 occisione] HP VL^ 

occisionem AY^ occasione 80, occasionem BX illi X romanarumque X ad. secur. A 

3 non iam A ut om. O peregrini sed] peregrinis A 4 ad nnbium B^ suae L 

iuTl] HPL, iure reZ. 5 anthiochia P, anthiocia 80 6 regreditur A, digreditur 80B lacrima- 

bile] HPV^ lacrimabili LA80BXY in quodam praedio] in quoddam praedium A, om. L 7 sauc. 

1. fug. luxta adr. L refugiens] 80BXY^ fugiens HPVLA que] quoque 80B, om. AY quod 

om, B* imperator om. L 8 delitisceret] HPV80^ delitesceret fel. igneque BXF, ignique A 

ut om. inim.] ab inim. A superposito L 9 regale 80 haut secus] ad secus 5, 

om. O qnam] quodam 8 pmrsus P, prossus O ut] aut V 10 igne 80B quas 8 

uera flde] HPVL^ ueram fldem A80BXY petentes AB perfldia] HPVL, perfidiam A80BXY 

declinasset om. L ignemque] igenemque L, ignem 80, et ignem B 11 detorrisset ueso- 

gothe L, uegothae O traciasque LO, thraciam A daciaque ripense] HPV, daciasque ripense L, 

daciamque (datamque 0] ripensem AOBXY 12 fOBt ripense ina. potiti tuo loco om. L pos 

Untam X gloria] HPV, gloriam LAOBXY tropaei] triumphi AY solo genitall OBXY, soli 

genitali A 13 theodosium B, theosium O ab spania (hispania BXY) om. A gratiano im- 

peratore XZ, a graciano imperatore Y, a graciano A electum B, elictum O et om. OB orien- 

talem principatum A 14 subrogit O, subrogat B, subrogatum A militarique disciplina AB 

in meliori statu] humiliatori statue 0, in meliorem statum A repositam XYZ* 



1} Ammianus 31, 6, 5: Alavivo et Fritigerno ad convivium conrogatis Lupicinns , . . . 6 dum in ne- 
potali mensa ludicris concrepantibus diu discumbens vino marcebat et somno, . . . satellites omnes, qni pro 
praetorio honoris et tutelae causa duces praestolabantur, occidit. 7 : hocque populus qui muros obsidebat do- 
lenter accepto ad vindictam detentorum regum . . . multa minabatur et saeva. utque erat Fritigernus expe- 
ditt coniilii, veritus ne teneretur obsidis vice cum ceteris, exclamavit graviore pugnandom exitio, ni ipse ad 
leniendum vulgus sineretur exire cum sociis, quod arbitratum humanitatis specie ductores suos occisos in 
tumultum exarsit. hocque inpetrato egressi omnes exceptique cum plausu et gaudiis ascensis equis eYoIarunt 
moturi incitamenta diversomm beUorum. 

2) Ammiamu 31, 11, 1: Yalens tandem excitus Antiochia . . . venit Constantinopolim. 

3) Ammianut 31, 12, 10: signa . . . commoventur impedimentis et sarcinis prope Hadrianopoleos ma- 
ro8 . . . conlocatis. 

4) Vietor epit, 46 : hic Yalens cnm Gothis lacrimabili bello commisso sagittis aaucius in casa deportatur 
vilissima, ubi supervenientibus Gtothis igneque supposito incendio ooncrematus est. ef, Hieronymut a. Ahr. 
S395, Orosiut 7, 33, 15. Ammianus 31, 13, 12: imperator . . . sagitU peraiciose saucius rait ... 14: di- 
cunt Yalentem . . . cum candidatis et spadonibus paucis prope ad agrestem casam relatum . . . circumsessum 
ab hostibus, qui esset ignorantibus, dedecore captivitatis exemptum. 

5) OroBiua 7, 33, 19 po$t verba mpra p, 92 not. 2 allata: itaque iusto iudido dei ipsi eum vivum 
incendemnt, qui propter eum etiam mortui vitio erroris arsuri sunt. ef. IsidoruM hiH, 6oth. ad eram 416, 



Digitized by 



Google 



GETICA. 95 

ignayia priorum principum et desidia exclnsa Gothus ut sensit, pertimuit. nam in- XXVII 
perator acri omnino ingenii virtuteque et consilio clarus dum praeceptorum saeveri- 
tate et liberalitate blanditiaque sua remissum exercitum ad fortia provocaret. at vero 140 
ubi milites principe meliore mutato fiduciam acceperunt, Gothos impetere temptant 
5 eosque Thraciae finibus pellunt. sed Theodosio principe pene tunc usque ad dispera- 
tionem egrotanti datur iterum Oothis audacia divisoque exercitu Fritigemus ad Thes- 
saliam praedandam, Epiros et Achaiam digressus est, Alatheus vero et Safrac cum 
residuis copiis Pannoniam petierunt. quod cum Gratianus imperator, qui tunc a Roma t41 
in Gallis ob incursione Vandalorum recesserat, conperisset, quia Theodosio fatali 

10 desperatione succumbente Gothi maius saevirent, mox ad eos coUecto venit exercitu, 
nec tamen fretus in armis, sed gratia eos muneribusque victurus, pacemque, victualia 
illis concedens, cum ipsis inito foedere fecit. YYvnT 

Vbi vero post haec Theodosius convaluit imperator repperitque cum Gothis et . .^ 
Romanis Gratiano imperatore pepigisse quod ipse optaverat, admodum grato animo 

15 ferens. et ipse in hac pace consensit, Aithanaricoque rege, qui tunc Fritigemo suc- 
cesserat, datis sibi muneribus sociavit moribusque suis benignissimis ad se eum in 
Constantinopolim accedere invitavit. qui omnino libenter adquiescens regia urbe in- 143 
gressus est miransque: *en', inquid, ^cemo, quod saepe incredulus audiebam', famam 
videlicet tantae urbis; et huc illuc oculos volvens nunc situm urbis commeatuque na- 

20 vium, nunc moenia clara prospectans miratur, populosque diversamm gentium quasi 
fonte in uno e diversis partibus scaturriente unda, sic quoque milite ordinato aspi- 
ciens: ^deus\ inquit, ^sine dubio terrenus est imperator et quisquis adversus eum 
*manu moverit, ipse sui sanguinis reus existit'. in tali ergo admiratione maioreque 144 



H P V LAO B X {Y Z). Paulus h. R. 11, 15 [a 15 Althaniricoque) . 

1 ignauia] H{r)PVLA, ignauiam OBXY et desidia exclusa] PVLA, et desideria exclusa H, et de- 

sidiam exclusam OBX, exclusam Y gotbos PO ut sensit] subsensit PA pertinuit O 

2 ingenii] HVLOXYZ, igenii P, ingenio AB que om, XYZ dum] cum B 3 blandlciaeque 

0, blandicieque B prouocarat B 4 mutato] renouato XYZ gothis O impetere] impera- 

tore O 5 theosium principem 0, theodosio [om. principe) A pene] poat desperationem A, penes 

P, ne L tunc bm. A disperationem] HPVLO, desp. rtl. 6 egrotanti] HPLO, (ajegrotante 

VABXY datur iterum [OBXY, igitur HPVL) gothis] gotbis datur A audaciam O fridigernus 

OB thesaliam O 7 epyros O, epyron A achaiam] PLAOBXY, achiam HV digressi 

sunt safrac] AYZ, safra HPVLOBX 8 pannonia A cum om. A**0 a om. OB 

9 gallias ABXY incursione] HPV, incursionem LAOBXY uandalorum] uuandolorum 0: txptctes 

Alamannorum : cf. SocrattB h. tccl. 5, 6 : FpaTlavo; [t.h eudu^ inX tA; FaXXla^ ^x^^pei 'AXaixavwN xaxaxpe^^v- 
Tojv v^s dxei ^t6pav recesserat] OBXY, secesserat HPVLA 10 subcumbenti OB g. maius] 

HPVLXZ, g. magis OB, g. magi A, om. Y semirent OB* ad eos] adeo A ex. uen. XY 

11 fretus (fredus O) in (in om. A) armis] fretu«««^«««is P** mnneribusque] muneribus L uict.] 

et uict. B 12 fecit] f. amicos A 13 uero] ergo H post haec om. A imp. th. conu. A 

repperitque] remperitque Z, comperitque XY, repperitque gracianum B 14 gratiano imperatore] gratia- 

num imperatorem X, gratianum AY^ om. OB pepigisse] HPVLXY, foedus pep. A, pep. (pepegisse O) 

foedus OBZ 15 ferrens O*, ferreis 0* hac] ac O*, oc 0* pace] bU X*, om. aitha- 

naricoque rege] HPVL, aithanaricumque regem XYZ, athanaricumque regem A, aitanaricum (atanaricom B) 
quoque regem OB tunc om. A fridigemo £, fridigemus O^ 16 moribusque] moribus OB 

benignissimns O, benignissimus et B in om. A 17 constantinopolim (canstitonopolim A) ac- 

cedere om. L inuitauit] iussit A regiam urbem LAOBXY 18 est om. PA incredolus 

P 19 hunc L illucqne AXY^ commeatuque] /f(?)PVil, commeatumque LBXY, commeatis- 

qne O, meatumque Z 20 mirabatur L populusque O 21 diuersis] diuersibus mili- 

tem (militum B^) ordinatum AOB, milites ordinatos XY 22 est om. A 23 manu] HPV, manum 

LAOBXY que om. A 



Digitized by 



Google 



96 lORDANIS 

XXVIII a principe honore suflFultus paucis mensibus interiectis ab hac luce migravit^). quem 
princeps aflfectionis gratia pene plus mortuum quam vivum honorans dignae tradidit 
145 sepulturae, ipse quoque in exequiis feretro eius praeiens. defuncto ergo Aithanarico 
cunctus eius exercitus in servitio Theodosii imperatoris perdurans Romano se imperio 
subdens^) cum milite velut unum corpus eflfecit militiaque illa dudum sub Constan- 5 
tino principe foederatorum renovata et ipsi dicti sunt foederati. e quibus imperator 
contra Eugenium tyrannum, qui occiso Gratiano Gallias occupasset, plus quam \iginti 
milia armatorum fideles sibi et amicos intellegens secum duxit victoriaque de prae- 
dicto tyranno potitus ultionem exegit. 
XXIX 146 Postquam vero Theodosius amator pacis generisque Gothorum rebus excessit hu- lo 

manis coeperuntque eius filii utramque rem publicam luxuriose viventes adnihilare 
auxiliariisque suis, id est Gothis, consueta dona subtrahere, mox Gothis fastidium 
eorum increvit, verentesque, ne longa pace eorum resolveretur fortitudo, ordinato super 
se rege Halarico, cui erat post Amalos secunda nobilitas Balthorumque ex genere 
origo mirifica, qui dudum ob audacia virtutis Baltha, id est audax, nomen inter suos i* 

147 acceperat. mox ergo antefatus Halaricus creatus est rex, cum suis deliberans suasit 
eos suo labore quaerere regna quam alienis per otium subiacere, et sumpto exercitu 
per Pannonias Stilicone et Aureliano consulibus^) et per Sirmium dextroque latere 
quasi viris vacuam intravit Italiam nuUoque penitus obsistente ad pontem applicavit 

148 Candidiani, qui tertio miliario ab urbe aberat regia Ravennate. quae urbs inter pa- 20 
ludes et pelago interque Padi fluenta unius tantum patet accessu, cuius dudum pos- 
sessores, ut tradunt maiores, a^vsTot, id est laudabiles, dicebantur. haec in sino regni^ 



JIPVLAS{inc, 16mox, /inrt 20 Ravennate) OBX[YZ), Paulus h, R. 11, 15 (ad 3 praelena) A. L, 2, 14 
(21 cuius -— 22 dicebantur). 

1 paucibos O 2 princens A 3 exequis V feretrum AX prelens O, presens L 

aitanarico O, atanarico B, athan. A 4 eius] eius eius A, om, OB tbeodosii om. A perd.] 

perd. hac A 5 efflcit VB, efflcitur A miliaque OB 6 principe om. A 7 tyrrannum P 

occioso B 8 de pr. tyr. (tyrranno P) om. A 9 potita L, potius 10 armatos P^ pacis 

generisque] p. gentisque XY, generisque O, generis B gothorum] go O 11 fllii eius A utrum- 

que rem publicum O luxoriose E^O 12 auxiliarisque O mox gothi 13 ueretesque H 

resolueretur] O^XY, resoluerentur B", se solueret HPVLA ordinant s. s. regem B 14 alarico 

(alaricum B) LOBXY tt tic tine h B Bemper baltbarumque B, baltarumque O 15 audaciam ABXY 

batha A inter suos] om. L, int. suos nom. XY .16 acceperunt P** antefactus A, om. 8 

alaricus 80 rex cr. est L suasit eos suo lab.] HPVA, suasit eos L, suasit suo lab. 80B, labore 

XYZ 17 regna qn. L otium] odium HL subiaceret ei 8 18 st. (istilocone O) et aure- 

liano (ariliano 80B) cons. om. A sermium 80 dextroque] dextro 80B 19 uiris] a uiris 

XYZ nulloque] nullo 80B obsistante 0, resistente XYZ ad(ve2p)plicauit A80BXY, appli- 

cuit HPVL 20 condiniani 80, concliniani B aberat] erat 80B regia om. A reueonate 

O urbes O 21 pelago] HPVO, paelago L, pelagum B, pelagus XY, pelagos A interque] in- 

ter OXYZ unius] uni OB, uno AXYZ accessui OBXY, accessuri P ut tr. mai. poss. OB 

22 enety HPVLOX, enithy Y, enithil Z, eneti B Paulut, enemtl A id es O sinu AOBXY 



1) Cattiodorius in ehron. ad a. 382: Athanaricus rex Oothorum Gonstantinopolim ibique vitam exegit, 
mutant Protperiana tie eoneepta: Athanaricus rex Gothorum apud Constantlnopolim xy qno fuerat susceptus 
die occiditur. timilia Ammianut 27, 5, 10: ubi [Conttantinopoli) . . . Athanaricus . . . fatali sorte decessit 
et ambitiosis exequiis ritu sepultus est nostro. Marcellinut ad a. 381 : Athanaricus rex Gothorum, cum quo 
Theodosius imp. foedus pepigerat, Ck^nstantinopolim mense lanuario Tenit eodemque mense morbo periit. 
Orotiut 7, 34, 6. 7. Jdaciut chr. et fast. ad a. 381. Zotimut 4, 34. 8oerates 6, 10, 

2) cf. Oroti€Lt 7, 34, 7: universae Gothorum gentes rege defuncto adspicientes virtutem benignitatem- 
que Theodosii Romano sese imperio dediderunt. 

3) Protper ad a. p. C. 400 : Stilicone et Aureliano. Gothi Italiam Alarico et Radagaiso ducibus ingressi. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 97 

Romani super mare lonio constituta ut in modum insulae influentium aquarum redun- XXIX 
datione concluditur ^) . habet ab oriente mare, ad quam qui recto cursu de Corcyra 149 
atque Hellade partibus navigatur, dextrum latus primum Epiros, dehinc Dalmatiam 
Liburniam Histriamque et sic Venetias radens palmula navigat^). ab occidente vero 
5 habet paludes, per quas uno angustissimo introitu ut porta relicta est. a septentrio- 
nale quoque plaga ramus illi ex Pado est, qui Fossa vocitatur Asconis. a meridie 150 
item ipse Padus, quem Italiae soli fluviorum regem dicunt, cognomento Eridanus, ab 
Augusto imperatore latissima fossa demissus, qui septima sui alvei parte per mediam 
influit civitatem, ad ostia sua amoenissimum portum praebens. classem ducentarum 

10 quinquaginta navium Dione referente^) tutissima dudum credebatur recipere statione. 
qui nunc, ut Favius ait, quod aliquando portus fuerit, spatiosissimus ortus ostendit 151 
arboribus plenus, verum de quibus non pendeant vela, sed poma. Trino si quidem 
urbs ipsa vocabulo gloriatur trigeminaque positione exultat, id est prima Ravenna, 
ultima Classis, media Caesarea inter urbem et mare, plena mollitiae harenaque minuta 

15 vectationibus apta. 

Verum enim vero cum in eius vicinitate Vesegotharum applicuisset exercitus et ad XXX 1 52 
Honorium imperatorem, qui intus residebat, legationem misisset, quatenus si permit- 
teret, ut Gothi pacati in Italia residerent, sic eos cum Romanorum populo vivere, ut 
una gens utraque credere possit: sin autem aliter, bellando quis quem valebat ex- 

20 pellere, et iam securus qui victor existeret imperaret. sed Honorius imperator utraque 
pollicitatione formidans suoque cum senatu inito consilio, quomodo eos fines Italos 



H P V L AS {12 Trino -— 14 mare) O B X {Y Z). Paulus h, R. 12, 13. 13, 8 (a 16 Verum). 

1 mare ionium AOB, mari ionico XZ, mare ionicum Y ut] ut *♦ V, om. AOBXYZ in] ad 

XYZ 2 mare om. B** ad quam qui] HPVA^ quam qul L, ad quod qui OB, ad quam quae TZ, 

ad quod X curso O 3 ellade LOB partibus] hi» nauigat«» V, nauigat AOB 

dextro latere A lutus O epbiros OB debinc] deinde O, dein B 4 uenietias O pal- 

mola O 5 paludens L augustissimo B septemfvei n)trionaH AOBXY 6 quoque] uero A^ 

om. XYZ uocitatur] HPVAXZ^ uocatur LBY^ uocator O 7 idem OB italiae soli] soli O, 

solum £, om. Z fluuiorum om. XYZ beridanus AOB ab] qui ab L 8 altissima OB 

dimissus AOXYZ partem LO per om. B 9 ostia] osti O classium O, clasium B 

duocentarnm PL, ducentorum O, ducentas B 10 naues B dione] elione B tutissimam XY 

credebatur] AOBXY, credebantur HPVL stationem XYZ, aatione O 11 fauius] HPVLAO, 

fabius BXY: malim Ablabius quod] quas H^ fuerat B sp. (patiosissimus O, famo- 

sissimus A^) ortus ostendit (ostenditur A) arboribus plenus] spaciosissimos hortos (hostos J3') o. a. plenos B 
13 ipsa] ista XY tergeminaque A 14 cesaream 5, cesarla L, cessarea O, cessuria y^^YZ plana 

moUicies A que minuta (munuta A) om. L^ 15 apta uect. L 16 uerum om. AXYZ 

uero] uenim O in om. B^ eius] ei O, ea B uicinitatem A, ciuitate OB uuisigothorum X 

et om, A 17 imperantem O mississet 0, mitteret XYZ, mittunt A quatenus] qua dominus 

XYZ si] sibi OuUchmid p. 126 18 pagati P romano L ut] et A 19 credi OBXY 

posset AOXY sin] sic X autem] enim XYZ quem] que PA, que in B ualeret (ualaret B**) 

expelleret OB 20 et] om, A : malim ut sed hon.] hon. B, scilicet A utraque poUici- 

tatione (poUititatione P)] HPO^ utraque poUicitacionem B, utramque (utranque X) poUicitationem VLAXY 
21 cum] tum HPV, tum cum A in^ito V fines italos] flnibus italicis >l, extra flnes italeos B, 

italis X, italils Y 



1) cf. Cassiodorius var. 12^ 24: Venetiae . . . ab austro Ravennam Padumque contingunt, ab oriente 
iucunditate lonii litoris perfruuntnr, ubi alternus aestus egrediens modo claudit, modo aperit faciem reciproca 
inundatione camporum: bic vobis aliquantulum aquatilium avium more domus est, namque nunc terrestris, 
modo cernitur insularis. 

2) cf, Vergilius Am. 6, 162: quo tantum mihi dexter abis? huc derige gressum , litus ama et laeva 
stringat sine palmula cautes. 

3) loco deperdito. 

lOKDAMKS. 1 3 



Digitized by 



Google 



98 lORDANIS 

XXX 153 expelleret, deliberabat. cui ad postremum sententia sedit, quatenus provinciaB longe 
positas, id est Gallias Spaniasque, quas pene iam perdidisset Gizericique eas Vanda- 
lorum regis vastaret inruptio, si valeret, Halaricus sua cum gente sibi tamquam lares 
proprias vindicaret. donationem sacro oraculo confirmatam consentiunt Gothi hac or- 

154 dinatione et ad patriam sibi traditam proficiscuntur. post quorum discessu nec quio- s 
quam mali in Italia perpetrato Stilico patriciup et socer Honorii imperatoris — nam 
utramque eius filiam , id est Mariam et Thermantiam , sibi princeps unam post unam 
consocians utramque virginem et intactam deus ab hac luce vocavit — hic ergo Stilico 
ad Polentiam civitatem in Alpes Cottiarum locatam dolose accedens, nihilque male 

155 suspicantibus Gothis ad necem totius Italiae suamque deformitatem ruit in bello. quem lo 
ex inproviso Gothi cementes primum perterriti sunt, sed mox recollectis animis et, ut 
solebant, hortatibus excitati omnem pene exercitum Stiliconis in fuga conversum us- 
que ad intemicionem deiciunt^) furibundoque animo arreptum iter deserant et in 
Liguria post se, unde iam transierant, revertuntur; eamque praedis spoliisque potiti 
Emiliam pari tenore devastant Flamminiaeque aggerem inter Picenum et Tusciam us- is 
que ad urbem Romam discurrentes , quidquid in utrumque latus fuit, in praeda diri- 

156 piunt. ad postremum Romae ingressi Halarico iubente spoliant tantum, non autem, 
ut solent gentes, igne supponunt nec locis sanctorum in aliquo paenitus iniuria in- 
rogare patiuntur^). exindeque egressi per Campaniam et Lucania simili clade per- 



H PV L A8 {inc, 17 ad postremum) O B X [Y Z), Paulus l. c. 

1 pelleret A loge O 2 hispaniasque ABXY iam pene OB perdedisset P, perdi- 

dissent A gizericique] gysericiqne A", gisericique F, zigericique L, cyzerici O, et gizerici B uuan- 

dolorum O 3 alaricus O passim sua cum] cum sua X tamquam] tantam O 4 proprias] 

HPVLOj proprios ABXY donatione AOB sacra O oraculo] uelamine OB cenflrmata 

LAOB consciunt B huic ordinationi A 5 patr. sibi traditam] traditam sibi traditam B^, tr. 

sibi patr. OB^ discessu] HPV^ discessum LAOBXY quicquam] 8ic H tt rel. 6 italia] ita O 

pe^etratum OB stilico patricius] istiUco (istiloco A'} patri [spatio ante istilico vacuo ttlicto et adscripto 

'deest') A 7 eius flliam id est . . . 8 utramque om. A et thermantiam] edd., et hermantiam 

HPVLXYZ, et ermantiam AO, et ermanciam B: Hermantia etiam Paulus 13 [ii], 5 sibi] quas sibi 

B 8 socians O, sociauit B uocauit] migrauit OB istilico A^Oj istiloco A* 9 pollen- 

tiam XYy pollenciam B, poletiam A alpis O, alpibus ABXY cotiarum LXY, cottidiarum B 

dolose] dolore OX^ dolo Y male] HPVL, mali AOBXY 10 supplicantibus O, suspicatibus B« 

bellum AOBXY 11 inprouiso] inprouisu A, prouiso O primo OB et ut] ut et X, et Y* 

12 (h)ortationibus XYZ excicati O*, ex**ati O* pene] pone istiliconis A, istiloconis 

fuga] //PV, fugam LAOBXY uersum XYZ 13 intemicionem] H, internitione V, intemetione P, 

internitionem LOY, internecionem ABy internetionem X arreptum] erepto O : coeptum iter Paulus 12 [13], 27 
14 liguria] H^ (li»»* -ff«) PVL, licuriam O, liguriam ABXY transierunt AXY eamque] eius B*, 

eiusque B^ praedi Hj predae B^ spolisque O 15 et miliam P tinore deuastant 

om, L flamminiaeque] HPVLXY, flaminiaeque AO^ flaminaeque B aggere L 16 roroanam O 

quidquid] HF, quicquid rel. in] inter B utroque latere A in praeda] in praedam O, ad pre- 

dam L 17 romae] HPVSO, rom» L*, romam ABL^XY regressi YZ autem] enim XYZ 

18 igne] HV, ignem PLASOBXY loco 5, loca alico S iniuria] HV, iniuriam PLASOBXY 

irrogate A 19 lucania] HV^ lucaniam PLSBXY, luciniam AO 

1) cf. CassiodoriuB chron. ad a. 402: Pollentiae Stiliconem cum exercitu Romano Gothi victom acie fu- 
gaverunt, mutana quae apud Prosperum repperit : Pollentiae adversus Gothos vehementer utriusque partis clade 
pugnatum est. 

2) cf, Cassiodorius chron. ad a, 410 ad Prosperi verba: Roma a Gothis Halarico duce capta addit: ubi 
clementer usi victoria sunt. Idem var, 12^ 20: exemplum . . . in historia nostra magna intentione rettulimus. 
nam cum rex Alaricus urbis Romae depraedatione satiatus apostoli Petri vasa suis deferentibus excepisset, mox 
ut rei causam habita interrogatione cognovit , sacris liminibus deportari (reportari Orosius) diripientium mani- 
bus imperavit, ut cupiditas, quae depraedationis ambita admiserat scelus, devotione largissima deleret exces- 
sum. cf. Orosius 7, 39, 15: tertia die barbari quam ingressi urbem fuerant sponte discedunt facto quidem ali- 
quantarum aedium incendio, sed ne tanto quidem, quanto septingentesimo conditionis eius anno casus effecerat. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 99 

acta Brittios accesserunt; ubi diu resedentes ad Siciliam et exinde ad Africae terras XXX 
ire deliberant. Bryttiorum si quidem regio in extremis Italiae finibus australi inter- 
iacens parti — angulus eius Appinini montis initium fecit — Adriaeque pelagus ve- 
lut lingua porrecta a Tyrreno aestu seiungens nomen quondam a Bryttia sortitus re- 
5 gina. ibi ergo veniens Alaricus rex Vesegotharum cum opibus totius Italiae, quas 157 
in praeda diripuerat, et exinde, ut dictum est, per Siciliam ad Africam quietam pa- 
triam transire disponens. cuius, quia non est liberum quodcumque homo sine notu 
dei disposuerit, fretus ille horribilis aliquantas naves submersit, plurimas conturbavit ^) . 
qua adversitate depulsus Halaricus, dum secum, quid ageret, deliberaret, subito in- 

10 matura morte praeventus rebus humanis excessit. quem nimia sui dilectione lugentes 158 
Busento amne iuxta Consentina civitate de alveo suo derivato — nam hic fluvius a 
pede montis iuxta urbem dilapsus fluit unda salutifera — huius ergo in medio alvei 
collecta captivorum agmina saepulturae locum eflfodiunt, in cuius foveae gremium Ha- 
laricum cum multas opes obruunt, rursusque aquas in suo alveo reducentes, et ne a 

15 quoquam quandoque locus cognosceretur , fossores omnes interemerunt , regnumque 
Vesegotharum Atauulfo eius consanguineo et forma menteque conspicuo tradent; 
nam erat quamvis non adeo proceritate staturae formatus, quantum pulchritudine cor- 
poris vultuque decorus. 

Qui suscepto regno revertens item ad Romam, si quid primum remanserat, more XXXI 159 

20 locustarum erasit, nec tantum privatis divitiis Italiam spolians, immo et publicis, im- 
peratore Honorio nihil resistere praevalente, cuius et germanam Placidiam Theodosii 
imperatoris ex altera uxore filiam ab urbe captivam abduxit. quam tamen ob generis 160 
nobilitatem formeque pulchritudine et integritate castitatis adtendens in Foro luli 
Aemiliae civitate suo matrimonio legitime copulavit, ut gentes hac societate conperta 



H P V L A 8 {finii 10 humanls ; incipit rursut 15 regnumque ; finit 16 tradent) O B X {Y Z). Paului l. c. 
(ad 15 interemerunt) ct /2, 15 (15 regnumque — 24 copulavit) et hist. Lang. 2, /7 (4 nomen — reglna). 

1 brittios] HLY, bryttios PV, britios BX, bricios ASO resedentes] HPV, residentes LAOBXY, 

ressisdentes S ad om. A et om. OB ad] in XYZ^ om. LA africae terras ire del.] africae 

transire del. A^ aflfricam transire del. OB, aflfricam {om. rel.) S 2 brittiorum XYZy brictiosum L, bri- 

tiorum OB, bricionim A, bruciorum 8 reglo] nacio A australi om, SOB 3 parti angulus] 

parte angulos 50, parte angulorum B appinini] HPV, apinnini L, appennini AOBXY, apennini 8 

fecit] HPVSOB, facit LAXY pelagus uelut] pelagum ut SOB 4 lingua om. L tyrrino 

bruttia 80 j brittia XYZ, britia LB, bricia A sortitur AB 5 rex om. SO uesigotharum L, 

uuisigothorum XYZ opes 80 6 praedam A diripuerant A^ (-rat A') et om. B ad] 

in SOB quietram H, qui etiam L, quetam O 7 disponens] disponit AB quia] quam XYZ 

notu] HPV, nutu rel, 8 disposuerat A* fretum illud horribile ABXY naue A« 9 qua] 

qul i9, quia B repulsns B dum] de 8 deliberat A 10 prouentus P exc. hum. 

SOB sui om. OB 11 busento amne] basento amne HPVLAXYZ, barentum amnem OB : Basentus 

Paulus 13 f 28 ex lord. comsentina ciuitate HPV, consentinam ciuitatem LAOBXY diriuantur O, 

deriuantur B 12 montes L * iuxta om. L fluit] fuit P^^O unda sulutifera H, undam sa- 

lutiferam alueo OBXY 13 collecto c. agmine OBXY loci O fouueae O, foueo B* 

greuiium] gremio ABXY, medio L alarico O, alicum B", aliricum B^ 14 multis opibus (operibus O) 

AOBXY subruunt XYZ aq. in suum alueum AOXF, in suum alueum aq. B et om. AB 

15 locus om. OB interimunt L 16 uuisigothorum XYZ, om. A athauulfo X, athaulfo V**L80Y, 

athaulso B menteque] mente 50, et mente B tradent] HPVL, tradunt ASOBXY 17 quam- 

uis om. A 19 reuertes idem O, Iterum A, reete opinor ad om. AXY* remansit A 

20 lucustarum P puplicis O 21 resistere om, A germanum H placidam theodosio O 

22 imperatoris om. A ab om. OB catiuam O adduxlt L 23 pulc(h)ritudinem AOBXY, 

pulcridinem L intecriUte P, integriUtem AOBXY iuli] Uhri, liuU editio BasiUensis 24 ciui- 

tate] OB, ciulUtem HPV, ciuitatis LXYZ, ciuiUt A ut] hae A* gentis OB ac 



1) ef. Orosius 7, 43, 12 {infra p. 103 not. 1). 



13« 




Digitized by 



Google 



100 lORDANlS 

XXXI quasi adunatam Gothis rem publicam efficacius terrerentur, Honorioque Augusto quam- 
vis opibus exausto tamen iam quasi cognatum grato animo derelinquens , Gallias ten- 

161 dit. ubi cum advenisset, vicinae gentes perterritae in suis se coeperunt finibus con- 
^^ tinere, ^i dudum crudeliter Gallias infestassent , tam Franci, quam Burgondiones. 

'^ "^ nam Vandali vel Alani, quos superius^) diximus permissu principum Romanorum 5 

utramque Pannoniam resedere, nec ibi sibi metu Gotborum arbitrantes tutum fore, si 

162 reverterentur , ad Gallias transierunt ^; . sed mox a Galliis, quas ante non multum 
tempus occupassent, fugientes, Spanias se recluserunt, adhuc memores ex relatione 
maiorum suorum, quid dudum Geberich Gothorum rex genti suae prestitisset incom- 
modi vel quomodo eos virtute sua patrio solo expulisset. tali ergo casu Galliae 10 

163 Atauulfo patuere venienti. confirmato ergo Gothus regno in Gallis Spanorum casu 
coepit dolere, eosque deliberans a Vandalorum incursibus eripere, suas opes Barcilona 
cum certis fidelibus derelictas plebeque inbelle, interiores Spanias introibit, ubi saepe 
cum Vandalis decertans tertio anno, postquam Gallias Spaniasque domuisset, occubuit 
gladio ilia perforata Euervulfi, de cuius solitus erat ridere statura. post cuius mor- is 
tem Segericus rex constituitur , sed et ipse suorum fraude peremptus ocius regnum 
cum vita reliquid^). 

XXXII 164 Dehinc iam quartus ab Alarico rex constituitur Valia nimis destrictus et pru- 
dens. contra quem Honorius imperator Constantium virumm3ustria militari pollentem 
multisque proeliis gloriosum cum exercitu dirigens, veritus, ne foedus dudum cum 20 
Atauulfo inito ipse turbaret et aliquas rursus in re publica insidias moliretur vicinas 
sibi gentes expulsas, simulque desiderans germanam suam Placidiam subiectionis 



H P V L AS {\1 conflrmato — 17 reliquid) B X{Y Z). Paulus h. R. 23, 7 (19 virum — 20 gloriosum). 

1 adunatam gothis (goths 0) rem publicam] HPVLOXY^ adunata g, re publica AB efflcacus B** 

horioque a. L, honoriumque augustum AOBXY 2 operibuB exauctum OB, exhaustum AXY 

tamen iam] iam tamen A, tamen OB cognato L delinquentes 0, relinquens A gaUiam O* 

3 ubl] quo A uicinae] cuunae [sic) A fln. c(o)eperunt OB 4 qui] quae AOBXY cru- 

deiiter] fldeliter B, om. L infestasset HVB*^ tan A fanci B* burgondiones] HPB, bur- 

gundiones rel. 5 uel] et A alani] LAOBXY, alanti HPV permisso OB 6 utramque] 

terramque L, utraque AOB pannonia AB residere AZ ibi sibi metum O, ibi metum sibi B, 

Bibi ibi metu X 7 reuertentur ante] an A 8 fugentes B spania (hlspania BXY) se 

recluserunt OBXY, spanias se (se om. L*) recusserunt (recuserunt V) HPVL, hispanias secedunt A ex 

latione B" 9 qui dudum] dum A geberic A, geberig LYZ goth. rex] HPVLA, rex 

goth. OBXY gentis 0** 11 athaulfo LOB ueniente 0, om. A conflrmatis 5 go- 

this 80B galliis XY hispanorum AjB, hispaniorum XY casus L, casum A, caru O 12 do- 

lore P* que om. B* a om. XYZ uuandolorum O* Incurribus suas opes] per 

suas opes B, suis opibus A barcillona L, balcilonam B**, barcilonam B*, barchilonam XY 13 de- 

relictis AXYZ, dilectus S, dilectis O, delectis B blebeque L, plebe XY inbelle] HVSOB^ inbellae 

P, inbello L, imbelli AXY interiore spania L, interiores hispanias ABXY introibit] HPV^ introi- 

M\i LSOBX^ introuit T, intrat A saepe] cum saepe B 14 decertans] certatis A posquam 

hispaniasque ABXY 15 ilia (ilio 8B, ilico 0) perforaU (perforatus XFZ, perforat^ 50, perforato B) 

eneruulfl {XYZ, euerunulfl HPL, ueruulfl SOB)] eueruulfl ilia perforatus A 16 sigericus 8 eum Orosio 

aliisqut, regericus HPVLAOBXY instituitur A uitam cum regno OB 18 alarlco] HPLO^ 

halarico rel. uualia L, ualias A distretus 19 imperator om, L constantinum LOB 

poUentehi] soUertem XYZ 20 dirigit B cum om. 21 athaulfo OB, ataulfo L inito] 

HPL, inhito F, initum A^OBXY^ initlum [aic) A" aliqua molietur uicinis sibi gentibus B, 

uicinis gentibus A 22 expulsas] expulsis A, repulsas 0, repulsis B suam pl. om. A 

1) c. 22, 115. 

2) cf. Itidorus Ooih. laud. 68 {ex Castiodorio opinor) : Wandalica et ipsa crebro opinata barbaries non 
tantum praesentia eorum [Qoihorum) exterrita quam opinione fugata est. 

3) cf. Orotiut 7, 43, 9 : SegericuB rex a Gothis creatus . . . a suis interfectus est. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 101 

obprobrio liberare, paciscens cum Constantio, ut, aut bello aut pace vel quo modo si XXXII 
eam potuisset ad suum regnum reducere, ei eam in matrimonio sociaret. quo placito 165 
Constantius obans cum copia armatorum et pene iam regio apparatu Spanias petit. 
cui Vallias rex Gothorum non cum minori procinctu ad claustra Pyrenei occurrit: ubi 
5 ab utraque parte legatione directa ita convenit pacisci, ut Placidiam sororem prin- 
cipis redderet suaque solacia Romanae rei publicae, ubi usus exegerit, non dene- 
garet* . eo namque tempore Constantinus quidam apud Gallias invadens imperium 
filium suum Constantem ex monacho fecerat Caesarem: sed non diu tenens regno 
pmesumpto mox foederatos Gothos Romanosque ipse occiditur Arelato, filius vero eius 

10 Vienna^). post quos item lovinus ac Sebastianus pari temeritate rem publicam occu- 
pandam existimantes pari exitio perierunt^;. 

Nam duodecimo anno regni Valiae, quando et Hunni post pene quinquaginta an- 166 
norum invasam Pannoniam a Romanis et Gothis expulsi sunt^), videns Valia Vandalos 
in suis finibus, id est Spaniae solum, audaci temeritate ab interioribus partibus Gal- 

15 liciae, ubi eos fugaverat dudum Atauulfus, egressos et cuncta in praedas vastare, eo 
fere tempore, quo Hierius et Ardabures consules processissent ^) , nec mora mox con- 
tra eos movit exercitum. sed Gyzericus rex Vandalorum iam a Bonifatio in Africam T7y 
invitatus, qui Valentiniano principi veniens in oflfensa non aliter se quam malo rei 
publicae potuit vindicare. is ergo suis praecibus eos invitans per traiectum angustia- 



H F V L AS [1 eo—lO Vienna) B [deficit 5 in paclsci folio deperdito] X [Y Z). 

1 opproprio PV constantio] A^OXY, constantino HPVLA^^B aut bello] b1 bello A« uel] 

uex PK" quoquoraodo ABXY si om. A 2 potuisset om. B reducere] reuocare 0, reuo- 

caret B matrimonium AOBXY 3 const. ouans AXY^ ouans const. L, constantinus obans (ouans B) 

OB armentorum B regno B apparatus P hispanias AB, hispaniam XY 4 uallias] 

HPV^ nuallias L, ualias A, ualia OBXY rex gothorum om. A cum om. OB procinctu] pro O 

clastra L perinei 0, pinerei B, pyrinei X 5 sor. pr. om, A 6 nbi usus] ob iussus 

exegerit] HPV^ exegeret L, exigeret AXY^ exegere O negaret A 7 constantius L 8 mo- 

nachum O fecerat] fecit L cessare dlu om, L regno praesumpto] HPVL^ regnum 

(imperium Y) praesumptum SOXY^ praesumptum regnum A 9 foederatis gothis romanisque (que om. A) 

A80XY ararelato O, arelate Z, arelati A uero om. A eius] suus XYZ 10 ac om. A 

seuastianus O ' 11 pari exitio om. L 12 duodecim annis regna X quando] quomodo XYZ 

hunl AO annos AXY 13 innaBam pannoniam] HPVLO, inuasa pannonia AXY goths 

expulsi] expul L ualias A 14 suos flnes A id est om. L hispaniae AXY solum] 

HPVLA^ 80li O, solo XY audatie galliae LO, galathe A 15 ubi] quo A dud. fug. A 

athauulfus XY, athauolfua O, diaulfus L egressos] AXY., egressus HPVLO cuntas prae- 

das] HPVAOXY^ praeda L 16 fere] uero processissent] excessisent O 17 gyzericus] 

HPVLX^Z, gizericus AOY, gezericns X" a om. bonifatio] HP, bonifacio rel. africa L 

18 qui] qua nalentiano ofTensam A 19 potuit om. his eos om. 

tracletum O**, traclectum O* angustiarum] A, congustiarum HPVLXY^ conguBtarum O 



1) ef. Orositu 7, 43, 12: Yallia . . . pacem optimam cum Honorio imperatore . . . pepigit: Placidiam 
imperatoris sororem . . . fratri reddidit: Romanae securitati periculum suum obtulit, ut adversus ceteras gen- 
tes, quae per Hispanias consedissent, sibi pugnaret et Romanis vinoeret. 

2) ef. Marcellinus ad a. 411 : Constantinus apud GaUias invasit imperium flliumque suum ex monacho 
Caesarem fecit. ipse apud Arelatum civitatem occiditur, Constans fllius apud Yiennam capite plectitur. cf. 
Orosius 7, 40, 4, 7; 42, 3. 4. 

3) cf. Marcellinus ad a, 412: lovinus et Sebastianus in Oallias tyrannidem molientes occisi sunt. cf, 
Orosius 7, 42, 6. 

4) cf. Marcellinus ad a, 427 : Pannoniae, quae per l annos ab Hunnis retinebantur, a Romanis recep- 
tae Bunt. .i 

5) a. p. C. 427. cf. Prosper et Cassiodorius chron, ad h, a, : gens Vandalorum [a Gothis exclusa ad- j f 
didit Cassiod.^l de Hispaniis ad Africam transit. 



Digitized by 



Google 



102 lORDANIS 

XXXin rum, qui dicitur fretus Gaditanus et vix septem milibus Africam ab Spaniis dividet 

168 ostiaque maris Tyrreni in Oceani estu egeritur, transposuit. erat namque Gyzericus 

iam Romanorum clade in urbe notissimus, statura mediocris et equi casu claudicans, 

i animo profundus, sermone rarus, luxoriae contemptor, ira turbidus, habendi cupidus, 

sTt.At--/^W > - ^''"^^ ^'"'^ \ad sollicitandas gentes providentissimus , semina contentionum iacere, odia miscere s 

leojparatus. tali Africajrem publicam praecibus Bonifatii, ut diximus, invitatus intravit, 

t r ' "^ ubi a divinitate, ut lertur, accepta auctoritate diu regnans, ante obitum suum filiorum 

agmine accito ordinavit, ne inter ipsos de regni ambitione intentio esset, sed ordine 

quisque et gradu suo, alii si superviveret, id est, seniori suo fieret sequens successor 

et rursus ei posterior eius. quod observantes per annorum multorum spatia regnum lo 

feliciter possiderunt, nec, ut in reliquis gentibus adsolet, intestino bello foedati sunt, 

170 suoque ordine unus post unum regnum excipiens in pace populis impera\1t. quorum 
ordo iste ac successio fuit: primum Gyzericus, qui pater et dominus, sequens Hune- 
ricus, tertius Guntbamundus , quartus Thrasamundus , quintus Ilderich. quem malo 
gentis suae Gelimer inmemor atavi praeceptorum de regno eiectum et interemptum is 

171 tyrannide praesumpsit. sed non ei cessit inpune quod fecerat. nam mox lustiniani 
imperatoris ultio in eum apparuit et cum omne genus suum opibusque, quibus more 
praedonis incubabat, Constantinopolim delatus per virum gloriosissimum Belesarium 
mag. mil. Orientalem, exconsolem ordinarium atque patricium, magnum in circo po- 
pulo spectaculum fuit seraque suae paenitudinis gerens cum se videret de fastigio 20 

172 regali deiectum, privatae vitae, cui noluit famulari, redactus occubuit. sic Africa, 
quae in divisione urbis terrarum tertia pars mundi describitur^l , centesimo fere anno 
a Vandalico iugo erepta in libertate revocata est regni Romani, et quae dudum 
ignavis dominis ducibusque infidelibus a rei publicae Romanae corpus gentilis manus 



HP V L A X(Y Z), 



1 qui] quod O fretum gaditanum AXY hispanls XY diuidet] HPV^ diuidit rtU 

2 hostiumque A tyrenni K, tirrinni O estu] HPVLO^ aestum AXY egeritur] egeretur 0, 

erigitur LXYZ gezericus O 3 iam] ♦** iam H clade om, XY orbe AXYZ 4 ra- 

tu8 O luxoriae] H, luxorie 0, luxuriae rtl, habendi] habidi 6 tali africa] HPV, Uli afri- 

cae OXZ^ talis africae AF, tali africam L bonefacii ut dix. A, ut dix. bonifatii L 7 a] ad O 

ut f. a. auct. om, flliorum] fll. suorum A 8 agmen accitum rigni intentio] conten- 

tio A, om, O 9 alii si] aliis superuiu.] puer uiu. XY suo] suo filio XYZ 10 eius] ei eius O 

11 possidernnt] HPVL^ possederunt AXY, posserumt O ut] quod O in om, A intestino] in- 

testimonio 12 suscipiens regnu O imperarunt 13 ac successio] accensio L primus 

XY gigericus O 14 guntamundus A, gundamundus O, gunthamandus XYZ trasamundus 

AOYj transamundus L, thrasimundus Z, thramundus X ilderich] HPV^ hilderich LO^ hilderic A, Ml- 

dericus XYZ quem] que A 15 gentes O regno] gno A eiecto et interempto (-tu O^ 

O, deiecit et eo Interempto A 16 tyrannidem AOY eis cessit 0, excessit XY mox om. O 

17 ultio («Itio H**) in eum] HPLXYj ultionem VO, ultio in eo A omni gente sua XY, omni genere 

suo A 18 incumbebat A belisarium A 19 exconsolem] HPVj exconsulem L, ex consule A^ 

et consulem OXY patrium A magnam A in circum L, iccirco X populi A, om. XYZ 

20 spectaculum] expectatum seraque suae paenitudinis (plenitudinis 0)] seramque penitudinem A 

fastidio L 21 familiari LO 22 orbis LAOXY ferre L anno om. A 23 a om. O 

erepta] ereptate H libertatem AOXY est] est in romanorum A quam A 24 ig- 

nauis] ab in ignaris O domlnis (dominus L) ducibusque infld.] dominis ducibus fld. O, ducibus domi- 

nisque Infld. XYZ a om. XYZ corpus] corpore AXY 



1) cf. Mareellinus ad a. 634: provincia Africa, quae in divisione orbis terrarum a plerisque in parte 
tertia posiu est, volente deo vindicata est. videantur Orosiua i, 2, 53, item Cod. lust. /, 27, 1 pr. et 
Cas$iodoriu$ var. 11 , 13 , deniqae praefatio nostra. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 103 

abstulerat, a sollerte domino et fideli ductore nunc revocata hodieque congaudet. XXXin 
quamvis et post haec aliquantulum intestino proelio Maurorumque infidelitate adtrita 
sese lamentaverit, tamen ti-iumphus lustiniani imperatoris a deo sibi donatus, quod 
inchoaverat, ad pacem usque perduxit. sed nobis quid opus est, unde res non exeget, 
5 dicere? ad propositum redeamus. 

Vallia si quidem, rex Gothorum, adeo cum suis in Vandalos saeviebat, ut vo- 173 
luisset eos etiam et in Africa persequi, nisi eum casus, qui dudum Halarico in Africa 
tendenti contigerat, revocassetM. nobilitatus namque intra Spanias incruentamque 
victoriam potitus Tolosam revertitur, Eomano imperio fugatis hostibus aliquantas pro- 

10 vincias, quod promiserat, derelinquens, sibique adversa post longum valitudine super- 
veniente rebus humanis excessit, eo videlicet tempore, quo Beremud, Thorismundo 174 
patre progenitus, de quo in catalogo Amalorum familiae superius^) diximus, cum filio 
Vitiricho ab Ostrogothis, qui adhuc in Scythiae terras Hunnorum oppressionibus sub- 
iacebant, ad Vesegotharum regnum migravit. conscius enim virtutis et generis nobi- 

15 litate facilius sibi credens principatum a parentibus deferre, quem heredem regum 
constabat esse multorura. quis namque de Amalo dubitaret, si vacasset elegere? sed 
nec ipse adeo voluit, quis esset, ostendere. et illi iam post mortem Valliae Theode- 175 
ridum ei dederant successorem. ad quem veniens Beremud animi pondere qua vale- 
bat eximio generis sui amplitudine commoda tacitumitate suppressit, sciens regnan- 

20 tibus semper regali stirpe genitos esse suspectos. passus est ergo ignorari, ne faceret 
ordinata confundi. susceptusque cum filio suo a rege Theodorido honorifice nimis, 
adeo ut nec consilio suo expertem nec convivio faceret alienum, non tamen pro ge- 
neris nobilitate, quam ignorabat, sed pro animi fortitudine et robore mentis, quam 
non poterat occultare. 



H P V L AS {^ Vallia — 1 1 excessit) B {inc. 1 hodieqne) X [Y Z). 

1 t om. sollerte] HPVj 8ol{l)erti rel. doctore tunc reuocato hodieque] 

hodie 2 prolio maurorumque inf.] maurorum inf. XYZ^ maurorum A adtrita sese] ad- 

tritam sese A, adtritasse 0, attriam se B^, attritam se B^ 3 lamentata sit A sibi om. A do- 

natis L quod] quae A 4 exeget] HPV^ exegit L, exigit AOBXY 6 uallia] HPVL, nalia 

AOBXY, uualias 8 adeos O uuandolos O* 7 et om, LA80BXY africam A cau- 

8U8 qui om. L in] HPVLA, ad 8BXY, om. africa] HPVL, aflfrigam 50, af(f)ricam 

ABXY 8 contigeret L, contigerant 8 reuocassit O nobilitas OB hispanias ABXY 

incrnentaque uictoria B^ incrementaque uictoriae A 10 post longum] post logum 5, post L^, om. L^ 

ualitndinem 8 superaeniente om. XYZ 1 1 beremud] HPV, berimud L, beremnth OB^ berimut A^ 

beremund X, berimund YZ : cf. c. 14^,82 thoresmundo BXj thoresmund YZ, torimundo A, thoresmun- 

dum 12 proienitus L in catalogo] iactalago 13 uitiricho] HPVO^ uuitterico L, uiterico 

yl, nniderico B, nuithrico X, uitrico YZ hostrogothis O terra B, terris AXY sabiacebant] 

sublaterabant O 14 ad ues. (uuisigothorum XYZ) regn. migr. om. B enim] enim erat B no- 

bilitatem LA 15 principatu V a om. O deferre] HPVLO, deferri ABXY 16 esse const. 

L namque] Qnxm XYZ amalo] malo B dubitasset JC« 17 quis] JIPFLAOBy, quasi JtZ 

ostenderet A ualliae] HPVL, ualiae AOBXY theoderidum] HPVLYZ^ teoderidum A, theodericum 

OX, theodoritum B cum Paulo h. R. 14, 6 18 dederunt OBXY at quae O beremud] HPV, 

berimud L, berimut A, beremund OBX^ berimund Y qua] quo ABXY, quod O 19 eximiam OBY 

generi sui O, sui gen. L amplitudine] Hi^^PVLj -nem rcl. 20 regali] de regall B genitos 

om. OB suspectus O 21 ordinanda OB susceptosque cum] a L^, est cum B 

a] cum L" theodorito OB, theoderico A 22 nec] hec O consilii sui A conuiuii A 

non] nam A tamen] tantum OB, tam XYZ 23 nobilate L mentis] gentis OB 

1) OrosiuB 7, 43, 11. 12: (Vallia) territus maxime iudicio dei, quia, cum magna superiore abhinc anno 
Gothorumroanus . . . transire in Africam moliretur, in xii milibns passuum Oaditani freti tempestate correpta 
miserabili exitu perierat, memor etiam illius acceptae sub Alarico dadis, cum in Siciliam Gothi transire co- 
nati in conspectn suorum miserabiliter arrepti et demersi sunt, pacem . . . cum Honorio . . ..pepigit. lor- 
darhes [cf. supra p. 99, S) haec pervertit. 

2) c. 14, 81. 



Digitized by 



Google 



104 lORDANIS 

i 7fi ^"^^ plurimum? defuncto Vallia, ut superius quod diximus repetamus, qui parum 

fuerat felix Gallis, prosperrimus feliciorque Theodoridus successit in regno, homo 
summa moderatione compositus, animi corporisque utilitate habendus. contra quem 
Theodosio et Festo consulibus *) pace rupta Romani Hunnis auxiliaribus secum iunctis 
in Galliis arma moverunt. turbaverat namque eos Gothorum foederatorum manus, s 
qui cum Gaina comite ConstantinopoHm efferasset. ^tius^ ergo patricius tunc prae- 
erat militibus, fortissimorum Moesium stirpe progenifus in t)orostorena civitate a patre 
Gaudenrio, labores bellicos tolerans, rei publicae Romanae singulariter natus, qui 
superbam Suavorum Francorumque barbariem immensis caedibus servire Romano im- 

177 perio coegisset. Hunnis quoque auxiliariis Litorio ductante contra Gothos Romanus lo 

exercitus movit procinctum, diuque ex utraque parte acies ordinatae cum utrique fortes 

et neuter infirmior esset, datis dextris in pristina concordia redierunt, foedusque 

ii 9U*.i<v.^ {, JfcU- 178«firmatum ab alterutrum fida pace peracta recessit uterque. qua pace Attila, Hunno- 

<f'.-t,r. U 5tKW it »M> Mrum omnium dominus et paene totius Scythiae gentium solus in mundo regnator, qui 

,^j,/,;r,*) {terat famosa inter omnes gentes claritate mirabilis. ad quem in legatione se missum a 15 

Theodosio iuniore Priscus istoricus tali voce inter alia refert: ingentia si quidem flu- 
mina, id est Tisia Tibisiaque et Dricca transientes ^) venimus in loco illo, ubi du- 
dum Vidigoia Gothorum fortissimus Sarmatum dolo occubuit; indeque non longe ad 
vicum, in quo rex Attila morabatur, accessimus, vicum inquam ad instar civitatis 
amplissimae. in quo lignea moenia ex tabulis nitentibus fabricata repperimus, quarum 20 
compago ita solidum mentiebatur, ut vix ab intentu possit iunctura tabularum con- 

179 praehendi •*) . videres triclinia ambitu prolixiore distenta porticusque in omni decore 



H P V L A S {l^ Attila — 15 mirabUiB) B X [Y Z). Rav. 4, 14 p. ^04 ad v. 17 ciians Jordanem: 
Ticia Tibisia Drica. 

1 quod B uallia] HPV, uuallia L, ualia AOBXY 2 gaUiis XYZ, gallus LAB theodo- 

ridus] HPV^ (-ri*** V*) LX^ thcoderidus 7, theodoritus B, thodoricus 0, theoridus A 3 habendus] libri, 

abundans Vulcanius 4 romani hunnis] romanis O, romani B hunnis om. B auxiliatoribus XY 

5 gallis 0, gaUias B monerunt] uerterunt YZ {non X) turbauerunt XYZ namque om. L 

6 qui] quae ABXY gama XY, cama OB comitem O constantinopoli XY efferasset] 
HPVLAXYZj federasset 0, se faederasset B aethius A 7 proienitus L dorostorena] JTZ, 
dorostena 7, dorostona HPV, dorostana LA, dorustirena O, dorustirrena ^, donistirrena B^ 8 tolerat 
B romanae om. A 9 superbiam LB, superuiam suauorum] HPVLXYZ, suaeuomm 0, 
saeuorum AB immensis] LABX^Yj inmessis 0, immensibus /fJf [utvid.)j inmensibus PV 10 coe- 
git A littorio L, lictorio A, llcUrio YZ, Utario X, litoris O, indoro B dicUnte OB 11 que 
om. B^ acie B ordinata OB 12 inflrmiores sed L, inferior esset A* pristina concordia] 
HPV, pristinam (prinstinam O") concordiam LAOBXY f(a)edereque flrmato AB, foedere flrmato XYZ 
13 alterutro AOB recessit] OBXY, secessit HPVLA uterque] interque B pace] paca 0, 
pacatur B 14 homnium paene] H hic totis 80 in om. L regnatur 

15 ad quem] AB^ atque HPVLOXYZ legatione se missum] legatione remisso 0, legationem remissus B 

16 istoricus] H, storicus PVL, historicus AOBXY 17 tlsia] HPVLAX Rav.^ tysia BY, tysilia 
tibisia] HVLOBX Rav., ribussia P, tibusia A, tybisia Y dricca] dracca Z, deacca F, drica A, driaa L 
transientes (transeuntes ABXY) ... 18 gothorum] transirum medii» om. O locum illum BXY, locum A 
18 uidicula B ad uicum] a uico O 19 quo] co attilia 20 moen. lign. A 
nitentibus fabricaU] ingentibus fabrefacU XYZ 21 metiebatur O intentu] HPVO^X, intento 
LAO^BY posset AB copraendi V 



\) a. Tp. C. 439. 

2) Priacus fr. 8 [4 p. 83 MueU.) : Nauoii:6poi« xe itpooepdXofieN TTOTafjLoT;, div ol lAfyi^TOi fJ^T^o^ "^^^ "loTpov 
8 Te Ap-^xcuv XeY^fjtevo; xai 6 71^«« *a^ 6 Ti^rtoa; f^v. xal to6tou; pi^v dircpaidb^ixev. 

3) Priscus l. c. p. 89: fvSov hi Toti Tiepip^Xou itXeiOTa dT^-yyavev olx'/)fjiaTa, Td fjtiv Ix oavCScov if*(k{i- 
cpcuv xal Vjpfjtojofjtf^ajv eU eC»7rp£ireiav, tA Se dx &ox6av . . . f^Tauda rfj; 'Arr/jXa ivSiaiTwfjtf^Tj; y^H^'"!^* 



Digitized by 



Google 



GETICA. 105 

dispositas^). area vero curtis ingenti ambitu cingebatur, ut amplitudo ipsa regiam XXXIV 
aulam ostenderet. hae sedes erant Attilae regis barbariae tota tenenti; haec captis 
civitatibus habitacula praeponebat. 

Is namque Attila patre genitus Mundzuco, cuius fuere gennani Octar et Roas, ^^^^ 
5 qui ante Attilam regnum tenuisse narrantur, quamvis non omnino cunctorum quorum 
ipse. post quorum obitum cum Bleda germano Hunnorum successit in regno, et, ut 
ante expeditionis , quam parabat, par foret, augmentum virium parricidio quaerit, 
tendens ad discrimen omnium nece suorum. sed librante iustitia detestabili remedio 181 
crescens deformes exitus suae crudelitatis invenit. Bleda enim fratre fraudibus inter- 

10 empto^), qui magnae parti regnabat Hunnorum, universum sibi populum adunavit, 
aliarumque gentium, quas tunc in dicione tenebat, numerositate collecta, primas mundi 
gentes Romanos Vesegothasque subdere praeoptabat. cuius exercitus quingentorum 182 
milium esse numero ferebatur. vir in concussione gentium natus in mundo, terrarum 
omnium metus, qui, nescio qua sorte, terrebat cuncta formidabili de se opinione vul- 

15 gata. erat namque superbus incessu, huc atque illuc circumferens oculos, ut elati 
potentia ipso quoque motu corporis appareret ; bellorum quidem amator, sed ipse manu 
temperans, consilio validissimus , supplicantium exorabilis, propitius autem in fide 
semel susceptis; forma brevis, lato pectore, capite grandiore, minutis oculis, rarus 
barba, canis aspersus, sefio nasu, teter colore, origenis suae signa restituens. qui 183 ^ <^ili^<; 

20 quamvis huius esset naturae, ut semper magna confideret, addebat ei tamen confiden- 
tia gladius Martis inventus, sacer apud Scytharum reges semper habitus, quem Pris- 
cus istoricus tali refert occasione detectum. cum pastor, inquiens, quidam gregis 



H PVLAS (inc. 15 erat) O B X [Y Z). Landolfus ad Paulum 14, 13 p. 362 Droysen (12 cuius — 19 re- 
stituens}. 

1 dispositus O aret] ***a (area 0*) 0*, hera B curtis] cortis A^ cortinis XYZ cinge- 

bantur B amplitudosa ipsa 0« regiam] OBXY, regi HPVL, regis A 2 attyie regi 

A barbariae tota] HPVLO, barbariem totam ABXY tenentis BXY 4 attilia O" mund- 

zuco] HPVLAf mundzucco OB, mnnzoco XY: MouvSiou^o; Priacus fr. 12 p. 97 Mudl. fueri P roas] 

roac YZ (non X) : 'Po6ac Priseus fr. 1 p. 71 MueU. 5 attiliam regnum] r. hunnorum B 

quorum] eorum B 6 quorum om. OB belda V, bleta B, pleta O regnum AOB 7 expe- 

ditioni AB nirium (uiriom JC] parricidio (-do X) quaerat XY, uirum parricidiumqueaer (sic) 8 11- 

brante] AOXYZ, liberante HPVLB iustitia] LOBXY, iustltiae A, iustia HPV detesUbili om. PA 

9 criscens O deformis X extns P bleta OB interempto] empto 0, perempto B 

10 qui] quasi XY magnae parte P, magna parte A adunauit] HPVLA, subiugauit OBXY 

11 dictione 12 aesegothaeque P subdere] s. sibi L perobtabat OB 13 esse nume- 
rum O*, numeris esse B concussione] HPVL Land.^ concusione 0, concusslonem AB, confnsionem 
XYZ gentium om. OB Landolfus 14 matus X** nescio . . . opinione om. Landolfut 
formidabili] formidaui B^ 15 atque om, L illud A oculos om. Landolfus 16 mutu O 
apparet L armatos Landolfus manum Land. 17 ualedissimus PV supplicantibus 
ABXY propritius 0* autem] enim XYZ, om. 80B Lctndolfus 18 susceptls] H^PVL, 
suscept*» H^, ^eceptis A80B Landolfus, acceptis XYZ grandiori OB raros 0, raris B, rasus X, 
rarsus 7 19 asperus P semo nasu] HPVL Landolfus, semo naso 8, seminaso XYZ, semenaso O^, 
semenasu O^, simo naso B, simeo naso A origenis] HPV, originis rel. suae signa restituens om. L^, 
signa om. A 20 quamuis] quam B^ ei] et BXY oonfldentiam AOBXY 21 mortis 
sacer om. 80B rege 8 22 istoricus] H, storicus PVL, historicus AOBX, hostoricus 8, om. Y 
talis (tali Vh V«, taliter 8, tali**r 0, tali»* P gregis] AOBXY, grecis HPVL 



1) Priscus l. c. p. 91 de convivio Attilae: irpo; oe toT« ToCyoi; toO olxi^fJiaTo; irdvTe; 67r?)pyov ol S(<ppoi 

ii ixaTipa; irXeupa; ^a&fjioi Ttve; inX Ti?jv aiTOU (AUilae) dv-^Y®'^ eOvi^v xaXuitrofA^vTjv 6d6vai; xal 

-TiotxCXot; irapaTreTdlofiaoi x6ofjiou /apiv. 

2) cf. MarceUinus ad a. 445: Bleda rex Hunnorum Attilae fratris sui insidiis interimitur. 

loRDAXES. 14 



Digitized by 



Google 



106 lORDANIS 

XXXV nnam boculam conspiceret clandicantem nec causam tanti yulneris inveniret, soUicitus 
vestigia cruoris insequitur tandemque venit ad gladium , quem depascens herbas in- 
cauta calcaverat, effossumque protinus ad Attilam defert^). quo ille munere gratu- 
latus, ut erat magnanimis, arbitratur se mundi totius principem constitutum et per 
Martis gladium potestatem sibi concessam esse bellorum. 5 

184 Huius ergo mentem ad vastationem orbis paratam comperiens Gyzericus, rex 
Vandalorum , quem paulo ante memoravimus ^) , multis muneribus ad Vesegotharum 
bella precipitat ^) , metuens, ne Theodoridus Vesegotharum rex filiae suae ulcisceretur 
iniuriam, quae Hunerico Gyzerici filio iuncta prius quidem tanto coniugio laetaretur, 
sed postea, ut erat ille et in sua pignora truculentus, ob suspicionem tantummodo 10 
veneni ab ea parati, naribus abscisam truncatamque auribus, spolians decore naturali, 
patri suo ad Gallias remiserat, ut turpe funus miseranda semper offerret et crudelitas, 

185 qua etiam moverentur extemi, vindictam patris efficacius impetraret. Attila igitur 
dudum bella concepta Gyzerici redemptione parturiens, legatos in Italia ad Valenti- 
nianum principem misit, serens Gothorum Romanorumque discordia, ut, quos proelio u 
non poterat concutere, odiis intemis elideret, asserens, se rei publicae eius amicitias 
in nuUo violare, sed contra Theoderidum Vesegotharum regem sibi esse certamen. 
unde cum excipi libenter optaret, citera epistula usitatis salutationum blandimentis 

186 oppleverat, studens fidem adhibere mendacio. pari etiam modo ad regem Vesegotha- 
rum Theoderidum dirigit scripta , hortans , ut a Romanorum societate discederet 20 



H P V L AS {finit 6 comperiens) B X [Y Z). Paulus h. R. 14, 3 [a 13 Attila). 

1 boculam] HPV*^L, buculam V^ABXY, baculam conspicerit nec] ne L 2 in- 

caute L80, bucola incaute B 3 caluerat B^ effossumque (effossum L) pr. ad a. defert om. XYZ 

attiliam quod 8 mun. ille A 4 magnanimus AXY arbitratur] LAOBY, arbitrator 

HPV, arbitrabatur X tot. m. OB et] ut L 5 mortis L sibi om. L** concessam] 

cessam 80 6 iirbis XYZ paratum 8 gyzericus] HPBXYZ, gizericus VAO, om. L 

7 uuandolorum memorabimus uuisigothorum X 8 precipitem O theodoridus] 

PVXYZ, theodoritus B, theoderidus HA^, theoridus A«, theodericus LO uuisigothorum XYZ 9 hun- 

nerico VB, unerico 0, aperico XYZ gyzerici] HPVYj gizerici LAB, gezerici 0, giserichl X con- 

gugio 10 in om. O trucolentus O tantomodo O 11 ueneni] ueni O ab ea 

parati] eam putatis B abscisam truncatamque auribus om. OB 12 ut] scilicet ut A miseranda] mi- 

serere L 13 qco B moueretur L externium dictam imperaret B, imperarit atti- 

llia 14 gyzerici] HVB, gizerici L, giserici PA, gezerid O, a gyzericl F, a gyserici X redemptione . . . 

ualentinianum om. O riens legatos om. in tranaitu a pag. ad pag. B^ legatis L italiam 

PABXY ualentianum P 15 principem om. A serens] referens XYZ romanorum gothorumque A 

discordiam LAOBXY 16 int. od. A se om. L amicitiis L 17 uiolare . . . regem om. 

theodoridum Z, theodoritum B, theodericum L ues. (uuisigothorum XYZ) reg. om. A 18 cum] 

eum AOB citera epistula] J7P, cetera epistola VXZ, c(a)etera epistu(ve2 o)Ia LAOBY blamentis 

19 opplerat P, oppleberat adhibe 0, adhiberi XYZ mendacium L ecia 

uuisigothorum XYZ 20 theodoridum Z, theodoritnm OB^ theodericum L, om. A scriptum OB 

disceret B 



1) Prifcus fr. 8 p. 91 MutU, : laeo^at ht 0'jx el; fjtaxodv r?j; Ttapouoi); aOxij) [Attilat) ^uvdfjiecDC a5?rj- 
oiv • 07)fjia(veiv xal touto xiv ^ihs t6 tou *Apeo; dva^ifjvavTa ?{?po; , Zirep 8v Up6v xal itapd twv Sxudtxdv 
^aotX^aiv Tt[xt6fjievov , ola h^ toj i^^ptp Tobv TioXlfjicnv dlvaxelfievov , iv toT; TrdlXai d^pavtoOfjvat )^p<5votc , elTa 
&td ^o6; cuped^vat. 

2) c. 33, 170. 

3) Pri$cu9 fr. 15 p. 98 Muell. : ^yetv auTtj) {Attilae} ih6r.ii xaXwc . . . d; t^^v ioir^pav orpaTCJiCO^at rfj; 
fiidyT); auTtji fjLf, fji«5vov 7:p6; iTaXtcika; , dXk6. xal 7rp6; r<5Tdou; xal OpdYJou; ioofiivT);, 7rp6; fjiiv 'iTaXtdrra; 
&0T6 T7JV 'Ovo)p(av fircd t6jv ^pTjfjtdrcDV Xa^eiv, irp6; hi F^t^u; X^P*^ ^^^^P^XM* ^aTaTtd^fUvov. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 107 

recoleretque proelia, quae paulo ante contra eum fuerant concitata. sub nimia feritate-.XXXVT ' 
homo subtilis ante_ quam b^lla gereret^arte puguabat. tunc Valentinianus imperator ^ 

ad Vesegothas eorumque regem Theoderidum in his verbis legationem direxit: *pru- 187 
^dentiae vestrae est, fortissimi gentium, adversus orbis conspirare tyrannum, qui op- 
5 *tat mundi generale habere servitium, qui causas proelii non requirit, sed, quidquid 
^commiserit, hoc putat esse legitimum. ambitum suum brachio metitur, superbiam 
^licentia satiat; qui ius fasque contemnens, hostem se exhibet et naturae. cunctorum 
^etenim meretur hic odium, qui in commune omnium se adprobat inimicum. recor- 188 
*damini, quaeso, quod certe non potest oblivisci, ab Hunnis non per bella, ubi com- 

10 *munis casus est, fusum, sed, quod graviter anget, insidiis appetitum. ut de nobis 
^taceamus, potestis hanc inulti ferre superbiam? armorum potentes favete propriis 
^doloribus et communes iungite manus. auxiliamini etiam rei publicae, cuius mem- 
*brum tenetis. quam sit autem nobis expetenda vel amplexanda societas, hostis 
4nterrogate consilia'. his et similia legati Valenti«iiani regem permoverunt Theodo- 189 

16 ridum. quibus ille respondit: 'habetis', inquid, *Romani, desiderium vestrum; fe- 
'cistis Attilam et nobis hostem. sequimur illum quocumque vocaverit, et quamvis 
4nfletur de diversis gentium victoriis, norunt tamen Gothi confligere cum superbis. 
^nullum bellum dixerim grave, nisi quod causa debilitat, quando nil triste pavet, cui 
*maiestas adriserit'. adclamant responso comites duci, laetus sequitur vulgus. fit 190 

20 omnibus ambitus pugnae, hostes iam Hunni desiderantur. producitur itaque a rege 
Theodorido Vesegotharum innumerabilis multitudo; qui quattuor filios domi dimissos, 
id est Friderichum et Eurichum , Retemerim et Himnerith secum tantum Thorismud 
et Theodericum maiores natu participes laboris adsumit. felix procinctum, auxilium 
tutum, suave collegium habere solacia illorum, quibus delectat ipsa etiam simul sub- 

25 ire discrimina. a parte vero Romanorum tanta patricii Aetii prondentia fuit, cui 191 



H PV LAO B X [Y Z). Paulus f. c. {ad 14 Theodoridum) . 

1 recolleretqae porelit ante paulo L concitatae P 2 aubtiliter L quam om. O 

artem O ualentianus HO, om. A 3 uuisigothos XYZ eorumque regem theoderidum (theode- 

ri»um L", theodericum L^O^ theodoridum ZZ, theodoritum B), om. A 4 fortlssime VOB urbis 

OB conspiraret HP^ conspirauere L tyrrannum H opta 5 generalem causas 

proelii non requlrit (requiret 0")] praelia non reliquerit L quidquid] HPVO, quicquid LABXY 6 com- 

miserit] commiserunt 0, consenserit L bachio F, bratio mentitur B 7 licentia satiat] li- 

centiat OB se om. XY et om. BXY {non Duac.) 8 hic om. A se om. L adpro- 

probat P 9 non p. b. u. commnnls om. OB 10 fusum] fusus B, fusum me malim grauiter] 

grault {8ic) A anget] HPVA, angent L, angit XYZ, agit OB insidiis] ins. agit OB ut de] 

unde OB 11 potentis OB^ potesUtis XY^ potesUtes Z inultis B ferres P potentes] 

postest^tes {sie) A fauete] faueret propriis] prope artis OB 13 autem] aut O, enim XYZ 

uel] aut XY hostis] XY, hostes OB, hos HPVA^ hoc L 14 interragate B his et] his et his 

LYZ {non X) similia] similibus ABY ual. regem (regis /.)] regem ualentiniani B permouere 

B theodoridum] HP^, theoderidum P^VX^Y, thederidum X*, theodericum L, theodoritum B, theodo- 

rito O, theod A 16 attillam P, atilam O quocumque] quoque 17 diuersis gentium] XY, 

diuersis gentibus et OB, superbamm gentium HPVLA 18 beUum om, B* direxerim L quod] 

quae A delibitat B paui t OJYTZ cui mai.] cumagestas 19 ducis OBXF laetum AOBF 

20 rege theoderido A, theoderido r. VXY, theodorido r. Z, t. theodorito O, theodorito r. B 21 uesigo- 

tharum L, uuisigothorum XY multitudo] exercitus A flliis ABXY domis A dimisais 

AOBXY 22 fridericum XZ, friderchum V, friderico B, frederico AO, fredericum Y eurichum] 

HPVLXy euricum FZ, eurico A, turico OB retemerim] HPVLO, retemeri B, retemere A, recemerim 

XYZ himnerith] HPVXYZ, ymnerit A, hiderich L*», himderich L*, himmerit B, himmert O Un- 

tnm] tamen A thorismud] HPVL, torismud A, thorismod OB, thorismund XYZ 23 theodoricum 

B participes] principes OB laboris] VLAOBXY, labores HP adsummit O procinctus 

AB auxUium tutum] auxiliantum OB 24 suaue] sueue B* sol.] et sol. B quibus] quos 

AXY simul om. L sabire P« 25 aperte V uero] uiro O aecii P, aethii AO 

14» 



Digitized by 



Google 



108 lORDANIS 

XXXVI tunc innitebatur res publica Hesperiae plagae, ut undique bellatoribus congregatis 
adversus ferocem et infinitam multitudinem non impar occurreret. hi enim adfuerunt 
auxiliares: Franci, Sannatae, Annoriciani, Liticiani, Burgundiones, Saxones, Ripari, 
Olibriones, quondam milites Romani, tunc vero iam in numero auxiliarium exquisiti, 

192 aliaeque nonnulli Celticae vel Germanie nationes. convenitur itaque in campos Ca- & 
t alaunicos, qu i et Mauriaci nominantur, centum leuvas, ut Galli vocant, in longum 
lenentes et septuaginfa in latum. leuva autem Gallica una mille et quingentonmi 
passuum quantitate metitur. fit ergo area innumerabilium populorum pars illa terra- 
rum. conseruntur acies utraeque fortissimae; nihil subreptionibus agitur, sed aperto 

193 Marte certatur. quae potest digna causa tantorum motibus invenire? aut quod odium lo 
in se cunctos animavit armari? probatum est humanum genus regibus vivere, quando 
unius mentis insano impetu strages sit facta populorum et arbitrio superbi regis mo- 
mento defecit quod tot saeculis natura progenuit. 

iq1 ^^^ antequam pugnae ipsius ordinem referamus, necessarium videtur edicere, 

quae in ipsis bellorum motibus acciderunt, quia sicut famosum proelium, ita multi- i5 
plex atque perplexum. Sangibanus namque rex Alanorum metu futurorum perterritus 
Attilae se tradere poUicetur et Aurelianam civitatem Galliae, ubi tunc consistebat, in 

195 eius iura transducere. quod ubi Theodoridus et Aetius agnoverunt, magnis aggeribus 
eandem urbem ante adventum Attilae struunt, suspectumque custodiunt Sangibanum 

et inter suos auxiliares medium statuunt cum propria gente. igitur Attila rex Hun- 20 
norum tali perculsus eventu diffidens suis copiis metuit inire conflictum. inter que 

196 fugam revolvens ipso funere tristiorem, statuit per aruspices futura inquirere. qui 
more solito nunc pecorum fibras, nunc quasdam venas in abrasis ossibus intuentes 
Hunnis infausta denuntiant; hoc tamen quantulum praedixere solacii, quod summus 



HPVLAOBX{YZ). Patdw h. R. 14, ^ (2 hi — 7 latum) . 14, 5 (a 22 BUtuit) . Freeulfw 2, 5, 14 
(2 hi — 6 nominantur) . 

1 innitebtt B 2 inflnitem his OBXY adfuerunt] fuerunt F, fuere L, om. X 

3 auxiliatores AXY, auxilaliares fanci B*^ armoritiam O, armoriani B liticiani] HPVLA 

eum PaiUo, litigiani XYZ, litiani OB, om. Frec. burguntiones P riparioli briones HPV eum Paulo 

et Frec.y riparii olibriones A, ripari oribriones L, ripari alubriones O, ripariolilbriones [$ie) B, ribarii olibrio- 
nes Duac., libari olibriones XYZ 4 auxiliariorum O, auxiliorum AB exquesiti O, exquisitiae X^Y, 

exquisitae X^Z 5 alaeque HV nonnulli] HV, nonnullae rel. germanicae B campis ca- 

talaunicis A, c. catalaunicus O" 6 mauriaci] HPVLAXYZ Freculfus, maurici OB nom.] uocantur 

A leuuas] HPVLA eum Paulo, leucas 0, leugas BY, leguas X ut] aut P" uocantur O 

longo A 7 et] ex O lato A leuca OB, leuga 7, legua X autem] enim XYZ, om. A 

gallica una] HPVLX, gallicana F, gallica AOB 8 aream O pars] pras B 9 conferuntur 

OB acien 0" utraque L, utrinque XYZ, om. aperto marte (marte om. A*) certatur (cer- 

tatum Z)] AXYZ, aperto marte testatur HPVL, apertum artem testatur 0, apertum martem testantur B 
10 mortibus XY inuenire] HPVL, inueniri ABXY, om. O quod] quomodo L odi» (odiii F*) 

F« 11 amari O humanus g. 0«, gen. hum. B regibus] legibus XY 12 hunius L 

insano om. XYZ impetu strages sit] i. stragis flt X, impetu trages sit L, impetrita gessit 0, impetu 

ita geruntur B superbi] super L momento] monento P, monente A, mouendo OB 13 de- 

fecit] HPVLAXY, deflcitur 0, deicitur B tot] uix L secuU 14 ordine uidetur 

edicere (adicere L)] uidere OB 15 modibus qci*] qui A, quam X 16 sangibanus] 

PVAOBXY cum Paulo, sangibamas L, sanguibanus H meto O futororum L 17 attilae] 

attil*«ei O, attilae ei B ciuitatem] urbem A oonsistabat O 18 traducere Z, trasducere O, 

contradere A theoderidus VXY, theodoritus OB, tbeod A et actius HPV, etius O agnouerant 

B, cognouerunt XY^ cognouere A 19 ante adu. att. eandem urbem L struunt] stuunt L, eitmunt 

0, destruunt B 20 auxUiare V, axiliares L, auxiliatores OXYZ propria] sua propria XYZ, sua A 

igitur] ig. ut XYZ attUia O rex hunn. om. A 21 percussus A metuens OB inire] 

in re O inter que] intusque B 22 fuca O tri8ti|tiorem H, grauiorem A* 23 quoidam 

24 sola»»* (solacii V*) F« sumus P 



Digitized by 



Google 



GETICA. 109 

hostium ductor de parte adversa occumberet relictamque victoriam sua morte trium- XXXVII 

phum foedaret. cumque Attila necem Aetii, quod eius motibus obviabat, vel cum 

8ua perditione duceret expetendam, tali praesagio sollicitus, ut erat consiliorum in 

rebus bellicis exquisitor, circa nonam diei horam proelium sub trepidatione committit, 

5 ut, si secus cederet, nox imminens subveniret. 

XXXVIII 
Convenere partes, ut diximus, in campos Catalaunicos. erat autem positio loci ^ 

declivi tumore in editum collis excrescens. quem uterque cupiens exercitus obtinere, 

quia loci oportunitas non parvum benificium confert, dextram partem Hunni cum suis, 

sinistram Romani et Vesegothae cum auxiliariis occuparunt, relictoque de cacumine 

10 eius iugo certamen ineunt. dextrum itaque comum cum Vesegothis Theoderidus te- 
nebat, sinistrum Aetius cum Romanis, conlocantes in medio Sanguibanum, quem su- 
perius rettulimus praefuisse Alanis, providentes cautioni militari, ut eum, de cuius 
animo minus praesumebant , fidelium turba concluderent. facile namque adsumit 
pugnandi necessitatem , cui fugiendi inponitur difficultas. e diverso vero fuit Hunno- 198 

15 rum acies ordinata, ut in medio Attila cum suis fortissimis locaretur, sibi potius rex 
hac ordinatione prospiciens, quatenus inter gentis suae rfibor positus ab imminenti 
periculo redderetur exceptus. comua vero eius multiplices populi et diversae nationes, 
quos dicioni suae subdiderat, ambiebant. inter quos Ostrogotharum praeminebat exer- 199 
citus Valamire et Theodemire et Videmere germanis ductantibus, ipso etiam rege, cui 

20 tunc serviebant, nobilioribus, quia Amalorum generis eos potentia inlustrabat ; eratque 
et Gepidamm agmini innumerabili rex ille famosissimus Ardaricus, qui ob nimiam 
suam fidelitatem erga Attila eius consiliis intererat. nam perpendens Attila sagacitate 
sua, eum et Valamerem, Ostrogotharam regem , super ceteros regulos diligebat. erat 200 



H P V L A O B X{Y Z). Patdus h. R. 14, 5 [ad 5 subveniret). 14, 2 (18 iiiter — 21 ArdaricDs). 
Freeulfus 2, 5, 14 (4 circa — 5 subveniret; item 17 multiplices — 18 subdiderat) . 

1 relictaqne uictoria AB, reliquamque uictoriam XYZ morte] mente 2 foedaret] foe- 

deratur O, foederaret B attilia O* actli HPV quod eins] qui eius LX, qui suis Y 

mortibus OB 3 expedendam 0, expetendum X soUitus A 4 diel boram] diae ora O 

5 secns] aecuro 0, non secus B cedere OB eminena 6 conuenere] conuenire F, con- 

uertere 0, conuerteret B campos] partes (?) L^ autem] enim XYZ 7 decliui] dediul F, 

decliuo yl, om. B editu L, medium O, modum B excriscens O quem] que O 8 quia] 

quod A oportunitas] HPVLj opp. rd. benif.] H, benef. rel. conferet 0, conferret B, 

praestat A dexteram OB 9 occupauenint LXY que om, A cacumine] HPVLAXYZ, 

caouminis OB 10 iugo om. L certamen ineuntj XYZ, certamine (certamini A) rdiqui cornu 

LOBXY cum ues. theodoridus X, cum ues. theodoritus Ofi, theodoridus cum ues. L 11 sinistram 

V aetins] aeius P, eius O sanguibanum] HPV, sangnibanum L, sangibanum ABXY, fangibanum O 

12 cautioni] HPVLOXY, cautione AB militari] familiari XY eum] cum H^ 13 turba] con- 

turba O, eum turba B, turbae XYZ concluderunt (-rent O^) ut vid. O^, concluderet LA 14 dif- 

flcultas] necessitas .4" honorum O 15 fortissimusis («ic) A sibi (si 0) ... 17 exceptus 

in litura a m. 1 B 16 rubor] HPVO, robur LABXY eminanti O 17 cornu V 18 quos 

d.] HPVO, quas d. LABXY subderat L quas A hostrogothanim LO 19 uuala^ 

mire O, uualamine B^, uualamiri B^, ualamere XZ, uelamere Y theodemeri 0, theodomeri B, theo- 

derinire X, theodermire Z, theudemire Y uidemere] HPVX, uidemire A, uuidimire LB, uindemere Z, 

uindemire F, nuindmire («to) ipse e. rege P, ipsum e. regem O 20 quia] quia et L pot. 

(pontentia O) inl.] ill. pot. A eratque] peratque O', praeeratque O^ 21 et] cum F, om. X 

tepidarum O agmini] HPVLO, agmine rel. innumerabilium A ille om. A fam.] for- 

tissimus et famosissimus XY 22 ergo O attila] HPVL, aUilam AOBXY sagacitate sua] 

LO, sagacitatem soam BXY , sacitate sua PV, sacietate sua H, societate soa A 23 eum om, L 

uualamerem O, nualamerum L, ualamirem A, uualamirem B, ualemerem X ostrogothorum XYZ, 

om, A 



Digitized by 



Google 



110 lORDANIS 

XXXVIII namque Valamir secreti tenax ^) , blandus alloquio , dolis gnarus ; Ardaricus fide et 
consilio, ut diximus^) , clarus. quibus non inmerito contra parent^s Vesegothas de- 
buit credere pugnaturis. reliqua autem , si dici fas est , turba regum diversarumque 
nationum ductores ac si satellites notibus Attilae attendebant, et ubi oculo annuisset, 
absque aliqua murmuratione cum timore et tremore unusquisque adstabat, aut certe, s 
201 quod iussus fuerat, exequebatur. solus Attila rex omnium regum super omnes et pro 
omnibus sollicitus erat. fit ergo de loci, quem diximus, oportunitate certamen. Attila 
suos diriget, qui cacumen montis invaderent, sed a Thorismundo et Aetio praevenitur, 
qui eluctati collis excelsa ut conscenderent, superiores eflfecti sunt, venientesque Hun- 
nos montis benificio facile turbaverunt. lo 

^^^^(f^ Tunc Attila cum videret exercitum causa praecedente turbatum, tali eum ex tem- 

pore credidit alloquio confirmandum. ^post victorias tantarum gentium, post orbem, 
* si consistatis , edomitum , ineptum iudicaveram tamquam ignaros rei verbis acuere. 

203 ^quaerat hoc aut novus ductor aut inexpertus exercitus. nec mihi fas est aliquid 
^vulgare dicere, nec vobis oportet audire. quid autem aliud vos quam bellare con- i» 
*suetum? aut quid viro forti suavius, quam vindicta manu querere? magnum munus 

204 'a natura animos ultione satiare. adgrediamur igitur hostem alacres: audaciores sunt 
^semper, qui inferunt bellum. adunatas dispicite dissonas gentes: indicium pavoris 
*est societate defendi. en ante impetum nostrum terroribus iam feruntur, excelsa 
*quaerunt, tumulos capiunt et sera paenitudine in campos monitiones efflagitant. 20 
*nota vobis sunt quam sint levia Romanorum arma: primo etiam non dico vulnere, 
*sed ipso pulvere gravantur, dum in ordine coeunt et acies testudineque conectunt. 

205 *vo8 confligite perstantibus animis, ut soletis, despicientesque eorum aciem Alanos 
4nvadite, in Vesegothas incumbite. inde nobis cita victoria quaerere, unde se con- 

^ tinet bellum. abscisa autem nervis mox membra relabuntur, nec potest stare corpus, 25 



H P V L A O B [deficit folio exciso 2 in quibus) X [T Z). 

1 uualamir B, ualamer XYZ, uualamer 0, uualamar L dolis gnarus] HPVL^ dolis ignarus AO, 

doli ignarus BXY ardarich OBX, adarich Y flde et c. ut d. claruB (cl. ut d. B) om. H 2 ueso- 

gothas L, uuisigothas X^ uuisigothos YZ 3 pugnaturus L, pugnatoris autem] enim XY 4 na- 

tionum] gentium 7, om. X si om. A notibns] HP^ nutibus VLAOXY post attilae ins. ad- 

tile si dici fas eat L annuissit 5 murm. al. A unoquoque L atstabat O 6 ex- 

equabatur L solus] sed solus O regum om. A 7 attila suos] attil«uos L 8 diriget] 

HPVL^ dirigit AOXY muntis inuaderint O 9 conscenderant ZF, rtctt puiOj conscinderint O 

11 eum tali O 12 crededit P, credit AO urbem 13 si consistatis] si consistebatis L, sic 

constitutis rei] re L«, regis L^, om. XYZ 14 aut] autem O doctor VLO aut] autem O 

15 uulgurae ducere L uobis] HPVLOZ Duae.^ uos AXY oportit PO autem] enim XY uos] 

uobis A consuetum] consueti 0, consuetos XY: consuestis Malate$Uanu$ 16 uindicta] HPVO, uindictam 

LAXY manu] mannu P, manuque O magnum om. XYZ {habet Duac.) munus] minos L 

17 animos] animum O hostes A 18 qui] qua L 19 defend O nostrum om. O 

20 queruntur campis AXY monitiones] HPVL, munitiones AOXY efflagitantur O 

21 nota uobis (nobis 0) sunt] notum est uobis XYZ sint] sunt XY dicam A 22 ordinem 
XYZ testudineque] HPV^ testodinemque 0, testudinesque LXYZ, testudine A conectant L 
23 praestantibus A acies 24 in uuisigotbos XYZ, uesegothis A incombite O nobis] 
nobis est 0, nobis erit XYZ citam uictoriam AXY se {om. L) cont. bell.] bell. se cont. A 
25 abcisis A autem] enim XY {non Duac.) delabuntur XZ {non Duac.) ^ dilabuntur AY 
nec] ne A 



1) Cassiodoriua {supra p. 76 not. 1) : Vnalamer . . . enituit flde. 

2) c. 38y 199. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 111 

^cni ossa subtraxeris. consurgant animi, furor solitus intumescat. nunc consilia, XXXIX 
'Hunni, nunc anna depromite: aut vulneratus quis adversarii mortem reposcat aut 
^inlaesus hostium clade satietur. victuros nulla tela conveniunt, morituros et in otio 206 
'fata praecipitant. postremo cur fortuna Hunnos tot gentium victores adseret, nisi 
5 ^ad certaminis huius gaudia praeparasset? quis denique Meotidarum iter maiores 
'nostros aperuit tot saeculis clausum secretum? quis adhuc inermibus cedere faciebat 
^armatos? faciem Hunnorum non poterat ferre adunata coUectio. non fallor eventu: 
'hic campus est, quem nobis tot prospera promiserunt. primus in hoste tela coiciam. 
'si quis potuerit Attila pugnante otio ferre, sepultus est'. his verbis accensi, in 

10 pugna cuncti praecipitantur. 

Et quamvis haberent res ipse formidinem, praesentia tamen regis cunctatione me- XL 207 
rentibus auferebat. manu manibus congrediuntur ; bellum atrox multiplex immane 
pertinax^ cui simile nulla usquam narrat antiquitas, ubi talia gesta referantur, ut 
nihil esset, quod in vita sua conspicere potuisset egregius, qui huius miraculi priva- 

15 retur aspectu. nam si senioribus credere fas est, rivulus memorati campi humili ripa 208 
praelabens, peremptorum vulneribus sanguine multo provectus est, non auctus imbri- 
bus, ut solebat, sed liquore concitatus insolito torrens factus est cruoris augmento. 
et quos illic coegit in aridam sitim vulnus inflictum, fluenta mixta clade traxerunt: 
ita constricti sorte miserabili sorvebant putantes sanguinem quem fuderant sauciati. 

20 hic Theodoridus rex dum adhortans discurrit exercitum, equo depulsus pedibusque 209 
suorum conculcatus vitam maturae senectutis conclusit. alii vero dicunt eum inter- 
fectum telo Andagis de parte Ostrogotharum , qui tunc Attilanis sequebantur regimen. 
hoc fuit, quod Attilae praesagio aruspices prius dixerant, quamvis ille de Aetio 
suspicaret. tunc Vesegothae dividentes se ab Alanis invadunt Hunnorum caterva et 210 

25 pene Attilam trucidarent *) , nisi providus prius fugisset et se suosque ilico intra septa 



HP V LAOB {ine, 15 nam si) X {Y Z). PatUus h, R, 14, 6 sq. (a 11 Et quamvis). 

1 cuias O BOlitus] soUicitus XYZ intumiscat O 2 depoBcat O 3 uicturos] 

OXY, uicturis A, uicturus HPVy uicturo L conuenient odio L 4 praecipiant O 

adseret] HPVLA, asserit XYZ, adsereret O, rectc puto 5 huius om, L^ preparasit inter 

maiores nostros aperuit HPVLA, aperoiciter {id est aperuic iter) maioribus nostris 0, iter maioribus nostris 
aperuit XY 6 cedere] condere O 7 non f.] nec f. XYZ , nisi f. A euento O, om» L 

8 promiserat hoste] HPVOXY, oste L, hostem A 9 attilam pugnantem L otio] HPVLA, 

otium OXY ascensi P 10 pugna] HPV, pugnam LAOXY 11 cunctatione (-nem XY) me- 

rentibus] HPVLXY, cunctationem aerentibus O, cunctacionem herentibus A: fortasu cunctationem morantibus 
13 nullum XYZ umquam L ubi taUa] et ibi tali L referantnr] OXYZ, referuntur HPVLA 

ut nihil esset] LA, ut nibil esse HPVO, nichil esse XZ, nichil est V 14 conspicere potuisset] con- 

spexisset L" 15 aspectibus P^ si om. A^ ribulus campi om. O 16 multo prou. 

est (est om, OB)] prou. est multo A actus OB 17 licore A est om. A 18 iUic] iili V 

inflictu L clade traxerunt] OBXY, dade detraxerunt HPVL, clade detraxerant A 19 contricti O 

soruebant] HPVL, sorbebant AOBXY puUntes] HPVL, potantes AOBXY fuderunt OBXY 

20 theoderidus VXY, theodoritus B, theodotus 0, teoridus A adhortans] BY, adortans OX, adortus HPVL, 

ad hortandum A discurreret OB ex.] per ex. A que om, A 21 suorum] eorum P^ 

proculcatus XYZ matura senectute OB interfecto P" 22 andagagis L ostrogothorum 

O attUanis] HPVL, antilanis O, attilani Z, attilanum BX^Y, attilianum X*, attilae A sequeba- 

tur A 23 hoc] haec dlxerunt XY quamuis] quam O, cum B aethio O 24 suspi- 

caretur ABXY uesegothi L catema] HPV, cateruam LA, cateruas OBXY 25 attilam] totilam L 

prouidus prius] prouide ille A intra] contra L 



1 ) ef. Cassiodorius ad a. 451 : Romani Aetio duce Gothis auxiliaribus contra Attilam in campo Gata- 
lauuico pugnayerunt, qui virtute Oothorum superatus abscessit: Prosper ruque loeum nominat naiue Oothig 
vietoriae meritum tribuit. 



Digitized by 



Google 



112 lORDANIS 

XL castrorum, quam plaustris vallatum habebat, reclusisset; quamvis fragili munimine, 
eo tamen quaesierunt subsidium vitae, quibus paulo ante nullus poterat muralis agger 

211 obsistere. Thorismud autem regis The^doridi filius, qui cum Aetio collem anticipans 
hostes de superiore loco proturbaverat, credens se ad agmina propria pervenire, nocte 
caeca ad hostium carpenta ignarus incurrit. quem fortiter demicante quidam capite 5 
vulnerato equo deiecit, suorumque pro\identia liberatus a proeliandi intentione desivit. 

212 Aetius vero similiter noctis confusioue divisus cum inter hostes medius vagaretur, 
trepidus, ne quid incidisset adversi Gothos, inquiret, tandemque ad socia castra per- 
veniens, relicuum noctis scutorum defensione transegit. postera die luce orta cum 
tumulatos cadaveribus campos aspicerent nec audere Hunnos erumpere, suam arbi- 10 
trantes victoriam scientesque Attilam non nisi magna clade confossum bella confugere, 
cum tamen nil ageret vel prostratus abiectum, sed strepens armis, tubis canebat in- 
cursionemque minabatur, velut leo venabulis praessus speluncae aditus obambulans 
nec audet insurgere nec desinet fremetibus vicina terrere: sic bellicosissimus rex 

213 victores suos turbabat inclusus. conveniunt itaque Gothi Romanique et quid agerent is 
de superato Attila, deliberant. placet eum obsidione fatigari, quia annonae copiam 
non habebat, quando ab ipsorum sagittariis intra septa castrorum locatis crebris icti- 
bus arceretur accessus. fertur autem desperatis rebus praedictum regem adhuc et 
suppraemo magnanimem equinis sellis construxisse pyram seseque, si adversarii in- 
rumperent, flammis inicere voluisse, ne aut aliquis eius vulnere laetaretur aut in po- 20 
testate hostium tantarum gentium dominus perveniret. 

XLI 214 Verum inter has obsidionum moras Vesegothae regem, fili patrem requirunt, ad- 

mirantes eius absentiam , dum felicitas fuerit subsecuta. cumque diutius exploratum, 
ut viris fortibus mos est, inter densissima cadavera repperissent, cantibus honoratum 



H P V L A B X (Y Z), PattluB l. c. 

1 qutni p. oallatum] HPV, quam p. uallatam L, quae p. uaUata AOBXY quamui»] q. enim A 

fragili muiiimine (munitione L) eo] fragile munimen eum 0, fragile munimentum B 2 subsidio OB 

nuUuB om. A*^ mularis ager O, mulis agger P* 3 resistere L, obsistenere thorismud] 

HPVL, thorismund OBXY, thorismut A: ToriBnmnd Theodoriti fllius Paulua 14 [15], 4; Turismodum Theo- 
doridi regis interfecti fUium Freculfus 2, 5, 14 autem] enim XYZ theoderidi VXY, teoderidi A, 

theodoriti B cum Paulo, theodereti coUem anticipans] AOBXY^ coUemancipans HPVL 4 hostes 

de] hoste A superiore] HPVXY^ superiori LAOB proturbauerat] OBXYj deturbauerat HPVLA 

credens om. B" 5 ad om. AXY carpentia 0, cappenta B demicante] HPV, dimicantem 

LAOBXY 6 e»»»»eiecit (equo deiecit £f2) //i, eoquo deiecit O que om. prudentia A 

preUendi O desiuit] PVABXYZ, deseuit L, desiuet 0, deuisit H 7 aeius medius] 

PVLAXYy medius medius H, medios OB uacaretur 8 incedisset gothos (uuisigothos 

XYZ] inquiret (inquirit LAXYZ)] gothis inquirens OB que om. A 9 relicuum] flP, relicum O, 

reUquam X, reliquum rel. 10 tumulatos cad.] HPVAXYZ, tot cad. L, cadaueribus plenos OB nec] 

ne B auderent hunoB inrumpere A arbitrantes] arbitrantur esse B 11 confossum] HPVLAXY, 

confusum OB, confessum Z confugere] HPVLXYZ, confusisse 7J*, confugisse B*, iam fugisse 0, fugere 

A: malim defugere 12 cum] tu O nil] nichil LXY uel prostr. abi.] uelnt prostratus aut 

abiectum se demonstrabat A 13 uelut] sicut euim A Bpelucae H aditos O*^ 14 desinet] 

HPVL, desinit AOBXY fremetibus] HPV, frementlbus L, fremitibus AOBXY ulcina terrae O, 

terrere uicina B 15 nictores s. t. inclusus (inclusis P) c. i. gothi om. O 16 deliberarent L 

quia a. c.] scripsi^ qui annonae copiam HPVLABXY, que non aequo piam 17 quando] quoniam XYZ 

ab om. L ipsorum] ipsius B sagittaris L septra B caBtorum V 18 autem] enim 

XYZ disperatiB O rebus] in rebus OB praedictum regem] praedictum L, praedictus rex XY 

adhuc et] et adhuc XYZ 19 suppraemo] //P, suppremo F, sub primo A, supremo esse L, in sup(p)remo 

OBXY magnanimem] magnam nimis XY inrumperint O*, inrumperit O* 20 eius om. H 

potesUte] HPVL, potesUtem AOBXYZ 21 unUrum hostium 0, tantorum hostium B, UnUrum [om. 

hoBtium) XYZ dominus otn. L 22 uesogothae L flli] JI, fllii rel. mirantes A 

23 eius obsentiam O, enim absentiam (-tium X) XZ, eum absentem Y 24 uiri O dentissima B 

cadauera] corpora A honoratum] honoribus A 



Digitized by 



Google 



GETICA. 



113 



inimicis spectantibus abstulerunt. videres Gothorum globos dissonis vocibus confra- XLI 
gosos adhuc inter bella furentia funeri reddidisse culturam. fundebantur lacrimae, 
sed quae viris fortibus inpendi solent. nam mors erat, sed Hunno teste gloriosa, 
unde hostium putaretur inclinatam fore superbiam, quando tanti regis eflferri cadaver 

5 cum suis insignibus conspiciebant. at Gothi Theodorito adhuc iusta solventes armis 215 
insonantibus regiam deferunt maiestatem fortissimusque Thonsmud bene gloriosos ma- 
nes carissimi patris, ut decebat filium, patris exequias prosecutus. quod postquam 
peractum est, orbitatis dolore commotus et virtutis impetu, qua valebat, dum in reli- 
quis Hunnorum mortem patris vindicare contendit, Aetium patricium ac si seniorem 

10 prudentiaeque maturum de hac parte consuluit, quid sibi esset in tempore faciendum. 
ille vero metuens, ne Hunnis funditus interemptis a Gothis Romanum praemeretur 216 
imperium, praebet hac suasione consilium, ut ad sedes proprias remearet regnumque, 
quod pater reliquerat, arriperet, ne germani eius opibus adsumptis patemis Vesego- 
tharum regno pervaderent graviterque dehinc cum suis et, auod peius est, miseriter- 

1 b que pugnaret. quod responsum non ambiguae , ut datum est , sed pro sua potius 
utilitate susceptum relictis Hunnis redit ad Gallias. sic humana fragilitas dum sus- 217 
picionibus occunit, magna plerumque agenda rerum occasione intercepit. in hoc 
etenim famosissimo et fortissimarum gentium bello ab utrisque partibus clxv milia 
caesa referuntur, exceptis quindecim milibus Gepidarum et Francorum, qui ante con- 

20 gressionem publicam noctu sibi occurrentes mutuis concidere vulneribus, Francis pro 
Romanorum, Gepidas pro Hunnorum parte pugnantibus. 

Attila igitur cognita discessione Gothorum, quod de inopinatis collegi solet, ini- 218 
micorum magis aestimans dolum diutius se intra castra continuit. sed ubi hostium 
absentia sunt longa silentia consecuta, erigitur mens ad victoriam, gaudia praesu- 

25 muntur atque potentis regis animus in antiqua fata revertitur. Thorismud ergo, pa- 
tre mortuo in campis statim Catalaunicis , ubi et pugnaverat, regia maiestate sub- 



HPVLAOBX{YZ). Paulus l. c. Freculfus 2, 5, 14 (17 in hoc — 20 vulneribus). 

1 expectantibus LO uideris glouos L confracosos HPVL 2 reddedisse PVO 

cultura A fundebatur L 3 quae uirisj queraes L fotibus A nam] nostram O, nostra 

B^, inc, B" hunno] hnno F, uno X 4 inde XYZ putaretur om. XYZ inclinata f. su- 

perbiam O, inclinata f. snperbia AB^ inclinatam superbiam Z tanti om. OB eiferre OB 5 in- 

spiciebant OB ad P gothis X theodorito] HPLOB, theodorido Z, theoderido VXY, regl theo- 

derido A iuxta A solnentibus X 6 regia L defert O* magest-atem PO tho- 

rismund OBXY gloriosos] gloriosus Ay gloriosus ad B, gloriosins O manens A 7 crissimi O 

patris ante ut om. A docebat O" patris arUe exeq. om. B prosec.] prosecutus est V, est prosec. B 

qu»» (quod H^) H", om. XYZ 8 qua] quo A ' reliquis] HPV, reliqis A, req.uis L, reliquias OBXY 

9 mortem patris] mortis B* 10 prudentiaque AOBXY maturo O consoluit O quid] 

quod L, qui O 11 fund. hunis X interemptis] euersit A a] e OB romanorum L 

praemeretur] HV, prem. rel. 12 haec O^ 13 pater] pater eius B germani] germanus A 

adsumptis] sumptis OBXY uuisigothorum XYZ^ om. A 14 regno] HPV^ regnum AOBXY^ om. L 

peruaderint 0, inuaderet A ne . . . acerbius ei esset cum suis quam cum hostibus dimicare Paulus 14, 8 : 

foriaste $cr. et quod peius est cum suis miseriterque] HPVLOB, miserabiliter XY , misereque A 

15 qno responso B 16 suscepto OB rediit ad galias 17 occurrit] incurrerit OB ple- 

rumque om. XY agenda rer. occasione (occ. rer. 0)] HPVLAO^ agendo occasione rerum B, agendarum 

rerum occasione XY intercipit AB*, incipit B", intercipitur XY 18 etenim] enim AOB fa- 

missimo L clxv] HPVLAOXYZ cum Paulo ei Freculfo, clxii B 19 exceptis quindecim] HVLAXYZ 

Freevlfus, exc. quindecem P, excepto xc OB 20 puplicam O nocte LB 21 gepidis AOBXY 

22 disc. cogn. OB collegi] HPVLO, colligi ABXY solet] solet et OB 23 aestimans] aesti- 

man*«» O intra] in castra] claustra A 24 absentia] HPO, absentiam VLAB, absentium 

XY consecuta] subsecuta BY 25 torismud A, thorismund LOBXY 26 statim om. LA 

catalaunicus P pugnauerit A suifectus XYZ 

lOBDAXES. 15 



Digitized by 



Google 



114 lORDANIS 

XLI vectus Tolosam ingreditur. hic licet fratrum et fortium turba gauderet, ipse tamen 
sic sua initia moderatus est, ut nullius repperiret de regni sucessione certamen. 
XLII 219 Attila vero nancta occasione de secessu Vesegotharum , et, quod saepe optaverat, 
cemens hostium solutione per partes, mox iam securus ad oppressionem Romanorum 
movit procinctum, primaque adgressione Aquileiensem obsidet civitatem, quae est me- s 
tropolis Venetiarum, in mucrone vel lingua Atriatici posita sinus, cuius ab oriente 

220 murus Natissa amnis fluens a monte Piccis elambit. ibique cum diu multumque ob- 
sidens nihil paenitus praevaleret, fortissimis intrinsecus Romanorum militibus resisten- 
tibus, exercitu iam murmurante et discedere cupiente, Attila deambulans circa muros, 
dum, utrum solveret castra an adhuc remoraretur, deliberat, animadvertit candidas lo 
aves, id est ciconias, qui in fastigia domorum nidificant, de civitate foetos suos 

221 trahere atque contra morem per rura forinsecus conportare. et ut erat sagacissimus 
inquisitor, presensit et ad suos: ^respicite', inquid, ^aves futurarum rerum providas 
'perituram relinquere civitatem casurasque arces periculo imminente deserere. non 
^hoc vacuum, non hoc c/edatur incertum; rebus presciis consuetudinem mutat ventura i5 
^formido'. quid plura? animos suorum rursus ad oppugnandam Aquileiam inflammat. 
qui machinis constructis omniaque genera tormentorum adhibita, nec mora et invadunt 
civitatem^), spoliant, dividunt vastantque crudeliter, ita ut vix eius vestigia ut appa- 

222 reat reliquerunt. exhinc iam audaciores et necdum Romanorum sanguine satiati per 
reliquas Venetum civitates Hunni bacchantur. Mediolanum quoque Liguriae metro- 20 
polim et quondam regiam urbem pari tenore devastant nec non et Ticinum aequali 
sorte deiciunt vicinaque loca saevientes allidunt demoliuntque pene totam Italiam. 
cumque ad Romam animus fuisset eius adtentns accedere, sui eum, ut Priscus istoricus 



H P V L AS [inc. 3 item ad locum. Attila) B X [Y Z). Paulus l. c. Freculfu$ 2, 5, 14 (3 Attila — 
5 civitatem; a 18 ita). 

1 t(h)olo8um XYZ 2 repperire O 3 uero om, S nacta VLBX, de recessu SOB, discessu 

XYZ Duac. uuisigothorum XYZ 4 solutione] ^PV^, solutionem LASOB^ dissolutionem XYZ Duac. 

per] par L 5 adgressionem LS aquiligensem SO^ aquiiegiensem B, aquileisensem X obsidet] 

HPVL. obsedit ASOBXY, obsidens Frec riuitatem] urbem A 6 atriatici] HPVSO, adriatici LABXY 

7 murus] HPVLO^XYZ, muros ASO^B a] de B elambet 0, elabitur X multoque 50, mul- 

toque tempore B 8 nihil] nil A paenitus om. preualerit 9 exercitum L mur- 

murate B", numerante A", munerante A* murus O^ 10 castra solu. B remoraretur] HPVAXYZj 

remoretur L, moraretur 50B*, moreretur B* dellberaret A animaduerteret 11 id est] idem 

O ciconeas 50* (ciconias 0« et 02) qui] HPVLSO, quae ABXY fastidia L, fastigio BXY Duac, 

fastigiis A nidiflcant] aediflcantur 50, ediflcant B ciuitate] uitate B* foetos] H^ faetos PK, 

foetus Li4, f(a)etu8 BXY, foedos SO 12 trahare O erat] hoc sicut erat B sacacissimus 

(♦♦cacissimus V^) PV^*, sagissimus L 13 praesentit L, persensit 8B et om. SOB futuro- 

rum L 14 cassurasque eminente SO 16 quid plura] quid plus SB, qui plus O ani- 

mus SB rursus] fursus P, om. V^', post pugnandum B oppugnandam] hoc pugnandum SOy pug- 

nandum B aquilegiam B inflammatur SOB 17 o. g. armamentonim a. 5, omnibnsqqe gene- 

ribus t. adhibitis ABXY Duac. nec] ne O et om. ABXY Duac. 18 spoliantur SBj spoliant** 

fastantque P uix] uis A ut appareat] HPVL*^0^ appareat L*5, ut appareant B, ut apparet A^ appare- 

rent [om. ut) XYZ Duac. 19 relinquerunt 5, reliquerint A^, reliqua Z exhinc] et hinc SXYZ Duac, 

om. per] in A^ om. P 20 ciuitate O bac(c)habantur OB licurie 5, licuriae O 

21 condam tenore] tanore P, tinore 5, timore deuastantur 5, deuastante et ticinum] 

ticinum A, dicinam P", dicinum P* 22 sedentea 5 demoliuntque] HPVLSOZ, demoliunturque 

ABXY Duac tota O 23 animus] animos O, animusque eius L storicus PKL, historicua 

AOBXY 



1) cf. Cassiodoriui chron. ad a. 452 [Prosper non habet) : Attila Aquileiam magna vi dimicant introivit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 115 

refert, removerunt, non urbi, eui inimici erant, consulentes, sed Alarici quondam Vesego- XLII 
thamm regis obicientes exemplo, veriti regis sui fortunam, quia ille post firactam Ro- 
mam non diu supervixerit, sed protinus rebus humanis excessit. igitur dum eius 223 
animus ancipiti negotio inter ire et non ire fluctuaret secumque deliberans tardaret, 

6 placida ei legatio a Roma advenit. nam Leo papa per se ad eum accedens in agro 
Yenetum Ambuleio , ubi Mincius amnis commeantium firequentatione transitur. qui 
mox fieposuit exercitatu furore et rediens, quo venerat, iter ultra Danubium promissa 
pace discessit^), illud pre omnibus denuntians atque interminando decemens, graviora 
se in Italia inlatumm, nisi ad se Honoriam Valentiniani principis gcfhnanam, filiam 

10 Placidiae Augustae, cum portione sibi regalium opum debita mitterent^). ferebatur 224 
enim, quia haec Honoria, dum propter aulae decus ad castitatem teneretur nutu fratris 
inclusa, clam eunueho misso Attilam invitasse, ut contra firatris potentiam eius patro- 
ciniis uterStur : prorsus indignum facinus, ut licentiam libidinis malo publico conpararet. 

Reversus itaque Attila in sedes suas et quasi otii penitens graviterque ferens a XLIII 225 

15 bello cessare, ad Orientis principem Marcianum legatos dirigit, provinciamm testans 
vastationem, quod sibi promissum a Theodosio quondam imperatore minime persol- 
veretur^), et inhumanior solito suis hostibus appareret. haec tamen agens, ut erat 
versutus et callidus, alibi minatus alibi arma sua commovit, et, quod restabat indig- 
nationi, faciem in Vesegothas convertit. sed non eum, quem de Romanis, reportavit 226 

20 eventum. nam per dissimiles anteriores vias recurrens, Alanorum partem trans flumen 
Ligeris considentem statuit suae redigere dicioni, quatenus mutata per ipsos belli 



H P V L AS ifinii 2 fortanam) B X {Y Z). PatUus l. c. {ad 10 mitterent) . Freeulfus l. c. {ad 8 dis- 
cessit) . 

1 urbi] ut urbi XTZ erant] essent L consulentes] consu [aic] A halarici V quondam] 

condam P, quod O uuisigotkorum XYZ 2 obicientes (obicientem L) exemplo (exemplum LASOBXY) 

ueriti regis om. H quia] quod XYZ ille] illi HPVy om. A pos O 3 non diu] nodiu V", 

diu non B^ diu O superuixerat B excesserit A 4 an. ancipi«*ti P, anc. anim. B 5 pla- 

cita OB a om. AOB aduenit] peruenit XYZ accedit AB agro uenetum] acrouentum OB 

6 ambuleio] HPVAXYZ, abuleio L, amboleio OB mentius O 7 deposito XY exerciUtu fu- 

rore] HPV^ exercitatus furore (-rem A) LA^ excitatum furorem OB, exercitus furore XY quo] qua O, 

quia B iter] HP^VXY, ite* P*, iterum Z, item A, id est OB, om. L 8 discernens OB 9 in 

italia] HPVLOXY, in italiam B, italiae A ualentiani O 10 placidiam debiU mitterent] 

debiUm mitterent i4, debiU mitteret B, debet amitteret 11 haec] hoc X dec. aul. B ad] 

ac OB nutu fr. inclusa] motu fr. inclausa 12 clam] clandestino 0-BXY, dardestino O^ 

cunu***co O inuitasse] HPVL, inuitasset AOBXF 13 libinis L puplico conp«*raret 

(conpararet H^) H' 14 itaque] namque A suas] proprias X Duae. , propria F odii L 

15 dir.] mittens dir. A 16 quod] qua XZ, quia F, nisi A sibi] ibi L, ipsi O promisso O, 

promissa B quodam L minime] munus A solueretur A 17 inhumanior] OBXY Duac, 

inhumaniora HPVLA apparere V^ (appare«« V) A hae tamen] tunc A 18 minatur 

L sua om. AY tetUbat A indignationis AXYZ 19 faciem oin. A conuertit] 

HPVLA, retorsit OBXY 20 dissimilis O anterioribus AB, anterioris Z 21 consedentem 

LO redigi XYZ per ips. mut. A 



1) Prosper ad a. 462: suscepit . . . negotium . . . papa Leo . . . iu summi sacerdotis praesentia rex 
gaylsus est, ut et bello abstineri praeciperet et ultra Danuvium promissa pace discederet. 

2) cf. Priscui fr. 16 p. 99 Muell. : b 'ArrfiXa; . . . t&v d[t.^' iM^ dfvSpa; U tt^jV 'ItaXCav irzeikr.ts &9xt 
T^v 'OvoipCav Ix5i5(5vai* elvai fdi^ auTtj) •^pfjLoafJL^vTjv trp6; '(d^t.as , xexfA-^piov iroioufuvo; t6v «ap* aOrJj; trefji- 
cp^ivTa ^axT^Xiov, 8v xal iiriSeiydt)o6fjLevov ioTdXxei* irapaycDpetv hk a^Toi t6v BaXevTiviav6v xoi toO •^pilaetu; 
Tf); ^aoiXe(a; piipou;. 

3) Priaeui fr. 19 p. 99 Muell. : 6 'Arn^Xa; fJieTdi t6 t9)v 'haXlav divSpairoSlaaadoi irti xd o?p£Tepa dva- 
Ceuja; toT; xpaToOoi Tfiiv itjKDV 'PmfJialoov Tr^XepLov xal dvSpairo^iOfjL^v r?}; ydbpa; xaTi^jYY^XXev , cb; fjL-?) dxirefA- 
<pd£vTo; Tou TrapA 0eo5oolo'j TeTa-yiJLivou 5p4poy. 

15* 



Digitized by 



Google 



116 lORDANIS 

XLIII facie terribilior immineret. igitur ab Dacia et Pannonia provinciis, in quibus tunc 
Hunni cum diversis subditis nationibus insidebant, egrediens Attila in Alanos movit 

227 procinctum. sed Tborismud rex Vesegotharum, fraudem Attilae non inpari subtilitate 
pre^entiens, ad Alanos tota velocitate prius advenit, ibique 8upervenienti8 Attilae iam 
motibus preparatus occurrit, consertoque proelio pene simili eum tenore, ut prius in s 
campos Catalaunicos, ab spe removit victoriae fugatumque a partibus suis sine triumpho 
remittens in sedes propria8 fugire compulit. sic Attila famosus et multarum victo- 
riarum dominus dum quaerit famam perditoris abicere et quod prius a Vesegothis per- 

228 tulerat abolere, geminata sustenuit ingloriosusque recessit. Thorismud vero repulsis 
ab Alanis Hunnorum catervis sine aliqua suorum lesione Tolosa migravit suorum- lo 
que quieta pace conposita tertio anno regni sui egrotans, dum sanguinem tollit de vena, 

i^-, V u^.:<{ ^b Ascalc suo clienti inimico nuntiante arma subtracta peremptus est. una tamen manu, 
quam liberam habebat, scabillum tenens sanguinis sui extitit ultor, aliquantos insi- 
diantes sibi extinguens. 
XLIV 229 Post cuius decessum Theoderidus germanus eius Vesaegotharum in regno succedens, u 

mox Riciarium Suavorum regem cognatum suum repperit inimicum. hic etenim Ri- 
ciarius affinitate Theoderidi presumens, universam pene Spaniam sibi credidit occu- 
pandam, iudicans oportunum tempus subreptionis incomposita initia temptare regnantis. 

230 quibus antea Gallicia et Lysitania sedes fuere, quae in dextro latere Spaniae per 
ripam Oceani porriguntur , habentes ab oriente Austrogonia , ab occidente in promun- 20 
torio sacrum Scipionis Romani ducis monumentum, a septentrione Oceanum, a meridie 
Lysitaniam et fluvium Tagum, qui harenis suis permiscens auri metalla trahit cum limi 
vilitate divitias. exinde ergo exiens Riciarius rex Suavorum nititur totas Spanias 

231 occupare. cui Theodoridus cognatus suus, ut erat moderatus, legatos mittens, pacifice 
dixit, ut non solum recederet a finibus alienis, verum etiam nec temptare presu- 25 
meret, odium sibi tali ambitione adquirens. ille vero animo pretumido ait: ^si hic 
^murmuras et me venire causaris, Tolosam, ubi tu sedes. veniam; ibi, si vales, re- 



H P V L A {defieit in 17 cre folio exeiso) B X {Y Z). PcmIus ii, 2 (1 ab Dacia et Pannoiiia). 

1 facies L emlneret OB ab dada] OBXYj a dacia HPVA, audacia L pannia 

in] cnm L 2 insedebant 3 torismud A, thorismund OBXY anisigothorum XY snb- 

dilitate P 4 persentiens OB nelocitate] subtilitate OB aduenit] uenit A supernenientes 

L 5 consortoqne O G campis catalaunicis AB ab] a L re«««ait (remouit V^) V 

fagatumque 7 fngire] HPVLO^ fugere ABXY compluit V, conpnlitur et mult. uict. 

dom. om. L 8 et quod] quam XYZ a uesegothis] nesegothis V, a uesogothis L, ab uesegothis B, 

aduerse gothis 9 geminatam OJB^, germinatam B* sustenuit] HPO, sustinuit VLABXY in- 

gloriusque OBXY recessit] AOBXY^ secessit HPVL torismnd A, thorismund BXY, thorimnnd O 

10 cateruuis V, cataeruis tolosam AB^ t(h)olo8um XY 11 sanguine 12 ab ascalc suo] 

PLOj ab ascale suo JET, ab ascaleruo B, ab scalc suo V, ab ascalo suo i4, ab ascalcla suo X, ab asoalda suo 7, ab 
aschacla suo Z clienti] HPV^ cliente LAOBXY inimico] HPVLA, inimicos OBX, inimicitias YZ 

arma substacta O, armis subtractis BXY tamen] tantum XYZ 13 quam] quod scabillam] 

HPOX, scabeUum VLABY sanguini 0« extitit] HLAOXY, extetit P*K, exstetit P«, exstitit B 

insidientes O 15 descessum O theodoridus L, theodoritus OB eius om. XY uuisigotho- 

rum XYZ, om. A regnum A 16 riciarum OB^ riacirium A^ suouorum 0, soeuorum A 

inimicum] inimicum suum B^ etenim] item OB 17 theodoridi L, theodoriti OB hispaniam 

ABXY crededit P 18 subreptioni incomposito initio A 19 ante B gallecia A lu- 

sitania AXY^ lisitania L quae] qui A hispaniae VLABXY 20 occani B austrogonlam 

BXYy austronia HPVj anstroniam Ay autronia L promunctario A 21 sacro XYZ monumen- 

tum] sepulcrum A 22 lusitaniam BXY, lisitaniam L fl. tag. (tagou L)] tag. H. A 23 rica- 

riuB A* saeuorum A totas hispanias AXYZ, totam hispaniam VLB 24 theoderidas VXY^ 

theodoritus B, theodericus L,' theod A 25 discederet A 26 adquirens] perquirens L hic] 

hinc XYZ 27 t(h)olosum XYZ 



Digitized by 



Google 



GETICA. 117 

*8i8te'. his auditis aegre tulit Theodoridus compacatusque cum citeris gentibus arma XLIV 
movit in Suavos, Burgundzonum quoque Gnudiuchum et Hilpericum reges auxiliarios 
habens sibique devotos. ventum est ad certamen iuxta flumen^bium, qui inter 232 ^4'/'^^' 
Asturicam Hiberiamque pretermeat, consertoque proelio Theoderidus cum Vesegothis, 
5 qui ex iusta parte pugnabat, victor efficitur, Suavorum gente pene cuncta usque ad 
intemicione prostemens. quomm rex Riciarius relicta infesta hoste fugiens in nave 
conscendit adversaque procella Tyrreni hoste repercussus Vesegotharum est manibus 
redditus. miserabilis non diflFert mortem, cum elementa mutaverit. Theoderidus vero 233 
victor existens subactis pepercit nec ultra certamine saevire permisit, preponens Suavis, 

10 quos subegerat, clientem proprium nomine Agrivulfum. qui in brevi animu praevari- 
catione Suavorum suasionibus commutans neglexit imperata conplere, potius tyrranica 
elatione superbiens credensque se ea virtute provinciam obtinere, qua dudum cum 
domino suo ea snbigisset. vir si quidem erat Varaorum stirpe genitus, longe a Go- 
thici sanguinis nobilitate seiunctus, idcirco nec libertatem studens nec patrono fidem 

15 reservans. quo conperto Theodoridus mox contra eum, qui eum de regno pervaso 234 
deicerent, destinavit. qui venientes sine mora in primo eum certamine superantes 
congmam factomm eius ab eo exigemnt ultionem. captus namque et suomm solacio 
destitutus capite plectitur, sensitque tandem iratum, qui propitium dominum crediderat 
contemnendum. tunc Suavi rectoris sui interitum contuentes locorum sacerdotes ad 

20 Theoderidum supplices direxemnt. quos ille pontificali reverentia suscipiens non solum 
inpunitatem Suavomm indulsit, sed ut sibi de suo genere principem constituerent, 
flexus pietate concessit. quod et factum est, et Rimismundum sibi Suavi regulum 



H P V L A {ineipit 4 consertoque) B X {7 Z). 

1 aegre lulit] B, hec rettulit HP^ haec retulit VAXYZ, hec retulit L theoderidua VAXY. theo- 

doritus B compagatusque J7, cumpacatusque A citeris] HP^ ceteris rel, 2 sueuos LA 

burgudzonum X, bungundionum B', burgundionum AB^ gnudiuchum] HPVLXYZ, gnudiacum B, gnanc- 

diuchium A hihperichum L 3 fluuium B ulbinm] HPVL^AXYZ, u*bium L", urbium B 

qui] quod A 4 astoricam L, asturiam A consortoque O^, conserto A theodoridus Z, 

theodoritus OB 5 iuxta VAY pngnabant A suauorum] sueuorum A, snornm L gente 

p. cuncta] HPVLj gentem hie, pene cnnctam post internecionem eolloeat A, gentes p. cunctas OB, gentem 
pene 7, gentem pene totam XZ ad om. L 6 internicione] HP, internitione F, internitionem 

LOBY, internetionem X, internecionem A riciarius om. A relicto AXYZ infesta hoste] 

HPL, hoste infesta V, infesta hostem 0, infesto hoste AXYZ, infecta uictoria hostem B in om. A 

naue] HPVL, nauem AOXY, nauim B 7 que om, tyrreni] Durii Clossius hoste] 

HPVLAXYZ, hostiis O, ostii B reperculsus B uuisigothorum XYZ man. est A 8 mi- 

rabiles non differens O, miserabilem non difTerens B cnm] dum A elementa muta mutauerit 

XYZ theodoridus Z, theodoritus B, theodoritos O uero om. A 9 certamina XY, ceruamina O, 

circi omnia B preponens] ponens XYZ sueuis A 10 snbiecerat OB propr. nom. om. 

OB aclinlfum OB, athliuulfum XY, athinulfum Z animu] HPVL, annu 0, animum ABXY 

prenationem L, prenaricatores O, praeuaricator ex B 11 sueuorum A suasinibus L neglesit 

P tyrranica {sio HP) elatione snperbiens (superuiens PV)] tirannide (tyrannidem B) superueniens OB 

12 prouincia] pronuntia O optenere qua] quia L, quam A 13 ea] eam AOBXY 

snbigisset] HPV^ subegisset LAXYZ, snbtecisset OB uir] ut OB uuarnomm OB, narmorum 

XYZ gothice sanguis O 14 libertetem P, libertati AB 15 reseruans] seruans AOB 

theoderidus VXY, theodoritus OB peruasum L 16 deiecerant L 17 congua L*, con- 

gma L* eo] e exigernnt] HPV, exierunt L, exegerunt AOBX^Y, exigerent X^ nltio- 

nem] uindictam A salatio O 18 complectitur X quie om. AOB 19 sueui A 

rectori O 20 theoderidu V, theodoridum Z, theodoritum OB direxerit O^, dixerunt V 21 po9t 

inpunitatem littera erasa H suauoram] sueuomm ^4, suomm L ut] et ut AOB, ut et XY 

constituerint O, constituemnt A 22 flexu V remismundum OB, remissundum TZ, remissum 

dum X sueui A 



Digitized by 



Google 



118 lORDANIS 

XLIV ordinaverunt. his peractis paceque cuncta munitis, tertio decimo regni sui anno Theo- 
deridus occubuit. 
XLV 235 Cui frater Eurichus praecupida festinatione succedens sceva suspicione pulsatns 

est. nam dum haec circa Vesegotharum gente et alia nonnulla geruntur, Valentini- 
anus imperator dolo Maximi occisus est et ipse Maximus tyrrannico more regnum s 
invasit. quod audiens Gyzericus rex Vandalorum ab Africa armata classe in Italiam 
venit Romaeque ingressus cuncta devastat. Maximus vero fugiens a quodam Vrso, 

236 milite Romano, interemptus est^). post quem iussu Marciani imperatoris Orientalis 
Maiurianus Occidentale suscepit imperium gubemandum. sed et ipse non diu regnans, 
dum contra Alanos, qui Gallias infestabant, movisset procinctum, Dertona iuxta flu- lo 

V ^ vium Hyi*a cognomento occiditur. cuius locum Severus invasit^), qni tertio anno im- 

' ' '^ perii sui Romae obiit. quod ceraens Leo imperator, qui in Orientali regno Marciano 

successerat, Anthemium patricium suum ordinans Romae principem distinavit ^) . qui 

veniens ilico Recimerem generum suum contra Alanos direxit, virum egregium et pene 

tunc in Italia ad exercitum singularem. qui et multitudine Alanorum et regem eorum i* 

237 Beorgum in primo statim certamine superatos intemicioni prostravit. Euricus ergo, 
Vesegotharum rex, crebram mutationem Romanorum principum ceraens Gallias suo iure 
nisus est occupare. quod conperiens Anthemius imperator Brittonum solacia postulavit. 
quoram rex Riotimus cum duodecim milia veniens in Beturigas civitate Oceano e na- 



HPVLAOBX[YZ). Rav. i, 19 p. 218 ad v. 11 : per Pannonias transeunt plurima flumlna, In- 
ter cetera . . . Ira. Patdus h. R. 16, 1 (10 iuxta flnviam et Ib qui — 16 prostravit}. Frtculfus 2, 5, 17 
(13 qui — 16 prostravit). 

1 pacemque cunctis ABXY monitis LO theodoridus Z, theodericus LA^ theodoritus 

OB 3 euricus OB, eurchus A^ eurichius X** praecupida] percupida B, cupida suscendens 

sceua] HPVLAOy seua BXY 4 uisigothorum XYZ, gothorum A gente] fi, gentem rel, 

ualentianus O 5 maximi» L, maximis B* est om. tyrrannico] HP, ty(ven)rannico rel. 

6 gyzericus] HPVYZ^ gizericus LAOBX uuandororum L** armata] arma O italia O 

7 romamque AOBXY cuncta om. OB orso Ofi, urso nomine A 8 quem] quam O orien- 
talis] occidentis A 9 maiurianus] HPVL^ maiorianus AOB, maurianus XYZ gub. om. A et 
om. L regnas 10 dum] iam O alonos O^ monuisset L, mouisse O dertona] 
HPVL, detorna A, idergonia O, idergona B, desetona XYZ 11 hyra] HPVL, hlra AXY, ira OB Rao., 
Hiriam Patdut cognomento om. HPVLA occidit seuerus] reuersus XZ^ om. in hiatu Y 
12 obiit] occubuit O 13 suum om. A romae om. L distenauit P, ordinauit OB 14 ue- 
nient O recimerem] HPV Frec, ricimerem LAOB^ regimerem XYZ generem O albanos L 
dixit V uerum O gregium P pene] pe L 15 tunc om. A italiam exer- 
citium LO^F qui et] qui -B, om. multltudine] HPV, multitudinem LAOBXY 16 beor- 
gum] HPVLAXY Frec, beurgum OB superatus 0, superans A internicioni] H, intemecioni PK, 
internitioni LOB, internetione X^ internione 7, ad internecionem A euricus] theodoridus Frec. Me et 
deincepa ergo] uero B 17 uuisigothorum XY crebra mutatione 0, crebam mutationem B 
18 compesoens A imp.] HPVLAXY Frec, imp. protinus OB sol. britonum OB postulauit 
om. A 19 rioti**»mu8 P*, riothimus OB, riutimud A: Rotimus Frec. milibus AOB^XY be- 
turicas HPVL, bituricas A, ueturgas OB, ueturiga XYZ ciuitate] HPVLXY, ciuiutem AOB 



1) cf. MarceUinua ad a. 455: Valentinianus princepa dolo Maximi patricii .... truncatus est. IdeDQ 
Maximus invaait Imperium tertioque tyrannidis snae mense membratim Romae a Romanis discerptus est. 
Oensericus rex Wandalorum . . . . ex Africa Romam ingressus est eaque urbe rebus omnibus spoliata eei. 

2) ef. MarcellinuB ad a. 461 : Maiorianus Caesar apud Dertonam iaxta fluYium qui Hira didtur inter- 
emptUB est: locum eius Severus invasit. cf. Roman. c 335, ubi ut m aequentibus auetor ex Oeticis hauiUy 
sed alia aliunde adaumpait. 

3) cf. MareeUinua ad a. 467 : Leo imperator Anthemium patricium Romam misit Imperatoremque con- 
stituit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 119 

vibus egresso susceptus est. ad quos rex Vesegotharum Eurichus innumerum duc- XLV 238 
tans advenit exercitum diuque pugnans Riutimum Brittonum rege^ antequam Romani 
in eius societate coniungerentur , effugayit. qui amplam partem exercitus amissam 
cum quibus potuit fugiens ad Burgundzonum gentem vicinam Romanisque in eo tem- 
5 pore foederatam advenit. Eurichus vero rex Vesegotharum Arevemam Galliae civi- 
tatem occupavit Anthemio principe iam defuncto: qui cum Ricemere genero suo in- 239 
testino bello saeviens Romam trivisset, ipseque a genero peremptus regnum reliquid 
Olybrio ^) . quo tempore in Constantinopolim Aspar primus patriciorum et Gothorum 
genere clarus cum Ardabure et Patriciolo filiis, illo quidem olim patiicio, hoc autem 

10 Caesare generoque Leonis principis appellato, spadonum ensibus in palatio vulneratus 
interiit^). et necdum Olybrio octavo mense in regno ingresso obeunte^) Glycerius apud 
Ravennam plus presumptione quam electione Caesar eflfectus^). quem anno vix ex- 
pleto Nepus Marcellini quondam patricii sororis filius a regno deiciens in Porto Ro- 
mano episcopum ordinavit^). tantas varietates mutationesque Eurichus cemens, ut 240 

15 diximus superius, Areveraam occupans civitatem, ubi tunc Romanorum dux praeerat 
Ecdicius nobilissimus senator et dudum Aviti imperatoris, qui ad paucos dies regnum 
invaserat, filius (nam hic ante Olybrium paucos dies tenens imperium ultro secessit 
Placentia, ibique episcopus est ordinatus) . huius ergo filius Ecdicius, diu certans cum 
Vesegothis nec valens antestare, relicta patria maximeque urbem Arevemate hosti, ad 



H P V L A B XiY Z). FrectUfus 2, 5, 17 [a 5 Euricbus). 

1 egressio P, egressus OBY, egrediens A uaisigothoriim XYZ, om. A 2 eiercitu O rio- 

thioium OB, riotimum XYy riutimud HPVLA, Rottimum Frec. brittonum om. A rege] HPV, re- 

gem LAOBXY 3 societatem XY effuganit] effucauit P, fugauit XY, superauit B, om. ampla 

parte ABXY amissa AOBXY, admissa Z 4 burgundzonum] HPVLXYZ, burgundionum AOBFrtc. 

que om. OB 5 uuisigotborum XYZ^ om. A areuernam] HPVLOXZ , aruernam ABY Frec. 

galliam O ciu.] urbem A occupauit] B, om. rel. : cf. v. 15 6 antemio principem O 

ricemere] A, recimere 0, ricimere B, ritemere HPV Frec^ ricimero L, regemere Z, re^mere F, regemerem 
X genere HB suo om. 7 romam] romaniam OB triuesset interemptus A 

legnum om. O reliquid] HPVLOB, reliquit rel. 8 olibro constantinopolim] HPVLAO^ -1 

BXY primus primus L et g. genere] PVLOBXY Frec, ex g. genera H, ex g. genere A 9 pa- 

tritio O^, patritiolo O^ autem] enim XYZ 10 cessare O^ appellatuspadonum sibus 

11 necdum . . . obeunte] nocte OB in regnum XY, regnum A glizerius A 12 quam^ quem 

X electionem effectus] eff. est AOB 13 nepus] HPVLOXY^ ne^os AB marcilini 

qaondam] quidem OB porto] HPVL, parto 0, portu ABXY 14 ordinauit] add. et ipse regnum 

obtinuit Frec 15 superius om. A areuernam] HPVLOXY^Zy aruernam ABY^ occupans] rel. 

et Free.j occupat OB ciu.] urbem A 16 ecdicius] HPV Frec, aecdicius A, et dlcius LXYZ, et 

decius O, decius B dudum collocari debuit ante imperatoris abitl O 17 ante] ante boc O 

paucis diebus A secessit] recessit OBXY 18 placentia] HPVL^ placentiam AOBXY ibique] 

ubi et A ep. (episcopus om. LO) est] est ep. XY ecdicius] becdicius F, et dicius XYZ^ et de- 

cius O, decius B, om. A 19 antestare] resistere A maximaque OXYZ urbem] PVL, urbe 

AOBXY, om. H areuernate] 0, aruernate B, aruema A, preuernace XYZy praeuematem HPV, preuer- 

natem L: Oothi capta civitate Arvernomm Narbonam etiam invadunt Frec. - hosti] hostem L, om. O 

1) cf. Mareellinus ad a. 472: yiii id. Nov. Antbemius imp. Romae a Ricimere genero suo occiditur. 
loco eius Olybrius substitutus. 

2} cf. Marcellinus ad a. 471 : Aspar primus patriciorum cum Ardabure et Patriciolo flliis, illo quidem 
olim patricio, hoc autem Caesare generoqne Leonis prineipis appeUato, Arrianus cum Arriana prole spadonum 
ensibus in palatio vulneratus interiit. lordanci in Romanis c. 336 pendet ex Qeticis. 

3) cf. Marcellinus ad a. 472 post supra relata not. 1 : septimo mense imperii sui vita defunctus est. 

4) cf. Marcellinus ad a. 473: Olycerins apud Ravennam plus praetomptione quam electione Gaesar fa- 
ctut est. 

5) cf. MarcelUnus ad a. 474: Olycerius . . . a Nepote Marcellini quondam patricii sororis fllio imperio 
expulsus in Portu urbis Romae ex Gaesare episcopus ordinatns est. cf. Roman. c. 338. 



Digitized by 



Google 



120 lORDANIS 

XLV 241 tutiora se loca coUegit. quod audiens Nepus imperator praeeepit Ecdicium relictis 
Galliis ad se venire loco eius Orestem mag. mil. ordinatum. qui Orestes suscepto 
exercitu et contra hostes egrediens a Roma Ravenna pervenit ibique remoratus Augu- 
Btulum fiHum Buum imperatorem effecit ^) . quo conperto Nepus fugit Dalmatias ibique 
defecit privatus a regno, ubi iam Glycerius dudum imperator episcopatum Salonitanum s 
habebat. 

XLVI 242 Augustulo vero a patre Oreste in Ravenna imperatore ordinato non multum post 

Odoacer T orcilingorum rex habens secum Sciros, Herulos diversarumque gentium 
auxiliarios Italiam occupavit et Orestem interfectum Augustulum filium eius de regno 
243 pulsum in Lucullano Campaniae castello exilii poena damnavit^j. sic quoque Hesperium lo 
Romanae gentis imperium, quod septingentesimo nono urbis conditae anno primus Au- 
gustorum Octavianus Augustus tenere coepit. cum hoc Augustulo periit anno decesso- 
rum prodecessorumue regni quingentesimo vicesimo secundo, Gothorum dehinc regibus 
Romam Italiamque tenentibus ^) . interea Odoacer rex gentium omnem Italiam subiu- 
gatam, ut terrorem suum Romanis iniceret, mox initio regni sui Bracilam comitem apud is 
Ravennam occidit*) regnoque suo confortato pene per tredecem annos usque ad Theo- 
dorici praesentiam, de quo in subsequentibus dicturi sumus, obtenuit. 

XLVn244 Interim tamen ad eum ordinem, unde digressi sumus, redeamus, et quomodo 
Euricus rex Vesegotharum Romani regni vacillationem cernens Arelatum et Massiliam 
propriae subdidit dicioni. Gyzericus etenim Vandalorum rex suis eum muneribus ad 20 



HPVLAOBX{YZ). Paultu h. R. 15, 8 [S Odoacer — 9 occupavit; 10 bic — 14 tenentibus). 
Frtculfus l. c. (ad 13 secundo). 

1 se loca] se loco O*, loca se XT, se A coUigit XYZ nepos AB praecipit XYZ 

ecdicium] aecdicium A, lcdicium P**, et dicium XYZ^ decio B^ detio 2 gallis LX uenire] uere 

V, ueniere L loco eius om. OB oreste 05, oroste A raag mil] HPVL^ magistro milito O, 

magistro militum AB, magnum uel XYZ ordinato AOB orestis O, om. A 3 exercito 

et om. XYZ hostes egr.] LXY^ hos egr. HPVA^ hostes ingrediens OB rauenna] //PV, rauennam 

LAOBXY peruenit] uenit XYZ aguitulum O 4 efflcit OBXY, fecit A quo conperto] 

HPVLABXY, quod concepto nepos AB fuit O 5 deflcit dudum om. OB epi- 

scopatum] PVLAOBXY Frec.j episcopum H salonitanum] salotantum 0, salutatum B 7 agustolum 

0, augustulus A* a patre] p<trem O oroste A rauenna] reuestne L imperatore om. A 

multo LAXYZ 8 odouacer AOB turciligorum OB : Torcilangorum rex Frec. scyros OB 

erulos AX, erolos F diuersarumque] sarumque 9 orestem interfectum] HPVL Frcc.y oreste 

(oroste A) interfecto AOBXY agustulum fll. eius de om. A 10 luculano OB, lucano XYZ 

casteUa P dampnauit HL hisperlum 11 romae P quod om. XY septingentis- 

simo P, septingensimo O anno u. c. A 13 prodecessorumue (-uae HP)] HPVLABX Frec, praede- 

cessorumue OY quingentissimo uigissimo O dehinc] redehinc P* 14 italiam romam- 

que A adoacer P, odoacar O, odouacer AB omni italiam (italia AB^) subiugata AB, omnem ita- 

liam adeo subiugault XY 15 iniceret] Closaius, indiceret HPVLAOXY, indlcaret B initiore regni 

r, in initio r, XY bracilam] HPV^LAXY, bracU*m Fi, brachUam OB 16 suo om. A con- 

fortatoque O tredecem a.] P, tredecim a. VLA^ trecem a. H, xUii a. O, quatuordecim a. B, annos 

tredecim XYZ theoderici VLAOXY 17 obtenuit] HPVLO, obtinuit ABXY 18 digressimus V 

8olu9 19 uuisigothorum XY regno om. B* uaUacitione O cemes L arelatu X 

20 subdedit PO gyzericus] HVBXYZ, gizericus PLAO etenim] enim A uuandolorum L 



1) cf. MarceUinuB ad a. 475: Nepote Orestes protinus effugato Augustulum flUum suum in imperium 
coUocavit. in Romani» c. 344 auctor non ex Oeticis pendetj sed ex ipsis chronicis. 

2) cf. Marcellinus ad a. 476 : Odovacer rex Gothorum Romam obtinuit. Orestem Odovacer iUco trucidavit. 
Augustulum fllium Orestis Odovacer in LucuUano Campaniae castello exilii poena damnavit. cf. Romana c. 344. 

3) haec redeunt apud Marcellinum ad a. 476 ad verbum : Hesperium decessorum regni Ro- 

mam tenentibus. cf. Romana c. 345. 

4) cf. Marcellinus ad a. 477 : Bracilam comitem Odovacer rex apud Ravennam occidit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 121 

ista committenda inlicuit, quatenus ipse Leonis vel Zenonis insidias, quas contra eum XLVII 
direxerant, praecaveret, egitque, ut Orientalem imperium Ostrogothas, Hesperium Vese- 
gothae vastarent, ut in utramque rem publicam hostibus decementibus ipse in Africa 
quietus regnaret. quod Eurichus grato suscipiens animo, totas Spanias Galliasque sibi 

5 iam iure proprio tenens, simul quoque et Burgunzones subegit Arelatoque degens nono 
decimo anno regni sui vita privatus est. huic successit proprius filius Alarichus, qui 245 
nonus in numero ab illo Alarico magno regnum adeptus est Vesegotharum. nam pari 
tenore , ut de Augustis superius ^) diximus , et in Alaricis provenisse cognoscitur , et 
in eos saepe regna deficiunt, a quorum nominibus inchoarunt. quod nos interim prae- 

10 termisso sic ut promisimus omnem Gothorum texamus originem. 

XT VTTT 

Et quia, dum utrique gentes, tam Ostrogothae quam etiam Vesegothae, in uno ^Ti 
essent, ut valui , maiorum sequens dicta revolvi divisosque Vesegothas ab Ostrogothis 
ad liquidum sum prosecutus, necesse nobis est iterum ad antiquas eorum Scythicas 
sedes redire et Ostro^otharu nLgenealogia a ctusqu j pari tenore exponere. quos constat 

15 morte Hermananci regis sui, decessione a Vesegothis divisos, Hunnorum subditos dicioni, 
in eadem patria remorasse, Vinithario tamen Amalo principatus sui insignia retinente. 
qui avi Vultulfi virtute imitatus, quamvis Hermanarici felicitate inferior, tamen aegre 247 
ferens Hunnorum imperio subiacere, paululum se subtrahens ab illis suaque dum niti- 
tur ostendere virtute, in Antorum fines mo\it procinctum, eosque dum adgreditur prima 

20 congressione superatus, deinde fortiter egit regemque eorum Boz nomine cum filiis suis 
et Lxx primatibus in exemplum terroris adfixit, ut dediticiis metum cadavera penden- 
tium geminarent. sed dum tali libertate vix anni spatio imperasset, non est passus 248 
Balamber, rex Hunnorum, sed ascito ad se Gesimundo, Hunnimundi magni filio, qui 



H P V L A B X [Y Z), 



1 inlicnit] inuenit XYZ leonis] uel leonis A 2 orientalem] HPVL, orientale AOBXY 

ostrogotbae BXY, ostrogoth A et aic passim uesogothas L 3 nastarint O ut] et A 

utrumque rem publicam X, utnimque re pupiica 0, utraque re publica AB discernentibus O, decertan- 

tibus A 4 eurichus] HPVLXYZ, euricus AOB hispanias VLABXY sibi] suo A 5 bur- 

gunzones] HPL^ burgundzones VXYZ^ burgundiones AOB areratoque O dec. nono r. s. anno A 

6 alarichus] HPVLj alaricus AOBXY 7 nonus] nonos O^, nouus L alaricum O ademptus L. 

perademptus O uuisigothorum XYZ 8 augustis] augusti O, augustulo B et in al.] et al. A 

9 eis ABXY inchoarunt] LAYZj incboauerunt ^, inchorunt /fPr, inchoant OB quo AB int. 

nos OB 10 orig.] ordinem L 11 utrique gentes] H, utr(a)eque gentes PVLABXY^ utriusque gen- 

tis ostrogothe L etiam om. A unum XYZ 12 reuoluit L uesogothas L 

ab] ad O 13 aliquidum V suum O persecutus A nobis est] est nobis L 

scithias B** 14 genealogia] HPVLj genealogiam AOBXY 15 mortem L ermanarici OBXZ 

hunorum H 16 remorasse] remarasse P, remansisse A nuinithario LBXY^ uinitario AO re- 

tenente O 17 aui uultulfl] B eum p. 77, 3, auiltulfl O, aui uituulfl HPVL, auitaulfl XYZ, atauulfl A 

uirtute] HPVLO^ uirtutem ABXY ermanarici OBXZ infelior O aegre (agre L) ferens] 

HPVLAj haec referens XYZ^ baec moleste referens OB 18 imperiis XY sese L, om. O sub- 

trahebat B ab illis om. XYZ suaque dum] HPVO^ sua quaedam L, suamque dum ABXY 

nitititur A 19 ostendere] HVAY, hostendere P, ostentare OBX, ostenditur L uirtute] HPV, uir- 

tutem LAOBXY antorum] HPVLXYZ, atorum A, anUrum OB 20 superatur B boz n.] box 

n. OB^ booz n. A, nomine boz XY suis om. A 21 exemplo OB adflixit O. afflixit A 

dedicitiis O, deditiis L, diticiis B, delitiis XZ, dedecus A, reliquis Y metum] metu O, meror L 

cauera 22 geminarint O, germinarent B^Y libertatem anno O spatium Z 

imperassit O 23 belamber L, balaber A ascito] accersito XYZ gisemundo L, gisimundo 

OB hunnimundi] HPj hunimundi VLAOBY, unimundi XZ 



1) c. 46, 243. 

IORDANF.8. 



Digitized by 



Google 



122 lORDANIS 

XLVIII iuramenti sui et fidei memor eum ampla parte Gothorum Hunnorum imperio subiace- 
bat , renovatoque cum eo foedere super Vinitharium duxit exercitum ; diuque certati 
primo et secundo certamine Vinitharius vincit. nec valet aliquis commemorare, quanta 

249 strage de Hunnorum Venetharius fecit exercitu. tertio vero proelio subreptionis auxilio 
ad fluvium nomine Erac, dum utrique ad se venissent, Balamber sagitta missa caput s 
Venetharii saucians interemit neptemque eius Vadamercam sibi in coniugio copulans 
iam omnem in pace Gothorum populum subactum possedit, ita tamen, ut genti Gotho- 

250 rum seropemm proprius regulus, quaravis Hunnorum consilio, imperaret. et mox de- 
functo Venethario rexit eos Hunimundus, filius quondam regis potentissimi Hermana- 
rici, acer in bello totoque corpore pulchritudine pollens^), qui post haec contra Sua- lo 
vorum gente feliciter dimicavit. eoque defuncto successit Thorismud filius eius flore 
iuventutis ornatus ^l , qui secundo principatus sui anno contra Gepidas movit exercitum 

251 magnaque de illis potitus victoria casu equi dicitur interemptus. quo defuncto sic euni 
luxerunt Ostrogothae, ut quadraginta per annos in eius locum rex alius non succederet, 
quatenus et illius memoriae semperum haberent in ore et tempus aecederet, quo Va- is 
lamer habitum repararet virilem, qui erat ex consubrino eius genitus Vandalario; 
quia filius eius, ut superius dixiraus^), Beremud iam contempta Ostrogotharura gente 
propter Hunnorum dominio ad partes Hesperias Vesegotharum fuisset gente secutus, 
de quo et ortus est Vetericus. Veterici quoque filius natus est Eutharicus, qui, iunctus 
Amalasuenthae filiae Theodorici, item Amalorum stirpe iam divisa coniunxit et genuit 20 



H p V L A B X[Y Z), 

1 sue 0, suae B goth. parte A subiaceiido A 2 eo om. uuinitharium LBZy 

uioitarium AF, unitharium X, enitharium O certantibus B, certando A 3 uuinitharius LOBX, 

uinitarius AY uicit L aliquis] quisquam A, om. V*^ quanta/ strage] HPVLO^ quantam stra- 

%Qm ABXY 4 unnorum V uenetharius] HPVL^ uenitharius Z, uuinitharius OBXy uinitarius AY 

exercitu* V uero om. A^ surrectionis A 5 nomen A erac] OB, era XY, erae HPVL^ 

aere A: 6 Epai ^xni 6 ^aai; Consiantinus Porphyrogenn. de adm. imp. c. 45 uterque OB ue- 

nissent] uenientes A balamber] ABY, balamer HPVXZ^ belamber L, balambyr O 6 uenetharii] 

HPVL, uuinitharii OBX, uinitarii AY int.] eum int. A eius om. A uadamercam] HPVLA, 

uualadamarcam OB, ualdamaricam XY compulans B 7 ita] interea OB tamem ntj 

dum B 8 semperum] HPV^ semper unus OBXYj semper LA -et om. B 9 uenethario] 

HPVLZ^ uuinithario OBX, uinitario AY hunnimundus V, hnnimundimundus O, unimundus XZ 

ermanarici BZ , hemanarici P, ermenarici 10 bellio L totique corporis O, totiusque cor- 

poris B, totaque corporis XY quia O suauorum gente (HPV, gentem LOBXY)] sueuos A 

11 torismud A, thorismnnd OBXY, horismud HPVL 12 sui princ. A 13 potius K, pociusO 

interemptus] interisse XY 14 in eius locum (loco OB) rex alius] rex al. in ei. loc. A suc- 

cederunt O 15 memoriam AO^B semperum] HPV, semper uim L, superum X, semper eum 

FZ, semper AOB accideret B, acciderint uualamer L, uualamir OB, ualamir X, ualemir A, 

uelamir Y 16 habitum] XY, abitum A, ambitum OB, obitum HPVL uirilem om. XYZ con- 

subrino] HPV, consohrino LAOBXY auandalarico X, uandiliario Y 17 superius] iam A be- 

rimud LO, berimund BXYZ^ berismut A hostrogotharum A, ostrogothorum X 18 dominium 

LABXY ad om. B uuisigothorum XY fuisset] fuisse O gente] HPVL, gentem AXY, 

om. OB 19 uet. ortos est L uedericus uederici O, uedericus uederico B, uetericus ueterico XYZ, 

uetericus cui A natus est fll. A euthericus O, eotharicus X, ectharicus Z, atharicus y, eutericus 

A iuctus 20 amalaesuenthe 0, amalesuenthae X, amalasuentae A theodoric-] HP, 

theoderic- VLAOBXY plerumque amalorum] amalo stirpem iam diuisam ABXY 



1) ef. CaasiodoriuB supra p. 76: enituit Vnimundus forma. 

2) cf. Cassiodorius supra p. 76: enituit Thorismut castitate. 

3) c. 33, 174. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 123 

Athalaiicum et Mathesuentam. sed quia Athalaricus in annis puerilibus defunctus est, XLVllI 
Mathesuenta Constantinopolim allata de secundo viro, id est Germano fratruele lusti- 
niani imperatoris, genuit postumum filium, quem nominavit Germanum. 

Sed nobis, ut ordo, quem coepimus, decurrat, ad Vandalarii sobulem, quae trino 252 
5 flore pululabat, redeundum est. hic enim Vandalarius, fratruelis Hennanarici et supra 
scripti Thorismudi consubrinus, tribus editis liberis in gente Amala gloriatus est, id 
est Valamir Thiudimir Vidimir. ex quibus per successione parentum Valamir in regno 
conscendit adhuc Hunnis eos inter alias gentes generaliter optinentibus. eratque tunc 253 
in tribus his germanis contemplatio grata, quando mirabilis Thiudimer pro fratris Va- 

10 lamir militabat imperio, Valamir vero pro altero iubebat ornando*) , Vidimer servire 
fratribus aestimabat. sic eis mutua aflFectione se tuentibus nulli paenitus deerat reg- 
num, quod utrique in sua pace tenebant. ita tamen, ut saepe dictum est, imperabant, 
ut ipsi Attilae Hunnorum regis imperio deservirent : quibus nec contra parentes Vese- 
gothas licuisset recusare certamen , sed necessitas domini , etiam parricidium si iubet, 

15 implendum est. nee aliter ab Hunnorum dominio divelli potuit gens aliqua Scythica, 
nisi optata cunctis nationibus in commune et Romanis mors Attilae proveniret, quae 
tam fuit vilis, ut vita mirabilis. 

Qui, ut Priscus istoricus refert, exitus sui tempore puellam Udico nomine decoram XLEK 254 
valde sibi in niatrimonio post innumerabiles uxores, ut mos erat gentis illius, socians 

20 eiusque in nuptiis hilaritate nimia resolutus, vino somnoque gravatus resupinus iaceret, 
redundans sanguis, qui ei solite de naribus effluebat, dum consuetis meatibus impe- 
ditur, itinere ferali faucibus illapsus extinxit. ita glorioso per bella regi temulentia 
pudendos exitos dedit. sequenti vero luce cum magna pars diei fuisset exempta, mi- 
nistri regii triste aliquid suspicantes post clamores maximos fores efi^ringunt inveniunt- 



H P V L A B X{Y Z). Paulu3 h. R. 14, 13 {a 18 Qui). 

1 athlaricnin XYZy atalaricum A mathesuentam] AOB, mathesuendam i/, maathesuentham PV, 

mathe^uentham XY, maathesuentam L athlaricus XYZ, atharicus O, atalaricus A 2 maathesuenta 

HPVLAB, mathesuentha X, mathaeuentha 7, mathesuentam allata] inlata B, inlatam uiro 

om. OR gerraono L 3 postumium L, postulum 4 cepimus A, cupimus OB uuan- 

dalarii LOX, uuadalarii R, uandyliarii Y sobulem] HPV, soholem LAOBXY 5 pululahat] HPV, 

pollulabat O, pullulabat rel. hic] hin V etenim ORXY, igitur A uuandalarius X, uuadala- 

ricus R, uaudiliarius Y ermanarici LORZ et om. OR superscripti OR 6 thorismundi 

LAORXY 7 uualamir LR uterque fere semper, ualemir A plerumque {raro ualamir) theodemir OR, 

theudimir XYZ, teodemir A uuidimir LOR, uidemir A aemper, uindimir Y successione] HPV, 

suocessionem LAORXY ualamir om. O regnum LAOR, regno (regni YZ) successione XYZ 

8 hunni tunc] nuno R 9 his tribus L theodimur A', theudimir YZ, theodemir AOR 

10 iubati.r nando O, iubet ornando R: fortasse acr. iuuabat ornando uuidimer L, uuidimir R, uidimir 

XZ, uindimir Y 11 aestimabatur A eis] eiis L, eius XZ se tuentibus] seruientibus A 

nulli paenitus om. XYZ 12 quod] quam XYZ pace sua A tenebat O saepe] eae P 

imperauit OR 13 ipse OR regi L imperio om. L deseruiret OR ne R ue- 

BOgotlias L, uuisigothos X 14 licuisset] licuit XY si paric. OR iubeat XY, iubent Z 

15 inplenda R domino O aliqua om. A 16 prouenerit O, peruenerit R 17 uilis fuit 

ORY 18 storicus PVL, historicus OBXY refret O exitus sui] XYZ, exitu sui VL, exitii 

Bui HP, dum exitii sui A, extinctionis sui (suae B) OR tempus R hildico VA, heldico XYZ : 

Ildicco Paulus 14 [15], 9 nomina 19 raatr.] matrimonium OR, matrimonlo copulauit L innu- 

meras L 20 helaritate PV, ellaritate O iaceret] iacebat OR 21 redundansque R efflue- 

bat] PVLAOXY, affluebat HR consuetis] in cons. A 22 illapsus ext.] XY, inlapsus (eum ins. R) 

eit. OB, elapsuB ext. HPVLA per om. O 23 pudendos exitus AXYZ, pudendus exitus 0, pu- 

dendum exitum R excepta R" 24 regii] regni O 



1) cf. Cassiodorius supra p. 76: enituit Vnalamer flde, Theudimer pietate. 

16* 



Digitized by 



Google 



124 lORDANIS 

XLIX que Attilae sine ullo vulnere necem sanguinis effusione peractam puellamque demisso 

255 vultu 8ub velamine lacrimantem. tunc, ut gentis illius moB est, crinium parte truncata 
informes facies cavis turpavere vulneribus, ut proeliator eximius non femineis lamen- 
tationibus et lacrimis, sed sanguine lugeretur virile. de quo id accessit mirabile, ut 
Marciano principi Orientis de tam feroci hoste sollicito in somnis divinitas adsistens s 
arcum Attilae in eadem nocte fractum ostenderet, quasi quod gens ipsa eo telo mul- 
tum praesumat. hoc Priscus istoricus vera se dicit adtestatione probare. nam in tan- 
tum mngnis iraperiis Attila terribilis habitus est, ut eius mortem in locum muneris 

256 superna regnantibus indicarent. cuius manes quibus a sua gente honoratae sunt, pauca 
de multis dicere non omittamus. in mediis si quidem campis et intra tenturia sirica lo 
cadavere conlocato spectaculum admirandum et sollemniter exhibetur. nam de tota 
gente Hunnorum lectissimi equites in eo loco, quo erat positus, in modum circensium 

257 cursibus ambientes, facta eius cantu funereo tali ordine referebant. ^ praecipuus Hun- 
^ norum rex Attila, patre genitus Mundzuco, fortissimarum gentium dominus, qui inau- 
'dita ante se potentia solus Scythica et Germanica regna possedit nec non utraque i5 
^Romani urbis imperia captis civitatibus terruit et, ne praedae reliqua subderentur, 

' placatus praecibus annuum vectigal accepit \) : cumque haec omnia proventu felicitatis 
•egerit, non vulnere hostiuin, non fraude suorum, sed gente incolume inter gaudia 
'laetus sine sensu doloris occubuit. quis ergo hunc cxitum putet, quem nullus aesti- 

258 *mat vindicandum?' postquam talibus lamentis est defletus, stravam super tumulum 20 
eius quam appellant ipsi ingenti commessatione concelebrant , et contraria invicem sibi 
copulantes luctu funereo mixto gaudio explicabant, noctuque secreto cadaver terra re- 
conditum copercula primum auro, secundum argento, tertium ferri rigore communiunt, 
significantes tali argumento potentissimo regi omnia convenisse : ferram , quod gentes 
edomuit, aurum et argentum , quod omatum rei publicae utriusque acceperit. addunt 25 



H PV LA O B X {YZ}, Paulus l. e. [ad 7 praesumat). 

] nllo om. OB uulnere] sanguine U^ effusionem L dimisso BX, dimissu 2 illi 

genti OBXYZ crimium P partem O 3 cauies O turpauere] POBX^ turpanerunt y, 

turbauere HVLA flmineis O, feraineneis B, om. L 4 uirile] HPVL, uirili AOBXY quo id] 

quod id O, quod P* 5 feroce OB 6 noctera PV multo O, multa BXY 7 praesume- 

bat A storicus PVL, bistoricus OXY 8 att. terribilis] terr. att. B, att. cerribiis habltus 

(abitus O) est] est habitus V 9 indicaret L quibus] q. modis B honorati sunt BX^ honorati 

sint A, honoratus est F 10 obmittamus L, mittamus O tenturla] HP, tentoria rtl, sirica] 

HPVL, serica AOBXY 11 BoUemniter] sollemne B^, solenne XZ y sollempne Y de om. L 

1 2 letissimi V, lictissimi 0, electissimi B quo erat positus] ubi p. e. A circinsium curribus 

1'6 tali ordine referebant om. L precipius O 14 mundzuco] HPVLA, mundzucco B, mandluco (vcl 

mandiuco) 0, mundzoco Y, munzoco AT, muzocco Z fortissimorum O 16 romani urbis] HPV^ ro- 

mani orbis AXYZ^ romanae urbis L, romane urbes O, urbis romanae B captis om. B reliquae A 

18 gerit OB gente] in gente H incolume] HPVOB, incolomae L, incolumi AXY 19 exitum 

putet] dicat exitum OB aestimet A* 20 str. s. t. eius om. OB 21 quem X \. com- 

missatione O, ingentem commessationem L concelebrant] caelebrant B eibi inu. A 22 luc- 

tum funereum LOBXY mixta gaudia A explicabant] OBXYy caelebrabant i/PVL, celebrabant A 

terra] et terra B", est terra B* 23 copercula] XYZ^ cuius fercula HPVLAOB secundum argentum 

tertium L, secundo argento tertio OBXY feri O rgore V" commoniunt 0, muniunt A 

24 talia argumenta XYZ regi] regni O omnia om. XYZ conuenire A quod] qno 

OBXY 25 quo XYZ puplice utrisque B^ adduntur O 



1) c/". Priscus fr. 3 p. 90 Afuell. : ou5evl tojv 7r(67T0Te tt^; Sxuftix*?); Tj xai ST^pa; dp^avTCDV -ffi^ TooaDra 
h 6\i^to xaTaTreirpayJ^ai, waTe xal twv dv ttq tbxeavoj vi^aojv d^ytt'^ xal ^po; TraaT) ttJ Sxu&ix^ xal 'Fcd- 
lJia(ov); lyeiv i; ^6po'j dTOLfm^^i^^. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 125 

arma hostium caedibus adquisita, faleras vario gemmarum fulgore praetiosas et di- XLIX 
versi generis insignia, quibus colitur aulicum decus. et, ut tantis divitiis humana 
curiositas arceretur, operi deputatos detestabili mercede trucidarunt, emersitque momen- 
tanea mors sepelientibus cum sepulto. 

5 Talibus peractis, ut solent animi iuvenum ambitu potentiae concitari, inter succes- L 259 

sores Attilae de regno orta contentio est, et dum inconsulti imperare cupiunt cuncti, 
omnes simul imperium perdiderunt. sic frequenter regna gravat copia quam inopia 
successorum. nam fili Attilae, quorum per licentiam libidinis pene populus fuit, gen- 
tes sibi dividi aequa sorte poscebant, ut ad instar familiae bellicosi reges cum populis 

10 mitterentur in sortem. quod ut Gepidarum rex conperit Ardarichus, indignatus de tot 260 
gentibus velut vilissimorum mancipiorum condicione tractari, contra filios Attilae 
primus insurgit inlatumque serviendi pudore secuta felicitate detersit, nec solum suam 
gentem, sed et ceteras qui pariter praemebantur sua discessione absolvit, quia facile 
omnes adpetunt, quod pro cunctorum utilitate temptatur. in mutuum igitur armantur 

15 exitium bellumque committitur in Pannonia iuxta flumen, cui nomen est Nedao. illic 261 
concursus factus est gentium variarum, quas Attila in sua tenuerat dicione. dividuntur 
regna cum populis, fiuntque ex uno corpore membra diversa, nec quae unius passioni 
conpaterentur, sed quae exciso capite in invicem insanirent ; quae numquam contra se 
pares invenerant, nisi ipsi mutuis se vulneribus sauciantes se ipsos discerperent for- 

20 tissimae nationes. nam ibi admirandum reor fuisse spectaculum, ubi cemere erat 
contis pugnantem Gothum, ense furentem Gepida, in vulnere suo Rugum tela frangen- 
tem, Suavum pede, Hunnum sagitta praesumere, Alanum gravi, Herulum levi armatura 
aciem strui. post multos ergo gravesque conflictos favit Gepidis inopinata victoria. 262 
nam xxx fere milia tam Hunnorum quam aliarum gentium, quae Hunnis ferebant auxi- 

25 lium, Ardarici gladius conspiratioque peremit. in quo proelio filius Attilae maior natu 
nomine Ellac occiditur, quem tantum parens super citeros amasse perhibebatur , ut 
eum cunctis diversisque liberis suis in regno preferret ; sed non fuit vota patris fortuna 
consentiens. nam post multas hostium cedes sic viriliter eum constat peremptum, ut 
tam gloriosum superstis pater optasset interitum. reliqui vero germani eius eo occiso 263 



H P V L [defieit 21 in pugnantem) A B X [Y Z). 

1 adquesita falerans B* uario] VLOBXY, uarium HP, uariarum A 2 aulicum] ali- 

quod OB et ut tantis] ut tot et tantis OB 3 trucidant L emersique B momentaneo B 

5 solunt (?) 0« 6 de regno orto P, orta de regno L contentio] LAOBXY, contio HPV in- 

consulte A cuncti om. A 7 omne XZ frequencius A copia] plus copia B 8 att. 

fllii A libidinis] libiiiis O, om. L^ 9 aequa] etiam XYZ poscebat B' instar] inistar O 

belligosi O regis OB cum pop. om. L 10 mitarentur quod ut] quodum 0, quod 

dum B conperit] coperit X, ceperit O ardaricus Xi40B de tot g. ind. OB 11 conditio- 

nem L 12 insurget O inlatuque P, inlatoque B serulenti P pudore] HPVOB, pudo- 

rem LAXY secuta] sicut a OB detersit] discessit OB solum sua gente O, solam suam gen- 

tem B, suam solum gentem A 13 qui] quae AOBXY disce4>sione quia] quam OB 

14 quod] qui OB, quae A temptantur AOB 15 bellique A nodao] HPVLAXYZ, netao OB^, 

neteo B* 17 populus L fluutque] flunt A nec] non A passioni] compassioni A 

18 conparentur O quae] quem O in om. LAXY insaniarent O 19 parem L ipse 

PLA se om. XY sanciarent L ipsas BXY discerpent O 20 admirandum om. OB 

21 cunctis OB ense] ens O gepida] HPVO, gepidam ABXY suo rugum] suorucum 0, suo- 

rum cuncta B 22 sueuum A pedem AOXYZ sagittam XYZ halanum XYZ eru- 

lum OB 23 strui] struere A, instrui O, instruere B grauisque conflictos] HPV, conflictus 

AOBXY fauet X gepidos A 24 unorum A ferebat OB 25 conspiratioque] XYZ, 

conspiratoque HPVAy conspiratorumque OB natu] nat A 26 elac 0, hellac A parens] pater 

OB citeros] HP, ceteros rei. perhibebetur [sic) B* 27 liberis] flliis OB uoto OBXY, 

uotis A 28 eum om. A 29 superstis] O, suprestis HP, supraestis V, superstitem A, superstes rel. 

optassit 



Digitized by 



Google 



126 lORDANIS 

L fugantur iuxta litus Pontici maris, ubi prius Gothos sedisse descripsimus. cessenmt 
itaque Hunni, quibus cedere putabatur universitas. adeo discidium pemiciosa res est, 
ut divisi corruerent, qui adunatis viribus territabant. haec causa Ardarici regis Gepi- 
darum felix aflFuit diversis nationibus, qui Hunnorum regimini inviti famulabantur, 
eorumque diu maestissimos animos ad helaritatem libertatis votivam erexit ; venientes- s 
que multi per legatos suos ad solum Romanum et a principe tunc Marciano gratissime 
suscepti distributas sedes, quas incolerent, acceperunt. 

264 Nam Gepidi Hunnorum sibi sedes viribus vindicantes totius Daciae fines velut vic- 
tores potiti nihil aliud a Romano imperio , nisi pacem et annua sollemnia , ut strenui 
viri , amica pactione postulaverunt. quod et libeus tunc annuit imperator et usque nunc »o 
consuetum donum gens ipsa a Romano suscipit principe. Gothi vero cementes Gepidas 
Hunnorum sedes sibi defendere Hunnorumque populum suis autiquis sedibus occupare, 
maluerunt a Romano regno terras petere quam cum discrimine suo invadere alienas, 
accipientesque Pannoniam, quae in longo porrecta planitiae habet ab oriente Moesiam 
superiorem, a meridie Dalmatiam, ab occasu Noricum, a septentrione Danubium. ornata is 
patria civitatibus plurimis, quarum prima Syrmis, extrema Vindomina. 

265 Sauromatae vero quos Sarmatas dicimus et Cemandri et quidam ex Hunnis parte 
Hlyrici ad Castramartenam urbem sedes sibi datas coluerunt. ex quo genere fuit 
Blivila dux Pentapolitanus eiusque germanus Froila et nostri temporis Bessa patricius. 
Scyri vero et Sadagarii et certi Alanorum cum duce suo nomine Candac Scythiam 20 

266 minorem inferioremque Moesiam accepemnt. cuius Candacis Alanoviiamuthis patris 
mci genitor Paria, id est meus avus, notarius, quousque Candac ipse viveret, fuit, 
eiusque germanae filio Gunthicis, qui et Baza dicebatur, mag. mil., filio Andages fili 

! ' Andele de prosapia Amalorum descendeute, ego item quamvis agramatus lordannis ante 
conversionem meam notarius fui. Rugi vero aliaeque nationes nonnullae Bizzim et Ar- 25 



H PV A B X [Y z.. 



1 ceperunt A" 2 discium V 3 corruerint OB adunati B, adunata O 4 quae 

hunonim regimini {-ne X) inuitae AXYZ 5 mestissimus animus O helaritatem] HP, elaritatem V, 

eleritatem O, hilaritatem ABXYZ uotiuae XYZ 6 legatus O* principem O tunc om. XYZ 

7 quasi P acciperunt 8 gepidi] HPVO^ gepidae ABXY flnes] tinibus A, om. XYZ 

9 nil A strinui 10 pacione A, pactuatione OB 11 consuetum donum] consuetudo est nam 

OB Buscipit] HAXY, suscipet P, suscepit VOB gothi ... 14 accipientes m litura B ge- 

padas V 12 sibi sedes A suas antiquas sedes AB 13 quam om. O inuaderent XY 

14 que om. B - pannonias longo] HPV^ logo O, longa AB, longam XYZ planiciem XYZ 

moesaiam saperioram O" 15 moricum A 16 syrmis] HPVXY., sirmis AOB uindomina] uen- 

domina XYZ : scr, Vindouona s. Vindobona 17 sarmatuis O diximus OB ex] et 

parte] in parte B, partem AXYZ 18 ad om. O castra^castram Ajroartenam urbem] castra mar- 

tena OB^ castrum arcenam (arcennam Y) in urbem XYZ : KdlsTpa MdpTi; apud Hieroclem p. 655 quo 

genere] quo gente 0, qua gente B 19 bliuila] bliuialas OB, bliuiliorum XYZ pentabolitanus 

proila PA, froilas OB, feroUa XYZ bessa] lessa 0, besea XZ, basea Y 20 scyri] HPXY, sciri 

VAOB uero] autem XY sadagari A, satagarii B, 8a«*»*rii (sagagorii 02) O^ sadacarii XY 

certi] ceteri BXY candach Y, candaci Z, candax B scithicam A 21 moesaiam O acci- 

perunt alanouiiamathis] HP^VO, alanouiamuthis P^^XYZ. alaniuuamuthis B, alanouuamocthis A 

mei patris B 22 paria id est meus] patria id est meus XYZ, parialdemeus OB candax OB 

23 que om. A fllius B gunthigis PVAOB, guntigis XY mag ml HPV, magister militum 

AOB, magn mil X, om. YZ, hic in spatio vaeuo fllio] fllius B, om. H andagis OB 24 an- 

dele] HPV, andale O, andalae B, andelem XYZ, andales A molorum O discendentem O, descen- 

dens B, descendentis A agramatus] HPV, agrammatus OBXY, agrammatos A iordannis] HP, 

iordanis VAXYZ, lornandiB OB 25 conuersationem V meam om. A rugi] regi O nonn. 

nat. A bizzim] bizzi A, biozim OB : intellegitur Bitye oppidum Thraciae non longe a Constantinopoli 

arcadiopolim] archadiopolim A^ arcadiapolim X"^ asschadiopolim O, asscandiopolim B : inieUegitur Arcadiopolis, 
oUm Bergula, oppidum Bitye vicinum 



Digitized by 



Google 



GETICA. 127 

cadiopolim ut incolerent, petiverunt. Hemac quoque iunior Attilae filius cum suis in L 
extrema minoris Scythiae 8ede8 delegit. Emnetzur et Vltzindur consanguinei eius in 
Dacia ripense Vto et Hi8C0 Almoque potiti sunt, multique Hunnorum passim proruen- 
tes tunc se in Romania dediderunt, e quibus nunc usque Sacromontisi et Fossatisii 
5 dicuntur. erant si quidem et alii Gothi, qui dicuntur minores, populus inmensus, cum LI 267 
8U0 pontifice ipsoque primate Vulfila, qui eis dicitur et litteras instituisse *) . hodieque 
8unt in Moesia regionem incolentes Nicopolitanam ad pedes Emimonti gens multa, sed 
paupera et inbellis nihilque habundans nisi armenta diversi generis pecorum et pascua 
silvaque lignarum ; parum tritici citerarumque specierum terras fecundas. vineas vero 

10 nec, si sunt alibi, certi eorum cognoscent ex vicina loca sibi vinum negotiantes; nam 
lacte aluntur plerique. 

Ergo, ut ad gentem, unde agimus, revertamur, id est Ostrogo tharum , qui in Pan- LH 268 
nonia sub rcge Valamir eiusque germani Thiudimer et Videmir morabantur, quamvis 
divisa loca, consilia tamen unita (nam Valamer inter Scamiungam et Aqua nigra flu- 

15 vios, Thiudimer iuxta lacum Pelsois, Vidimer inter utrosque manebant), contigit ergo, 
ut Attilae fili contra Gothos quasi desertores dominationis suae, velut fugacia mancipia 
requirentes, venirent ignarisque aliis fratribus super Valamer solum inmerent. quos 269 
tamen ille quamvis cum paucis excepit diuque fatigatis ita prostravit, ut vix pars ali- 
qua hostium remaneret. quae in fuga versa eas partes Scythiae peteret, quas Danabri 

20 amnis fluenta praetermeant, quam lingua sua Hunni Var appellant. eo namque tem- 
pore ad fratris Thiudimeri gaudii nuntium direxit, sed eo mox die nuntius veniens 



H P V A B X {Y Z). Rav. 4, 79 p. 218 ad v. 15 : in Pannonia est lacus maximus qui dicitur Pelsois. 
Paulus h. R. 15, 11 (12 P^rgo — 18 prostravit;. 25, 12 seq. {a 20 eo). 

1 petierunt hernac] hennac XY: 'Hpva^ apud Prifcum fr. 36 p. 107 Mutll. attilae] a. 

regia {non B) 2 extremo B, extremas X^ extremis A Y minores O emnetzur] H, emned- 

zur PV, emnezur F, emmedzur A, emmezur Xy zinnezur Z, emnetdzar O, emnedzar B ultzindur] 

HP^VAX^^Y, ultzidur X**, uultzindur Z, ultz**dur P*, uzindur OB consanguinei] ABXY, cumsan- 

guinei O, consannei HPV 3 uto et husco almoque YZ , uto et isco almusqui 0, uto et iscalmus 

qui ea B, ut dethisco almoque A: intelUguntur Vtus Otseua Almui ires affluerUea Danuvii vel potius eiusdem 
rumiinis oppida ad ostia iUa tria sitOy quamquam Vti castelli praeterea mentio non reperitur 4 tunc se 

in r. (romaniam ABY) dediderunt [sic HPAY, dederunt VOB) om. X [habent YZ) e] et us- 

que om. A sacromontissii O fossatisii] fosatisii B, fotasii O 6 eis] eisdem A 7 regione 

AOB ad] ut XZ {non Y) emiraonti] P, ei monti H, emi montis VX, hemi montis .AYZ, enim 

montis OB sed] sedet B 8 pauper ABX^ nihilque habundans] quae non habundat B, nuUo- 

que abundans A armento B, armentis A diuersis HPV pascuis A 9 siluamque O 

lignarum] HPVO, lignorum ABXY parum] p. habens B citerarumque] HP^ ceterarumque VYZ, 

ceterorumque X, ceterarum AB, ceterorum O terras fecundas] terra fecunda A, in terras fecundas 0, 

est terra secunda B 10 certi eorum] certe A cognuscent P, cognoscunt A uicinis locis (lo- 

cis om. A") ABXY nam om, A 111. aluntur pl.] pl. 1. utuntur A 12 agimus] agltur OB 

reuertamus B id est] idem ostrogothorum X 13 uulamier O germani] HPV, ger- 

manis OBXY, germano A theudimer A', theudimir TZ, theodemir AOB et uuidemer 0, et uui- 

dimirB, et uidimer A, et uidimir Z, et uindimir Y, om. HPVA 14 dluisi loco A consilio AXYZ 

unita] uniti A, habnerunt unita B ualamir A scarniumgam HPV aqnam nigram OB, aquae 

nigrae XYZ 15 theudemer JT, theudimir F, teudemir A, theodemir OB lacum] locum A", loca 

XYZ pelsodis B, pelsoif X uidemir A manebat AOBXY 16 dominationi P fuca- 

cia HPVy fugatia maucipia] mantia O 17 ignaresque O ualamir AXY, uualamir B 

inruerint O 18 fatigatos AB 19 fugam ABXY conuersa A peterent OB danabri] 

Hy danubri PVO, danubii AB, danapri XYZ 20 amnies P quam] que 0, quem AXYZ eo 

namque] eoque OB 21 ad] cum ad B fratres thiudimeri P, fratres theodemeri 0, fratrem theo- 

demerem B, fratres {om. th.) A, theudimeri {om. fr.) X, theudimiris {om. fr.) Y: Thiodimer Paulus gau- 

dii] gaudia OXYZ u. direxit sed] n. direxisset OB, cu.*u nuutium direxisset XY eo] e 0, et A 

• 

1) cf. Socrates hist. eecl. 4, 33: OOXcptXa; 6 twv ^(5x^01^ iirtaxoTTo; ^pdiiyLVza d^eOpe rox^ixdt. 



Digitized by 



Google 



128 lORDANIS 

Ln feliciorem in domo Thiudimer repperit gaudium. ipso si quidem die Theodoricus 
eius filius, quamvis de Erelieva eoncubina, bonae tamen spei puerolus natus erat. 

270 post tempus ergo non multum rex Valamir eiusque germaui Thiudemir et Vidimir, 
con8ueta dum tardarent dona a principe Marciano, quae ad instar strenuae acciperent 
et pacis foedera custodirent, missa legatione ad imperatorem vident Theodericum Tri- 5 
arii filium, et hunc genere Gothico, alia tamen stirpe, non Amala procreatum, omnino 
florentem cum suis, Romanorumque amicitiis iunctum et annua soUemnia consequen- 

271 tem, et se tantum despici. ilico furore commoti arma arripiunt et Illyricum pene totum 
discurrentes in praeda devastant. sed statim imperator animo mutato ad pristinam 
recurrit amicitiam missaque legatione tam praeterita cum instantibus munera tribuit to 
quam etiam de futuro sine aliqua controversia tribuere compromittit, pacisque obsidem 
ab eis, quem supra rettulimus, Theodoricum, infantulum Thiudimeris accipit; qui 
iam septem annorum incrementa conscendens octavum intraverat annum. quem dum 
pater cunctatur dare, patruus Valamir extitit supplicator tantum, ut pax firma inter 
Romanos Gothosque maneret. datus igitur Theodoricus obses a Gothis duciturque ad 15 
urbem Constantinopolitanam Leoni principi, et, quia puerulos elegans erat, meruit gra- 
tiam imperialem habere. 

LIII 272 Postquam ergo firma pax Gothorum cum Romanis eff^ecta est, videntes Gothi non 

sibi sufficere ea quae ab imperatore acciperent simulque solitam cupientes ostentare 
virtutem , coeperunt vicinas gentes circumcirca praedari , primum contra Sadagis , qui 20 
interiorem Pannoniam possidebant , arma moventes. quod ubi rex Hunnorum Dintzic 
filius Attilae cognovisset, collectis secum qui adhuc videbantur quamvis pauci eius 
tamen sub imperio remansisse Vltzinzures, Angisciros, Bittugures, Bardores, venientes- 
que ad Basianam Pannoniae civitatem eamque circumvallans fines eius coepit praedare. 
273 quod conperto Gothi ibi , ubi erant , expeditionemque solventes , quam contra Sadagis 25 
collegerant, in Hunnos convertunt et sic eos suis a finibus inglorios pepulerunt, ut iam 
ex illo tempore qui remanserunt Hunni et usque actenus Gothorum arma formident. 



H P V AO B X[Y Z), PauluB l. c. [ad 15 maneret). 

1 feliciorem] felicius ABXY theodemeris OB, theudimeri JT, theudimeris 7, teodemir A ipgi 

A theodoricusj H [pUrumque] P [pUrumque] ^ t(h)eodericus VAOB{pUrumque]XY 2 erelieua] heri- 

lieua X, herili sua Y: Arileua Paulus 15 [16]^ 14^ Ereriiiua Anon, VaUs. 58 puerolus] HP, puerulas 

VAOBXY erat] est A 3 ergo om. A uuaiemer B theodimer O, theodemer B, theudi- 

mer JC, theudimir F, theudemer Z, teudemir A unidimer Ofi, uidimer XZ, uindimir y, uidemir A 

4 dona a (a om. 0] pr.] a pr. d. A strenuae] HPVAXY^ strinuae O, strennuae B acceperent P, 

acciperunt 0, gentes acceperunt B 5 et pacis] ut paucis B*, ut pacis B^ custodierent P li- 

gatione 6 hunc] gunc O, huno A gothorum X 7 cum] con O 8 ilico] illo A 

furori V corripiunt A hirillicum A totam A 9 praedam OB commutato A 

10 recurrunt 11 sine] in sine P" contrauersia H^ controuarsia O 12 eis] eo A the- 

dericum V" infantolum O theudimeris 7, theodemeris OB, theodemiris A, theodemeri X^ thendi- 

meri Z accipit] AF, accepit B, accipiunt HPVOXZ 13 conscindens O 14 cunctaretur dare 

A, cunctatur daret 0, cunctatus daret B uualamer OB 15 datur XY thedericus F, theode- 

ricos O obses a gothis] ohses A, obsessa gothos O que om. AB ad urbem const. (constan- 

tinopolititanam P)] constantinopolim A 16 principem O puerulos] HPVO^, puerolus O*, puerulus 

ABXY eligans O 19 sibi om. A acceperent P, acciperint 0, acceperant XY^ acceperunt A 

simulque solitam] HPVAXYZ^ solatia simulque OB 20 predare O primo OB satagis O, 8«- 

tagas B, sadages XZ, sagades F, sadares A 21 possedebant dindzic X^ dindzich FZ, dinzio 

OB: A^YT'C7. ^P^ Priscum fr. 36, 38 p. 207. 108 MueU. 23 ultzinzures] HPVX^YZ, ultzinzumes X', 

ulzinzures A, ulzingures O, ultzingures B angiscires B bittugores 0£, bartugures A bar- 

dares A uenientesque] uenientes O, ueniensque AX^ ueniens B 24 basianam pann.] HPVXYZ, 

bassianam pannoniae (-niam O^) OB^ pann. basianam A praedari ABX 25 quo ABXY ibi 

om. AOB sadages AXZ^ sagades Y, satagas B 26 colligerant 0, collegerant B a suis A 

ingloriosos A 27 illo] ill («jc) formidarent XY 



Digitized by 



Google 



GETICA. 129 

quiescente vero tandem Hunnorum gente a Gothis Hunumundus Suavorum dux dum ad LIU 
depraedandas Dalmatias transit, armenta Gothorum in campis errantia depraedavit, 
quia Dalmatia Suaviae \dcina erat nec a Pannonios fines multum distabat, praesertim 
ubi tunc Gothi residebant. quid plurimum? Hunimundus cum Suavis vastatis Dal- 274 
5 matiis ad sua revertens, Thiudimer germanus Valameris regis Gothorum non tantum 
iacturam armentorum dolens quantum metuens, ne Suavi, si inpune hoc lucrarentur, 
ad maiorem licentiam prosilirent, sic vigilavit in eorum transitu, ut intempesta nocte 
dormientes invaderet ad lacum Pelsodis consertoque inopinato proelio ita eos oppressit, 
ut etiam ipsum regem Hunimundum captum omnem exercitum eius, qui gladio evadis- 

10 sent, Gothorum subderet servituti. et dum multum esset araator misericordiae , facta 
ultione veniara condonavit reconciliatusque cum Suavis eundem , quem ceperat , adop- 
tans sibi filium , remisit cum suis in Suavia. sed ille inmemor patemae gratiae post 275 
aliquod tempus conceptum dolum parturiens Scirorumque gente incitans, qui tunc super 
Danubium consedebant et cum Gothis pacifice morabantur, quatenus scissi ab eorum 

15 foedere secumque iuncti in arma prosilerent gentemque Gothorum invaderent. tunc 
Gothis nihil mali sperantibus, praesertim de utrisque amicis vicinis confisi, bellum 
exurgit ex inproviso coactique necessitate ad arma confugiunt solitoque certamine arrepto 
se suaque iniuria ulciscuntur. in eo si quidem proelio rex eorum Valamir dum equo 276 
insidens ad cohortandos suos ante aciem curreret, proturbatus equus corruit sessorem- 

20 que suum deiecit, qui mox inimicorum lanceis confossus interemptus est ^) . Gothi vero 
tam regis sui mortem quam suam iniuriam a rebellionibus exigentes ita sunt proeliati, 
ut pene de gente Scirorum nisi qui nomen ipsud ferrent, et hi cum dedecore, non 
remansissent : sic omnes extincti sunt. 

Quorum exitio Suavorum reges Hunimundus et Halaricus vereti, in Gothos arma LIV 277 

25 moverunt freti auxilio Sarmatarum, qui cum Beuca et Babai regibus suis auxiliarii ei 
advenissent, ipsasque Scirorum reliquias quasi ad ultionem suam acrius pugnaturos 



H P V A B X {Y Z). Paulu$ h, R. 15, 12 (a 18 in eo). 

1 gentem hunumundus] HPV, hnnnomundus «««« O in extrema pagina, hnnnimundus fi, hu- 

nimundiis AXY sueuorum A ad predandas AOBXY 2 depraedatur A 3 dalmatia sua- 

uiae] XY, dalmaci suauiae Z, dalmatias suauiae HPVy dalmatia suaeuia A, dalmatiis suauia OB uecina 

a pannonios (appannonios P) flnes] HPV^ a pannoniis flnibus AOBXYZ praese**** (praesertim 

V^) V* 4 resedebant VO hun(n)imundo AB sueuis A 5 reuertente AB theodemir 

0, theodomer B^ theudimer XZ, theudimir Y, theudemir A hunalameris O, ualemir A 6 armo- 

rum A ne] nec 0* suaui (sueui A) si inpune (inpone O) h. 1.] AOB^ suauis inpune hoc lucra- 

rentur HPV, suaui impune (imp. om. Y) hoc lucr. et XYZ 8 indaderet V 9 etiam] iam ipso 

rege hun(n)imundo capto AB gladio euadissent] HPV, gladium euasissent (euassissent O) AOBXY 

11 sueuis A eodem O coeperat HV 12 suauiam OBXY, sueuiam A gradiae P 

13 que om. B gentem AOBXY incitauit B supra OB 14 consedebant] HPVO, consi- 

debant A^XY, considerabant B* paciflce] HOB, paciflci PVAXYZ scisci 15 se»cumque 

iuncti in] iunctum A prosilerent] HPV, prosilirent AOBXY 16 de om. O conflsis B 

17 exurgit] insurgit OBXY, surgit A ex om. XYZ certamen in arreptum O, certamen arreptum 

XYZ 18 suamque iniuriam AOBXY eorum om. XYZ uualamir O, uuallamer B 19 adeo 

bort. B* 20 de»iecit O lanceis] AOBXY, lances HPV confessus 0« intertemptns O 

21 a om. XZ {non Y) iU . . . 22 de gente om, XYZ sunt] sut V« 22 ipsum ABXY 

hi] hic OB 23 sic o. extincti sunt] sic o. extin(c)xerunt OBXY^ ita sunt o. extincti A 24 exitio] 

HPVAXYZ, exitium O, exitum B sueuorum A hu«nimundus F, hunnimundus B, hunimunmun- 

dus O uereti] HPVO, ueriti ABXY 25 auxUiis armaUrum B beuga OB auxiliarii ei] 

HPV, auxiliariis eius O, auxiliariis eorum B, auxiliariis XY, auxiliarii A 26 aduenissent] deuenissent 

OB ipsisque sc. reliquiis XZ adulationem X pugnaturos] HPVA, pugnaturus O, pugnaturas 

B, pugnaturis XYZ 



1) HoTum et xequentium epitomam dat lordanea in Romanis e. 347. 

loBDAXKS. 1 7 



Digitized by 



Google 



^ '{■ 



t^^j' 



130 lORDANlS 

LIV accersientes cum Edica et Hunuulfo eorum primatibus habuerunt simul secum tam Ge- 
pidas quam ex gente Rugorum non parva Bolacia, ceterisque hinc inde collectis ingen- 

278 tem multitudinem adgregantes ad amnem Bolia in Pannoniis castra metati sunt. Gothi 
tunc Valamero defuncto ad fratrem eius Thiudimer confugerunt. qui quamvis dudum 
cum fratribuB regnans, tamen auctioris potestatis insignia sumens, Vidimer fratre iu- s 
niore accito et cum ipso curas belli partitus, coactus ad arma prosilivit; consertoque 
proelio superior pars invenitur Gothonim , adeo ut campus inimicorum corruentium 
cruore madefactus ut rubrum pelagus appareret armaque et cadavera in modum collium 

279 tumulata campum plus per decem milibus oppleverunt. . quod Gothi cernentes, ineflfa- 
bili exultatione laetantur, eo quod et regls sui Valameris sanguinem et suam iniuriam lo 
cum maxima inimicorum strage ulciscerentur. de vero innumeranda variaque multitu- 
dine hostium qui valuit evadere, perquaquam eflFugati vix ad sua inglorii pervenerunt. 

LV 280 Post certum vero tempus instanti hiemali frigore amnemque Danubii solite conge- 

lato — nam istiusmodi fluvius ille congelascit, ut in silicis modum pedestrera vehat 
exercitum plaustfaque et tra^las vel quidquid vehiculi fuerit, nec cumbarum indigeat 15 
lintres — sic ergo eum gelatum Thiodimer Gothorum rex cemens pedestrem ducit 
exercitum emensoque Danubio Suavis inprovisus a tergo apparuit. nam regio illa 
Suavorum ab oriente Baibaros habet, ab occidente Francos, a meridie Burgundzones, 

281 a septentrione Thuringos. quibus Suavis tunc iuncti aderant etiam Alamanni ipsique 
Alpes erectos omnino regentes, unde nonnulla fluenta Danubium influunt nimio cum 20 
sonu vergentia. hic ergo taliterque munito loco rex Th iudigifix hiemis tempore Gotho- 
rum ductavit exercitum, et tam Suavorum gente quam etiam Alamannorum, utrasque 
ad invicem foederatas, devicit, vastavit et pene subegit. inde quoque victor ad pro- 
prias sedes, id est Pannonias revertens The odoricum filium su um^ quem Conslantino- 
polim obsidem dederat, a Leone imperatore remissum cum magnis muneribus gratanter 25 

282 excepit. qui Theodoricus iam aduliscentiae annos contingens expleta pueritia, decem et 



H P V A O B X {Y Z). Paulus h. R, 15, 12 [ad 4 confugenmt). 

1 arcessientes A hunnulfo] hunulfo A, unulfo OB secum tam] secutam XZ [non Y) 

gepidas quam] gepidarum tam [sic) XYZ 2 ex gente] BXY, exigente 0, gente HPV, et gentem A 

rucorum HPV ceterosque h. i. collectos (-tus O^) 3 amnem] abnen O bolia] boUam B, 

boliani O pannonis O 4 ualamiro OX, uualamiro fi, ualamire A, uelamire Y tbeodemer OB, 

theodimer X, theudimir FZ, teudemir A 5 regnans] regnum XZ, regnum tenuisset Y auctioris] 

ABXY, auctoris HPV, actioris [ut vid.) 0«, altioris 0* insigna O sumen P uidimeri 0, 

uuidimeri B, uidemir A iuniori B 6 et cum] cum et X, cum A coatus O prosiliuit] 

HPOXY, prosiluit VAB 1 goth. inu. A anie corr. litura XVI fert liit. B 9 cumulaU B 

plus per decem milibus] per decem milia XYZ^ plus decem milibus AB 10 eo] »« V et om. 

AOB reges O sui] si O uallameris fi, ualamiris A 11 maxima] maximo J, 

magna Y ulcisceretur O de uero innumerabili XY, de innumerabill uero A 12 ualuerunt 

AB perquaquam] perquaque A, om. OB sua] AOBXY, suam HPV inglororii HPV 

13 uero certum B biemeali O amneque ABXY 14 iUe congelascit] ita congelescit A, ita 

rigiscit O, ita rigescit B*, ita gigescit B* ut in] in in X, ut A ueh. ex. ped. (pedestres O) OB 

15 traculas] triaculas Ofi, tragulas XY, trahulas A fuerit n. c. (cymb. 7, cimb. X) indigeat lintres 

(liutre B, lintribus A)] futres mediis omiaais V 16 theodimir O, theodemer B, theudimir FZ, theudimer 

X, teudemir A rex goth. A ducit om. O 17 sueuis A a (e P) tergo app.] app. a tergo 

XY 18 sueuorum A baibaros] HPVXYZ, baiobaros (-rus O*) OB, baioarios A burgundzones] 

HPVXY, biirgundiones AO^, burgundines B^ 19 tlorincos [ut vid.) O, thoringos BY, toringos AX 

sueuis A iuncti] iniuncti XY etiam om. A alamanni] alemanni fi, ademandi XYZ 

20 erectas AB, effectos XYZ danubium] HPVAXYZ, danubio OB 21 sonu] HPV, sona A«, sono 

A^OBy sonitu XYZ que om. B theodimir O, theodemer B, theudimer XZ, theudimir 7, teudemir 

A 22 Bueuorum A gente] HPV, gentem AOBXY alamannoruro] A, alemannorum B, alano- 

rum HPVOXYZ utraque K* 24 thodericum OB const.] in const. O 25 obsedem 

remissum (demissum XZ, dimissum Y) cum magnis] rel. et 02, lemis********** O* 26 excepit] ex- 

cipiunt O, recepit XYZ 



Digitized by 



Google 



GETICA. 131 

octo annos peragens, ascitis certis ex satellitibus patriB et ex populo amatores sibi clien- LV 
tesque consocians, paene sex milia viros, cum quibus ineonscio patre emenso Danubio 
super Babai Sarmatarum rege discurrit, qui tunc de Camundo duce Romanorum victoria 
potitus superbiae tumore regnabat, eoque superveniens Theodoricus interemit familiaque 

5 et censu depraedans ad genitorem suum cum victoria repedavit. Singidunum dehinc 
civitatem, quam ipsi Sarmatae occupassent, invadens, non Romanis reddidit, sed suae 
subdedit dicioni. 

Minuentibus deinde hinc inde vicinarum gentium spoliis coepit et Gothis victus LVI 28i^ 
vestitusque deesse et hominibus, quibus dudum bella alimonia prestitissent, pax coepit 

10 esse contraria, oranesque cum magno clamore ad regem Thiudimer accedentes Gothi 
orant, quacumque parte vellit, tantum ductaret exercitum. qui accito germano missa- 
que sorte hortatus est, ut ille in parte Italiae, ubi tunc Glycerius regnabat imperator, 
ipse vero sicut fortior ad fortiorem regnum accederet Orientalem : quod et factum est. 
et mox Vidimer Italiae terras intravit, extremum fati munus reddens rebus excessit 284 

15 humanis, successorem relinquens Vidimer filium suumque synonymum. quem Glycerius 
imperator muneribus datis de Italia ad Oallias transtulit , quae a diversis circumcirca 
gentibus praemebantur, asserens vicinos ibi Vesegothas eorum parentes regnare. quid 
multum? Vidimer acceptis muneribus simulque mandata a Glycerio imperatore Gallias 
tendit seseque cum parentibus Vesegothis iungens unum corpus efficiunt, ut dudum 

20 fuerant, et sic Gallias Spaniasque tenentes suo iuri defendunt, ut nuUus ibi alius 
prevaleret. 

Thiudimer autem, frater senior, cum suis transit Saum amnem Sarmatis militi- 285 
busque interminans bellura, si aliqui ei obstaret. quod illi verentes quiescunt, immo 
nec praevalent ad tantam multitudinem. videns Thiudimer undique sibi prospera pro- 

25 venire , Naissum primam urbem invadit Illyrici filioque suo Theodorico sociatis Astat 
et Invilia comitibus per castro Herculis transmisit Vlpiana. qui venientes tam eam 286 
quam Stobis mox in deditione accipiunt nonullaque loca Illyrici inaccessibilia sibi 



H P V A O B X {Y Z), Paulus h. R, 25, /2 sq. (a 10 omnesque). 

1 otauo [sie) decimo anno peragens O, octanum decimum annum (annos A) peragens AB ascitis] 

arcitis Z, aecitis X^ accersitis Y certis ex om. OB asellitibus O et om. OB 2 conso- 

ciauit B paene] H hic sex m.] ex m. O, uii A inconscio] in consllio XZ, inconsulto F, 

inscio A 3 babai] ba O sarmatorum O regem ABXY 4 superuiae P eoque] HPV^ 

eumque AOBXY theodericos O familiamque et censum AOBXY 5 ienitorem O singi- 

donum OB 6 occupassens O, occupauerant A reddedit P 7 subdedit] HPO^ subdidit VABXY 

9 alimonia] HPVO, alimoniam ABXY prestetissent P, prestitissens O 10 theodemir OB^ theodi- 

mer X, theudimer Z, theudlmir F, theudemir A 11 orant] erant A^ uellit] HPV, nellet OBXY, 

uelit A tantum om. OB 12 hortatus] orta O, hortata B est] que X partem ABX, pa- 

tem Y glycerius] glizerius X, cliterius O 13 sicut] seut O, ceu B fortiorem] fortius ABXY 

orientale BXY, id est orientale A quod] quidem O. quidem quod B 14 mox] mox ut XY uin- 

dimer XZ^ uindimir T, uidemir A terr. it. A terras intrauit] in litura O^ 15 relinquens] r. regni 

OB^ uidemer PK, uidemir A, om. XYZ suum] sui XYZ que om. A, que synonymum om. 

OB glizerius A, clicerius O 16 italiae A* a diuersis] aduersis OXY 17 gentibus om. 

XYZ praemebantur] HXY, praemebatur PF, premebatur AOB ibi] sibi AOB uuisigothos XY 

18 multum] multa OBXY uindimer XZ, uindimir F, uidemir A acceptas X* mandatisv^fiAT y 

a om. O 19 unum] unum cum eis B efflcitur B ut dudum fuerant om. OB 20 hispa- 

niasque ABXY iure OBXY ibi] sibi OB 22 theodemer OB, theudimer XZ, theudimir 7, 

teudemir A autem] au 0, enim XY saum amnem] HPVAOB^ padum XYZ 23 que om. OB 

bellum om. XYZ aliquis AXY ei obstaret] optaret O, optarent B 24 theodemer Ofi, theodi- 

mer X, theudimer Z, theudimir Y, teudemir A 25 naisum OBXYZ prima O inuadet O 

Ulyri H, iUiricis XYZ sociatus B adsUt Ofi, artat XYZ 26 inuUia] inuiUam B, in uigiUa 

XYZ comitea B castro] HPV, castrum AOBXY hircuUs O ulpianam ABXY 27 quam 

Btobis] Bcripsij quamestobis OXY^ quammestobis HPVy quam mestoliis A, quam et opes B deditione] 

HPV, dedicationem 0«, deditionem AO^BXY nonuUaque] HP, nonnuUaque VAOBXY inaccessebilia O 

17» 



Digitized by 



Google 



132 lORDANIS 

LVI primum tunc pervia faciunt. nam Eracleam et Larissam civitates Thessaliae primum 
praedas ereptas, dehinc ipsas iure bellico potiuntur. Thiudimer vero rex animadver- 
tens felicitatem suam quam etiam filii nec his tantum contentus, egrediens Naisitanam 
urbem paucis ad custodiam derelictis ipse Thessalonicam petiit, in qua Helarianus 

287 patricius a principe directus cum exercitu morabatur. qui dum vlderet vallo muniri s 
Thessalonicam nec se eorum conatibus posse resistere, missa legatione ad Thiudimer 
regem muneribusque oblatis ab excidione eum urbis retorquet initoque foedere Ro- 
manus ductor cum Gothis loca eis iam sponte, quae incolerent, tradidit, id est Cen-u, 

288 Pella^, Europa, Mediana, Petina, Bereu et alia quae Sium vocatur. ubi Gothi cum 
rege suo ai-mis depositis composita pace quiescunt. nec diu post haec et rex Thiu- lo 
dimer in civitate Cerras fatale egritudine occupatus vocatis Gothis Theodoricum filium 
regni sui designat heredem et ipse mox rebus humanis excessit. 

LVII 289 Theodorico vero gentis suae regem audiens ordinato imperator Zeno grate su- 

scepit eique evocaturia destinata ad se in urbe venire precepit, dignoque suscipiens 
honore inter proceres sui palatii conlocavit. et post aliquod tempus ad ampliandum is 
honorem eius in arma sibi eum filium adoptavit de suisque stipendiis triumphum in 
urbe donavit, factusque consul ordinarius, quod summum bonum primumque in mundo 
decus edicitur ^) ; nec tantum hoc , sed etiam et equestrem statuam ad famam tanti 
290 viri ante regiam palatii conlocavit. inter haec ergo Theodoricus Zenonis imperio foedere 
sociatus , dum ipse in urbe omnibus bonis frueretur gentemque suam in Illyrico , ut 20 



HPVAOBX{YZ). Rav. 4, 9 p. 197 ad v. 9: non longe a . . . Thessalonica sant civitates id est 
Geras Europa Mediana Petina [al. penna) Bireum Quaesiam. Paulus l. e. Freeulfus 2, 5, 18 [a 17 consul]. 

1 tunc pr. OB peruiam O eracleam] AOy eracliam B, aracleam HV, aradeam P, heracleam 

XTZ ciuitatem tessaliae O 2 praedas ereptas] H^P^V^ praeda«»reptas i/*, »♦♦♦♦♦ ereptas P*, 

preda cepta O, praeda capta B, praedis ereptis AXYZ dehinc ipsis JJCF, om, OB patiuntur A^ 

theodemir OB, theodimer JSC, theudimer Z, theudimir F, teudemir A 3 fel.] tam fel. A filii] sibi 

XYZ his] hac OB tantum] tamen B contemptus A post egrediens litura aex feire litt. H 

naissitana urbe A 4 pacis O ipsi O petiit] petit A^ impetit fi, inpedit quam X 

helarianus] HPVX, elarianus i4, hilarianus Z, hylarianus Y, elarius OB 5 dum] cum A 6 thessallo- 

nicam P ligacione a th. rege theodimer X^ theodemer fi, theudimir Y, teudemir A 7 que 

om. AOB excidione] obsidione B, excidio A orbis O 8 quae] AOBXY, qua HPV in- 

colerint O tradedit PO cerru pellas] HPVXYy cero peUas OB, cerra pallas A : Ceras Rav. : irhtelU' 

gurhtur Cyrrhus et Pella oppida Maeedoniae primae aibi vicina 9 europa] HPV cum Rav., eorupa 0, eu- 

ropam BXY, eropa A: intellegitw Europua eiusdem provineiae medianam ABXY: aignifieatur Methoru 

eiuadem provlnciae petinam bereum fi, retina bercum (-chum YZ) XYZ.: intelleguntur Pydna et Beroea 

oppida item eiutdem provineiaey quae recto quoque ordine disposita sunt sium] suith A: est opinor AtO(, 

ut Scandza acribitur pro Seandia uocantur B 10 theodimer OX, theodemer J3, theudimer Z, tbeu- 

dimir T, teudemir A 11 cerrus ^rz faUle] HPVO, fatali ABXr occupatis A« uocatis] 

tn tranaitu a pagina ad paginam om. 12 designant O 13 theodorico] JfP, theoderico V, theodericum 

AOBXY genti OB ordinato imperator zeno] HPV, ordinatum imp. zenon B, ordinatum imp. zenum 

O, imp. zenon (zeno A) ordinatum AX, imp. zenon [om. ordinato) YZ gratus O, gratum fi, ♦♦♦♦ (grate 

X^) X^ 14 eique euocaturia] HPV, eiquetuocatoria 0, eique {om, B") euocatoria BXY, eumque euocato- 

ria A se] se eum A ube i4, urbem VOBXY 15 ampliendum 16 armis XYZ 

17 urbem factusque] factusque est O^fi quod] quam XY, quem Z primumque] primo XY^ 

que 0, om. {^ hie erat laeuna^) Z decus in mundo dicitur A 18 etiam et (et om. AOB) equestrem 

(-tre O)] libri, et equestrem Freeulfua , aeream ei equestrem aut legit Paulua 15, 13 aut propter vocabulum 
etiam inepte repetitum legendum eaae coniecit : in tantum, ut . . . eum fascibus sublimaret . . . aereamque iUi 
equestrem statuam ante suum palatium collocaret: aed apud lordanem talia non offendunt 19 ante] con- 

tra XZ theodoricus] H, theodericus P et rel. 20 bon. omn. OB sua O hilUrico O 



1) Roman, 348 eadtm nurrantw propiua accedentia ad Marcellinum. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 133 

diximus. residentem non omnino idoneam aut refertam audiret, elegit potius solito more LVII 
gentis suae labore querere Wctum quam ipse otiose frui regni Romani bona et gentem 
suam mediocriter victitare, secumque deliberans ad principem ait: 'quamvis nihil deest 
'nobis imperio vestro famulantibus, tamen, si dignum ducit pietas vestra, desiderium 
5 *mei cordis libenter exaudiat'. cumque ei, ut solebat, familiariter facultas fuisset 291 
loquendi concessa: ^Hesperia', inquid, 'plaga, quae dudum decessorum prodecessorum- 
' que vestrorum regimine giibemata est. et urbs illa caput orbis et domina quare nunc 
'sub regisThorcilingorum Rogorumque tyrranide fluctuatur? dirige me cum gente x /•- '^^;^ 
^mea, si praecepis, ut et hic expensarum pondere careas et ibi, si adiutus a domino 

10 *vicero, fama vestrae pietatis inradiet. expedit namque, ut ego, qui sum servus 
* vester et filius, si vicero, vobis donantibus regnum illud possedeam ; haut ille, quem 
^ non nostis, tyrranico iugo senatum vestrum partemque rei publicae captivitatis servitio 
^premat. ego enim si vicero, vestro dono vestroque munere possedebo; si victus 
*faero, vestra pietas nihil amittit, immo, ut diximus, lucratur expensas'*). quo au- 292 

15 dito quamvis egrae ferret imperator discessum eius, nolens tamen eum contristare an- 
nuit quae poscebat , magnisque ditatum muneribus dimisit a se , senatum populumque 
ei commeudans Romanum ^) . igitur egressus urbe regia Theodoricus et ad suos rever- 
tens omnem gentem Gothorum, qui tamen ei prebuerunt consensum, Hesperiam tendit 
rectoque itinere per Sirmis ascendit \dcina Pannoniae, indeque Venetiarum fines in- 

20 gressus ad Pontem Sontii nuncupatum castra metatus est. cumque ibi ad reficienda 293 
corpora hominum iumentorumque aliquanto tempore resedisset, Odoacer armatum contra 
eum direxit exercitum. quem ille ad campos Veronenses occurrens magno strage de- 
levit^; castraque soluta finibus Italiae cum potiore audacia intrat, transactoque Pado 
amne ad Ravennam regiam urbem castra componit tertio fere miliario ab urbe/locus/ 



/ 



HPVAOBXIYZ). Paulus l. c. Fttculfus l. c. [ad 24 componit). 

1 resedentem O idoniam O 2 otiosus A bonis AXY 4 uestro] tuo A tamen] 

tantum XZ {non Y) 5 ei om. XYZ familiari V 6 loquendi om. OB quae] qul O 

prodecessoremque O, praedecessorumque XYZ 7 gobernata P urbis O 8 thorcilingorum] 

HPVBXYZ, torc. i4, thorcilinguorum rogorumque] HPV Ftec.^ rogorque X, rotgorumque YZ, rugo- 

rnmque A, et rugorum OB fluctuat AOB 9 praecepis] HPV, praecipis AOBXY et hic] 

HPVAXYZ Frec, hic OB a d. adi. fuero uicero f. piet. n. A 10 inradietur Free. ego] et 

ego A 11 possedeam] HPVO, possideam AB.Yy haut] OB, haud XF, ^nt HPVA, quam ut Frec. 

quem non nostis (nostris O)] hostis Free. 12 tyrranico] HP, tyrannico rel. iugo] OBXY, iuco HPV^ 

loco A res puplice captiuatis H seruito F* 13 possedebo] HPV^ possebo O, possi- 

debo ABXY 14 amittat B ut] ut ut X diximus] dixi A lucretur XY 15 constri- 

stare J3, contristari A 18 omnem g.] cum omni gente A qui] quae B tamen] tunc XY 

prebuerunt (praebuere A) consensum] HPVAXY Frec., prebuerat concessum 0, praebuerat consensum assumens 
B haesperiem K*, hisperiam O 19 syTxnis XYZ, sirmas fi, SiimoB Free. nicinai] HPVAB Frec.y 

uieinam XYZ, om. O indeqiie] idemque A fines] partes A ingressus om. F" 20 son- 

tio OB 21 aliquo Frec. consedisset XY odouacer OB armatum om. A 22 quem] 

cnique XYZ magno str.] HPV, magna str. OBXY Frec.^ strage magna A 23 castrisque solutis 

ABXY finibus] flnes AXY intrauit A. intret O pade H, podo A" 24 reg. urb. om. A 

componit] ponit A ab urbe mil. A locus] HPVOX, loco ABY 



\] apud Orosium 7, 43 rex Vesegotharum VaLlia imp. Honorio haec mandat: tu cum omnibus pacem habe 
omniumque obsides atcipe: nos nobis confligimus, nobis perimus, tibi vincimus: immortalis vero quaestus 
erit rei publicae tuae, si utrique pereamus. 

2) cf. Anonymus Valesianus 49 : Zeno recompensans beneflciis Theodericum quem fecit patricium et con- 
sulem, donans ei multum et mittens eum ad Italiam. 

3) cf annales Ravennatea ad a. 490: his consulibus ingressijs est rex Theodericus in fossato pontis 
Sontis et fugit Odoacar rex de fossato et abiit in Beronam. 



Digitized by 



Google 



134 lORDANIS 

LVn qui appellatur Pineta. quod cernens Odoacer intus se in urbe communit; indeque sub- 
reptive noctu frequenter cum suis egrediens Gothorum exercitum inquietat^), et hoc 

294 non semel nec iterum, sed frequenter et pene molitur toto triennio. sed frustra la- 
borat, quia cuncta Italia dominum iam dicebat Theodoricum et illius ad nutum res 
illa publica obsecundabat. tantum ille solus cum paucis satellitibus et Romanos, qui 5 
aderant, et fame et bello cotidie intra Ravennam laborabat. quod dum nihil proficeret, 

295 missa legatione veniam supplicat ^) . cui et primum concedens Theodoricus postmodum 
ab hac luce privavit tertioque, ut diximus, anno ingressus sui in Italia Zenonemque 
imp. consultu privatum abitum suaeque gentis vestitum seponens insigne regio amictu, 
quasi iam 6'othorum Romanorumque regnator, adsumit missaque legatione ad Lodoin 10 

296 FrancorunL.regem filiam eius Audeflgdam sibi in matTimonio petit. quam ille grate 
libenterque concessit suosque filios Celdebertum et Heldebertum et Thiudebertum cre- 
dens hac societate cum gente Gothoram inito foedere sociari. sed non adeo ad pacis 
concordiam profuit ista coniunctio, quia saepenumero propter Gallorum terras graviter 
inter se decertati sunt, numquamque Gothus Francis cessit, dum viveret Theodoricus. 15 

LVni 297 Antequam ergo de Audefledam subolem haberet, naturales ex concubina, quas 

genuisset adhuc in Moesia, filias, unam nomine Thiudigoto et aliam Ostrogotho. quas 
mox in Italiam veuit, regibus viciuis in coniugio copulavit, id est unam Alarico Vese- 
298 gotharum et aliam Sigismundo Burgundzonorum. de Alarico ergo natus est Amala- 
ricus. quem avus Theodoricus in annis puerilibus utroque parente orbato dum fovet 20 
atque tuetur, comperit Eutharicum Veterici filium Beretmodi et Thorismodi nepotem, 



H P V A O B X (Y Z), Paulus l. c. FrecuLfus 2, 5, 18 (a 8 tertio). 

1 odouacer B, adouacer O in urbem communiit {-niuit Y ) XY 2 cum suis om. A segrediens 

P hoc] haec A 3 laborabat X 4 quia] qui O nutum] uotum OB 5 puplica O Ule 

om. A^ solus] plus XYZ satellitibu P romanis ABXY 6 et fame] fame A cottidie 

P rauennam] urbem A quod] OBXY, quo HPVA 7 supplicat] PVOBXY, gupplicabat HA 

concedens] AOBXY., condens HPV posmodura 8 ab om. A sui in] AO, sui HPV, in BXY 

italiam AOBXY zenonemque] HPVXYZ, zenoneque O, zenonisque B, zenone A 9 imp] HPVO^ 

imperatoris B, imperatorem XY., imperatore A consultu] HV^ consultum PO., consulto ABXY pri- 

uatim B abitum] HP^ habitum VAXY^ abiti 0, habito B suaeque (que om. B^) gentis] gentisque 

snae A reponens OB regio amictu] regio amictus O, regi(i] amictus AB 10 lodoin] PVAOBXY 

eum Paulo 25, 20, loco in Hj Lodouuic Frec. 11 audefledam] V^OB et ita Paulus l. c, aodefledam HP^ 

»««g(?)fledam F**, adofledam i4, adelfledam XZ, aelfledam Y matrimonium A petiit X iUe 

om. X 12 suosque] suos B celdebertum et] HPVBy celdepertum O, childebertum et XY^ om. A 

heldebertum] HAB^ heldepertum PV^, heldibertum X, hildebertum y, hel«*««tum V, om. O thiude- 

bertum] J7, thiudepertum P, thiupertum V, hiudipertum 0, huidibertum fi, theodebertum XY^ theudebertum 
Z. teodebertum A 13 hac] BXY^ ac HPAO^ a V 14 concordia O 15 decertauerunt A 

numquamque] numquam O, et numquam fi, nunquam se X cessit francis A 16 andefledam] HPV, 

audefleda Ofi, adelfleda XYZ^ adofleda A ex conc. om. A 17 genuerat A fllias] f. habuit fi 

thiudigoto] HPVy tiudigotho A, theodicodo et aie Paulus 15, 20, theudicodo B, thiudigotam X^ theudigo- 
tam Y alia ostrogotham F, ostrogotam X quas om. A 18 mox] mox ut ABXY 

in om. AXYZ italia O id est om. A halarico V, alario P uesegothorum O, uuisigotho- 

rum XY 19 burgundzonorum] HPV^ bungundzonorum X*, bungundzonum J!C", burgundzonum F, ber- 

gundionorum OZ , burgundionum AB, Brungundionum Frec. halarico V, hilarico Pauli libri boni 

amalarius OB 20 theodericus P {hie) parante O orbato] HPVOXZ, orbatum ABY 21 eu- 

tarium uuitherici B beretmodi] HPVA^ beretmundi OB, beremodi X, berimundi Y tboris- 

modi] HPVX, torismodi A, thoresmundi B, toresmundi O, thorismundi Y 

1) ef. Anonymus Valesianus 54: hoc consule la. 491) exiit Odoachar rex de Ravenna nocte cum Herulis 
ingressus in Pineta in fossato patricii Theoderici . . . et ^ictus Odoachar fugit Ravenna idibus luliis. 

2) cf. Continuator Prosperi Havniensis ad a. 493 : Odoachar pacem ab Tbeudorico poetulans accepit, qua 
non diu potitus est . . . Theodoricus cum pacem cum Odoachar fecisset , ingressus est Classem iiii k. Mart. 
ac deinde fngressus est Kavennam, pacis specie Odoachrem interfecit. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 135 

Amalorum de stirpe descendentem, in Spania degi, iuvenili aetate prudentia et virtute LVIII 
corporisque integritate pollentem. ad se eum facit venire eique Amalasuentham filiam 
suam in matrimonio iungit. et ut in plenum suam progeniem dilataret, Amala- 299 
fridam germanam suam matrem Theodahadi, qui postea rex fuit, Africa regi Vanda- 
5 lorum coniuge dirigit Thrasamundo filiamque eius neptem suam Amalabergam Thurin- 
gorum regi consociat Herminefredo. Pitzamum quoque suum comitem et inter primos 300 
electuni ad obtinendam Sirmiensem dirigit civitatem. quam ille expulso rege eius 
Trasarico, filio Trapstilae, retenta eius matre obtinuit. inde contra Savinianum Illy- 
ricum mag. mil., qui tunc cum Mundone paraverat conflictum, ad civitatem cognomine 

10 Margo planum, quae inter Danubium Margumque fluminibus adiacebat, cum duobus 
milibus ergo peditum, equitibus quingentis in Mundonis solacia veniens Illyricianum 
exercitum demolivit. nam hic Mundo de Attilanis quondam origine descendens Gepi- 301 
darum gentem fugiens ultra Danubium in incultis locis sine uUis terrae cultoribus di- 
vagatus et plerisque abactoribus scamarisque et latronibus undecumque collectis tur- " yfl$1 

15 rem quae Herta dicitur super Danubii ripam positam occupans ibique agresti ritu 
praedasque innectens vicinis regem se suis grassatoribus fecerat. hunc ergo pene 
desperatum et iam de traditione sua deliberantem Petza subveniens e manibus Savi- 
niani eripuit, suoque regi Theodorico cum gratiarum actione fecit subiectum. non 302 
minore tropeo de Francis per Ibbam, suum comitem, in Galliis adquisivit plus triginta 

20 milia Francorum in proelio caesa. nam et Thiudem suum armigerum post mortem 
Alarici generi tutorem in Spaniae regno Amalarici nepotis constituit. qui Amalaricus 
in ipsa aduliscentia Francorum fraudibus inretitus regnum cum vita amisit. post quem 
Thiudis tutor eodem regno ipse invadens, Francorum insidiosam calumniam de Spaniis 



H {deficU 6 regi foliia extremia avuUia) P V A O B X {Y Z). Paulua l. c. {ad 6 Heriiiinefredo) . 16 , 10 
{a 18 iion minore). Freculfua l. c. {ad 6 Herminefredo). 

1 ex Alamalorom stirpe Paulua 15, 20 espania O, hispanla ABXY degere AB iuuenilla 

aetate V 2 polentem H ad se eum facit {POXY^ fecit HVAB) u. eique] quem ad se uenire faciens eius 

A amalasuentham] HPBXY, amalasuentam A, amasuentam O, malasuentham V : Amalasuintha Paulua l. e. 

3 in] ad B, om. O matrimoniu A", matrimonia A^ amalafredam OB, Amalafreda Paulua l. e. 

4 theodati OB africa] HPVAy affrica 0, africae J5, in africam XY 5 coniuge] HV, coniugem 
PAOBXY trasamundo PKAOy, trassamundo fi, transamondo XZ, Transemundo Frec. quc om. O 
nepotem A^ neptam O amalabergam] Ubri et PauU Uber optimua et Freeulfua, maleberga PauU Ubri re- 
Uqui turingorum AO, thoringorum XYZ 6 consociat] consortia O hermemfredo B, ermenfredo 
AO et aic Paulua l. c, Ermenfrido Frec^ ermeredido XYZ pitzamom] P*V, pit*amum P", pizzamum A, 
petzamin B, pitzamin O, pitzam XYZ coui. suum A et om. OB 8 transarico OB, tbra- 
sarico XYZ trapstile O et Paulua 15, 15, trafstilae PV, trastilfa)e AB, thrastilae XYZ op- 
tlnauit P indeque OBXY sauinianum] PVAOXYZ^ sabianum B 9 mag mil] PV, magistrum 
milltum AX, magistro militiae O, magistrum miliciae B, om. Y cum om. X mandone XZ {rwn Y) 

a cioitate A 10 margo (marco A^) planom] PVA, margo plano OBXY margumque] marcianomque 

OB fluminibus] PVO, flumina ABXY 11 ergo om. AB equitibusque q. X, equites quingen- 

t08 O solatii A 12 demolitus est A de om. OB attilani AZ, attilana XY di- 

scendens O 13 gente P in om. XYZ dibachatur 0, debachatur B 14 plerisqoe] ploriB 

XZ, ploribos Y torrem] PVOXYZ, torrim AB 15 herca XY qoe om. A acresti O 

16 praedasqoe] PVAX, praedas BYZ, predans O annectens Z" crassatoribos PVA fecerat] 

OQCopas O, nuncopat fi 17 disperatom O soae petza] PVX, petzam O, pezza B, pizza A, 

pitza Y e] de XY saueniani 0, sabiniani B 18 non minore tropeo (tropeum O, tropheow^L)] 

PVOX, non minorem tropheum BZ, non minus tropheum A, nec minorem triumphum Y 19 ibbam] 

PVXZ cum Paulo 16, 10, hibbam OB, ibam A, bibam Y gallis adqu. X, galleis adquesiuit O tri- 

genta P 20 milibus fr. in pr. cesis AB et thiudem] et thiodem B, ethiodem O, et theudem A: 

Thiodem Paulua l. e. 21 in om. XYZ hispaniae ABXY amalarici] alarici B ' instituit O 

qui ... 22 amisit om. B 22 ipsam O aduliscentia] PO, adolescentia rel. fracorom O in- 

retitos O postqoam B 23 thiodis OB, teudis A eodem regno] PVO, eorum regnom A, eios- 

dem regnom B, idem regnom XYZ ipse] PVAOXYZ, ipsum B fracorum hispaniis ABXY 



Digitized by 



Google 



136 lORDANIS 

LVni 303 pepulit, et usque dum viveret , Vesegothas contenuit. post quem Thiudigisglosa reg- 
num adeptus, non diu regnans defecit occisus a suis. cui succedens hactenus Agil 
continet regnum. contra quem Atanagildus insurgens Romani regni concitat vires, 
ubi et Liberius patricius cum exercitu destinatur. nec fuit in parte occidua gens, 
quae Theodorico, dum adviveret, aut amicitia aut subiectione non deserviret. s 

LIX 304 Sed postquam ad senium pervenisset et se in brevi ab hac luce egressurum cog- 

nusceret, convocans Gothos comites gientisque suae primates Athalaricum infantulum 
adhuc vix decennem , filium filiae suae Amalasuenthae , qui Eutharico patre orbatus 
erat, regem constituit *) , eisque in mandatis ac si testamentali voce denuntians, ut 
regem colerent, senatum populumque Romanum amarent principemque Orientalem lo 

305 placatum semper propitiumque haberent post deum. quod praeceptum quamdiu Atha- 
laricus rex eiusque mater adviverent, in omnibus custodientes pene per octo annos in 
pace regnarunt: quamvis Francis de regno puerili desperantibus , immo in contemptu 
habentibus bellaque parare molientibus quod pater et avus Gallias occupasset, eis con- 
cessit. cetera in pace et tranquillitate possessa. dum ergo ad spem iuventutis Atha- »5 
laricus accederet, tam suam aduliscentiam quam matris viduitatem Orientis principi 
commendavit, sed in brevi infelicissimus inmatura morte praeventus, rebus humanis 

306 excessit. tum mater, ne pro sexus sui fragilitate a Gothis spemeretur, secum deli- 
berans, Theodahadum consubrinum suum germanitatis gratia accersitum a Tuscia, 
ubi privatam vitam degens in laribus propriis erat, in regno locavit. qui inmemor 20 
consanguinitatis post aliquantum tempus a palatio Ravennate abstractam in insulam 
laci Bulsiniensis eam exilio religavit, ubi paucissimos dies in tristitia degens ab eius 
satellitibus in balneo strangulata est. 

LX 307 Quod dum lustinianus imperator Orientalis audisset et quasi susceptorum suorum 

morte ad suam iniuriam redundaret, sic est commotus^). eodem namque tempore de 25 



P V A B X [Y Z). Paulus h. R. 16, 10 {ad 25 commotus). 

1 miisigothos XYZ contenuit] PVO, continult ABXY thiudigisglosa] PV, thiudegisglosa A, 

thiodiglBglossa OB, thiudigis tolosa (Z, tholosa F, tolosae X) XYZ 2 occissus O, ossisus {sic) A 

3 contenit O, continuit B athanagildos £, athannagildns O, athagildus XYZ, alanagildus A, aianagildas 

PV 4 distinatur O partem occiduam O 5 theoderici XY aduiuaret B*, adhuc uiueret 

B* amititiam a. snbiectionem O 6 hac] ha V recessurum XYZ cognusceret] PO, cog- 

nosceret rel. 7 primatesque gentis suae A athlaricum XY 8 adhc V detennem O 

amalasuentae A eutherico 0, eutarico A 9 eisque] eis A uoce] lege A 10 populusque 

P origentale O 11 pUagatum V, plagatum PV^ post deum om. OB alatharicus 0, 

atharicus BX", athlaricus X^YZ, atalaricus A 12 que om. B^ 13 regnauerunt A puerile O 

desperantibus] fortaase sperantibus 14 mollientibus O et auus] auusque A galliarum A 

occupassent AXy occupauissent Y 15 ceteris A pace et] pace O, pacis B possessis A 

adhalaricus P, athlaricos XYZ, aUlaricus A 16 accederit O aduliscentiam] P^O, aducentiam P«, 

adolescentiam VABXY 17 morte (mortem X) pr. immatnra XY 18 tum] tunc XY 19 theo- 

dohadum A, theodatum OB et sic PaiUui 16, 12, theudahadum X, theudatohalum Z consubrinum] PV, 

consobrinum AOBXY germitatis grata PV arcessitum AO tissia O 20 pri- 

uata uita AOB laboribus OB regnum OB 21 post] per Z rauennati A abstrac- 

Um] abiit et post ea XYZ insula BXYZ 22 bulsiniensis] PVB, bulflniensis A, bulsinensis 0, 

bulsinensi XYZ religauit] PVAX, relegaoit rel. paucissimos dies] paucissimis diebus A, amala- 

Buentha (amalesuenta X) plures dies XYZ tristiciam O 23 balneis XYZ strangulaU] VBXY, 

BtranguilaU PO, transgulaU A 24 et om, B suorum] suum O 25 morte] PVAZ, mortem 

OXY, mors B redudaret V^ tempore namque V 

1 ) Horum et tequentium epitomam habent Romana e. 367 aq. 

2) cf. Continuator Marcellmi ad a. 634 : Theodahadus rex Gothorum Amalasuentham reginam creatricem 
suam de regno pulsam in iusula laci BulBiniensia occidit. cuius mortem imp. lustinianus ot doluit, gic et 
ultuB est. 



Digitized by 



Google 



GETICA. 137 

Africa Vandalicuin cum per fidellBsimum suum patricium Belesarium reportasset trium- LX 
phum, nec mora in ipso tempore madentibus adhuc armis cruore Vandalico contra 
Gothos per eundem ducem movit procinctum. qui dux providentissimus haud secus 308 
arbitratus Getarum subicere populum, nisi prius nutricem eorum occupasset Siciliam. 
5 quod et factum est. Trinacriaque ingressus mox Gothi, qui Syracusanum oppidum in- 
sidebant, videntes se nihil praevalere cum suo duce Sinderith ultro se Belesario dedi- 
derunt. cumque ergo Romanus ductor Siciliam pervasisset, Theodahadus comperiens 
Evermud generum suum cum exercitu ad fretum, quod inter Campaniam Siciliamque 
interiacet et de Tyrreni maris sinu vastissimum Adriaticus aestus evolvitur, custo- 

10 diendum direxit. ubi cum Evermud accessisset Regium oppidum, castra composuit. 309 
nec mora deterioratam causam cemens suorum ad partes victoris paucis et fidelissimis 
famulis consciis movit, ultroque se Belesarii pedes advolvens Romani regni optat ser- 
vire principibus. quod Gothorum exercitus sentiens suspectum Theodahadum clamitat 
regno pellendum et sibi ductorem suum Vitiges, qui armiger eius fuerat, in rege le- 

ir» vandum. quod et factum est; et mox in campos Barbaricos Vitiges in regno levatus 310 
Romam ingreditur praemissisque Ravenna fidelissimis sibi viris Theodahadi necem 
demandat. qui venientes imperata sibi perficiunt *j et occiso Theodahado regem qui a 
rege missus adveniebat (et adhuc in campos Barbaricos erat Vitigis) populis nuntiat. 
inter haec Romanus exercitus emenso ffeto Campaniam .accedens, subversumque Nea- 311 

20 polim Romae ingreditur; unde ante paucos dies rex Vitigis egressus, Ravenna pro- 
fectus, Mathesuentam filiam Amalasuenthae Theodorici quondam regis neptem sibi in 



PVAOBX{YZ). 

1 africa] terra XYZ nuandalicum cum XZ, uandalicum PV, uuandalicum O, uuandalis cum A, a 

uuandalis (uuadalis B") cum B, uuandalorum cum Y patricium post bel. OB, om. A belesar-] 

PVAX [hoc loco bertraninm) Y plerumquey belisar- OB semper reportauit A 2 nec] et XZ [non Y) 

uandalic^ (uuadalico /?*) contra] uuandalorum mox super XYZ 3 eondem P dux] dom X pro- 

uidentissimus] P^VAOXY^ prouidentiBsumus P", prudentissimus B haud] haut O, aut V** 4 ar- 

bitratus] P^VAO^, arbirtatus 0", arbitratur B, arb#**»tu8 P**, annis tribus XYZ subigere AOB, sub- 

iceret X 5 et om. X trinacriaque] P, trinacriamque VBXY^ tinagriamque O, nam et trinacriam A 

ingresso B, ingressus est A insedebant O 6 nil V sinderith] PVX^ sinderit i4, sinderich 

OBY ultro om. O 7 que om. A theudahadus P, teodohadus A, tbeodatus OB 8 euer- 

mut A, euermoth O, euermor B, euermundum XYZ exercitum 0, om. A" 9 interiacit P 

de] ad XYZ tyrreni PV, tirreni A, trinni O sinu uastissimum] PV, sinu uastissimo A, sinu 

(sinus O) uastissimus OB, sinum uastissimum ubi XYZ adriaticum aestum O euoluitur] se 

uoluitur O custodiendum] eum cust. XYZ 10 euermut A, euermoth O, euermor B, euermund T, 

euermundus X: Ebremud Cont, Marcell. ad a. 536, T.ppifxou^ Procopius hell. Goth. i, S regium] VAO, 

et regium P, ad regium XYZ^ ad rigium B 11 paucis] cum paucis B 12 consciis om. OB 

se om. XYZ pedes (pedibus AX^Y) adu. rom. om. A'' 13 suspecdum A theodoh»dum Z, 

theodatum OB 14 uitiges] PV, uitigis O, uitegis vel uitigis vel uitiges XTZ, uittigis {vel uittiges) A, 

uuitigis B semper fuerat] erat X rege] PF, regem AOZ^AT 15 campis barbaricis (barb. om. Yj 

ABXY regnum AOB 16 rauenna] PVYZ, rauennam AO^A' theodati OBX, theodaadi A", 

theodoadi A^, theodehadi Z 17 occisum B theodahado] theodato OA, theodatum B, theodoado A, 

theodehado Z regem] PVB, rege OXY, om. A qui a r. m. adu.] is qui missus ad uittigen aduenit A 

18 et (ut B) adhuc in campos barbaricos (campis barbaricis BXY) erat om. A uitigis] O, uuitigis B, uitigim 

V, uitigem PXYZ, regem uittigen A nunciat A, nuntiant PVOB, annuntiant XY 19 subuer- 

sumque neapolim] PV, subuersamque neapolim YZ, subuersoque neapolim O, subuersaque neapoli BX, sub- 
uersa neapoli A 20 romae] PV, romam AOBXY rex uitigis {vel -ges) egr.] PVOAT, egr. uittigis 

AB rauenna] PV, rauennam rel. 21 maathesuentam PV, mathesuentham XY amalasuenthae] 

VOr, amalesuenthae P, amalesuentae A, amalasuentae B, mathesuenthae AZ theodor- B [hic), theoder- 

P {hic) nepotem O 



1) cf. Continuotor MarceUini ad n. 536; Gothorum exercitus Theodahadum regem habens suspectum 
Vitigis in regnum adsciscit. qui mox in o^impo Barbarico regnum pervasit, expeditione soluta Uomam in- 
greditur . . . ibique residens dirigit Ravennam, Theodahadum occidit. 

lORUANES. ] «^ 



Digitized by 



Google 



138 lORDANLS GETICA. 

LX matrimonio sociarat^). cumque his novis nuptiis delectatus aulam regiam fovit Ra- 
venna, Roma egressus imperialis exercitus munita utriusque Tusciae loca invadit. 
quod cemens per nuntios Vitiges, cum Hunila duce Gothorum manu armis conserta 

312 mittit Perusia. ubi dum Magnum comitem cum parvo exercitu residentem obses- 
sione longa evellere cupiunt, supervenieute Romano exercitu ipsi evulsi et omnino •* 
extincti sunt. quod audiens Vitiges ut leo furibundus omnem Gothorum exercitum 
congregat Ravennaque egressus Romanas arces obsidione longa fatigat. sed frustrata 
eius audacia post quattuordecim menses ab obsidione Romanae urbis aufugit et se ad 

313 Arimiuensem oppressionem praeparat. unde pari tenore frustratus fugatusque Ravenna 
se recepit; ubi obsessus nec mora ultro se ad partes dedit victoris cum Mathesuentha lo 
iugale regiasque opes. et sic famosum regnum fortissimamque gentem diuque reg- 
nantem tandem j^ene duomillensimo et tricesimo anno victor gentium diversarum lu- 
stinianus imperator per fidelissimum consulem vicit Belesarium, et perductum Vitiges 
Constantinopolim patricii honore donavit. ubi plus biennio demoratus imperatorisque 

314 in aflfectu coniunctus rebus excessit humanis. Mathesuentham vero iugalem eius fratri i^i 
suo Germano patricio coniunxit imperator. de quibus post humatum patris Germani 
natus est filius idem Germanus. in quo coniuncta Aniciorum genus cum Amala stirpe 
spem adhuc utriusque generi domino praestaute promittit. 

315 Haec hucusque Getarum origo ac Amalorum nobilitas et virorum fortium facta. haec 
laudanda progenies laudabiliori principi cessit et fortiori duci manus dedit, cuius fama 20 
nullis saeculis uuUisque silebitur aetatibus, sed victor ac triumphator lustinianus im- 

316 perator et consul Belesarius Vandalici Africani Geticique dicentur. haec qui legis, 
scito me maiorum secutum scriptis ex eorum latissima prata paucos flores legisse, 
unde inquirenti pro captu ingeuii mei coronam contexam. nec me quis in favorem 
gentis praedictae, quasi ex ipsa trahenti originem, aliqua addidisse credat, quam quae 2:. 
.legi et comperi. nec si tamen cuncta, quae de ipsis scribuntur aut referuntur, com- 
plexus sum, nec tantum ad eorum laudem quantum ad laudem eins qui vicit exponens. 



P V AO B X [Y Z). 

1 matrinionium» O, matrimonium B sociauit AT cumque] cum XYZ his] is P, eis V fouit] 

PVAj fouet OBXY rauennam A 2 rom(a;ie OB inuadet O 3 unila O, unilam B ducem B 

manum armis conserUiTn AXYZ 4 perusia] PVZ, perusiam ABXY^ perausiam O dum] cum A parua 

exercito O obsidione P 5 ipse O 6 exercitu O 7 rauennamque OBX Y longe A" 8 aud. 

eius X qnattuordecem P, quatuordecem O mensis O rom. urbis om, A 9 arimensem O ti- 

nore O rauenna] PFAOATZ, rauennam B 10 uict. ded. B mathesuentha] PATr, matesuentba i4, 

mathesuenta P, matheseuentha V, matesuenta O U iugale] PV, iogale O, iugali ABXY regiisque opi- 

bus AXY diuque regn. om. XYZ 12 tandem] eandem OB duodemillesimo B trecensimo PVO^ 

trecentesimo BY^ tricentesimo X 13 bel. uic. B 14 imperiique A 15 mathesuentham] PVXY, ma- 

^hesuentam AOB fratri] requiritur fratrueli [cf, 77, 13. 123, 2) 16 post humatum] posthumus B 

17 idem] id est O, item B coniunctum XYZ anniciorum X genusj PVXYZ, gens AOB 

amale O 18 adhuc] huc A', bucusque Y generi] PK, generis AOBXY 19 haec om. OB ac] 

hac VB amalorum] malorum O fort. uir. A haecj hac A, ac B 20 prlncipi cessit] princi- 

pessit O 21 nuUisque] nullis OB silibetur O, delebitur A 22 g**eticique O dicent .VF 

23 secutum scriptisj PVOj secutum scripta BXY, scripta secutum A exj et ex AB^* eorumj orum O 

latissima prata (frata P, parata O)] PVO, latissimis pratis (pratos B") ABXYZ 24 mei ing. /?, ingenioli 

mei A contextam BZ 25 traenti O. trahentem AB aliquaj alia aliqua A addedisse O 

26 etj PV aut AOBXY sij PVOB, sic XY, om. A 27 tantumj tamen B laudem eiusj 

eius AOB uicitj uiuit YZ inon X] explicit de antiquitate getarum actusque (actibusque XYZ) eorum 

quos deuicit iustinianus imperator per fldelem rei (regi O) publicae belesarium (belasarium O) consulem PVOXZ, 
explicit historia iordanis episcopi de antiquitate et actibus getarum Y, explicit de antiquitate getarum actibusque 
eorum quos deuicit iustinianus imperator per lidelem rei publicae belisarium consulem B: nuUa subscr. in A 



1) cf. Continunlor MarctUini ad a. 630: liavennamque ingressus Matesnentbam neptem Theodorici sibi 
sociam in regno plus vi copulat quam amore, item Romana c. 373. 



Digitized by 



Google 



INDICES. 



I. INDEX PERSONAEVM. 

Indicem personarum itii adomavimus, ut primum enumerarentur cum imperatores Romanorum 
tum Amali regesque Vesegotharum secundum tcmporis ordinem, deinde nomina omnia secundum 
alphabetum remisso lectore, quatenus perveniunt, ad indices imperatorum regumque. auctorum, quos 
adlegat lordanes, nomina distinximus praemisso vocabulo cU{atur\ in adscribendis locis auctorum 
reliquorum, qui de iisdem personis tractant, pro re diversa secuti sumus. primum quae nomina 
lordanes sumpsit ex libris qui supersunt Hieronymi , Flori , Rufi , Ammiani , Marcellini comitis et 
sic deinceps nude referre satis habuimus; auctor enim infimi ordinis et perturbatus totus non dig- 
nus est, in quo ea expendantur quae traxit ex scriptoribus adhuc servatis. deinde quae per ad- 
legationes recte illustrari non possunt similiter praetermisimus : Alarici enim, Attilae, Theoderici, 
lustiniani res gestae ex eiusmodi indice peti nec possunt nec debent. ita quae restabant non 
multa eo consilio tractavi, ut ex adscripta eorundem hominum notitia aliunde petita lordaniana 
quo pertineant satis perciperetur. — Grothica aliaque barbara nomina complura apud solum lordanem 
inventa explicare ut meum non fuit, ita collega Carolus Muellenhoflf ea qua excellit rerum lingua- 
rumque notitia vocabula lordaniana Gothica pleraque illustravit. 



IMPERATOEES ROMANI. 



Augusti 9 ao. 121 8. 

C. IvLivs Cabsar dictator [ante Chr. 49 — 44). 

Gaias lulius Caesar 32 25. 

lulius Caesar 34 1. 50 7. 

Caesar 32 28. 73 18. 
AvGVSTvs {ante Chr. 44 — p. Chr. 14). 

Octavianus Augustus Caesar 1 20. 

Augustus Caesar Octavianus 33 13. 

OcUvianus Augustus 32 28. 44 22. 120 12. 

Augustus qui et Octavianus 9 30. Augustus Octa- 
vianus 1 10. 9 25. 31 23. 

Augustus Caesar 14 1. 32 30. 33 13. 

Augustus 1 21. 10 4. 31 24. 34. 32 22. 33 7. 23. 
97 8. 

Caesar 29 10. 13. 33 2. 4. 
C. Carsab Avo. f. 

Claudius Caesar nepus Octaviani 31 24. 30. 
TiBBRivs (o. 14 — 37). 

Tiberius Augustus Caesar 33 25. 

Tiberius 33 17. 24. 

Gaius Tiberius 73 22. 
Oaivs (a. 37—41). 

Gaius Caesar Caligula 33 30. 

Gaius Caligula 34 7. 



Clavdivs (a. 41—54) 29 14. 33 36. 34 1. 

Nkro (a. 54—68) 34 7. 

GAI.BA (rt. 68. 69) 34 14. 

Otho (a. 69) 34 15. 

ViTRLLivs (a. 69) 34 1 5. 

Vbspasianvs (a. 69 — 79) 34 17. 20. 25. 

TiTvs (a. 79—81). 

Titus Vespasianus 34 20. 

Titus 34 18. 25. 
DoMiTiANvs (a. 81 — 96) 34 25. 76 1. 7. 
Nbuva (a. 96—98) 34 32. 

Traianvs (a. 98—117). 

Traianus 27 20. 34 33. 34. 35 5. 9. 81 21. 82 5. 
84 1. 

divus Traianus 4() 24. 
Marciana aoror Traiani. 

Marcia 81 21. 
Hadrianvs (a. 117—138). 

AdrianuB 35 5. 12. 
Pivs (o. 138—161). 

Antoninus Pius 35 14. 

Antoninus 35 15. 

18» 



Digitized by 



Google 



140 



I. INDEX PERSONARVM. 



Maiicvs (<2. 161—180). 

M. Antoninus qui et Verus 35 is. 

Aurelius 35 14. 

Antoninus 35 24. 
Vbrvs (a. 161—169). 

L. AureliuB Commodus 35 18. 

LuciuB 35 14. 
CoMMODVs [a. 169—192) 35 24. 
Pbrtinax (a. 193). 

Helvius Pertinax 35 26. 

Pertinax 35 31. 
IvLiANVs (a. 193) 35 30. 32. 
Sbvbrvs (a. 193—211). 

Severus Pertinax 35 32. 

Severus 35 30. 31. 36 4. 5. 78 15. 79 l. 12. 

Antoninvs Sbvbri f. (a. 198 — 217). 

Antoninus Caracalla 36 5. 7. 12. 80 1. 

Antoninus 80 0. 
Macrinvs (a. 217. 218) 36 10. 80 3. 4. 
Antoninvs Sbvbri n. (a. 218 — 222). 

M. Aurelius Heliogabali sacerdos 36 12. 

EliogabaluB 80 5. 
Albxandbr (a. 222—235). 

Alexander Mamae {sic tribus locis) fllius (fllius om. 

78 10. 80 6) 36 17. 78 10. 80 0. 
Alexander 78 12. 

Mamaba V. Alexander. 

Maximinvs (a. 235—238) 36 21. 23. 28. 78 10. U. 

79 3. 
PvpiBNVs (a. 238). 

Puppienus 36 26. 28. 

Puppio 80 10. 
Balbinvs (a. 238). 

AlbinuB 36 28. 
GoRDiANVs III (a. 238—244). 

Gordianus 36 27. 
Philippvs patbr (a. 244—249) 36 30. 37 i. «. 7. 80 

10. 17. 81 0. 1). 

Philipp\'8 fil. (a. 247—249) 37 2. 6. 7. 81 l. 
Dbcivs (a. 249— 251) 37 6. 81 «. 84 2. 4. 11. 12. 17. lu. 
Trbbonianvs Gallvs (a. 251 — 253). 

Gallus 37 «J. 83 26. 84 8. lu. 85 11. 
VoLVSiANVS (a. 252^53J 37 ». 84 19. 85 11. 

Abmilianvs (a. 253). 

EmilianuB 37 y. 12. 85 4. 
Valbrianvs (a. 253—260) 37 13. 14. 
Gallibnvs (a. 253—268; 27 27. 37 13. 16. 20. 85 16. 
Tbtricvs (a. 267—273) 37 26. 
Clavdivs Gothicvs (a. 268 — 270). 

Claudius 37 21. 38 20. 
QviNTiLLVS (a. 270). 

Quintilius 37 24. 
AvRELiANVs (a. 270—275) 27 28. 37 26. 31. 39 23. 
Tacitvs (a. 275. 276) 37 34. 
Florianvs (a. 276) 37 34. 
Probvs (a. 276—282) 38 l. 4. 
Satvrninvs uaurpator 38 2. 
Carvs (a. 282. 283) 38 6. s. 
Carinvs (a. 283. 284) 38 6. U. 
Nvmerianvs (a. 284) 38 6. 10. 15. 
DiocLBTiANvs (a. 284 — 305). 

DioclitianuB 38 13. 21. 23. 25. 20. 32. 34. 35. 39 2. 
81 14. 86 17. 
Maximianvs Ubrcvlivs (a. 284—305) 38 15. 30. 86 is. 

Maximianus 38 16. 35. 81 14. 86 13. 

Herculius 38 22. 



Galbrivs Maximianvs (305 — 311) 38 1». 32. 

Oalerius Maximinus 38 21. 23. 

Galerius 38 21. 23. 

Maximinus 86 15. 
Valbria uxor Galerii. 

Valeria 38 23. 
CoNSTANTivs I (a. 305. 306). 

ConstantiuB 38 19. 20. 22. 31. 
Theodora uxor Constantii. 

Theodora 38 22. 
Caravsivs (a. 287—293) 38 17. 
AcHiLLBVS (a. 292—296). 

Achilleus 38 19. 

Acbilles 86 17. 

LiciNivs (a. 307—323) 87 1. 
CoNSTANTiNVS I (a. 306 — 337). 

ConsUntinus 81 1. 87 l. 2. 88 l. 96 5. 
CoNSTANTivs II (a. 337 — 361). 

Constantius 39 5. 
IvLiANVs (a. 360—363) 39 6. 
loviANVs (a. 363. 364). 

lobianus 39 15. 17. 
Valentinianvs I (a. 364 — 375). 

Valentinianus 39 20. 21. 30. 40 2. 6. 92 8. 

Sbvbba uxor Valenliniani I. 

Severa 39 31. 40 2. 
IvsTiNA uxor Valentiniani 1. 

lustina 40 1. 3. 6. 
IvsTA /IWa Valeniiniani 1. 

lusta 40 7. 
Grata filia VaJLenXinimi 1. 

Grata 40 7. 
Galla filia Vaientiniani /., uxor TUodosii I. 

Galla 40 8 bis. 
Procopivs wurpator (a. 365). 

Procopius 39 26. Procopianus 39 28. 
VALBNTINLA.NVS usurpotor [a. 367). 

Valentinianus 39 25. 
Valbns (a. 364—378) 39 20. 22. 27. 2s. 40 10. 12. 

17. 21. 25. 28. 92 7. 11. 13. 16. 94 5. 14. 
Dominica uxor Valentis. 

Dominica Augusta 40 21. 
Gratianvs (a. 367—383) 39 30. 40 l. 13. 24. 30. 

94 13. 95 8. 14. 96 7. 
Valentinianvs II (a. 375—392). 

Valentinianus 40 1. 7. 30. 34. 
Thbodosivs pater imperatoris 40 12. 

Thbodosivs I (a. 379 — 395). 

Theodosius 40 8. 12. 23. 24. 36. 41 3. 10. 94 13. 

95 5. 9. 13. 96 4. 10. 99 21. 
Flaccilla uxor Theodosii 1. 

FlacUla 40 8. 
Maqnvs Maximvs (a. 383 — 388). 

Maximus 40 29. 
EvGBNivs (a. 392—394) 40 31. 33. 96 7. 
Arcadivs ia. 383—408). 

Archadius 40 8. 41 3. 4. 5. 7. 26. 28. 

HoNORivs [a. 393—423) 40 9. 41 3. 5. 19. 22. 23. 
24. 30. 42 5. 6. 8. 97 17. 20. 98 6. 99 21. 100 
1. 19. 

Maria uxor Honorii. 
Maria 41 22. 98 7. 

Thbrmantia uxor Honorii. 

Ilermantia [sie utroque loco) 41 22. 98 7. 

CONSTANTINVS III (a. 407 — 411). 
ConsUntinus 41 32. 101 7. 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



141 



C0N8TAN8 II (a. 407—411). 

Constans 41 32. 101 8. 
Maximts uaurpator [a. 409) 42 7. 
I0VINV8 tmtrpator (a. 411 — 413). 

lovinus 42 7. 101 10. 

lobinus 41 34. 
Sbbastianvs usurpator (a. 412) 42 1. 101 10. 
C0N8TANTIV8 III (a. 421). 

Constantius 42 6. 100 19. 101 1. 3. 

Galla Placidia Theodosii 1 filia, uxor Athaulfi et 
Constantii III, mater Valentiruani 111. 
Placidia40 9. 41 30. 42 5. 9. 99 21. 100 22. 101 5. 
115 10. 

I0HANNE8 uswpator (a. 423—425) 42 8. 11. 

Thbodosivb II (a. 402—450). 
Theodosius iunior 41 2S. 104 16. 
Theodosius 42 11. 16. 17. 28. 29. 115 16. 
consul 104 4. 

Valbntinianvs III (a. 425 — 455). 
modernus Vtlentinianus lunior 40 9. 
Valentinianus 40 9. 42 9. 11. 16. 20. 43 8. 13. 17. 
101 18. 106 14. 107 2. 14. 115 0. 118 4. 

EvDoxiA uxor ValentirUani 111. 

Eudoxia 42 17. 43 13. 14. 
HoNORiA Boror Valer^iniani 111. 

Honoria 42 12. 115 9. 11. 
Maximvs usurpator (a. 455) 43 11. 118 5. 7. 

Mabcianvs (a. 450 — 457) 42 28. 115 15. 118 8. 12. 
124 5. 126 6. 128 4. 

divus Marcianns 43 20. 
PvLCHBBiA uzor Marciani, 

Pulcheria 42 29. 
AviTvs (a. 455. 456) 119 16. 

Lbo (a. 457 — 474) 43 16. 19. 20. 30. 44 6. 118 12. 

119 10. 121 1. 128 16. 130 25. 
Vbrina uxor Leonis. 

Verina 43 23. 44 7. 
Maiorianvs (a. 457—461). 
Maiorianus 43 17. 
Maiurianus 118 9. 
LivrvB Sbvbrvs (a. 461 — 465). 
Sevems 118 11, 
Severianus 43 19. 



119 11. 120 5. 131 12. 



11. 45 6. 9. 16. 22. 29. 
132 13. 19. 134 8. 



120 1. 4. 



7. 9. 12. 



ANTHBMiV8(a. 467— 472)43 20. 27. 118 13. Ih. 119 6. 
Olybrtvs (a. 472) 119 S. 11. 17. 
Glycbrivs (a. 473) 43 29. 

15. 18. 
Lbo II (a. 473. 474). 

Leo iunior 43 30. 44 3. 
Zbno (a. 474—491). 

Zenon43 26. 44 4. 6. 8. 1 
33. 34. 46 2. 5. 121 l. 
Ariagne uxor Zenonis et Anaatasii. 

Ariagne 44 l. 10. 45 17. 46 3. 
Nbpos (a. 474). 

Nepus 43 27. 28. 44 17. 119 13. 
R0MVLV8 AvGvsTVLVs (a. 475. 476). 

Augustulus 44 17. 19. 22. 120 3. 
BA8ILI8CV8 usurpator (a. 476. 477) 43 22. 44 8. 11. 
Marcvs Basilisci f. 

Marcus 44 11. 
ANA8TA8IV8 (491 — 518) 46 3. 11. 24. 
IvsTiNvs (a. 518 — 527) 47 3. 4. 
IV8TINLANV8 (a. 527—565) 1 11. 24. 47 14. 16. 48 

16. 49 23. 77 13. 102 16. 103 3. 123 2. 136 24. 
138 12. 21. ^ 

Thbodora uxor lustiniani. 

Theodora 51 9. 
Gbrmanvs lustiniani fratruelis 77 13. 123 2 id est 
fratris fllius; errore frater 138 16: dve<j>t(5^ apud 
Procopium passim. 
Germanus patricius 49 27. 51 12. 
Germanus 77 13. 123 2. 138 16 bis. 
Mathbsvbntha uxor eius , Amala. In nummis per 
monogramma, sed certae solutionis, est Matasunda 
(Friedlaender Miinzen der Ostgothen p. 42). ^Per- 
peram scribitur Matesuentha et Mathesuenta, item 
apud Procopium MataooONda, quamqtuxm eerta 
prioris vocis exempla admodum rara sunt', Muel- 

LBNHOPF. 

Mathesuentha 51 12. 77 11. 138 10. 15. 

MathesuenU 77 10. 123 1. 2. 137 21. 

Matesuentha 77 6. 

Maathesuenta 49 9. 
IvsTiNvs Oermani f. 49 27. 
Gbrmanvs Oermani tt Mathesuenthae f. 

Germanus 51 15. 77 14. 123 3. 138 17. 



Digitized by 



Google 



142 



1. INDEX PEliSONARVM. 



P3 

a 

O 
O 

O 



P3 

O 

w 

O 



-3i 






^ a 



o 



cs 



♦* OD 

O 






.5 fl 2 o 

fi § J -c 

3 •C C 2 

^ ^ ^ o 



a 



co 
co 
5- 



H 



cs 



QO 



M a 



co 



a a 



o 

5- 





H 
cs 

3 ^ 



» 



C 

il 









£ «3 
.o « 

a §. 

co • 



•8 o 
2:2 



5 5 c 
"SUpQ o 

OcS.^t3 
c^ . © 

CO C M 



2> 



=s ^ a 
S s s 

^ g §) 



a 

* o 

— s ® 
I s 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



143 



Amalus, -li 64 23. 76 18. 78 i. 88 c. 96 14. 103 12. 
1«. 109 20. 121 1«. 122 20. 123 6. 126 21. 128 G. 
135 1. 138 17. 19. familia 103 12, cf. 64 23. gens 
123 6. stirps 122 20. 128 6. 135 i. 138 17. pro- 
sapia 126 24. ^' Et Theodiscis et Anglosaxonicis car- 
minibus quondam celebrati Amalunga sive Amuliugas. 
vox amal etsi mature in oblivionem abiit , sine dubio 
strenuum , industrium , mfatiyabilem significavit '. 

MURLLRNHOPF. 

1 Gapt princeps AmaLorum 76 16. *Oapt, heroum quos 
Ansis {q. V.) vocaverunt primum^ corrupta una 
littera eundem esse atque Northmannorum Gaut, Anylo- 
saxonum Geat lacobus Qrimmius opinatus est^ eam- 
que opinionem plerisque^ ne dicnm omnibus placuisse 
quis miretur^ qui traditionem et Norroenam et Anylo- 
saxonicam respexerit? tamen minus certa res est. 
Cassiodorius enim et lordants antiquas diphihongos 
au et ai nusquam servarunt in nominibus Goticis ex 
ipso usu ac sermone populi sibi notis^ sed tantum in 
traditis aliunde ; conf, Audefleda , Gautigoth , Uau- 
marici, Finnaithae, Aoricus [Oot. Ilauhreiks Theod. 
H6hrih), Argaith, Gaina al. scripserunt in illis Goti- 
cis «t e (ae) pro au et ai. neque ad TrapstiUim {q. v.) 
tt BpoucrtXav provocare licet , ut corruptum esse per 
librarios Goticum u m p aliquo exemplo comprobetur. 
habemus profecto nullum\ Mubllbnhoff. 

2 Hulmul {al. Ilumal) 76 17 bis. * Ad litUras aUivi- 
q\ie regis condicionem quod attinet, comparari potest 
Humli, quem praeter Dnnum cum nepote aut fratre 
aut filio Lothero Saxo grammaticus aliique nonnuUi 
{aptid iMngebekium 7, 27. 19. 160) auctorem regum 
Daniae fuisse perhibentj oriundum sine dubio ex cog- 
nomine iUo Hunorum rege, quem cum nepote ex fHia^ 
nomine HloSr, contra Oothos proelio occubuisse Nor- 
roetM fabula de Tyrfingo ense narrat. nomen ipsum 
obscurumy quamvis eodem Auithumia voeea, si recte 
ita scribitur, appelUita esse videatur. praeterea conf. 

Augis '. MURLLRNHOFF. 

3 Aogis 76 17 bis. ^Augis vocem esse non compositam 
docent et priora et sequentia genealogiae nomina. ad 
eam Utmen expLicarwlam de adiectivo, quod ex ad- 
verbiis Goticis andaugiba, andaugjo facile elicias. noli 
cogitare, non quod obstat diphthongus au pro vulgari 
6 admissa {cf. Gapt), sed quoniam adiectivo illo et 
Theodisco uuge et Norroeno eygr maiores non uteban- 
tur nisi in eompositis verbis. at si Augis pro ' Agis' 
ut Augandzi pro ^Agadii' perperam scriptum esse 
ponimusy nomine inde effecto fortasse mythologi nostri 
iam ad longe alias de Gapt et Hulmul opiniones 
peUicientur ; conferuntur modo ea quae lacobus Grim- 
mius m mythologia (1844) p. 2li) — 219 disputavit. 
sed certi quicquam in his omnino nunquam adseque- 

mur\ MUBLLRNHOFF. 

4 Amal 76 17. is. 

5 Ilisarna, Hisarnis 76 is. * Hisamis potiorcm /brmam 
Goticam Eisams indicat^ sed Graece factam 'ladpvTj;. 
sequiorem autem Ilisarna ne quis pro hreviato nomine 
composito habeat ; non enim nomina propria cum 
Got. eisarn 2'heod. isarn praeter agnomina componun- 
tur. Hisarna igitur, i. e. Got. Eisarna vel Graece 
quasi ItOTjpoiv, plane singulare est rwmen^ ut mythi- 
eum , et simplex ut proxima Amal , Augis , Hulmul, 

Gapt\ MURLLRNHOFF. 

6 OsTRoooTHA rcx 77 l bis. 78 6. 81 b. 10. 83 8. 12. 
15. 22. 'Jniuria ambigitur utrum rex a popuU) an, 
quod sanus nemo contendet, populus a rege nomen 
acceperit. vide quae in Hauptii actis litterariis 9, 
\'Msqq. disputavi, eum PhiUppi imperatoris aequa- 
lem fecit Cassiodorius c. 90. certior est fama de felici 
eius contra Gepidas certamine c. 98 — 100, quo tem- 
pore Ostrogothis Vesegothisque imperasse dicitur (9S). 
celebratur etiam eius ' solidus animus ' apud lordanem 
(98), ab ipso Cassiodorio {var. 11,1) eius patientia, 



carmine denique Anglosaxonico {Vids. 113) ^'astgotae 
{Ostgotae) sapientia ac probitas. erat nimirum om- 
nium regum GoUtorum ante Ermanaricum cUirissi- 

mus\ MURLLRNHOFF. 

7 Hunuil 77 1 bis. Mlanuil nominis certe ultimam par- 
tem corruptam esse nemo non videt. id quale fuerit, 
docemur carmivu iUo Anglosaxonico Vtdsithi 114, quo 
Eastgota sapiens probusque pater Unveni praedicatur. 
Hunuil igitur pro Unvin sive Unven, sicut mox ct 
Thiudimir et Tliiudemer legitur , scriptum est , quo 
nomine {Theod. Unwan) aliquem praeter spem natum 
designari satis notum est. cf. Ilauptii acta litteraria 

12, 253'. MURLLRNHOFF. 

8 Athal 77 l bis. *Athal appel^atur a Cassiodorio {var. 
11, 1) Athala. sequior forma, quae nomen consue- 
tum et ordiruirium h. e. composilum indicat, ut 'A*yd- 
Ocav 'AYiiJoTtXla facit, personae historicae nec pUine 
mythicae magis convenit. laudahatur traditione popu- 
lari^ ut iUe testatur, prae ceteris regiis virtulibus eius 
mansuetudo\ Murllrnhoff. 

9 Achiulf 77 2 bis. 7. * Nomen perpiram litteris ex- 
pressum est; requiritur Agiulf sive Agivuif. Murl- 

LRNHOFP. 

10 Oduulf 77 2. ' VulfiUino stih scripsisset auctor Aud- 
vulfs'. Mubllrnhoff. 

11 Ansila 77 2. 

12 Ediulf 77 2. Copula in quattuor membris secundo 
loco quartoqxu solis adiecta quamquam raro reperi- 
tur, tamen exempla aUa adsunt 6, 19. 107, 22: ita- 
que rhon recte de lectione dubium movi. 

13 Vultuulf 77 2. 3. Vultuulfus 121 17. ' Ita scriptum 
est pro Vulthuvulfs'. Murllrnhoff. 

14 Hrumrnbrio rex 77 2. Hermanaricus 77 7. 88 6. 17. 
Ib. 89 3. 91 11. \H. 21. 121 15. 17. 122 J». 'Apud 
Aminianum MarceUinum (31, 3, 1), quem res gesUis^ 
quas Latino stilo enarraturus esset^ primum suum in 
usum Graecis litttris consignasse et consentaruum est et 
nominibus Germanicis apud eum obviis saUs decla- 
ratur^ nomen etiam ^" bellicosissimi regis et per multa 
variaque fortiter facta vicinis nationibus formidatV 
Ermenrichus graeco morc scriptum invenitur. Gotice 
utrum Afrmanareilcs an Afrmnareiks fuerit , dubito. 
carminibus Theodiscis Ermanrih, Anglosaxonicis Eor- 
menric, Norroenis lormunrekr celebrabatur . eum cum 
non solum potentissimum sed et avarissimum, saevis- 
simum, fraudultntissimum fuisse fama ferai, Cassio- 
dorius {supra p. 76) inter parentes , quorum virtutts 
Amalasuintha referebat, cur non nomitMrit, facile 
intellegitur, vide Hauptii acta litteraria 12, 254'. 
Mubllbnhoff. 

15 Valaravans 77 3 bis. * Vocabulum est mere Goticum 
Vala-hrabns , a quo Theodiscum Waluram pauUum 
differt \ Murllbnhoff. 

16 Gesimundus 121 23. Excidisse in altera stirpe gene- 
rationem duobus indiciis coUigitur. primum Vanda- 
larius Vinitharii f. et Thorismud Hunimundi f. con- 
sobrini appellantur p. 123 4, id quod requirit inter 
alterum utrum et communes eis maiores generationum 
numerum eundem. deinde p. 121 23 qui appeUatur 
Gesimundus HunimuruU magni filius a genealogia 
abest^ cum reliqui Amali, quibuscum nomirMtnr^ ad- 
sint in ta omrus. accedit, quamquam ei argumento rwn 
multum tribuendum est, quod Eutharicus et AmaUi- 
sutntha addita generationt eiusdem gradus efficiun- 
tur. — Quo loco Gesimundus interpontndus sity omis- 
sus omnino non librariorum eulpa, sed auctoris, magia 
dubium est. credidtrim tamen eum excidisse rwn 
inier Hunimundum et Thorismurulumy sed inter Her- 
manfiricum et Hunimundum propter duas rationes. 
Ilunimundum cum propter formam celtbrent et lor- 
danes et ipse Cassiodorius , iuvenis regnare coepertt 
necesse eH; at Ermanaricus cum diem obierit annos 



Digitized by 



Google 



144 



I. INDEX PERSONARVM. 



natus CX f filhtm adidescentem vix post se reliquit. 
deinde quod narrat lordanes p. 121 2 Hunnos ut 
Vinitharium regno pellerent, Oesimundum adscivisse 
Ilunimundi magni filium, devicto Vinithario et de- 
functo OotMs praefuisse Hunimundum^ ratione caret, 
quam ob rem crediderim p. 11 h auctori sic scriben- 
dum fuisse : Hermanaricns genuit [Gesf mundum ; Ge- 
simundns antem genuit] Uunimundum, item cum ex- 
cidissent verba intra parentheses posita^ pro eo quod re- 
quiritur p. 121 23 Gesimundo Ilermanarici fllio sub- 
stitutum esse id quod legimus Gesimuiido Hunimundi 
magni fllio, item p. 122 i) loco verborum : Hunimundus 
fliius Gesimundi substitutum Hunimundus fllius Her- 
manarici. — Ceterum quod seribit Ammianus 31, 3, 
1. 2. 3 ad a. 376: IRini pervasis Halanorum regio- 
nibus, quos Greuthungis conflnes Tanaitas consuetudo 
nominavit, interfectisque multis et spoliatis reliquos 
sibi concordandi flde pacta iunxerunt eisque adiuti 
confldentius Ermenrichi late patentes et uberos pagos 
repentino impetu porruperunt, bellirosissimi regis et 
per multa variaque fortiter facta vicinis nationibus 
formidati. qui .... magnorum discriminum metum 
voluntaria morte sedavit. cuins post obitum rex 
Vithimiris creatus restitit aliquantisper Halanis, Hunis 
aliis fretus, quos mercede sociaverat partibus suis. 
verum post multas quas pertulit clades animam efTu- 
dit in proelio vi superatus armorum. cuius parvi 
fllii Viderichi nomine curam susoeptam Alatheus tue- 
batur et Saphrax , id cum Jordaniana relatione con- 
ciliari nequit , et frustra, si quid video, Vinilharium 
lordanis Vithimiremque Ammiani viri docti eundem 
ut facerent temptaverunt. 

17 ViNiTHARivs ffx 77 3 6w. 121 ir>. 122 2. 3. Veno- 
tharius 122 4. C 9. ef. ad n. 16. * Oot. Vinithaharjis, 
Theod. Winidheri. Munitaurius apud Ca^siodorium 
{supra p. 76) corrupte\ Mukllknhoff. 

18 Hunimundus 77 8. 122 u. H. magnus 121 23. cf. 
ad n. 16. 

19 Vandalarius77 4. 122lG. 123 4. 5. Vandlliariu8 77 4. 
'Oulaav^o; quidam est apud Vrocopium b. Ooth. 1, 
18. 2, 11 agnomine^ ut videtur, BavSaXdpioc. nomen 
Ooticum puto erat Vandlaharjis. etiam Vandiliarius, 
mutatum scilicet ita ut fiat Vandilarius, ferri potest ; 
conf. Cassiodorii {var. 3, 38) Vuandil, Theod. Wentil, 
Piinii Vandilii, Oraecorum BavoiXoi'. Mubllknhoff. 

20 Thorismvd rex 122 11. 123 (>. Thorismod 134 21. 
Thorismund 77 s bis. 103 ll. *Thorismud videtur 
transformatus esse in Thorismundum'. Mukllknhoff. 
cf. ind. gramm. 

21 Valamir [gen. -meris 129 5. 130 10, acc, -merem 
109 23, abl. -mire 109 n>, -mero 44 21). 130 4) rex 
42 23. 77 4. 109 1!». 23. 110 1. 123 7 6w. y. 10. 
127 13. 128 3. 14. 129 18. Valamer 44 20. 122 15. 
127 14. 17. 129 5. 130 4. 10. 

22 THivmMRR {gen. -meri 127 21, -meris 128 12, abl. 
-mire 109 lii) rex 123 9. 127 13. 15. 21. 128 1. 12. 
129 5. 130 4. 21. 131 10. 22. 24. 132 2. «. 10. 
Thiudimir 77 5. 123 7. Thiudemir 128 3. Thiudemer 
77 4. Thiodimer 130 1«. Theodemir 44 30. 45 1. 4. 
109 1». 

23 Erelieva 1282. Cf. Anonymus Valesianus c. 58: 
mater Kreriliva dicta Oothice catholica quidem erat: 
quae in baptismo Eusebia dicta est. *^ Nomen esse 
Oermanicum nemo probabit\ Mukllknhoff. 

24 Vidimer {abl. -mere 109 H>, -mero 44 30. 45 1 bis]. 
44 30. 45 1. 4. 5. 123 10. 127 15. 130 5. 131 14. 
Vidimir 77 4. 123 7. 128 3. Videraer 109 li>. Vi- 
demir 127 13. 

25 Beremud {venit ad Theodoridum I regem Vesegotha- 
rum qui regnavit a. 419 — 451) 103 II. 18. 122 17. 
Berimud 77 s. ii. Beretmod 134 21. ' Beremud sive 



Berimud certum est vulgari pronuntiatione ex Bere- 
mod ortum esse\ Mubllbnhoff. 

26 Thegdbricvs «x 51 13. 77 5 bis. Theodoricus a. 
475— 526 44 30. 45 1. fi. lo. 12. 48 11. 49 i». 60 
3. 120 1«. 122 20. 128 1.12.15. 130 20; 1314. 
25. 132 11. 13. ni. 133 17. 134 4. 7. 15. 20. 135 
is. 136 5. 137 21. In titulis <^i extant omnibus 
scilicet recte exceptis {nummi monogrammate solo m- 
scripti ancipites sunt) nomen regis est Theodericus, 
scilicet in miliariis Appiae (C. 7. L. X, 6850. 6851): 
d. n. glrsmus adq. inclytus rex Theodericus ac triumf. 
semper Aug. ; in titulo urbano : f s[al]vis domi[no 
n . . . .] Augusto et gl[oriosi8simo regej Theoderico 
(C. /. L. V/, 1794) ; in altero item urbano: regnante 
d. n. Theoderico {l. c. n. 1665); in tegulis urbanis 
{C. /. L. -t, 8041, 2): freg^nante) d. n. Theoderico 
bono Rome; m exagio {Friedlaender, MHnzen der Ost- 
gothen p. 29): d. n. Theodcrici; in titulis Ravenna- 
tibus C, I. L. XI, 10 = Orell. 1758: rex Theo- 
dericus favente do et bello glorioBus et otio ; C. /. L. 
A7, 280: rex Theodericus; ib. n. 310: ignucus 
(= eunuchus) et cublcularius regis Theoderici ; ib. 
n. 317 = OreUi-Henzen 6336: pater pistorum regis 
Theoderici. item apud Oraecos {excepto lohanne 
AntiochenOj apud quem est ©EoSdipi^o;) conitanter 
appellatur Beu§lpt)roc. quam ob rem hanc nominis 
formam praetuU, 

27 Audefleda 134 ll. 16. Cf. Anonymus Valesianus 63: 
(Theodericus) accepit uxorem de Francis nomine 
Augofladam. Oregorius Turonensis hist. 3, 31 : Theo- 
doricus rex Italiae Chlodovechi regis sororem in ma- 
trimonio habuit. 

28 Amalafrida 135 3. 

29 Vidimer 45 l. 131 15. 1n. 

30 Vetericus 77 •» bis. 122 lii bis. 134 21. Vitirichus 
103 13. 

31 Thiudigoto 134 17 / c/*. Procopius beU. Ooth, 1, 12: 

32 Ostrogotho 134 17 ( tiiI rrjvixaOTa Tcbv O'jiatY«5T0ajv 
■r)Y0U[JL^v(p 'AXap()ru) Ttp vecuT^pcp (BeuS^ptyoc) Beu^e- 
yoOaav tT|V auTou ^'j^dxzpi Trapftfvov ' •iYf^Oriaz'^. 
Anonymus Valesianus t. c. : uxorem habnit ante 
regnum , de qua susceperat fllias : unam dedit no- 
mine Arevagni Alarico regi Vvisigotharum in Gallia 
et aliam flliam suam nomine Theodegotha Sigismundo 
fllio Gundebaudi regis. 

33 Amalasuentha 48 12. 77 5 bis. 122 20. 135 2. 136 
H. 137 21. Amalasuintha 77 10. 

34 Thegdahadvs rci a. 534—536^ 48 14. 27. 49 1. 3. 
7. 52 3. 135 4. 136 1». 137 7. 13. 10. 17. Innum- 
mis est Theodahadus, Theodahathus , Theodahatus 
{FriedlcLender^ Miinzen der Ostgothen p. 38. 39). 

35 Amalaberga 135 5. Procopius post verba od n. 31 . 32 
allatapergit: 'EpjxevecpplStp Se toiv Bop(Y7o»v d^pyovri 
'AfxeXofl^pYav tV^v 'ApLaXacppt^; xf^; aoeX^f^; -aiSa. 

36 Eutharicus 77 6. u. 122 19. 134 21. 136 i>. 

37 Amalaricus 134 19. 135 21 bis. 

38 Athalaricvs rex a. 526 — 534. 48 11. 14. 77 6. lo. 
11. 123 1 bis. 136 7. 11. 15. Athalaricus m nummis 
est {Friedtaender , Miinzen der Ostgothen p. 31 sq.) 
tegulisque urbanis : reg. d. n. Athalarico bona Roma 
flda {SpreU Rav. 2, 2 p. 243), Atalaricus m titulo 
ipsius Ticinensi (C. /. L. vol. V n, 6418). 

39 Mathesuentha v. p. 141. 



I quaerendi m 

2 GunthigTrqui^VBaza Andagis f. ii^i^^ ^h^hahe- 

3 Vadamerca neptis Vinitharii ) "*^ 



40 Andela 

41 Andag Andelae f. 
42 
43 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



145 



REGE8 VESEGOTHARVM. 



Halaricvs I (a. 395 — 410). 

Halaricas 41 C. 29. 96 14. 10. 98 3. 17. 99 ii. i;j. 
103 7. 

Alaricus 99 5. 100 is. 115 1. 

Alaricus magnus 121 7. 

ex genere Baltharum, dictus Haltha 96 14. 

rex Vesegotharum 41 29. 99 5. 115 1. 

rex Oothorum 41 0. 
Athavvlfvs (a. 410 — 415). 

AUvulfus 41 31. 99 1«. 100 11. 21. 101 15. 
SiORRicvs (a. 415j. 

Segericus 100 16. 
Valia (a. 415—419). 'Valia unire vern et legUimn 
seriptura e8t\ Mubllrnhoff. 

Valia 42 5. 100 is. 101 12. 13. 

Vallia 103 6. 17. 104 1. 

Vallias 101 4. 
THKODORim-s I (a. 419 — 451;. 

Theodoridus 103 21. 104 2 106 s. 107 14. 21. lOS 
18. 111 20. 112 3. 

Theoderidus 103 17. 106 17. 20 107 3. 109 lo. 

Theodoritus 113 5. 
Thorismvd (a. 451—453). 

Thorismud 107 22. 112 3. 113 6. 25. 116 3. «j. 

Thorismundus 110 s. 
Theodoridvs II (a. 453 — 466). 

Theodoridus 116 24. 117 i. 15. 

Theoderidus 116 15. 17. 117 4. s. 20. 118 l. 

Theodericus 107 23. 
EvRiCHvs (a. 466—185). 

Eurichus 107 22. 118 3. 119 1. 5. 14. 121 4. 

Euricus 118 16. 120 1«. 
Fridkricvs frater trium prnecedeniium. 

Friderichus 107 22. 
Rbtrmbris frater eorundem. 

Retemerig 107 22. 
HiMNBRiTH frater eorundem. 

Himnerith 107 22. 
Halaricvs II (a. 485 — 507). 

Alaricus 134 18. li). 135 21. 
. Alarichus 121 6, cf. 8. 
Amalaricvs (a. 507—531) 134 19. 1*35 21 bis. 
Thivdis (a. 531—548). 135 20. 23. 
Thivdioisclvs (a. 548. 549). * Vide quae de Vistnla 
et Viscla adnotabimus. proxime ad Oothicam nomi- 
nis formam arcederet Thiudegislus ,• sed elisis inter- 



mediis elementis regem Teudisculum et Theudisclum 
Isidorus in chronicis nominavit, plenius Procopius 
b. iioth. 1,11 Theodaluidi filium k^z\)hifiTAXoSj 
rursus Gregorius Turonensis 3, 30 et eum secutus 
Fredegarius in epiioma c. 42 regem et lenissima 
quidem inserta vocali Theudegisilum , ut (iodegisi- 
lum regem Vandalorum , quem Procopius FoSiYi- 
oxXov vocat. iam vulgatior extra Galliam , ut 
videtur, forma in — sclus {-sclos)^ cui similem etiam 
Cassiodorius in Variis usurpavit Witigisclum , hoc 
nostro loco subest; littera a nomini affixa esse potest 
quod scriptor primum pergere voluit adeptus reg- 
num, mox autem scripsit regnum adeptus'. Mubl- 
lbnhoff. 
Thiudigisglosa 136 1. 

AoiL (a. 549—554). 
Agil 136 2. 

Athanaoildvs (a. 554 — 567). 
Atanagildus 136 3. 

REGES GOTHORVM ALII. 

ANTYRVg 
AORICAS 

Ariaricvs 

Badvila 

Bbrio 

BlORLIS 

bvrvista 
Cniva 

COMOSICVS 

CORYLLVS 

DlCINRVS 

DORPANEVS 

EVRYPYLVR 

FlLIMRR 

Gadaricvs ? 

(tRBRRICH 
GVDILA 

Hbldrbadvs 

OVIDA 

Sarvs 

SlTALCVS 

Tanavsis 

Telbphvs 

Thamyris 

Thbodbricvs Straro 

Totila 

Zalmoxis 



quaerendi in indice nlphn- 
belico. 



NOMINA DEORVM HOMINVMOVE. 



Ablavius 61 5. 88 12. 
Abrahae {gen.) 4 7. 13. 14. 26. 



Ababa 36 23. 78 1 
Abimelech 5 26. 
Abitus V. Avitus. 
cit. Ablabius 78 4 . 
Abram {nom. arc), 

30. 31. 
Ar^cius episcopus Constnntinopoli imp. Leone 45 2 

23. — C/. Mnlchus fr. 7 (4, 116 MutU.); Suidas s, 

'Axoixio;. 
Acca 7 7. 
Achab 6 19. 
Achas 7 8. 16. 
Acholius: Acolius episcopus Thessnlonicne 40 20 

adn. ad Socratis h. eccl. 5, 8; aliin Asrholius). 
Arhias Selonites 6 15. 
Achilles 70 17. 

I0RDANK8. 



28. 



(rA 



Achilles usurp. v. p. 140. 

Achiulf Amalus v, p, 143, 9. 

Acrazapes 6 23. 

Acro 1 1 1 , 

Adam 3 15. 4 14. 8 12. 

Adherbal: Aterbala 26 3H. 

Adrlanus imp. v. p. 139. 

Aemlliaiius imp. v. p. 140. 

Aemilius: Emilius 22 2«. 

Aeneas 5 30. 6 1. 3 bis. 10 lo. 27. 

Aeneas Silvius: Eneas Silvius 6 3. 4. 

Aetius42 10. 43 o. 10. 104 0. 107 25. 108 Is. 109 2. 

11. 110 s. 111 23. 112 3. 7. 113 «... 
Africanus chronographus 36 14. 
Agamemnoniacus 86 4. 
Agil rex Vesegnthnrum v. p. 145. 



Digitized by 



Google 



146 



I. INDEX PERSONARVM. 



Agrippa 76 4. 

Agrivulfus praefecius Suavis Hispaniae a. 466 — 457. 
117 10. — Cf. Jdaeius a. 457 : Aiulfus desereiis Gothos 
in Gallaeeia residet. Dahn Kbn. G p. 564. 

Aiax 70 10. 

Aithanaricus rex Veseyotharum (f 381) 95 15. 90 a. 

Alanoviiamnthis Jordanis pater 126 21. *Quod editur 
unum eontinuum nomen, sic ut in prioribus editioni- 
bus Alanovamuthis , ferri non poiesl. immo disiin- 
guendi sunt duo geneiivi Alanovii ei Amuthis ei 
dieitur Candac, qui Sciros et Sadagarios ei certos 
Alanorum in Seyihiam minorem (Dobrudschain) in- 
ferioremque Moesiam iraduxeraty Alanoviiis, h. e. de 
Alanorum genere , adiectivo apud alios quidem scrip- 
iores ignoio^ sed ad exemplum plane Slavicum ficio. 
eiusmodi autem vocabula ui a Rumunensi lingua ho- 
diema non abhorrent^ ita a latiniiaie ripensi, qua eiiam 
eleganiiores homines ui agrammaius nosier lordanes ute- 
bantur, haud aliena fuisse probabile esi. Amuth auiem 
nomen pairis eius^ siquidem vere Germanieum fuii, 
non mulium disiabai a Ooiico pariicipio gahamoths 
^5uadji€No;, induius scilicet vesie beUica^ ui Chamavi 
et qui Theodisce Hamid vel Hemid appellabaiur ; 
poterit eiiam eodem modo aique Saxonicum Hamuko 
explicari\ Mubllbnhoff. Laiina lingua uiui cor- 
rupia ab Alani vocabulo eihnicum Aianovii formare 
non poiuit. vocabulum ui ipsum aliqua liiiera men- 
dosum sii, sine dubio unum est et ita fere interpre- 
tandum, ut inierpreiatus sum praef. p. VI. 

Alaricus v. Halaricus. 

Alatheus regulus Vesegotharum 93 :i. 95 7 [cf. adn.). 

Alathort 46 22. — Cf. Johannes Aniiochenus [Hermae 
vol. 6 p. 346) : BiraXiavoc . . . tov>c aX(5vTag di^-^xev 
xai t6v Te 'AXaOdp ci7r6X'jTpc6aaTO xai 'kai^^^nns. 

Albinus imp. v, p. 140 Balbinus. 

Alexander imp. v. p. 140. 

Alexander magnus 1 1«. 8 25. Is. 67 10. 70^2. 72 lo. 
88 7. Alexander 73 10. 

Alexander v. lannaeus. 

Alexander Salina 9 19. 

Altadus (-das) 5 3. 

Amal Amaii v. p. 143, 4. 

Amalaberga Amati v. p. 144, 35. 

Amalafrida Amali v. p. 144, 28. 

Amalaricus Amali v. p. 144, 37. 

Amalasnentha Amali v. p. 144, 33. 

Amali v. p. 143. 

Amantius 47 5. 0. 7 bis. 

Ambram 5 8. 

Ambri 6 19. 

Amesias 6 23. 

Ammius Jiosomonus 91 17. Cf. Saru>4. 

Ammon 7 23. 

Amuliiis 7 2. 10 11. 10. 

Amyntas 5 10. 

Anastasius imp. v. p. 141. 

Ancus Marcius 12 12. Ancus 13 31. 

Andag: [gen. Andagis vei Andages) Amalus 111 22. 
126 23. Cf. Gadaricus. 

Andela Amalus 126 24. 

Andreas 47 5. o. 

Aniciorum genus 138 17. Quaenam parentela inier- 
cesserii inier sptendidam ea aeiaie gentem Aniciorum 
[rf. Cassiodorius var. 10, 11: Anicios paene princi- 
pibus pares aetas prisca progenuit) ei domum Justi- 
nianiy si miliimus fabulas ^ vere adhuc laiet. Jusii- 
nianum imperaiorem non Anicium fuisse iam con- 
sial , posiquam ex diptycho C. J. L. V, 8120, 3 
iniellecium esi eum plene <ippellaium esse Flavium 
Petriim Sabbatium lustinianum. Germani, Jmtiniani 
frairis filii, parenium cum nomina ignorentur , fieri 
poiest , ui mater Anicia fuerii vel ad Anicios aliqua 
raiione periinuerit , filia fortasst Aniciae JuVumae, i 
quam genuerunt imperator Orridentin Olybrius ei \ 
Placidia filia Videntininni III. , 



Annlbal v. Hannibal. 

Ansila Amalus v. p. 143, 11. 

Ansis 76 13. ' Proceres suos, Jordanes ait, semideos 
id est Ansis vocabant. eodem vocabulo quo Norih- 
manni summos deos aesir, Anglosaxones es appeUa- 
verinij Oothos eos anseis vocavisse reciissime iudicavii 
Jaeobus Grimmius\ Mubllbnhoff. 

Anthemius hnp. v. p. 143. 

Antiochus 9 e.-8. Anthiocus 9 4. 0. 29 22. 20. An- 
thiochus 29 2. 

Antoni(ni)anus 36 7. 

Antoninus imp. v. p, 139. 140. 

M. Antonius 31 21. Antonius 9 25. 30 7. 32 29. 33 
1. 4. 0. 11. 

Antyrus rex Gothorum 72 1. Jdem esi lamiyrus lusiini 
ibi allegaii^ MSavftypaoc Jlerodoti 4, 76 aliorumque. 
Cf. Guischmid in ann. lahnii voi. suppl. 2 p. 197. 

Aod 5 20. 21. 22. 

Aoricus rex Gothorum 87 7. 

Aper 38 11. 14. 

Apion: Appion 30 5. 

Appius 25 31. 

Aquila Ponticus 35 12. 

Aralius 4 32. 

Arbaces 1 10. 4 23. 6 2S. 30. 

Arbogastes [acc. Arbogasten 40 32) 40 32. 33. 35. 

Arcadius imp. v. p, 140. 

Archelaus 29 14. 33 20. 

Archimedes 25 2. 

Ardabures consul a, 427 101 10. 

Ardabures Asparis f. consui a. 447 42 10. 43 22. 20. 
119 9. 

Ardabures cubicularius 47 o. 7. 

Ardaricus (Ardarichus 125 lo) rex Gepidarum 42 23. 
109 21. 110 1. 125 10. 25. 126 3. Ad hunc VaU- 
sius retiulii quos lex Burgundionum iii. 107 c. 6 no- 
minai inter solidorum veiiiorum quaiiuor speciei ar- 
daricianos [Ubri ardaricaeannos vel adaricianus) parum 
probabiliter. 

Areobinda mag. mil. per Africam 51 19. Cf. Gun- 
tharic. 

Arfaxath 4 1. 

Argaithus dux Goihorum sub rege Osirogoiha 81 10. Jdem 
creditur Guischmidio p. 146 Arguntis Scytharum rex 
imperante Gordiano Jll iesie biographo eius c. 31 fines 
Romanos ingressus. 'Argaithus verum esse nomen, 
Arguntis inde detorium, docei JxLngobardus Argait vei 
Argaid apud J^aulum 6, 24'. Mubllbnhoff. 

Ariagne imp. v. p. 141. 

Ariani: Arriani 39 29. 92 13. 10. 

Ariaricus rex Gothorum 87 7. — Cf. Anonymus Vale- 
sianus 31 : [Consianiinus) adversum Gothos belliim 
suscepit et implorantibus Sarmatis auxilium tulit: 
ita per Constantinum Caesarem C prope milia fame 
et frigore extincta sunt: tunc et obsides accepit, 
inter quos et Ariarici regis fllium. idem nomen nu- 
per coniecii Gutschmidius fuisse m iiiuJo in Scythia 
minore invenio C. J. L. voi. JlJn. 6159 sic eum ex- 
plens: [cum rege Ariajrico victis Buperatisque Go- 
^this. 

Anas 4 31. 

Ariobarzanes : Acuriobarzanes 29 12. 

Ariovisius: Ariovisto 27 2n. 

Aristharcus 30 2n. 

Arislobolus scriptor 9 7. 

Aristobolus lonathae f. 9 13. 

Aristobolus rcx 9 23. 

Aristus 46 13. 

Armamitres 4 30. 

Arnegisclus mag. mil. 42 25 

Arriani v. Ariani. 

Arsaces 30 14. 

Arsamus 8 3. 25. 

Arses Ochi fll. 8 23. 

Artabanus rex Persarum 8 14. 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



147 



Artabanus Armeniug 51 2o. 25. Dt eonspiratione Arta- 
bania adversus imperatorem agit Procopius bell. (Joth. 
3, 32 sic finiens : paaiXeu; oe MouaTiviav^jc Tznpihjae 
Tov 'A{>TapdvTjv T^; £i/ev dlpyfj;, 0O.X0 oe auTov eipYci- 
oaTo 0'jhks ayapi. Praeterea cf. Guntharic, Liberius. 

Artaces 31 1. 

Artaxerses Macrochir 8 15. 

Artaxerses Mnemon 8 10. 

Artaxerses Ochus 8 21. 

Aruns 15 10. 

Ascalc 116 12. ^Haereo in nomine, nam prnefixum k^ 
quanlum scimus^ defuit^ ut Norroenae, ila iioticae 
linguae; nec^ si non defuisstt^ Ascalc libertus foret, 
ut Langobardorum aniund tiber {ab omni tutela). 
sensu igitur videtur carere. verba tamen ex unanimi 
fere optimorum librorum consensu rectissime rtstituta 
quis eoniectura temptet? quis porro inconeinne dicta 
apud Jordanem non ferat? et sane non ab imo As- 
calc suo clienti, sed potius eo adiuvante , nempe 
inimicis nuntianto arma esse subtracta, Tlioris- 
modus rex a fratribus eorumque nimirum sateUitibus 
inleremptus est, ut Prosptr Aquitnnus, Idaeius, Isi- 
dorus testantur^ ipso etiam lordane refererUe itlumy 
antequam ipse mortem oppeteret^ sua manu aliquan- 
to8 insidiantes sibi cxtinxisso'. MuBLLBNiioFr. 

Ascanius 6 4. 

Asdingi v. irhd. geogr. 

Cornelius Asina 20 2«. 

Aspar {sic nom. 119 s; Asparis c/en. 42 10. 43 Ifi. 22; 
Asparum acc. 43 25) cos. a. 434 42 10. 43 16. 22. 
25. 119 H. 

Astacades 5 13. 

Astat comes Oothorum 131 25. ' Astat et Invilia nomina 
nunc primum apud lordanem lecta et edita sunt nec 
pridem aliunde nota. rham ne quis praepropere itlud 
cum Thtodisco Asthad conferat, sane mox admonemur 
c. 299. 306 «7^., ubi Theodahadi nomen plene scrip- 
ium invenimus. nec minus alterum novum et m- 
auditum^ quamquam simplex Qot. Vilja [Cassiod. 
var. 1, 18. 5, 18—20. 9, 13), Thtod. Willo in usu 
erat ei Invilja h. e. vir quasi intimae voluntatis quid 
sibi velitj facite adsequimurf usu docti viros Qermanice 
appeltari praesertim a fortitudine bellica. nequt deest 
in ipsa lingua Qotica vocabulum substantivum femi- 
nini quidetn gentris y std singulis litteris cum attero 
nomint congruum; dicebatur scilicet dacpdXeia [non 
ui quidam perhibent dXr, J)eia) Qotice astaths. iuxta 
quod aut adiectivum consonum exstitit aut , quod 
verisimilius ^ ex feminino aditctivum posstssivum at- 
que hac via nomen proprium viri faetum tst. m- 
mirum Astaths vir dacpaXf^; , certus ac firmus in- 
teltegi potest^ ut quem i\raft dicimus, etiam nune vi 
praeditum vel vim hubentem praedicamus. ceterum 
nomina, ambo attitterationt iuru:ta ac pari sensu ex- 
cogitata fratres indicant. sed utrum pater aliquis 
fitios ita vere appeltaverit eosque Thiudemer , fausto 
omine ususj 'Thcoderico fitio adulescentulo , cum pri- 
mum eum ad vastandaa provincias Qraecas dimitteret, 
comites adiunxerit, an iidtm potius a poeta quodam 
tirocinia principis celebrante scite ficti sint, id diiudi- 
candum cuitibet permittam\ Muellbnhoff. 

Astyages 7 28. 31. 

Asvorus 8 20. 

Ata- V. Atha-. 

Athal Amalus v. p. 143, 8. 

Athalancus Amali v. p. 144, 38. 

Atbana^ldus rex Vesegotharum v. p. 145. 

Athavulfus rex Vesegotharum v. p. 145. 
Atilius 20 6. Cf. Regulus. 

Atinius 16 l\). 

AtUlus 26 2U. 28 21. 

Attila {gen. Attilae passim, Attilanis 111 22. 135 12) 
rex Hunnorum {f 453) 42 13. 14 bis. 22. 43 4. (i. 52 
7. 104 13. 19. 105 2. 4. 5. 106 3. 13. 107 1«. 108 
17. 19. 20. 109 2. 15. 21 bis. 110 4. «. 7. 11. 111 



0. 22. 23. 25. 112 1 1. 1«. 114 3. 9. 115 12. H. 116 
2. 3. 4. 7. 123 13. 16. 124 I. 6. H. 14. 125 6. S. 
11. 16. 25. 127 16. 128 22. 135 12. 

Attius Naevius 12 19. 

Audefleda v. Amali p. 144, 27. 

Auge 70 11. 

Augis Amatus v. p. 143, 3. 

Augusti V. p. 139. 

Augustulus imp. v. p. 141. 

Augustus V. p. 139. 

Aviliufe Flaccus 33 4. 

Avitus imp. v. p. 141. 

Cornelius Avitus: Cornelius Abitus 85 22. 

Aurelianus imp. v. p. 140. 

Aurelianus cos. a. 400 96 is. 

Aurelii impp. v. p. 140. 

Azarias qui et Oz.ias 6 26. 30. 

I^aaz 6 19. 

Habai rex Sarmatarum 129 25. 131 3. 

Baduila v. Totila. 

Baebius 22 is. 

Balaeus 5 1. Cf. Xorxes. 

Balamber rex Hunnorum 91 \\). 121 23. 122 5. * Ba- 
lamber primi qui mtmoratur Hunnorum rtgis nomen 
nano nisi imperitus pro gertnanico vendeV. Mubl- 

LBNHOFF. 

Balbinus imp. v. p. 140. 
Baltasar 7 32. 

Balthi rtgia stirps Vestgotharum 64 22. 96 14; baltha, 
id est audax, nomeu iuter suos acceperat 96 15. 

* Apparet duplex Qermanicorum adiectivorum forma- 
tio , primaria ac potior baiths, plur. balthai, quae 
subtst Latinae Balthus Balthi, et secundaria sivt se- 
quior baltha, qua adposito artietUo et pro substarUivo 
utebantur. ceterum ipsum adiectivum in tibris sacris 
qui supersurU Qoticis non invenitur^ sed inveruurUur 
dtrivata , adverbium balthaba , suhstarUivum balthei, 
verbum balthjan'. Mukllbnhoff. 

Barach 5 24. 

Basiliscus usurp. v. p. 141. 

Bassus V. Ventidius. 

Baza 17. Gunthigis. 

Belepares 5 20. 

Belesarius (Beiezarius 77 12) 48 5. 9. 25. 30. 49 2. 10. 

50 13. 25. 29. 51 9. 77 12. 102 1J>. 137 1. 6. 12. 

138 13. 21. 
Belochus 4 3^. 5 IK. 
Belus 4 21. 

Beorgus rex Atanorum 118 16. Cf. Dahn Kon. 1, 264. 
Beremud Amalus v. p. 144, 25. 
Berig (Berich 82 12) rex Qothorum 60 7. 13. 82 12. 

* Berig vetustissimi regum (fothorum, cuius memoriam 
traditio popularis servabatj aetas, computatis quinque 
ante Filimerum [q. v.) generationibuSy primum aerae 
nostrae saecutum non superat. nomen cum composi- 
tum non sit , secundum regulam formam sequiorem 
Berica, quae Qoticae Bafrika, Theodiscae Biricho re- 
sponderet, non potiorem expectares. sed et Priscus 
p. 203. 209 ed. Bonn. B&pr/ov dvSpa twv XoYdotuv 
circa Attitam memoravit. conferatur item Veducus et 
de finali consonan^ Gadaricus et Geberich'. Muel- 

LBNHOFF. 

Berimud AnuUus v. p. 144, 25. 
Bessa 126, 19. Cf. praef p. VII. 
Beuca rex Sarmatarum 129 25. 
Bigelis {acc. Bigelem) rex Qetarum 43 21. 
Bleda 105 6. 9. 
Blivila 126 19. 
Bocchus: Buccho 26 37. 
Boerebista v, Buruista. 
Bomilcar 24 13. 

lionifatius 42 19. 20. 101 17. 102 6. 
Boz rex Antarum 121 20. 'z in fine motlissimum s 
cum significet, nomen cum serbico Bozo, a bogii [deus) 

19* 



Digitized by 



Google 



148 



I. INDEX PERSONARVM. 



derivatOf cuiua i francoyaUici j vim habet, comparare 
dubito nequc pro certo affirmaverim ideyn ease atque 
Bosii vel Busii, nomen principia ('umanorum epico 
Bussorum camnne vetustisaimo memorati, cuiua lau- 
dea alta voce pulchrae Goticae viryirua iuxta mare 
caeruleum ceciniaae feruntur, cum s in Bosii ait acer- 
rimum et a Theotiacia aolia olim littera z redditum\ 

MUBLLBNHOFF. 

Bracila 120 15. 

Brittomarus 22 25. 

Brutus 14 5. 10. 22. 15 11. 

Bryttla 99 4. 

Buccho V. Bocchus. 

Buruista 73 15. H>. — - Strabo 7, 3, 5 p. 298: Ste 
BypepiaTa; f^pye tujv reTUJV, icp' Sv -fjoTQ itapeoxeua- 
oaTO Kaiaap i &e6; orpaTeOeiv, Aexaiveo; el^/e Ta6T7)v 
r^v Tiaif)v [dei acilicet). idem 7, 3, 11 p. 303: 
Boipe^iaTa; dvf^p r^nr); dTriOTol; iizi tVjv toO eOvou; 
i7tiOTao(av <hi\n^z %exax(u(JL£vo'j; toO; dlvdpcuTiou; 
ut:6 ouyvwv TroX^pLwv xal toooutov ^Trfipev aoTffjoei 
xal YT^f^ei xal Tip Tipoolyeiv toT; rpooTdY(Aaoiv, &ot' 
6X(y(dv dTttiv (xefoXtjv dpy-^v xaTeorrjoaTO , xat twv 
6(xoptov Tou; TrXeiOTOu; uTtiTa^e toi; FeTai;* rZq oe 
xal PojjjLafoi; ctoBep6; r^s oiapaivojv doetu; t6v "loTpov 
xal T^jv Bpaxtjv Ae-nXaTojv (x£ypi MaxeSovia; xal Tf^; 
'IXXupiSo;, To6; Te KeXTOu; tou; divau.e(jLif (x£vou; toi; 
Te 0p^?i xal ToT; 'IXXupioT; ^^er^piirjoe , Boiou; Ik 
xai apS-rjv •/jttdvioe tou; U7r6 KpiTaoipip xai Taupi- 
oxou;. 7rp6; oe ifjV euireideiav tou eOvou; ouvaYOJVi- 
OTfiv iT/t Aexatveov dvSpa '{6rfza . . . xal oi' 6myou 
xaaioTaTo &e6;. ... 6 (xev ouv BoipepioTa; ^«Oti 
xaTaXudei; ^zavaOTdvTojv auTcJjTivojv Trpiv f/Paj(xaiou; 
OTeTXai OTpaTeiav ^Tr' auT^v. Cf. 16, 2, 39 p. 762 
u6i eat Bupepiofta;. 

Buteo 17. Fabius. 

Gaesar v. p. 139. 

Cainan 3 17. IS. 4 2. 3. 

Calatinus 20 30. 

CaligUla v. p. 139. 

Calluc {abl. Calluce) 52 7. 

Calpurnius Flamma 20 33. 

Cambyses 8 H. 

Camillus 17 4. (i. 

Camundus 131 3. 

Candac \aie abl.y Candacis yen.) 126 20. 21. 22. 

Caracalla imp. v. p. 140. 

Cardlces 7 10. 

Carausins imp. v. p. 140. 

Carinus imp. v. p. 140. 

Carus imp. v. p. 140. 

Caaaandra: Casandra 71 2. 

Cassiodorius u. Senator. 

Cassiua 32 27. 

Castalius 2 2. 53 4. 

Cato 30 1. 

Lutatius Catulus 22 3. 

Celdebertus I^doini f. Francus 134 12. Chlodovechi 
filii fuerunt Theudericua ^ Chlodomerua , Childebertua, 
Chlotachariua , Theuderici primoytniti filius Thtudt- 
berlua [Greyoriua Tur. 3, 1). Jordanea cum nomintt 
Celdtbtrtum , Heldebertum , Theudebertum , primum 
aecundumque nomen ex dittoyraphia oriyintm viden- 
tur traxisat^ tertium non filii esae^ aed nepotis. 

Celerianus 47 12. 

Centimalus v. Fulvius. 

Ceres 17 20. 

Childebertus v. Celdebertus. 

Chllpericus v. Hiipericus. 

Chlodovechus v. Lodoin. 

Christiani 34 12. 2s. 36 25. 37 3. 7. 14. 1«>. 39 2. ». 
41 25. 78 14. 80 II. 81 1. 92 11. in. 

Christus 85 3. lesus Christus 9 33. 33 is. 2o. 20. 

Ap. Claudius 20 12. 21 2n. 88 12. 

Claudius [vere Gaius] Caesar v. p. 139. 



Claudius J et IJ impp. v. p. 139. 140. 

Claudius v. Marcellus — Nero — Ptolemaeus. 

Cieopatra 9 22. 24. 30 7. 32 24. 31. 

Cloeiia 15 s. 

Cniva rex Gothorum 83 23. 84 2. 0. 10. idem eat, ai 
verum vidit Gutachmid p. 134. 146, atque Ovida avua 
reyia Geberich 87 5 et Cannaba aive Cannabaudes 
dux Gothorum imperante Aureliano {vita Aurel. 22). 

Collatinus 14 5. 10. 

Commodus imp. v. p. 140. 

Comosicus 75 3. 

Constans JI imp. v. p. 141. 

Constantianus 50 u. 

Constantinus /. /// impp. v. p. 140. 

Constantius /. //. /// impp. v. p. 140. 143. 

Coriolanus v. Marcius. 

Cornelius 20 17. 

Cornelius Abitus 85 22. 

Cornelius Asina 20 20. 

L. Cornellus Scipio 20 36. 

cit. Cornelius [Tacitus] aunalium scriptor 57 3. 

Valerius Corvinus 17 o. 10. 

Coryllus 75 5. 

Crassus 31 5. Crassiauus 31 l^. 20. 

Curlatii 11 31. 

Curio: Curion 27 18. 

Curius 19 11. 

Curius Dentatus 17 14. 

Cyaxares 7 25. 26. 

cit. Cyprianus 85 3. 

CyrlUus 48 23. Cf. Procopiua hell. Vand. 2, 15: o| 
iv Nou(xi6ia 'Paj(xaiajv dpyovre;, iirel tou; djx^l 
2T<5Cav fjxeiv Te xat ^uXXiYeoOai £vTau8a •^xouoav, 
irapeoxeuaCov Td d; iraodTaSiv f^oav oe YjYejx^ve; 
a-oiSepdTajv (xev MdpxeXAo; Te xal KupiXXo; .... 
Mapx^XXqj (x^vTOi iTrrjxouov diravTe; aTe Nou(xi6ia; 
T^v dpy-^v lyovTt. narraiur deindCj quomodo a mili' 
tibua deaerti ducea Gadiaufalia a Stotza intcrfecti tint. 

Cyrus 1 17. 7 30. 33. 8 2. 5. 71 5. 8. 10. 

Danais 70 16. 

Daniel 9 2S. 

Darius 7 30. 33. 8 1. 7. 10. 13. 10. 28. 

Darius lllius Arsami 8 3. 25. 

Darius Hystaspis f. 71 16. 

Darius Nothus 8 18. 

David 6 11. 

Deborra 5 24. 

Decaeneus v. Dicinius. 

Decebalus 27 26. 

Decius imp. v. p. 140. 

Decius 18 23. 

Deiocis 7 20. 

Deiotarus 29 o. 

Curius Dentatus 17 14. 

Dercylus 6 10. 

cit. Dexippua : Deuxippus 87 12. 

Diana 68 2. 85 20. 

Dicineus 64 o. 73 15. 16. 74 l. is. 75 3. Cf. Bu- 
ruista. 

M. Didius 28 10. 

Dintzic Attilae f. 128 21. est AeYY*»*/ ^'''*"'<^o {cf. adn.). 

cit. Dio scriptor annalium 57 1 1 ; Dio 64 11. 72 17. 
90 4. 6. 97 10. 

Dioclitianus imp. v. p. 140. 

cit. Dionysius Alexandrinua epiacopua 8j 2 {cf. adn.) 

Diurpaneus v. Dorpaneus. 

Dolabella 17 11. 

Dominica v. impp. p. 140. 

Domitianus imp. v. p. 139. 

Domitianus aub Lerme 43 2S {cf. adn.) 

Dorpaneus rex Gothorum 76 5. 10. Cf. Orosiua 7, 10 
auctorem citana Tacitum: quanta fuerint Diurpanei 
Dacorum regis cum Fusco duce proelia quantaequc 
Romanorum clades, .... evolverem. Petrua Patri- 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



149 



c«« /r. 4 (4, 185 Muell.): Aex^^aXo; 6 Aaxfijv PaaiXei!); 
iTrexT^puxeueTO Trp6; Ao{jLeTiav6v etp-ZjVTQv uitia^rvou- 
M-f^oj * ^,^' ^*'-^ £Tre(jn{/e Aojxeriavi; (PoOaxov jAeTd iroX- 
Xrjc ouvajxetu;. Suetonius Dom. 6 : expeditiones . . . 
suscepit iii Dacos duas, primam Oppio Sabino con- 
sulari oppresso, secundam Cornelio Fusco praefecto 
cohortium praetoriarum, cui belli summam commiserat 
{inde Eutropius 7, 23). Dio 68, 9: 6 U Tpaiavi; 
. . . IXa^e . . . t6 aYjjjLerov to ^7:1 toG <Po6axoo dX(5v. 
Martialis 6, 76: ille sacri lateris custos Martigque 
togati, credita cui summi castra fuere ducis, hic 
situs est Fuscus. llcet hoc, fortuna, fateri: non 
timet hostiles iam lapis iste minas. grande iugum 
domita Dacus cervice recepit et famulum victrix 
possidet umbra nemus. luvenalis 4, 1 1 1 cum schol. 
Propter nomen eonferendus titulus urbanus Mur. 1458, 
1 : dis Manibus Diuppaiieus [sic utrumque exemplum) 
qui Euprepes Sterissae f. Dacus. 

Drepana 20 31. 

M. Drusus 28 11 . 

Duellius 20 17. 20. 

Duennius 32 5. 

Kcdicius 119 16. is. 120 1. .4d hunc Ecdicium scripsit 
Sidonius epist. 2, 1 c« 3, 3 et carm. 20; cf, ep. 
5, 16 et Oregorius Tur. hist. Franc. 2, 24. 

Edica primas Suavorum 130 l. 

Ediulf Amalus v. p. 143, 12. 

Egeria 11 24. 

Ela 6 19. 

Elagabalus imp. v. p. 140. 

Eleazar 8 32. 

Eliachim qui et loachim 7 25. 

Ellac Attilae f. 125 2«. 

Emnetzur eonsanguineus Attilae 127 2. 

Enoch 3 20. 21. 

Enos 3 16. 17. 

Epafra 29 11. 

Erarius rex Oothorum a. 541 50 18. 

Eielieva v. Amali p. 144, 23. 

Esau 4 33. 35. 

Esebon v. Hesebon. 

Ester 8 20. 

Eterpamara 65 4 . * Eterpamara herois apud Gothos 
oUm cantati, posteris vero prorsus ignoti nomen ob- 
scurissimum est^ ut ne vestigium quidem Germanicae 
origirUs in eo deprehendas. neque de hac origine nos 
eertiores facit saio ille Amara apud Cassiodorium 
{var. 4, 27. 28) aut suo nomine aut quod eius in 
locum alius saio nomine omnino peregrino Tezutzat 
a Theoderico rege constituitur\ Mubllbnhoff. 

Euander 10 28. 

Encherius Stilichonis f. 41 24. 

Eudoxia v. impp, p. 141. 

Eudoxius episcopus 39 29. 

Evermud 48 27. 137 8. 10. Cf. cont. Mnrcellini ad 
a. 536, qui Ebremud, et Procopius b. Goih. 1,8: 
i% hi rd-OoDV auT(5uLoXo; Tiapd HeXiadpiov 'Eppiuoud 
^Ov raial toi; e:rofji*voi; r^XOev, 6 BeuSdTou YWp6;, 
8; TT^ dxetvoy OuY^Tpl BeuoevdvOTj ^uvto-Aei. 

Euervulfus 100 15. Cf. Olympiodorus p. 26 (4 p. 63 
Muell.) : dvaioei auTov ('ASdouXcpov) ei; tcuv olxettov 
r^Tdojv Aoupio; Touvopia lyOpav rcaXaidv xaipo- 
^puXaxTjaa;. Dahn Kon. 5, 63. 

Eugenius usurpator v. p. 140. 

Eugenius procurator 42 14. 

Eupales 6 12. 

Eurlchus rex Vesegotharum v. p, 145. 

Eurypylus: Euryphylus 71 i. 

cit. Eusebius 4 17. 

Eutharicus Amalus v, p. 144, 37. 

Eutropius 41 10. 

Ezechias 7 16. 



Fabius 16 9. 32. 23 16. 

cit. Fabius: Favius 97 11. 

Fabii 17 30. 

M. Fabius Buteo 21 32. 

FabiuB Cunctator 24 29. 31. 

Fabius (jurges 20 6. 

Fabius Maximus 18 19. 

Fabricius 19 11. 

Falech 4 5. 9. 

Fara 48 23. Phariu Ueruli ducis foederatorum Pro- 
copius bell. Vand. 1, 11 et alibi meminit in rebus 
Africanis narrandis. Cf. Gyrillus. 

Fastida rex Gepidarum 83 4. 19. 

Faunas 5 31. 6 5. 

Faustulus 7 6. 10 14. 

Festus cos, a. 439 104 4. 

Fidea 11 22. 

Filimer (Filemer 61 i) rex Gothorum 60 i:j. 61 i. 64 
6. 89 8. 'Filimer post Berig quintus Gothorum rex 
eos ad extremam Scythiae partem Ponto mari vicinam 
duxisse fertur. quod si verum est^ vixit circa initium 
beUi Scythici {a. 238) neque heUi Marcomarmici tem- 
pore (o. 1 70) , quo primum pars aliqua Oothorum ad 
Danuvii ostia accessit\ Mubllbnhoff. 

Finees v. Phinees. 

Flaccilla uxor Theodosii 1 v. p, 140. 

Flaccus 25 31. 

Avilius Flaccus 33 4. 

Flaminius: Flamminius 22 29. 23 33. 26 30. 27 15. 

Calpurnius Flamma 20 33. 

Florianus imp. v. p. 140. 

Florus 43 5. Flori huius Alexandriae Toiv arpaTHuTixcuv 
TaYfAdTCDV tjYOU(x£vou, 6(jlou Te %a\ vr^^ ttoXitix^jv 
SiiTTOvTo; ap^^-^v meminit Priscus apud Euagrium 
eccl. hist. 2, 5 [omisit Muell.). 

Friderichus v. Vesegotlmrum reges p, 145. 

Fritigernus (Fridigernus 65 4) regulus Vesegotharum 
654. 93 2. 12. 13. 17. 95 6. 15. * Fridigeruus GotfiO' 
rum earminibus celebratus 65 4 sine dubio idem est 
atque Fritigernus, dux Vesegotharum sub imp. Valente. 
nomen eodem modo scriptum habes apud Ammianum, 
Zosimum aliosque, apud Agathiam <I>peoiYlpvTfj; ; legi- 
timam scripturam, quam Frithugernus fuisse conicias, 
nusquam invenies\ Mubllbnuoff. 

Froila 126 19. 

Fufetlus V. Mettus. 

Fulvius 22 13. 

Cn. Fulvius Gentimalus 22 37. 

Fuscus 76 8 . 11. Cf. Dorpaneus ibique citt. , item Hirsch- 
feld Verwaltungsgesch. 1 p. 223. 

Gadaricus {sic 89 9; gen. Gadarigis 60 13) 60 13. 
magnus 89 9 ; pater Mlimeris regis Oothorum. * Gada- 
ricus legitur primo casu, secundo Gadarigis; nomina'' 
tivum Gadarix frustra quaeras. nomina enim Ger- 
manica hoc modo, i. e. plane Gallico more, finientia 
post Tacitum, quod sciam, non reperiuntur , nisi 
quod et in nummis et apud Victorem Vitensem Van- 
dalorum reges Hunerix et Hilderix dicuntur et semel 
apud Gregorium Turonensem 2, 25 Euricus rex Visi- 
goOiorum dicitur Evarix. igitur genetivum iUum ad 
secundariam formam Gadarig referemus , quamquam 
similia nomina hic auctor {vide Gebcrich) indeclinabi- 
liter formare solet. facit tamen eiusdem generis Caii- 
dac Candacis : genetivus quoque Audages nominatit^um 
Andag potius quam Andagis videtur habuisse'. Mubl- 

LBNHOFF. 

Gaina 41 7. 13. 104 6. 

Gaius imp. v. p. 139. 

Galba imp. v. p. 139. 

Galerius imp. v. p. 140. 

Galla filia Valentiniani l v, p. 140. 

Gallienus imp. v. p. 140. 

Ciallus imp. v, p. 140. 

Gapt Amalus v. p. 143, 1. 



Digitized by 



Google 



150 



1. INDEX PERSONARVM. 



Gaudentiu8 1U4 s. Cf. Renatus Frigeridus apud Ore- 
gorium Turonen*em hiat. Franc. 2,8: Gaudentins 
p&ter {Aetii) Scythiae provinciae primoris loci a dO' 
mesticatu exoreus militiam usque ad magisteni equi- 
tum culmen provectus est. 

Geberich rexOothorum 87 8. 18. 20. 88 5. 100 «. * Ter- 
minationem Latinam omisaam es»e noli mirari; in 
repraesentandis Gotieis rwminibus saepius neglecta est 
tam ajmd lordarum quam ab ipso Cassiodorio in 
variis, sed vere mirum est nomen littera eum Gotica 
incongrua fUifue Latinae aut Graecae linguae con- 
veniente finitum. finiuntur tamen eodem modo Bi-rig 
sive Berich {q. t?.), Ilderich i. e. Hildericus rex Van- 
dalorum (var, 9, 1), llermenerig uno loco 77, 2, 
proximo ac deinceps ubique Hermanaricus dictus ; 
quibus genetivum Gadarigis iuxta nominativum Gada- 
ricus {q. v.) adnumeraverim. etiam inter varias 4, 
20 habes litteras ' Geberich viro senatori' inscriptas. 
itaque in his noli quaerere diversorum fontium , ex 
quibus hauserit Cassiodorius. indicia neque putare muti- 
lata haec esse ex nominibus Graeco more redditis^ ut 
sunt Frideriehus et Eurichus apud nostrum. immo 
alia eaque certa eiusmodi nominum ratio inde colli- 
gitur^ quod Hunnica aliaque gerUium magis orienta- 
lium nomina Graece litteris y vel ^, Latine constar^- 
ter una c finiunt, ut ^Hpvdy et AeYYiCiX ^P^d Priscum^ 
Hernac, Dintzic, Kllac apud nostrum; neque Candac 
Alaniu c. 265. 266 et Kav^iy Avarorum leyatus apud 
Menandrum diversis nominious videntur appellati esse. 
item "Epa^ fluvius lordani Erac est et quasi ad ex- 
emplar eius etiam Qothus AmmiarU Saphrax Safrac 
dicitur, quamquam Safrach quoque in libris reperitur. 
praeter hoc unum tantum Goticae originis dmoyxo^ 
Ascalc {q, v.) tenuem post aliam consonantem in fine 
retiTMit^ analogiam scilicet falsam secutum. cetera 
igitur post vocalem viderUur accepisse ch vel in eius 
vicem^ et male quidem, g, ut diversitas originis eorum 
magis quam soni indicaretur. denique ipsam c litteram 
ac praeserthm ch partes verae k mox suscepisse testantur 
nomina regum Visigothorum Chintila et (3hindas?inth\ 

MirBLLBNHOFP. 

Gedeon qui et leroboal 5 25. 

Gclimer rex Vandalorum a. 530—634 48 8. 102 15. 

Gentius: Gentio 27 16. 

GermanuB lustiniani fratris f. v. p. 141. 

Germanus Germani /*. v. p. 141. 

Gesimuudus Amalus v. p. 143, 16. 

Gildo 41 10. 

Gizericus rex VandaLorum a. 427 — 47T A'2 21. 43 12. 
98 2. Gyzericus 101 17. 102 2. 13. 106 «. u. 14. 
118 «. 120 20. 

Glycerius imp. v. p. 141. 

Gnudiuchus v. Gundiuchus. 

Gordianus imp, v. p. 140. 

Gotholia 6 21. 

Gothonihel 5 18. 

Gracchus v. Sempronius. 

GraU filii Valentiniani I v. p. 140. 

Gratianus imp. v. p, 140. 

Gudila rex Gothorum 72 15 {cf. adn.]. 

Gundiuchus rex Burgundionum : Gnudiuchus 117 2 er- 
rore opinor librariorum; de forma videaniur quae 
MueUenhoffius adnotavit ad Lodoin et Mundiuchus. 
praeterea cf. Hilarius papa ep. data 10 Oct. 463 
{conc. Gall. 1, 607) : quantum enim fllii nostri viri 
iliustris magistri militum Gundiuci {sic quidam codd. 
alii Gunduici) sermone est indicatum. Gregorius 
l^uronensis hist. Franc. 2, 28 : fuit autem et Gun- 
deuchus rex Burgundionum ex genere Athanarici 
regis persecutoris. Prosperi corUinuatio Havniensis 
ad a. 457: Gundiocus rex Burgundionum. Binding 
Gesch. des burg.-rom. Konigreichs p. 38. 

Gunthamundua rex Vandalorum a. 484 — 496 102 14. 

Guntharic 51 19. Idem est r^^vOapu Procopii 6. Vand. 
2, 24, Guntharith Corippi dux Numidiae , qui Areo- 



541 50 15. 17. 19. 
f. Francus 134 12. 



binda eaeso a. 545 Carthagiru regnum affectavit, 
interfectus deinde ab Artabano. Cf. Partsch praef. ad 
Corippum p. XXII sq. 

Gunthericus dux Gottiorum sub Ostrogotha 81 1«. 

Gunthigis qui et Baza Amalus 126 23. ^Gunthigis 
recte libri reliquif male unus H Gunthicis; non de- 
ctinatur pariter atque VitigiB*. Mubllbnuoff. 

Gurges v. Fabius. 

Hadrianus imp. v. p. 139. 

Halarieus I et II reges Vesegotharum v. p. 145. 

Halaricus rex HeruLorum 88 11. 

Halaricus rex Suavorum Germaniae 129 24. 

Ualiurunnae mulieres 89 1 1 . * Vox notissima esi , sed 
perperam scripta : erat lingua Gotica haljarOna, Theo- 
disca hellirOna, AnglosaxorUca helrun. haljaruna pro- 
prie est maga muJUer infernali arte praedita\ Muel- 

LBNHOFF. 

Hanala Gothus 65 4. ^Herois Gotici posteris ignoti nomen 
fortasse idem est quod Theodiscum Anulo, Anglo- 
saxorUcum Oncla, Norroenum Ali sive Oli, cf. Hala' 
ricus, Hermanaricus cet,^ Mubllenhoff. 

Harmibal: Annibal 23 5. 15. 33. 24 2. 7. 12. 13. 18. 
30. 32. 25 14. 24. 26. 32. 37. 40. 26 4 bis. 7. 10. 
14. 19 bis. 20. 

Hasdrubal 25 37. 26 11. 

Heber 3 27. 4 4. 5. 6. 

Heldebadus rex Oothorum a. 540. 

HeldebertuB Lodoinis {Chlodovechi) 
Cf. Celdebertus. 

Heli 6 8. 

Heliogabalus imp, v. p, 140. 

Helvius imp, v, p. 140. 

Heraclianus: Haeraclianus 42 2. 

Heraciius: Eradius 43 10. 

Hercules (Herculis 69 16) 55 12. 69 16. 70 10. 12. 

Herculius imp. v, p. 140. 

HerenniuB 18 3. 

Hermanaricus Amalus v. p. 143, 14. 

Hermantia v. impp, p. 140 Thormantia. 

Hermenerig Amahis v, p, 143, 14. 

Herminefredus rex Thuringorum 135 6. 

Hermogenes 48 2. 

Hemac Attilae f. 127 l, 'HpVGty PrUco, cf. adn. 

Hesebon 5 29. 

Hiempsal: Empsala 26 36. 

Hierius eos. 101 16. 

Hiero 20 15. 

Hieroboam: leroboam 6 16. 

Hieroboal v. Gedeon. 

HieronymuB 4 17. 

HiesuB v. lesuB. 

Hilarianus: Helarianus 132 4. 

Hiezabel v. lesabel. 

Hilderich v, Ilderich. 

Hilderith pater Geberichi regis Gothorum 87 9. 

Hilpericus rex Burgundionum 117 2. Intellegi videtur 
magis frcUer Oundiuchi ia, quem inier reges recenset lex 
Burgundionum tit. 3, nomine tamen non positOf quam 
filius eius nominatus apud Gregorium Turonensem hist. 
Franc. 2, 28: huic {Gundeocho regi Burgundionum) 
fuerunt quattuor filii Gundobadus Godegiselus Chil- 
pericus et Godemarus et Sidonium «p. 5, 6 : magistro 
militum Chilperico victoriosissimo viro . . fuiBse secreto 
inBusurr&tum {cf. ep. 5, 7 : apud tetrarcham nostrum). 
Binding Gesch. des burg. Kon. p. 300 sq. 

Uimnerith v. reges Vesegotharum p. 145. 

Uippolite 69 17. 

Hippolytus: HypoIituB 69 18. 

Hirtius v, Sergius. 

Amalus v. p. 143, 5.. 
141. 
140. 
33. 



Hisarna s. Hisarnis 
Uonoria v. impp, p. 
Uonorius imp. v. p. 
Horatius, -tii 11 31. 



iioratius Piiblicola 14 19. 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



151 



Hostilios V. Tullus.' 

Hnldin Hunnorum rex 41 20. 

Hulmul Amalus v, p. 143, 2. 

Huuericus rex Vandalorum a. 477 — 484 102 13. 106 9. 

Hunimundus Amalus v. p. 144, IS. 

Hunimundus (Hunumundus 129 l) 129 l. 4. u. 24 dux 
Suavorum^ nisi auctor erravii, 

Hunila (Hunnila 49 13) 49 13. 138 3. Cf. Procopiua 
b. Ooth. 1, 16: 061x1^1; . . oxpaxids xe r.a\ d[p)^ovTac 
OuviXcfcv TE xai ntxCav iiz auTOi»; Itcejx^^ * oU Kwv- 
OTavTivo; 6TcavTidioa; h Tcp Oepuaia; 7:poaOTe(u) dc 
^eipac TjX^ . . . 'PrapLatoi . . . tou; TroXejxiou; fiTp^- 
ijJovTO. 

Hunuil Amalus v. p. 143, 7. 

Hunuulfus primas Suavorum 130 1. 

Hypatius Anaatasii imp. aororis f. 46 19. 47 22. 23. 

HypolitUB V, Hippolytus. 

Hyrcanus 9 23. 

Hystaspes 72 1. 

lacob 4 32. 34. 36. 5 1. 3. 

laddus S 24. 

lair 5 28. 

eii, lamblicus 3 1. 

landyses v. Tanausis. 

lannaeuB qui et Alexander 9 17. 20. 

lanus 6 5. 11 22. 33 16. lanus geminus 36 30. 

lareth 3 19. 20. 

Ibba 135 19. Add. ad Viciorem Turmunensem a. 509: 
Gesalicus ab Helbane [scr. Hebbane] Theodorici Ita- 
liae regis duce ab Hispania fugatus Africam petit. 
Jsidorus hisi, Ooth. 38 ad a, 507 : Gesalicus . . . ab 
Kbbane Theoderici regis duce duodecimo a Barcilona 
urbe miliario commisso proelio in fugam vertitur. 
Jdem esi Ibba {sic vel Iba libri) vir sublimis dux, 
ad quem de Narbonensi ecclesia scribit Cassiodorius 
var. 4, 17. Cf. Binding^ burg. riim. Konigreich 1, 209. 

Idanthyrsus v. Antyrus. 

Jesabel: Hiezabel 6 20. 

lesus V. Christus. 

lesus fllins losedech 8 11. 

leaus: Hiesus Nave 5 10. 

lesuB f. Sirach 9 2. 

leu 6 22. 

Ildebadus rex Ooihorum v. Heldebadus. 

Ilderich rex Vandalorum a. 523—530 102 14. 

Ildico mulier 123 1». 

Ilia 7 3. 

lUus 45 15. 27. 29. 31. 

Invilia comes Oothorum 131 26. Cf. Astat. 

loachab 6 24. 

loachas 7 25. 

loachim 7 25 bis. 

loas 6 21. 24. 

loatham 6 34. 

eii. lohannes apostoliis 2 5. 34 28., 

lobannes 51 17. JnielUgitur Siainnioli filius qui a. 545 
Siotzam interemit ei ah eodem interfeciua est; ef. 
Marcellinua eit. in adn. ei Partach in praef. ad 
Corippum p. XX 

lohannes 50 2s. ScUicet Vitaliani aororis filiua^ de cuius 
cum Beliaario diaaenaionibus Procopius scribii ad a. 
547 b. Ooih. 3, 25. 

lohannes 51 IH. 22: idem Stotzas iuuior 51 18. 8iot%ae 
sueceaaor in uaurpaiione [cf. Mnrctllinua cit. inndn.). 

lohannes Troglita 51 25. lohannes 51 29. Jnttllegitur 
frater Pappi magiater mil. in Africa ab a. 546^ is 
quem Corippua carmine celebravit. Cf. Partsch nd 
Corippum praef, p. XXV. 

lohannes usurpaior v. p. 141. 

lonathas 9 1 1 . 

loram 6 21. 22. 

Jordanes: lordannis 126 24. 

losedech 8 11. 

losaphat 1». 



loseph 4 3S. 5 4. 5. 

cU. loseppus 34 21. 61 6. 

losias 7 23. 

lovianus imp. v. p, 140. 

lovinus uattrp. v, p. 141. 

Isaao 4*31. 32. 

Juba: lubas 26 3. 38. 

ludas Maccabaeus 9 9. 

lugurtha 26 35. 

lulianus /. JI impp. v. p, 140. 

lulius Aeneae f. 10 15. 

C. lulius Caesar v. p, 139. 

lulius Proculus 11 15. 

lupiter (luppiter 22 28. 29) 11 5. 16 22. 22 28. 29. 

33 33. lupiter Feretrius 11 i. 22 31. lupiter stator 

11 0. 
lusta filia Valentiniani v. p. 140. 
Instina uxor ValerUiniani I v. p. 140. 
lustinianus imp. v. p. 141. 
lustinus imp. v. p. 141. 
lustinus Germani f. v. p. 141. 
luventas 13 18. 

Laban 4 36. 

Labdon 5 29. 

Labienus: Labinius 31 14. 16. 19. 

Laevinus 19 6. 24 24. 26 23. 

Lagidae 30 6. 32 24. 

Lamech 3 22. 23. 

Lamperes 5 24. 

Lampeto 67 10. 12. 

Lamprides 5 21. 

Laosthenes 6 14. 

Latinus 5 31. 6 1.6. 

Lavinia 5 32. 6 3. 

Lentulus 32 16. 17. 

Leo /. // impp. v. p. 141. 

Leo papa a. 440 — 461 115 5. 

Leonidas 20 35. 

Leontius 45 30. 31. 

Levvi 5 8. 

Liber 17 20. 

Liberius patricius 51 28. 136 4. Cf, Procopius b. Ooth. 
3, 39 ad a, 549: SaaiXeu? . . aTcSXov Te dftipa^ 
vYjtuv xal aTpd^Teujjia k6-(o\> dfSiov 1% xaTaX^YOu ireC&v. 
dv T(]j OT^Xcp to6ti|) dvftfefxevo;, dp^ovTa 6e Ai^^piov 
auTOi; ^Triarrjaa; TrXelv xaTo Tdt^oc ^iri I^ixeXiac 
IxiXeuae xal rfjv vTJaov [quo Totila cum Ooihis irru- 
perat) hiaodiOaQ^ai 6uvd{jLet Trda-Q * dXXdi ot dp^^ovTa 
ToO aT^Xou xaTaaT7)aa(Jilvtu Aipipiov auTixa ^ fjLdXa 
fjLeT^jjLeXev * f^v •^ap da^aTOY^pwv Te 6 dv?jp (jidXtaTa 
xal afjLeX^TTjTo; TroXejJLiaiv Ipywv. 'ApTafldv^ te d;pei« 
Td ii auT^v ifOAwiaTa {vide sub Artabano) xai arpa- 
t7)y6v xaTaX^-Ywv t&v ^:ri BpqtXTj; xaTaoTTjadpLCvo; 
ii SixeXiav euOu; l7rejjnj;e. de Liberii Artabanisque 
rebus gesiis in Sicilia agiiur 3, 40. 4, 24. propter 
expeditionem eidem commissam a. 55J in IJiapaninm 
V. praef. p. XV. 

Licinius imp. v. p. 140. 

Lilingis 46 8. 

Litorius 104 10. Cf. Proaper ad a. 439: Theodosio 
XVII et Festo. Litorius qui secunda ab Aetio patri- 
cio potestate Hunnis auxiliantibus praeerat . . . pug- 
nam cum Gothis imprudenter conseruit . . . tantam 
ipse hostibus cladem intulit, ut, nisl inconsideranter 
proelians in captivitatem incidisset, dubitandum foret, 
cui potius parti victoria adscriberetur . . . pax c-um 
Gothis facta, cum eam post ancipitis pugnae lacri- 
mabile experimentiim humilius quam umquam antea 
poposcissent. Hinc lordanea aua aumpait. 

cit. Liviua: Libius 56 6. 

Livius Salinator 25 4 0. Llvius 26 l. 

Lodoin rex Frnncorum 134 10. Iniellegitur Chlodovechua 
regnana ab a. 481 ad a. 511 j Luduin {aic vel Luduuin 
optimi Ubri) dictua Cnsaiodorio vnr. 2, 41. 3, 3. 4, 



Digitized by 



Google 



152 



I. INDEX PERSONARVM. 



XXojBoaio; Agathiae 1,3. ' Vereor ut aut librarii aut 
editorea Utterarum apices recte distinxerint. haud fa- 
cile enim mihi persuaserim Cansiodorium duo vel etiam 
tria prorsus diversa vocabula scribendo confudisse^ et 
vin {(Jot. vens, Theod. wan, conf. llunuil) et vini 
{amieus) et denique vi sive vih ,- de quo vocabulo vide 
Incobi Qrimmii mytholoyiam (1844) p. 58 et intellec- 
tum eius in nominibus propriis repete ex Taciti Germ. 
c. 7. allius profecto rrmandi ac diligentissime et acu- 
tissime inspiciendi sunt veteres libri etiam circa haec 
nomifui : Assuin f Assio, Assum) Cassiodor. var. 1 , 
40; Osuin (Osuni, Osum) 4, 9. 9, 8. 9; Guduim 5, 
28, Oudui :iO; Tulum 8, 9—11. 25. illis m vih 
(vpchus, vicus) exeunlibus praeter Mo-jvoiouyo; {conf. 
Mundzucus) vocabulum adnumerandum esse puto no- 
men (Joticum Alavivus apud Ammianum MurceHinum, 
'AXa|3iyo; apud Snzomenum , 'AXXi^iyoc 'F-XX^piyo; 
Hellebicus apud alios^ Theod. Alawili, Anglos. Alvih, 
Alveo. A'ofT. Olvir, -vcr'. Mukli.knhoff. 

cit. Lucanus 65 2. 

Lucius imp. v. p. 140. 

Lucius 27 17. 20. . 

Lucretia 13 24. 14 17. 

L. Lucullus 30 14. Lucullus 30 s. 

M. Lucullus 28 14. 

Lupa 7 0. 

Lupicinus 93 :t. 11. 94 l {rf. adn.) . 

Lutatius Catulus 22 .i. 

Maccabaeus 9, 10. 

Macrinus imp. v. p. 140. 

Macrochir 8 15. 

Macthaleus 5 7. 

Madidus 7 s. o. 17. 

Maenius 15 21. 

Magii 8 u. 

Magnus 138 4. 

Magog 61 1». 

Maharbal 24 1.3. 

Maiorianus imp. v. p. 141. 

Malelehel 3 is. ifi. 

Mamaea: Mama v. impp. p. 140. 

Mamilius 15 i:j. 

Mamilus 5 lo. 

Maminthus 5 5. 

Manasses 7 20. 

Maneae(m] 6 :12. 

Manlius 15 25. 2«». 10 21. 

Manlius Torqnatus 17 7. s. 12. 

Mnnlius Volso: Manlius Visus 29 2. 

Marcellinus avunculus imp. Nepotis 119 13. 

Marcellus dux in Africn sub Justiniano 48 2:»: cf. 

Cyrillus. 
Claudiu8Marcellus24:i:». Marcellus 22 :J0. 24 25. 25 i. 
Marciana soror Trninni v. p. 139. 
Marcianus imp. v. p. 141. 
Marcius 32 1 1 . 

((uaeus Marcius Coriolanus 15 l«i. 
Marcius v. Anciis. 
Marcus imp. v. p. 140. 
Marcus linsilinci f. v. impp. p. 141. 
Maria virgo 33 20. 
Maria v. impp. p. 140. 
Marinus 42 :j. 
Marius 26 :J7. 
Marpesia 67 10. 12. 15. 
Mars 7 J. 10 lo. 14 12. 22 27. 04 14. 10. 105 21. 

106 5. 
Martinus 48 22. 50 O, dux in Africn a. 530 {rf. Stotzns); 

mng. mil. per Orientem pnnt Uelisnrium inde avoca- 

tum in Itnlinm n. f>4:* tente Prnropin hell. Pers. 2. 

21. 24. 
Masrezol 41 12. 
Mathesueiitha v. p. 141. 
Mathusala 3 21. 22. 



Maximianns imp. v. p. 140. 

Maximinus imp. v. p. 140. 

Maximus usurpator (a. 3S3 et n. 4(19 et a. 455) v. p. 140. 
141. 

Maximus dux 40 lo. 93 :i. 94 1 {cf. adn.). 

Maximus v. Fabius. 

Medopa 72 15. Cf. Athenaeus {v. adn.) et Stephanus 
s. V. Ttzia: loTi xai Or^X-JXtt»; TETt; (libri -^iTr^i)- 
0'jTou; Y°^P ^xaXeiTo i\ Y'-*'^*^i '^^ ^OAizr.o^j Tf/j 

'AfXUVTOU. 

cit. Pomponius Mela 58 4. 

Melanis v. Menalippe. 

Memmius Regulus 33 :tl. 

Menalippe: Melanis 69 lo. 

Metellus 21 25. 26 M. 27 15. 

Mettus Furetius 12 s. 

Micca 36 2:J. 78 i:j. 

Micipsn: Mecipsa 26 3«. 

Minucius 28 12. 

Misahel 47 5. 7. 

Mithraeus 5 2s. 

Mithridates: Mitridatis 29 12. 1 7. 30 20. 21. 

Moyses {sic 5 10. 12. 13. 1«; gen. Moysi 9 s, Mosei 3 
1 2 — acc. Moysen 5 ») 3 1 2. 5 ». 10. 12. 13. 1 fi. 9 s. 

MiiciuB Scaevola 15 2. 

Mundiuchus pater Atlilae: Mnndzucus 105 4. 124 14, 
Mo'jvolouyo; Prisco {cf. adn.). ^Mundzucus barbnre 
scriptum esty ut Scandza pro Scandia, Burgnndzones 
pro Burgundionibus. sed et Mundiuchus a vero tan- 
tundem abest atque Gundiochus [vel OnudiuchuB) <n 
proximis. intra Oaltiam puto illo tempore doctissimus 
quisque ut hunc Gundevechum {pro Gundiuih, -ui), 
ita iUum Mundevechum {pro Mundiuih) nominasset^ 
cf. Lodoin. nomen nimirum Uermanicum est^ ut filio- 
rum Mundiuchi rwmina Attila et Bleda, fortasse et 
fratrum, qui teste Prisco Octar et Roas sive 'Po'ja;, 
secundum alios ptane Ootico more Uptar et liuga, 
Rugila vocabantur {cf. Hauptii act. litt. 10, 160*7. 
168 «7.). inier Attilanos grassatorum rex Mundo avi 
nomen ex parte referebaV . Mukllbnhoff. 

Mundo dux Oothorum a. 505 46 12. 135 0. 11. 12. 
Cf. Marcetlinus {v. adn.) et Ennodius parug. e. 12 
p. 4 1 1 Sirm. postquam narravit Sirmium eaptum esse 
a Pitxia duce Theoderici : quibuB {Pitzia exercituque 
eius) ibi ordinationem moderantibus per foederati Mun- 
donis attrectationem Graecia est professa disc^rdiam 
eecum Bulgares suos in tutela deducendo .... quid 
strages militum revolvam et Sabiniani ducis abitionem 
turpissimam? 

Mundo dux contra Oothos a. 535 52 s {cf. adn.). 

Nabad 6 10. 

Nabochodonogor 7 29. 32. 

Nachor 4 11. 12. 

NarbazaicuB 41 is. 

Narseus rex Persarum 38 18. 32. 34. 86 15. 

Natius 21 5. 

Nave V. lesus. 

Navius 17. Attius 12 l)i. 

Nepos imp. v. p. 141. 

Nepotianus 43 27. 

Nero imp, v. p. 139. 

Claudius Nero 25 30. Nero 25 4 0. 

Nerva imp. v. p. 139. 

Nestorianus 44 12. 

Niromedes: Nicx)medi8 28 20. 

NidadaproartM Oeherirhi regis Oothorum 87 0. Cf. Ovida. 

Ninias 4 20. 

Ninus Beli f. 4 21. Ninus 1 15. 4 7. 15. 22. 20. 27. 2». 

Noe 3 23. 24. 4 1. 

C. NuraiciuB 19 12. 

Numa PompiliuB 11 is. Pompllius Numa 11 27. Pom- 

piliiis 12 12. Numa 13 20. 
Niimerianiis imp, v. p. (j9(;. 
Numitor 7 2. 10 17. 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



153 



Obsidius 19 7. 

Ochozias 6 21. 22. 

Ochos 8 21. 23. 

Octar patruua AttiLae 1U5 1. Comparavit Vatesiua locum 
Socratis hift. eccl, 7, 30 ad a. c. 4H0 : toO paatX£(o; 
T«jv 0'jvvcov i>r6 doTjcpaYWc is vuxti Siappafl^/ro;, 
<|) «!jvo(jLa OuTTcapo; "^v , ol BoupYOuvCiwve; darpaTT]- 
■f^TOi; d7ri^i(j,£voi «^Myoi Te Trpo; ocpiopa TtoXXou; 
ou(i,paX<5vTe; dvlxirjoav. 

Octavianus imp. r. p. 139. 

Odenathus 37 20. 

Odoacer 44 is. 45 s. 13. 120 h. 14. 133 21. 

Oduulf Amalus v. p. 143, 10. 

Olybrius imp. v. p. 141. 

Onias 9 4. 

Ophrataeus 6 18. 

Ophrathanes 6 21. 

Oppius Savinus 76 4. 0. Cf. Dorpaneus ibicjue citt., 
item Borghesi opp. 5, 5*2««/. 

Optila 43 10. Praeter Marcellinum idem rumien habent 
lohannes Antiochenus fr. 201, 4. 5, ubi est 'OTrrfjXa;, 
et Gregorius Turonensis hist.' Frane. 2, 8 ubi est 
Occylla buccellarius Aetii. 

Orestes 44 17. 120 2 bis. 7. 9. 

Orgiacon 29 7. 

Orodes 30 20. 

cit. Orosius Paulus 70 fi. Orosius 54 I o. 65 7. 89 «. Pauli 
nomen praeter Jordanem libri quoque Orosinni habent. 

Ostrogotha Amalus v. p. 143, 6. 

Ostrogotho Theoderici f. v. Amali p. 144, 32. 

Otho imp. v. p. 139. 

Ovida avus Oeberiehi rtgis Oothorum 87 0. Cf. Cnlva. 
* Et Ovida nomen et patris eius Nidada obscurissimum 
est et vix sanum, utrumque tamen pari modo sine 
dubio derivatum. igitur grammatica non minus at- 
que historica ratior^e levissima est coniectura Cnivam 
victorem Decii Ovidae ilii subesse arbitrantis\ Mubl- 

LRNHOFF. 

Ozias V. Azarlas. 

Pacorus 31 13. 16. 19. 

Paies 20 6. 

Panias 5 25. 

Pansa 14 6. 

Papirins, -rii 17 30. 18 7. 

Paresatis 8 19. 

Paria avus lordanis 126 22. 

Patriciolus Asparis f. 43 2«. 119 9. 

Haulus od Cannas caesus 24 s. 

Paulus apostolus 34 i:t. 

Paulus devietor Persei 27 15. 

Paulus satelles Vitaliani 47 12. 

Paulns V. Orosius. 

Penthesilea 70 1. 

Perdiccas 73 10. Cf. Sltalces. 

Perseus 27 14. 

Pertinax imp. v. p. 140. 

C. Petronius 33 33. 

Petnis 34 13. 

Phacee 6 33. 7 9. 

Phara v. Fara. 

Philippiis pater Alexandri 72 14. 17. 

Philippns victus a Flaminino 27 13. 

Philippi impp. v. p. 140. 

Phinees : Finees 5 1 9 . 

Phraortes 7 23. 

Picus 5 31. 6 5. 

Pilatus 17. Pontius. 

Piso 32 13. 

Pitza: Petza 135 17. Pltzainus {si lectio vera) 135 7. 
Cf. Ennodius paneg. c. 12 p. 410 Sirm. : Sirmiensium 
civitas olim liroes Italiae fuit, in qua seniores domini 
excubabant . . . haec postea per regentium neglcctum 
in Gepidarum iura concessit . . . urebant animum 
principis {Theoderici) dolosi blandimenta commenti 

I0ROANK8. 



et circa alios Gepidas, qiiorum ductor est Gundorit, 
intempestiva Trasorici familiaritas . . . postquam li- 
quido Traserici patuere commenta, Gothorum nobilis- 
simos Pitzia, Herduic et pubem nullis adhuc dedica- 
tam proeliis destinasti, ut, si oblatis pactionibus ad- 
quiesceret, semel invaso locorum potiretur arbitrio. 
.... fugit sponte aliena et sine impulsu exercitus 
tui deseruit qiiod debebat. continuo Pitzia . . . non 
adqiiisitam esse terram credidit, sed refusam. eius- 
dem meminit Cassiodorius var. 5, 29: huins modi 
calumnias Pitziae {sic et hic et mox libri 6oni omnes) 
comitis celebratae opinionis viri sibi examinatione 
summotas, et fortasse Procopius bell. Ooth. 1, 15 ad 
a. 530: IliT^a; T6x%oi dv/jp. 

Piiis imp. V. p. 139. 

Fladdia filia Theodosii I v. p. 141. 

Pompeius adversarius Caesaris 9 23. 29 16. 30 10. 12. 
IN. 19. 24. 26 bis. 2S. 

Pompeins sub Anastasio et lustiniano 46 13. 47 22. 24. 

Poinpilius V. Numa. 

cit. Pompeius Trogus 66 17. 71 6. 

Pomponius v. Mela. 

Pontins 18 3. 

Pontlus Pilatus 33 29. 

Porsenna 14 32. 

Postumius 18 1. 22 19. 

Priamus 70 11. 71 2. 

Priscus V. Tarquiniiis. 

fit. Priscus 84 10. 89 17. 104 16. 105 21. 114 23. 
123 18. 124 7. 

Pritiades 6 16. 

Probus imp. v. p, 140. 

Procopiiis usurpator V. p. 140. 

Proculus V. lulius. 

Pseudophilippus 27 14. 

Ptolemaeus : Ptholomeiis {sic perpetuo primitiva scriptura) 
9 S. 17. 30 4. 6. 32 24. 25. 
Ptholomeus Alexander 9 15. 
Ptholomeus Dionisus 9 19. 
Ptholomeus Epifanis 9 5. 
Ptholomeus Euergetis 9 1. 11. 
Ptholomens Lagl f. 8 29. 
Ptholomeus Filadelfus 8 31. 
Ptholomeus Filomitor 9 7. 
Ptholomeus Filopater 9 3. 
Ptholomeus Fiscon qui et Soter 9 13. 

cit. Claudius Ptholomeus 58 3. Ptholomeus 58 15. 

Publioola V. Horatius. 

Pulcheria axor Marciani v. p. 141. 

Piipienus imp. v. p. 140. 

Pylaemenes: Pylemenis 29 18. 

PyrrhuB 18 27. 19 2. 24. 27 11. 

T. Ouinc.tius 15 24. 
Quintillus imp. v. p. 140. 
Quirinius: Quirinus 32 20. 
Quirinus 11 17. 

Uadagaisiis 41 19. 

Ragan 4 9. 10. 

Rca quae et Ilia 7 3. Rea Silvia 10 10. 

Recimer 118 I4. Ricemer 119 6. 

M. Atiliiis Regulus 21 2. Regulus 21 11. 17. 25. 

Rcgulus V. Memmius. 

Remus 10 12. 20. 23. 

Respa dux Oothorum 85 18. ^ Sine dubio pro Hrespa, 

Hrispa scriptum est, quo nomine item equus Heimonis 

camtinibus epicis prnedicatur\ Mubllbnhoff. 
lietemeris v. reges Vesegotharum p. 145. 
Ricemer v. Recimer. 
Riciarius rex Suavorum Hispaniae a. 448 — 456 116 16 

bis. 23. 117 6. Dahn K'6n. 6 p. 562. 
Rimismundus rex Suavorum in Hispania a. 458 sq. 

117 22. Dahn Kiin. 6 p. 565. 
Riotimus (Riutimus 119 2) rex Brittonum 118 19. 119 2. 

20 



Digitized by 



Google 



154 



I. INDEX PEllSONARVM. 



Ad Tiunc data ease creditur epistula Sidonii 3,9: 
Sidonius Riothamo suo. Cf. Greyoriua Turonensis hist. 
2, 18: Britanni de Biturica a Gotbis expulsi sunt 
multis apud Dolensem vicum peremptis. 

Koas V. Ruas. 

Roboam 6 16. 26. 31. 

Uodnulf rex ut videtur Herulorum 50 3. Procopius b. 
Ooth. 2, 14 narrat Rodulfum fPooouX^ov) regem 
Herulorum tertio postquam AnaatasiuA imperator fac- 
tus est annOf id est 493 a suis coactum Lanyobardis 
bellum intulisse: eos cladem gravissimam perpesso» 
ipso qwque Rodulfo in proelio eaeso post varios ca- 
sus ab Anastasio sedes in partibus Romanis acce- 
pisse^ id quod referri soLet ad a. 512 [cf. Clinton 
ad h. a.). eodtm in summa re redeunt quae de 
proelio inter Langobardos sub rege Tatone Herulosque 
sub rege Rodulfo huiusque occisione narrantur in Ori- 
gine gerUis Langobardorum c. 4 et apud Paulum hist. 
Lang. 1 . 20. idem Rodulfus nihit impedit quominus 
quo tempore Theodoricus in Moesia morabatur, id est 
ante a. 489, ad eum profectus sit eiusque patrocinium 
impetrarit; nam quod additur eum proprium regnum 
contempsisse, pertinet sine dubio ad inanem Oothico- 
rum auctorum magnitoquerUiam. rex Herulorum is 
quem per arma Theodericus adoptavit [Cassiodor. var. 
4» 2) diversus fuerit necesse est. lordanes autem quae 
de Rodulfo habet , sive auctor hic quoque balbutivit 
sive additamentum est scriptoris insertum loco non 
suo , ad Herulos respicere existimo^ ruque enim as- 
sentior iis qui verba ita accipiunt Rodulfum regem 
fuisse sive Granniis et qui sequuntur sex populis, quae 
opinio est Gutschmidii p. 232, sive, in qua opinione 
Muetlenhoffius est, solis extremo loco nominatis Raniis. 
parum enim probabite est septem populos iltos sub uno 
rege fuiase, riec magis probabite, si eiusmodi rex ad 
Theodericum confugisset , eius rei aliam notitiam 
nutlam extare. Ranios iltos Mueltenhoffius iudicat 
Thrauandios esse Norvegiae poputum, ab eoque profi- 
cisci quae de Scandia refert lordarus ex narratione 
indigeruirum petita. ' Nomen Uotica lingua Urothvulfs, 
NorthmanrUs forma contracta llroltr etiam postero 
tempore usitatissimum erat\ Mukllenhoff. 

Romulus l 10. 23. 7 l). 10 5. lo. 17. 11 5. 15. IS. 
13 2s. 22 31. 

Ruas patruus Attitae: Koas 105 4. ( f. Priscus [v. adn.] 
et Tiro Prosper ad a, 433: (Chunnorum gentij tunf 
Rugila praeerat et ad a, 434 : Rugila rex Chunnorum 
. . . moritur, cui Bleda succedit. Valesius praeterea 
comparavit quae narrat Socrates hist. eccl. 7, 43 : 
jxcrd r?iv tou Tupdvvou [lohunnis) dva(p£Oiv (a. 425) 
ol pdppGtpoi oO; exeivo; Trpo; BoTjOeiav xatd ' Ptofxaituv 
dxdXeaev 2toi{xoi Yjaav xaTaTplyeiv TdFoojiaiajv 7:pdY- 

(xaTa iK-f^aTtei piev auTwv 6 £5<Jipyo; (J) Svopia 

TQv 'PouYa; pX7)t>el; xepauvij». 

Ruflnus patricius 41 5. 7. 

Ruflnus dux sub Anastasio et lustiniano 4G 22. 48 1. 
Cf. Marcetlinus ad a. 516; Hemuie voL. H p. 35S. 

Sabinianus: Savimauus 46 12. 135 s. 17. Cf. Mundo. 

Sabinus v. Oppius. 

Saddoch 6 14. 

Safrac regulus Vesegotharum 93 3. 95 7. 

Sala 4 3. 4. 

Salina v. Alexaudra. 

Salinator v. Livius. 

Salmanassar 7 17. 

Salomon 6 12. 14. 16. 8 11. 

Samson 6 7. 

Sangibanus (Sanguibanus 109 11) rex Alanorum 108 
16. ly. 109 11. Cf. Prosper Tiro ad a. 440: de- 
serta Valentinae urbis rura Alanis, quibus Sambida 
praeerat, partienda traduntur. 

Sapor 37 15. 39 is. 86 16. 

Sardanafalus Sardanaphalus 86 7) 4 23. 6 25. 2u. 86 7. 

Sarus Gothorum rex 41 20. C/". Olympiodorus vol. 4 



p. 58 Muell. : Xdpov xai auTov FiiTOov 5vTa xai 
irX'/)Oou; (jlev <iXiYou dirdpyovTa (dypi -rdp oiaxoaiwv 
^ xal TpiaxoaCoav 6 Xao; J;eTeiveTo), dXXo); oe T)p«t- 
x6v Tiva xal dv (idy ai; dxaTaYdrviaTov . . . 'Poipiaioi 
T^TaiploavTo hC eySpa; 'AXapi/cp 5vTa. Frater tius 
Segericus post Atautfum a. 415 rex creatus est Vese- 
gotharum [OLympiodorus fr. 26 voL. 4 p. 62 Muell.]. 

Sarus Rosomonus 91 17. 'Sarum et Ammium, fratres 
Sunitdae sive Svanhildae a Northmannis S^rli et 
Hamdir (Hamther), a Theotiscis Sarulo et Hamadeo 
(Serilo et Hamedie) dictos , a Gothis pariter Sarvila 
et Hamathius vocaios esse putabis. neque simplicis- 
sima prioris nominis forma a deminutiva vel hypo- 
coristica in -ila derivata nuignopere differt ^ sed quae 
Qotice erat sine dubio Sarvs [non Sarvus), Latine 
accuratiw Sarvus reddi poterat. iam vero etiam 
Gothus quidam ab OLympiodoro ^dpo; dicitur et 
Ammius profecto tam Longe ab Hamathius vocabulo 
recedit, ut Graecus homo, non Rofnanua Itaee primum 
Litteris maruiasse videatur\ Murllbnuoff. 

Saturninus imp. v. p. 140. 

Saturnus 5 31. 6 5. 

Saul 6 10. 

Scaevola v. Mucius. 

Scipio 23 26. 2s. 25 13. 26 «. 10. 20. 27 4. 29 25, 
55 13. 116 21. Cf. ind. tocorum. 

Cn. Scipio 25 8. 

F. Scipio 25 8. 

Scipio Africanus 29 25. 

Scipio iunior 27 6. 

Scipio V. Cornelius. 

Scopas 9 5. 6. 

Sebastianus usurpator v. p. 141. 

Segericus rex Vesegotharum v. p. 145. 

Sellum 6 32. 

Sem 4 1. 

Semiramis 4 27. 20. 

Sempronlus Gracchus 24 3 5. Sempronius 20 3. 23 30. 
Gracchus 25 5. 

Senator Cassiodorius 53 6. 

Sergius [vere Hirtius) 14 6. 

Seruch 4 10. 11. 

Servius v. Tullius. 

ServiliuB 28 27. 

Servilius Isauricus Cilicusquo 29 30 bis. 

Seth 3 15. 16. 

Severa uxor Valentiniani I v. p. 140. 

Severianus imp. v. p. 141 (Sovcrus). 

Severus /. II impp. v. p. 140. 141. 

Sigericus rex Vesegotfutrum v. p. 145. 

Sigismundus rex Burgundionwn a. 516 — 623 134 19. 

Silvii 6 2. 7 1. 

Sinderith 48 20. 137 6. Deditionis Syracusarum a. 535 
meminerunt Procopius b. Goth. 1, 5 et MarceLLinus 
ad eum a., ducis Gothorum rumien non ponunt. 

Sirach 9 1. 

Sitalces: Sithalcus 73 0. Anno a. Chr. 429 Sitatces 
rex Odrysarum foedere inito cum Atheniensibus ex- 
peditionem suscipit adversw regem Macedoniae Per- 
diccam II exercitumque in eum misit CL mHium aue- 
tore Thucydide 2, 98 : t6 rdv tiXyjHo; X^YCTai oux 
^aaaov Trevrexaloexa |xup(aOtov Y£v£aOai xai to6tou t6 
(jLiv nX^ov TceCov f^v, TpiTT^(x(ipiov hi (jtdXiaTa iTriiixov * 
ToO o' iTrTTixoD t6 TrXeiarov auTol 'OSpuaai TcapeiyovTO 
xal \i.tz auTou; F^Tai. Getarum item Thucydides 
c. 96 meminit sic: dvlaTTjaev . . . tou; uTreppdvri 
AipLOV r^Ta; xat 2aa d>.Xa (X2pT] ^vt6; toO "laTpou 
TTOTapLou i:p6; OdXaaaav (xdXXov rfjV Toii Eu^eivou 
7t6vTou xaTu)xr^To • eial 6' oi F^Tai xai ol TauTig S(i.opo( 
Te Toi; ^xudai; xai 6(ji«5axeuoi rdvTe; iTTTroTO^dTai. 
haec non afuisse a Geticis IHonis Chrysostomi proba- 
biLe est iruieque repetita esse a Cassiodorio, ut tamen 
maLe intruderet Perdiccam successoran ALexaruiri 
magni et ita quodammodo Atheniensibus imperantem, 
quorum propterea partes in betlo ilto invertit. 



Digitized by 



Google 



I. INDEX PERSONARVM. 



155 



Sogdianus 8 17. 

Solomon mag. miL per Afrieam a. 634 — 538 tt 539 — 
544, 48 24. 2R. 51 17. 

Sornos rex Medorum 66 14. Cf. praef. p. XXX. 

Sbs&res 5 22. 

Sosarmus 5 26. 6 34. 

Sparethns 5 12. 

Sphaems 5 8. 

Stilico 41 21. 88 2. 90 IS. 9S O. S. 12. 

Stotzas 48 22. 51 17. 22. RebeUionem Africanam a, 536 
narrat Procoptus b. Varul. 2, 14. 15 sie finiens: ol 
oe axaaiuJTai . . . STfSxCav toiv MapTtvou oopucp^ptuv 
Iva Tupawov atpioiv elXovro. Martinu» apud Pro- 
eopium b. V. 1, 11 et alibi nominntur inter duccs 
foederatorum y ut magister militum quod e$t apud 
lordanem non ad eum pertinere videatur, sed ad ip- 
sum Stotzam rebellium militum ducem. 

Stotzas iunior v. lohannes. 

eit. Strabo 56 19. 

Strabo v. Theodericus. 

SuUa: L. Syila 30 14. Sylla 27 5. 73 10. 

Sunilda mulier Rosomona 91 15. SSniiilda mulier car- 
mmibw epicis Oermanorum olim celebris^ a North- 
manrus Svanhildr similiterque ab ALamannis ut videtur 

, {vid. Hauptii acta litteraria 12 p. 302 sqq.) Suana- 
hiit appeUata, nt Sunilda aut litteris male con- 
ceptum aui longe diversum lingua Theodisca erat 
S6nhilt, mox Suonhilt, lingua Ootica S6nahildi\ 

MUELLBNHOFF. 

Superbus v. Tarquinius. 

Symmachus bibliorum irUerpres 35 35. 

cit. Symmachus rerum scriptor 78 11. 80 U. 

Syphax 26 11. 

Taeitns imp. v. p. 140. 

Tanaquil 12 29. 

Tanausis [acc. -im 07 4) rex Oothorum 00 s. Tha- 

nausis 06 9. 67 4 [cf. adn.). 
Tarpeia 11 2. 

Tarquinius, -nii 12 23. 29. 30. 13 32. 14 32. 15 lo. 
Tarquinius Priscus 12 16. 
Tarquinius Superbus 10 s, 
Tatius 11 7. 17 14. 
Tautanes 5 29. 

Telefus 70 7. 10. Thelephus 71 l. 
Tellus 20 4. 
Terminus 13 18. 
Tetricus hnp. v. p. 140. 
Teutaeus 6 7. 
Telitana 22 34. 
Thara 4 12. 13. 

Tharuarns 85 18. Cf. Thuruarus. 
Theocritus 47 7. 

^heodahadus Amalus v. p. 144, 34. 
Theodemir Amalus v. p. 144, 22. 
Theodepertus v. Thiudebertus. 
Theodericus v. Theodoricus. 

Theoderidus /. 77 reges Vesegotharum v, p. 145. 
Theodora uxor Constantii I v. impp. p. 140; uxor Ju- 

stiniarU v. impp. p. 141. 
Theodoricus Amatus v. p. 144, 26. 
Theodoricus Triarii f. Strabo rex Oothorum 14 24. 

Theodericus Triarii f. 12S 5. 
Theodoridus 7. 77 reges Vesegotharum v. p. 145. 
Theodosius pater imp. v. p. 140. 
Theodosius 7. 77 impp. v. p. 140. 141. 
Theodotion 36 3. 
Thermantia v. impp. p. 140. 
Thesander 70 16. 
Theseus 69 17. 
Thineus 6 8. 
Thiudebertus (Theodepertus 49 19) Chlodovechi f. rex 

Prancorum 49 19. 134 12. Cf. Celdebertus. 
Thiudemer Amalus v. p. 144, 22. 
Thiudigisrlus rex Vesegotharum v. p. 146. 



13 5. Superbus 13 34. 



Thiudigoto Theoderici f. v. p, 144, 31. 

Thiudimer Amalus v. p. 144, 22. 

Thiudis rex Vesegotharum v. p, 145. 

Thola 5 26. 

Thonos Concoloros 4 22. 6 25. 

Thorismud Amalus v, p. 144, 20. 

Thorismud rex Vesegotharum v. p. 145. 

Thrasamundusrcx Vandaloruma. 496 —523 102 14. 135 5. 

Thrasarieus: Trasaricus dux Gepidarum 135 S Sirmium 
obtinens. ' 8ic scribendum cum aspiratione, ut Thrasa- 
mundus et Oot. thrasabalthei , id est rixandi fero- 
eitas\ MuBLLBNHOFF. Cf. Ennodius paneg. p. 410 
[v. sub Pitza) et Dahn K'6n. 2, 133. 

Thraustila : Thrauflstila sateUes Aetii 43 1 , ef, adn. ; 
BpauaTifjXa; lohannes Antiochenus fr. 201, 4 et fr. 
211, 4. 

Thraustila : Trapstila pater Thrasariei 135 S. Paulus hist. 
Rom. 15, 16: Theodericus . . . prius quam Italiam 
adventaret, Trapstilam Gepidarum regem insidias sibi 
molientem belio superans extinxit. * Cum sit Ootice 
thrafstjan 7rapa|jt'j»^eia0ai , thrafstjan sik Hapoeiv, 
Thrafstila est unice vera nominis forma^ BpauoTDvac 
et Trapstila inde quodammodo depravatae\ Murl- 

LBNHOFF. 

Thuruarus 85 18. 'Thuruarus est nominis forma emen- 
data; priorem partem derivatam habes in gentili Thu- 
ringus'. Mubllbnhoff. 

Tiberinus 10 12. 

Tiberius imp. v. p. 139. 

Tigranes 30 11. 15. 24. 

Titus imp. v. p. 139. 

Tomyris: Thomyris 71 «. S. 11. 13. 

Torquatus v. Manlius. 

Totila iacc. Totilam 51 4, Totilanem 51 7. 2s) qui 
Baduila 50 29. Baduila 50 19. Totila 51 4. 7. 10. 
16. 28. Rex Oothorum a. 541 — 552 in nummis appel- 
Uitus d. n. Baduila rex [Friedlaender Miinzen der 
Ostgothen j).-46 sq.). 

Traiauus imp. v. p. 139. 

Trapstila v. Thraustila. 

Trasaricus v. Thrasaricus. 

Triarius v. Theodoricus. 

Troglita v. lohannes. 

Trogus V. Pompeius. 

Troianus 70 l. 

Tullus Hostilius 11 27. TuIIus 13 30. 

TuUia 13 8. 

Servius Tullius 12 28. Servius 13 6. 33. 

Vadamerca Amala 1226. ^ Nemo puto Oermariorum 
unquam filiam mercam sive mircam h. e. obscuram^ 
tenebricosam appeUavit. vera nimirum vocaUs aut 
servata aut resUtuta est tibris OBXY : nomen ab utra- 
que parte valde notabile et rarum\ Mubllbnhopf. 

Valamir Amalus v. p. 144, 21. 

Valaravans Amalus v. p. 143, 15. 

Valens imp. v. p. 140. 

Valentiniani 7. 77. 777 impp., item usurpator v. p. 140. 
141. 

Valeria Galerli v. impp. p. 140. 

Valerianus imp. v. p. 140. 

Valerianus dux^ quem lustinianus a. 547 exeunte m 
Italiam misit [Procop. b. Ooth. 3, 27), 50 2s. 

Valerius Corvinus 17 9. 10. 

Valia rex Vesegotharum v. p. 145. 

Vaudalarius Amalus v. p. 144, 19. 

Varro 24 8. 

Veducus dux Oothorum 85 is. ^ Non desurU exempla 
eiusdem formaUoniSj Saxonicum Widuc, Theodiscum 
Wituh ; sed praeferenda erat alia , aut Veducius, 
Theod. Wituhhi , aut Veduca , Sax. Widucx). vid. 
Hauptii acta titteraria 12, 2bHsq.\ Mubllrnhofk. 

Venetharius Amalus v. p. 144, 17. 

Ventidius Bassus 31 15. Ventidius 31 19. 

cit. Vergilius (J4 15. 67 15. Mantuanus 55 17. 

20* 



Digitized by 



Google 



156 



I. II. INDICES PERSONARVM ET LOCOKVM. 



Verina ttxor Ltonis v. p. 141. 

Verus imp, v. p. 14U. 

Vesosis 65 5. 66 7. 9. 12. 

Vespasi&niis imp. v. p. 139. 

VesU II 23. 16 17. Vestalis 7 3. 

Vetericus Afnalus v. p. 144, 30. 

Veturins 18 t. 

Vibius 32 7. 

Vidigoia 65 4. 104 is. * Oothorum fortiMiiman 8ar- 
matum doto interfertum, qui Oothorum cantibus ctle- 
brabatWy natione Vesegothum fuiase et vixisse saeculo 
iiuarto probiuse mUd videor in Hauptii actia litterariin 
12 p. 2b^8qq. fortasae idetn ille est^ quem poatero 
tempore et Anyto$axonica et Theodisca carmina for- 
tissimum Oothorum primumque omnium contra Hunos 
propugnatorem praedicabant. nomen^ cuius leyitimam 
Ooticam formam Viduyauja fuisne pro certo af/irrnari 
potest, ab Ammiano Marcetlino^ Oraeco homine, duo- 
bus iocis (27, 10, 3. 30, 7, 7} Vitliigabius pro Vithi- 
gavios scriptum erat^ nequaquam^ ut prave editur 
vei contra librorum auctoritatemj Vithicabius. Theo- 
discum erat olim Witugouwo, mox et "Witege, Saxo- 
nieum Widug6 , Anglosaxonicum Vudga et Vidia'. 

MUELLBNUOFF. 

Vidimer pater et f. Anudi v. p. 144, 24. 29. 

Vigilius 1 3. Cf. praef. p. XIV. 

Vinitharius Amalus v. p. 144, 17. 

Viridomarus 22 29. 

Visimar rex Varuiolorum 87 11. 19. ^ Nominis prior 
pars sine dubio eadem est quae in Theotiscis Wisu- 
gart, Wisigart, Wisurih, Wisirih et in Visogast <ip- 
paret. sed attera valde mira neque quod conferas 
exemptum suppetit ,* nam vulgatissimum illud Theotis- 
cum mar Oothorum Vandalorumque lingua erat mer, 
a saecuti quinli et sexti hominibus mir pronuntiatum\ 

MUHLLBNUOFF. 



Vitalianus 46 10. 17. 20. 47 10. 

Vitiges {sic plerumque, Vitigis 49 0. 15. 51 13. 77 11. 

12. 137 18.20; numquam deelinatur, sed pro accu- 
sativo «««49 1. 6. 137 14. 138 13, pro ablativo A9 16. 
51 13. 77 12) rex OoUumim a. 536—540 49 1. 6. 
15. 51 13. 77 11. 12. 137 14. 15. IJ». 20. 138 3. o. 

13. Jn nummis est d. n. Vvitiges rex {FriedUtender 
Miin&en der Ostgothen p. 41). 

Vitellius imp. v. p. 139. 

Vliies 70 17. 

Vltzindur consanguineus Attilae 127 2. 

Voiuslanus imp. v. p. 140. 

Vrsus interfector usurpatoris Maximi 118 7. 

Vulcanus 22 30. 

Vulttla 127 0. 

Vultvulf Amalus v. p. 143, 13. 

Xanthippns 21 10. 
Xerses 8 10. 36 1h. 72 10. 
Xerses qui et Halaeu.s 4 34. 
Xerses fll. Darii 8 13. 

Zacharias 6 31. 

Zalmoxes 64 7. 9. 

Zameis 4 !i9. 

Zeno imp. v. p. 141. 

Zeno Isaurus 43 6. De Theodosii II adversus Zenonem 
suspicione scribunt Priscus fr. 14 (4 p. 98 Muell.]^ 
item eum cum Attita coniungens^ Priscumque secutus 
lohannes Antiochenus fr. 199 {l. c. p. 613); eum 
mortuum esse imperante Marciano praeter Jordanem 
nemo refert. 

Zeuta erudilus Oothus ()4 h. Subest fortasse Seuthae 
nomen, quo securuium Suidam (.«. v.) Abaris pater 
usus est: certe Abaridis merUio recte loco conveniret. 

Zorobabel 8 10. 



U. INDEX LOCORVM. 

Ad indiceui personariim quae exposui , pari fere ratione ad hunc pertinent. scilicet nomina 
aut ex auctoribus qui supersunt descripta aut ita comparata, ut si qui forte ignorat, ex vocabulariis 
et enchiridiis de iis certior fieri possit, nude rettuli: rarioribus aut reliqua quae extant testimonia 
adscripsi aut lectorem remisi ad commentarit»8 virorum doctorum, maxime Zeussii {die Deutschen und 
ihre Nachbarstdmme. Monachi 1837): quae l(»rdanes solus habet non pauca, id ipsum volui ut ex in- 
dice intellegeretur. de regionibus civitatibusque imperii Komani ab auctore nominatis ut legenti 
facile constaret, curam egi : de populis qiios memorat disputare nec meum est nec per indicem 
perfici potest. Muellenhoffii taineu cura et diligentia hic quoque effectum est, ut de plerisqiie eorum 
quid Germauice docti hodie stiituaut quaeqiie vocabulis lordanianis ex Gothica lingiia illustratio 
allata sit, ex hoc iudice percipiatur. 



Abraxes v. Araxes. 

Abrittus 37 b. 84 15. 

Acatziri 63 h. Cf. adn. et Zeuss p. 714. 

Achaia 18 32. 28 5. 95 7. Achivi 27 12. 

Achiilis insula 66 5. 

Actiacus 33 1. Actiaticuni litus 9 20. 

Adiabenni 35 32. Adiabennicus 35 35. 

Adogit gens 58 17. ^ Nomen rorruptum. intellegendi 
sufU Alogii, Halogii, liaieygir, incoUte llaiogalandi, 
regionis Norvegicae maxime borealia hodie Nordland 
dictae ultraque potarem circutum porrectae\ Mukl- 

LBNHOFP. 

Adr- V, Hadr-. 

Aegatae: Aecatae insulae 22 4. 

Aegimitrus: Egimurus 21 32. 



Aegyptus 4 35. 5 3. 8 22. 30. 30 0. 32 30. 33 5. 38 
29. 66 10. 85 2. Egyptus 5 1.2. 7. 14. 38 19. 
Aegyptii 5 11. 66 7. 9. Egyptii 5 0. 12. 

Aelia sa* JJierusolyma : Elia 35 h. 

Aemilia v. Italia. 

Aeolia: Eolia 67 20. 

Aequi: Equi 15 23. 

Aeragnaricii gens 59 12. ' Ragnaricii nomen rectissime 
vel etiam accuratius paulo Kahnaricii scribi docei vox 
Theodisca birahanen cum Norroenis raina et ran eon- 
lata. Kanriki autejn erat olim regio Norvegica^ nunr 
Sueonum Kohuslan, inter Gautelfam ((iota eivam) tt 
Svinasund iuxta mare sita. Zeuss p, 503'. Mubl- 

LKNHOFF. 

Aesti 63 7. 89 3. 



Digitized by 



Google 



II. INDEX LOCORVM. 



157 



Aethiopia 13 5. Aethiopes 6G 12. 

AetnaeuB igiiis 17 13. 

Africa (Affrica 15 20) 15 20. 18 32. 21 2 bU, 9. 23 

21. 2». 24 40. 25 13. 20 y 6w. lO. 21 bis. 22. 24. 

27 9. 38 18. 30. 41 10. 11. 43 13. 15. 23. 48 21. 

24.25. 5117.25. 52 2.54 11. 80 18. 99 1.G. 

101 17. 102 1. 6. 21. 103 7 6w. 118 6. 120 3. 135 

4. 137 1. Afer 35 31. Africaiius 25 18. 42 19. 49 

27. 51 29. 138 21. Africiis 21 32. 34. 
Agrigentum 20 31. 
Ahelmil {v. l. Athelmil, Athelnil; gena 59 lo. ^ Eos 

qui poat orientaUs litoria partiaipu austratia Scandiae 

[vide Theustes, Vagoth, Bergio) incolaa primi tnemo^ 

rantur cum Hatlandiam irhcoluiaae oporteat , dubitari 

vix poteat quin Hallenti vel Allenthi pro Aliauthi 

(Hailanthi) m titteria itlia t(iteant\ Mubllkmhoff. 
Alamanni 38 31. 40 13. 130 19. 22. Alaiuannicus 

75 13. 
Alani 36 23. 37 18. 41 23. 100 5. 108 10. 109 12. 

110 23. 11124. 115 20. 116 2.4.10.118 10.14. 

15. 125 22. 126 20. Halani 78 13. 90 13. 
Alba Lntii 10 15. 12 9. Albanum 6 2. 
Aibani Latmi 6 2. 7 1. 11 29. 12 5. 
Albaiii ad Caucaaum 30 28. 01 19. Albania 62 2. 
Alcildzuri geru Hunnorum 90 1 1 . Cf. adn. et Zeuaa 

p. 708. 
Aleria 20 38. 
Alexandria 8 20. 32 27. 33 34. 35 0. 85 1 . 86 17. 

Alexandrini 9 lu. 32 24. 43 5. 
Aiis V. Halys. 
Aliia 16 8. 

Allophyli 5 20, cf. 23. 
Almus 127 3 [ef. adn.). 
Alpes 16 5. 22 14. 20. 32. 23 24. 24 18. 25 39. 62 

13. 84 7. 130 20. Alpinus 22 23. Alpinae gentes 

31 31. 
Alpes Cottiae v. Italia. 
Alpes Noricae 31 2s. 

Alpidzuri gena Seythica 90 10. Cf. Zeuaa p. 708. 
Alsium 15 14. 
Attinum: Altenum 35 23. 

Altziagiri gena Scythica 63 11. 12. Cf. Zeuaa p. 715. 
Aluta fl. 62 12(?). 75 12. 
Amantini 27 21. 
Amazones nom. 69 18. Amazonarum 65 0. 9. Ama- 

zonas 67 18. 69 8. 18. 85 21. 
Ambiani 39 30. 

Ambuleius ager 115 6. Alibi non rtominaiur, 
Anaplus 44 25. 

Anchiali 86 7. Anchiaiitanus 86 10. 
Angisciri ger^a Hunnorum 128 24. Cf. Zeuaa p. 709. 
Anio 17 7. 

Antes 52 10. 62 16. 63 3. 89 1. Anti 121 19. 
Antiochia 37 31. 94 5. Antiocia 40 17. Anthiochia 

49 26. 29. Antiocheni 3 3. 38 2. Antiochenses 

9 16. 
Antium 15 20. 
Apcmiea: Appamia 38 3. 
Apenninua: Appininus 99 3. 
Apollonia 28 18. 
Apuiia V. Itaiia. 

Aqua nigra /7. 127 14. Alibi non nominatur. 
Aquileia 36 26. 37 25. 80 lo. 114 16. Aquileiensis 

114 5. 
Arabes 30 12. 31 1. 34 35. 35 33. Arabicus 35 35. 
Araxes 61 16. 68 15. Abraxes 71 8. 
Arc^des 10 27. 

Arcadiopoiis 126 25 icf. ndn.). 
Archtlaia : Archilais 36 1 1 . 
Ardea 13 12. 

Aretate: Arelatuin 41 33. lOl 9. 120 19. 121 5. 
Arethusa 25 4. 
Areyerni v. Arverni. 
Argentarium 40 13. 
Aricinum nemus 15 17. 



Ariminum 49 J 7. Ariminensis 1389. 

IArmeuia30 8. 16. 17. 27. 31 11. 22. 34 9. 35 10. 67 
19. Armeni 31 23. 24. 69 5. Armenius 65 2. 
Armenia maior 30 24. 26. 
Armenia minor 30 20. 

Armeniae portae 69 2. 

Armoriciani 108 3. Cf. Zeuaa p. 579, item lohannea 
Antiocherwia fr. 201, 3 (4 p. 615 Muetl.) : xaTTjYtovi- 
oaTO os [Aetiua) xal FotI^ou; touc ^v FoXaTiqc tijj 
Ttpo; eoTT^pav Tu)V 'FajjjLaicov d|jLpaTe6oavTac ^tuptou ' 
irapeoTTjoaTO xai 'Apjxopi^tavou; [cod. affjiopi^iavou;) 
dcpTfjViaoavTa; 'FajjjLaioov. 

Arochi gena 60 2. ^Scribendum erat Arothi, pro Harothi, 
Haruthi, Harudes. ii lingua Norroena Uorctar [Angto- 
aaxonica Harectas) dicti, a Rugia (</. v.) occidentalia 
Norvegiae non aotum propriam partem Hurclaland, 
aed et Sygnafylki et Firdafylki videntur tenuisae. vid. 
infra Ranii. Zeuaa p. 507'. Murllbnhoff. 

Aroxolani v, Koxolani. 

Arsia fl, 22 33. 

ArUxata 30 25. 

Arvemi: Arevernus 119 5. 15. Areverna&(?) 119 20. 

Arusinus v. Sybarusinus. 

Asconis fossa 97 (». Alibi non nominatur. Cf. Ctuve- 
riua Jtat. p. 398. 

Asculum 19 11. 20 3. 

Asdingi 87 11. Astringi 81 12. Cf. Zeuaa p. 461. 

Asla 1 16. 28 21. 29 26. 27. 54 11. 61 14. 17. 62 7. 
63 12. 65 13. 66 13. 16. 67 2. 13. 20. 68 4. 71 7. 
85 19. 86 3. 5. 

Assyria 35 10. Assiria 4 20. Assyrii 1 15. 17. 4 7. 
15. 18. 26. 6 14. 27. 

Astici 28 8 [cf. adn.). 

Astringi v. Asdingi. 

Asturcs 27 7. 32 21. 

Asturica 117 4. 

Ateria v. Aleria. 

Athaul gerM 88 9. Cf. Rogas. 

Athenienses 73 9. 11. 

Aventinus mona 10 20. 

Avernus 17 21. 

Aufldus 24 9. 

Augandzi gena 60 2. ^Oranioa aive Qrimnioa (q. v.) 
Norvegiae meridioryilia gentem, ab occidente iuxta 
mare exceperunt £g(lir et regio Agctir; unde nomen 
a Caaaiodorio acriptum Agadii fuiaae conicimua '. Murl- 

LBNHOFF. 

Auguati Vindeticorum: Augustae Vindicae 27 24. 

Auha fl. 83 16. Alibi non nominatur. Cf. Galtis. 

Aureliana 108 17. 

Autrigonea: Austrogonia 116 20. Autrigones vere de- 
gebant ab occidente Oaltaeciae. Cf. Mela 3, l, 15, ai 
recte huc trahuntur ibi dicta Auarigini ; Ptiniua 3, 3, 
27; PtoUmaeua 2, 6. 7. 53; Ftorua 2, 33 [4, 12); 
Oroaiua 6, 21 ; Chron. Paach. p. 60 ed. Bonn. ; C. 
J. L. JJ p. 394. 

Babylonia 4 27. 7 32. 34 37. Babyllonia 73 lo. Ba- 
bylonii 7 19. 30 13. 

Bacaudae 38 16. 

Bagradaa: Bracadas ^l 10. 

Baiae 17 21. 24 19. 35 13. 

Baiovari: Baibari 130 18. Cf. praef. p. XX XI II. 

Baleares 55 15. 

Barbarlci oampi 49 2. 137 15. 18. Eodem nomine lo- 
cua atibi non nomiruitur; intetteguntur campi Pomp- 
iini inter Romam ei Terracinam ad Tripontium; de 
quibua aic Procopiua 6. Ooth. 1, II: (F^Tdot) i^ 
ywplov ^^t\i'^zn.'^ 'F(6[XTrK 6700'/)xovTa xal otaxo- 
o(otc oraoiot; oid/ov, Zizzo r(»|jLaToi xaAouoi 'F^^"* * 
dvd^voe Yo^P ivflTpaT07r£0£uoao&at ocptoiv ^oo^ev apiOTOv 
eivat* ireoia y«P ^oXAd dvTauOd ioTiv lirTiopoTa et 
quae aequuntur : cf. C. J. L. X p. 691. 

Barcino: Barcilona 100 12. 

Bardores gena Hunnorum 128 24. Cf. Zeuaa p. 709. 



Digitized by 



Google 



158 



II. INDEX LOCORVM. 



Basentus v. Bnsentns. 

Ba89iana: Basiana 128 24. 

Basternae 75 11. 

Beata insula 55 10. 

Bergio yens 59 8. *Bergio Hallin IJothida nomina sunt 
fiepravata nationum incoUntium partem Scandiae 
maximc australem fere a Bleikingia {vide Thenstes, 
Vagoth) usquc ad Hallandiac fines {vide Ahelniil) ; 
eo enim dueit et ordo nnrrationis et vivida regionis 
descriptio '. Mubllknhofp. 

Beroa Thraciae 84 5. 

Beroca Macedoniae: Bereu 132 U, 

Bessi 28 15. Bessorum lingna 75 16. Bessicus 43 IG. 
^ Lingua Bcssorum Uister vocatur Danuvius : scilicet 
omnium Thracum Bessi diutissime Unguam patriam 
in saeculum usque sextum ipso sacro cultu retinue- 

runt\ MURLLBNHOFP. 

Beturiges v. Bituriges. 

Blemmyes: Blemroes 43 5. 

Bithynia 28 'is. Bithinia 85 21. 

Bittugnres gens Ilunnorum 128 24. Cf. Agathias 2, 13: 

Ouvvixiv t6 IIKo; ol HtTTOpec et Zeuss p. 709. 
Bitwiges: acc. Beturigas 118 19. 
Bitye: acc. Bizzim 12025 {cf. adn.). 
Boisci gens Hunnorum 90 1 2 , cf. adn. et Zeuss p. 

708. 
Bolia fl. 130 3. Alibi non nominatur. 
Borysthenes v. Danaper. 
Bosporus: Bosforus 30 22. 61 1(i. 05 12. Bosforani 

34 3 5. Bosforiani 30 2S. 
Bovillae 15 15. 

Boutae 75 9. Alibi non nominantur. 
Bracadas v. Bagradas. 
Breuni: Brenni 31 29. 
Brigetio: Bregitio 39 33. 
Brittania 34 1. 4. 39 25. 50 4. 57 Hi. 04 1. Brit- 

taniae 38 17. Brittones 32 21. 118 18. 119 2. 

Brittanicus 36 4. 
Brittii v. lUlia. 
Brittones v. Brittania. 
Brundisium 20 5. 32 30. 
Bruttii v. Italia. 

Bubegenae gens 88 10. Cf. Hogas. 
Budalia 37 (i. 

Bulgari 47 21. Bulgares 52 10. 63 9. 
Buriates 22 18. 
Burgnndiones 100 4. 108 3. Bnrgundzones 83:». 117 

2. 118 4. 130 18. Burgunzones 121 5. Burputiones 

39 31. Bnrgundzoni 134 19. 
Busentus /7. 99 11. Alibi non nominatur. 
Byzantinm v. Constantinopolis. 

Caeninenses 10 32. 

Caenofrurium 37 33. 

Caepionis monumentum v. Scipionis m. 

Caesarea Cappadociae 29 13. 33 28. 

Caesarea pars Ravennae 97 13. Cf. Sidonius ep. 1, 5: 
(Kavennae) veterem civitatem noviinique portum 
media via Caesaris ambigas ntrnm conectat an sepa- 
ret. Oeogr. Rav. 4, 31 = 5, 1 [ex hrdane ui vide- 
tur) : Uavenna .... Caesarea Classis. 

Caesoriacum 15 18. 

Caieta 17 21. 

Calabria v. Italia. 

Caledonia: Calydonia 57 7. Calydonii 57 lo. Cali- 
donins 18 Ui. 

Callaecia t7. Gallicia. 

CaUatis: Galatuni 28 IS. 

Callinicus 49 2«. Cf. Procopius b. Pers. I, 18. 

Caliipidae 66 4 {cf. adn). 

CaUipolis: Callipolida ahl. 62 5 {cf. adn.), 

Cambyses: Cambtses /?. OS Wi. Cf. Plinius h n 
13, 39. 

Camerinieiises 20 32. 

Campania v. Italia. 



Candidiani pons 96 19. Cf, Cassiodorius ehron. ad a, 
491 : Odovacar cum Herulis egressus Ravenna noc- 
turnis horis ad pontem Candidiani a d. n. rege 
Theoderico memorabili certamine snperatur. Rivus 
hodie appellatur Candlano. 
Cannae 23 38. 24 18. 
Cantabri 27 7. 32 21. 
Capitolium 15 16. 22 25. 2(i. 24 12. 25 35. 37 23. 

Capitolinus mons 16 21. 
Cappadocia 29 16. 39 5. Cappadoces 29 1 1 . 33 26. 
Caprae palns 11 13. 
Capna 17 24. 24 18. 25 26. 30. 
Caralis 25 7. 
Careon 62 5 {cf. adn.). 
Caria 28 24. 
Carpi 38 24. 81 12. 
Carrhae 15 17. 

Carthago Africae: ChartagO {semper) 17 25 {cf. v. l.). 
21 6. 14. 24. 22 5. 12. 24 10. 15. 26 6. 13. 42 4. 
43 23. 48 8. 26. CharUginisii 27 8. 
Carthago Hispaniae: Chartago Spaniae 25 18. 
Caspiae pylae 67 16. Caspiae portae 69 2. 
Caspium mare 61 17. 62 1. 65 15. 68 15. 
Castra v. Choatras. 

Castra Martis: Castramartena urbs 126 18. Castra Mar- 

tis oppidum est Daciae ripensis ; cf. Hieroeles p. 655. 

Castrum Hercnlis 131 2(>. Videtur inieUegi mansio ad 

Herculis tabulae Peutingeranae a Naisso m. p. XIV 

Scodram versus {cf, C. 1. L. III p. 268). 

Catalauni 37 27. Catalaunici campi 108 5. 109 6. 113 

26. 116 6. 
Caucasus 61 16. 68 o. Cauchasus 67 14. 69 6. 
Caudinae furculae 18 1. 
Celtiberes 27 5. 
Celticus 108 4. 
Cemandri 126 17. 
Cenni 31 30. 
Cerm v. Cyrrhus. 
Chalcedon: Chalc^dona 44 7. 
Chaldaea 4 28. Chaldaei 7 
Chanaan 5 4. 
Chaones 26 31. 
Cherson: Chersona 62 5. 63 
Choatras: Castra 69 5. 

Chrinni 65 14. rpuvaiot Ptolemaei 6, 13, 3 comparan- 
tur a MuellerO ad Dionysium perieg. v. 752; cf, 
MueUenhoff Weltkarte p. 32. 
Cibalenses 39 20. 
Cilicia 31 11. 37 17. 49 29. 67 19. Cilices 29 29. 

Cilicus 29 32. 69 2. 
Cilicae portae 69 2. 
Ciminius saltus 18 14. 
Classis pars Ravennae 97 13. 
Ciupea 21 7. 
Clnsium 16 6. 8. 
Coche 38 8. 
Codanus sinus 58 4. 
Coele»yria: Cylesyria 50 3. 
Colchi 30 28. 34 36. 
Coldae gens 88 10. Cf. Rogas. 
Coloscobegi v. Tolistobogi. 
Consentinus 99 1 1 . 

Constantinopolis 39 26. 41 2. 9. 13. 42 15. 17. 45 «. 
46 1. 77 12. 95 17. 102 18. 104 6. 119 8. 123 2. 
130 24. 138 14. Coii5tantinopolitanu8,40 21. 41 4. 
128 16. Byzaiitium 37 33; Bizantinm 72 5. 
Corcyra 97 2. 
Corinthus 12 17. 
Corioli 15 18. 
Corniculura 15 14. 
Corsica v. Italia. 
Cotyaeum: Cotziainm 46 6. 
Creta 28 5. 

Ctesifon 38 8. 39 1 1 . Tesifon 34 36. 
Cnmae 17 23. 



9. 72 5. 85 22. 

17. 33. 8 12. 



12. 



Digitize(d by 



Google 



II. INDEX LOCORVM. 



159 



Cures Sabini 11 18. 
Cycladea 28 2«. 54 15. 
Cynocephali montes 26 aa. 
Cyprus 30 1. a. Cyprii 30 i. 
Cyrrhus: Cemi 132 8. Cerrae 132 11. 
Cynu: Cysus fl. 68 16. 

Pacia^^ 15. 3821. 62l3. 63l7. 647. 755.«. 116i. 
Daci 32 16. 34 35. Daces 27 25. 
Dacia antiqua 75 5. Eadem significatur 21 25. 32 15. 
34 35. 38 21. 62 13. 116 l, ubi iungiiur cum Pan- 
nonia, 
Daciae duae 28 4. Dacia utraque 42 24. Eaedemno- 
mine Daciae videntur significari uhi Daeia iungitur 
eum Thracia tt Moesia 63 17. 64 7. 
Dacia mediterrauea 28 1. Haec est Dacia loci Hierony- 

miani 38 21. 
Dacia ripensis 28 1. 37 26. 92 19. 94 U. 127 3. 
Vadastana: Dadasthana 39 19. 
Dalmatia 28 4. 43 30. 97 3. 126 15. Dalmatiae 120 

4. 129 2. 3. 4. Dalmatae 32 6. Delmata 38 13. 
Danaper fl. 61 14. 63 4. 65 15. Borysthenes qui et 
Danaper 65 9. Boristhenis 62 4. Danaber Hunnis 
Var 127 19. praeterea 68 18, ubi Ister Ugitur, requi- 
ritur Danaper. — Nomen barbarum Borysthenit prae- 
ter lordanem ex antiquis unu$ novit anonymus auctor 
peripli Ponti Euxini, qui non ante quintum aaeculum 
scripsit, c. 58 (1 p. 417 MuelL; cf. idem p. 425): 
eU Bopi>ad£v7)v 7tOTa|ji6v vauolitopov t6v vuv AavaTCpiv 
)veY<^[i^£vov. vooabulo var pro ftuvio Hungari adhuc 
utuntur. 
Danaster ft. 61 13. 63 2. 4. Id nomen novit praeter 
lordanem ex antiquis unus Ammianus 31, 3, 3: Ala- 
theus et Saphrax . . . cautius discedentes ad amnem 
Danastrum {libri danastium) pervenerunt iuter Uistrum 
et Borysthenem per camporum ampla spatia diffluen- 
tum. Oraecum nomen Tyrae lordanes iuxta ponit, 
quasi diversum esset. 
Danuvius: Danubius [semper) 27 19. 23. 26. 28 19. 
32 16. 16. 17. 37 28. 62 11. 70 14. 15. 72 7.8. 
75 8. 11. 12. 19. 76 3. 9. 78 9. 81 6. 8. 16. 17. 92 
19. 94 4. 115 7. 126 15. 129 14. 130 13. 17. 20. 
131 2. 135 13. 15. 20. Hister Bessorum lingua 75 
16; Hister 68 18 {ubi requiritur Danaper). 87 17; 
Ister 61 12. 62 3. 12; (Hjister qui et Danubius 62 
3. 87 17. 
Daphne: Dafnensis 31 3. 
Dardania 28 2. 4. Dardani 27 18. 
Decii ara 84 17. Alibi rum memoratur. 
Decilates 22 17. 
Delmata v. Dalmatia. 
Dertona 43 18. 118 lo. 
Dius: Sium 132 9. 
Dorostorenus 104 7. 
Draus /I. 27 21. 23. 32 4. 
Dricca fl. 104 17 {cf. adn.). 

Edessa 36 9. 

Eluri 88 13, cf. adn. 

Emilia v. Italia. 

Emimontium v. Haeminxontium. 

Emmaus 36 13. 

Emus V, Haemus. 

Ephesus 68 2. Epheslus 85 20. 

Epirus 18 32. 19 3. 32 36. 36 20. 50 27. Epyri duo 
28 5. Epiri 95 7. 97 3. EpiroUe 18 2s. 27 ii. 

Erac fl. 122 5, cf adn. 

Eridanus v. Padus. 

Eryx 20 31. 

Etruria, Etrusci v. Italia. 

Euagre gens 59 11. Cf. Otingis. 

Eunixi gens 60 2. ^ Nomen postera aetate videtur inter- 
iisse. nam de Sugniis, qui Sygnir a Northmannis 
vocabantur y propter ordinem rerum non est coyitan- 
dum eum Zeussio p. 507 \ Mubllbnuoff. 



semper) 15 IS. 35 1 1 . 47 20. 
56 2. 62 7. 65 13. Eoropa 



Euphrates : Eufrates 

68 11. 
Europa pars mundi 55 14 

54 11. 
Europa provincia 28 13. 
Europus : Europa 132 9. 
Euscia v. Novae. 
Exampaeus: Examphcus fons 66 2. 

Faesulae: Fesulae 15 17. 

FalernuB mous 17 22. Falerni saltus 24 32. 

Falisci 15 31. 33. 

Faventinus 50 20. 

Ferrata turris 38 4 . 

Fervir gens 59 10. ^ Finnaithas {q. v.) ab oriente ex- 
cipit Verendia regio^ cuius incolae Virdar dicebantur. 
Virdar autem rectissime Latine Verthi sive Virthi, 
minus recte Verti s. Virti redduntur , unde partim 
perversis litteris fbrviii factum esse vides\ Mubl- 

LBNHOFF. 

Fidenates 12 5. 15 31. 33. 

Finnaithae gens 59 10. ^Ab Hallandia (Ahelmil) m 
orientem versus est reyio olim sine dubio Finnhaithi, 
mox {pro Finnheidi) Finneidi sive Finnhed, FinnheCti, 
Finnorum tesqua vel etiam Finnvi(t, hodie Finveden, 
Finnorum silva appeltata. Finn«?di apud Adamum 
Bremensem, Finnenses apud Saxonem grammaticum 
incolae dicuntur. Zeuss p. 504'. Mukllknhoff. 

Finni 59 13. ^ Finni mitissimi qui cognominanlur, 
Baumariciis et Ragnariciis adiuncti^ quin sitvas in 
eonfiruo awtralis Norvegiae et Sueciae sitas , quae 
markir vel etiam singulari nomine Eiitaskogr voca- 
bantur , olim pererraverint , eo minus dubites quod 
postera quoque aetate eorum aliqua riiemoria in iUis 
regionibus durabat (Fornald. sog. 2, 6 sq.)\ Mubl- 
lbnhoff. 

Flaminia v. Italia. 

FluUusis fl. 62 12, cf adn. 

Forentanea turma 19 6. 

Formiae 17 25. 

Fortunata insula 55 11. 

Forum Flamminii 37 10. 

Forum lulil Aemiliae civitas 99 23. Erravit lordanes 
aut in oppido aut in regione, nam in Aemilia Forum 
Livii est , Forum lulii et in Venttiis et in provincia 
Narbonensi. denique nuptias itlas probi auctores 
{Olympiodorus fr. 24 vol. 4 p. 62 Muell.; Idacius 
p. 18 Rone.) scribunt celebratas esse Narbone. 

Fossatisii 127 4. Vocdbulum ex Latino fossatum decli- 
natum Qraece^ ui Sacromontisil ex sacro monte, Char- 
taginisii ex Carthagine, alibi non reperitur, 

Franci 48 13. 49 19. 21. 73 17. 100 4. 104 9. 108 3. 
113 19. 20. 130 18. 134 11. 135 19. 20. 22. 23. 
136 13. Rex Lodoin. 

Fregellae 15 15. 18. 

Frig- V. Phryg-. 



Gabii 13 12. 14. 

Gaditanus fretus 55 10. 102 1. 

Galatia 29 l. 10. 67 20. 

Galatum v. Callatis. 

Gallia 38 6. 40 13. 45 5. 56 13. 

18. 27. 38 17. 40 14. 30. 41 32. 

88 3. 96 7. 98 2. 100 2. 4. 7 

104 5. 106 12. 113 16. 118 10 

131 16. 20. 28. 135 19. 136 14. 

17 12. 19 32. 22 20. 28 32 21. 

100 11. 104 2. 108 6. 134 14. 

108 7. Cf. Senones. 
Gallicia {vere Callaecia) 55 11. 13 

Gallicii 27 8. 
Gallograecla 29 i. 
Galtis oppidum 83 15. Alibi non 

cogitari de oppido IVansiivaniae 
Qangra: Gargara 67 19. 



119 5. Galliae 37 
42 1. 48 12. 56 4. 

bis. 10. 14. 101 7. 

. 17. 120 2. 121 4. 
Galli 16 s. 10. 24. 
38 1. 57 8. 95 9. 

15. Gallicus 17 2. 

. 101 14. 116 19. 



nominatur. potest 
Qalt ad fl, Alutam. 



Digitized by 



Google 



160 



II. INDEX LOCORVM. 



Garamantes 32 20. 

(largara v. Gaiigra. 

Gaurus mons 17 22. Gaurani saltus 24 32. 

Gauthigoth yens 50 10. *Gaut(h)igoth sunt sine dubio 
rouxai [Ug. rauTOi) Ptolemaci, ra'jTo( Procopii, 
G^atas Angloaaxonumy Gautar Norlhmannorum, Gotar 
mox a Bt ipsis et Sueonibus dicti, et quidem secun- 
dum ordinem quo enumerantur Ostgotar ; iia enim ve- 
tert iurisdirtionis nexu [Corp. iur. Sueogot. 2, 399) 
SmaUindiae borealis ineolae aliique deinceps {vide aub 
Otingis) iuncii erant. aed qua rwminis forma usua 
sit Ca$niodoriuSy parum liquet. erat componta quae- 
que proposuit Zeussiua p. 505. 511 , ipsis sermonis 
tegibus contraria sunt. litterarum apicts suadent, ut 
fuerit aut Gautthiod, Gautthioda, aut Gautgothl sive 
Gautigothi, seilicet si Cassiodorius sibi formam finxit 
qua Oautos et Qothos simul et comprehenderet et 
distingueret \ Mubllbnhoff. 

Gepedoios insula 83 l. Cf. Oium. 

Gepidae (Gipid- 47 21 ; nom. pl. est Gepidae 82 19, Ge- 
pldas 42 22. 82 10. Ifi. 83 14. 87 14, u« haec forma 
barbara fuisse videatur illo casu retenta;, apud ipsos 
vocdbulum ea aetate finiisse videri aut in -thos aut 
in -thas, -thus quaerenti respondit Muellenhoffius. 
gen. pl. Gepidamm, acc. plur. Gepldas, abl. pl. Ge- 
pidis passim, acc. sing. Gepida 125 21) 42 22. 52 4. s. 
62 10. 75 0. 82 1). 10. 16. is. n». 83 3. 14. is. lo. 
20. 87 14. 92 17. 109 21. 113 19. 21. 122 12. 125 
10. 21. 23. 126 3. 11. 130 1. 135 12. Gepidi 126 k. 
Gepldia 75 10. — Reges: Ardaricus — Fastida — Thra- 
saricus — Thraustila. — De gepanta voeabulo 82 15, 
ad quod Gepidarum rwmen lordanes revocat^ adnotat 
MuRLLBNHOFFivs : * gepanta fortasse navis dicebatur 
lata et crassa ideoque tardior. sed vocabtUum adiec- 
tivum esse ex eoque paulatim et corrupte (corruptione ?) 
nomen Oepidarum natum quod traditur , aperte fal- 
sum est. potest quidem esse participium praesentis in 
-anda sive in and6 neutrius generis; sed nuUum est 
verbum Oermanicum gepan vel gapan, Ooticum gipan 
veL gepan, quod pigrescere, tardare vel simile quiddam 
significet; et ut fuerit^ nullo modo Oepidarum nomen 
inde derivari potuity nisi per ludibrium aut fabula, 
ui ait auctor y pro gratuito convicio ficta. Oepidae 
ab Anglosaxonibus Oifdas sive Oefdas dicti beati 
potius fortunatique sunV. Mubllbnhoff. 

Germani 32 21. 36 24. 37 is. 19. 60 5. 62 l. 70 9. 
73 17. Germania 34 16. 56 6. 14. 57 6. 61 12. 
89 5. 108 4. Germanicus 35 25. 124 15. 

Germanicum mare 58 1 1 . Germanicus oceanus 89 4 . 

Gessoriacum v. Caesoriacum. 

Getae (GaeUe 64 14) 37 k. 43 21. 49 18. 53 7. 64 14. 
70 5. 710.7.12. 817. 82 8.10. 88 17. 89 9. 
91 10. 92 12. 137 4. 138 19. Geticus 2 2. 49 13. 
50 5. 64 1« [ex Vergilio). 65 2 {ex Lucano). 138 21. 
Getica Dionis 70 5. 

Gilpil fl. 87 15. Alibi non memoratur. 

Gnosius 30 2. 

Golthescytha gens 88 8. ^ Ootthescythae nominis prior 
pars postero tempore plane ignota erat. ab ea enume- 
rari incipiunt gentes Fennicae^ quas Ermanaricus rex 
(rothorum , non ante, td lordanes perverse rettulit, 
sed post ceteras orientalis Kuropae nationes, Herulos 
iuxta Maeolidem paludem , Veneihos et Aestos , hoc 
est Slavicos et Litunnicos sive Prusicos popuLos sub- 
iugasse ferebatur. hinc probabiLiter adsequimur genlem 
illam circa Fennieum sinum ab extremis oLim Aestis 
in orientem versus supraque Venethos degisse nominis- 
que parti aLteri a priore distinctae non vetus Scytharum 
nomen subesse , sed iLLud quo universae Fennorum 

V 

gentes a Russis antiquitus Cjudi dicebantWy ab Adamo 
Bremensi Scuti\ Mukllenhokf. 
Gothi (sic semper) 37 18. 21. 28. 40 14. 10. 20. 27. 41 
fi. 15. 20. 42 23. 44 23. 25. 29. 48 31. 49 5. 50 14. 
52 8. 60 4. 7. 14. 21. 61 5. 8. 64 10. 16. 65 8. 66 



7. 9. 67 7. 70 3. 6. 10. 71 13. 72 1. 3. 12. 16. 73 1. 
2. 9. 12. 15. 17. 20. 22. 74 18. 75 5. 76 2. 5 bis. lO. 
13. 81 2. 8. 10. 15. 82 12. 16. 83 6. 12. 18. 20. 84 
6. 16. 85 4. 16. 18. 86 2. 19. 87 4. 16. 18. 20. 88 5. 

16. 89 7. 10. 91 12. 92 3. 93 12. 94 2. 3. 6. 8. 95 
1. 4. 6. 10. 13. 96 10. 12 bis. 97 18. 98 4. 10. 1 1. 
100 1. 6. 9. 11. 101 4. 9. 13. 103 6. 104 5. 10. 106 
15. 10717. 112 8. 15. 113 1. 6. 11. 22. 1198. 120 
13.12110. 122 1. 7 6<«. 125 20. 126 11. 127 16. 
128 15 bis. 18 bis. 27. 129 1. 2. 4. 5. 10. 14. 15. 16. 
20. 24. 130 3. 7. 9. 16. 21. 131 8. 10. 132 8. 9. 11. 
133 18. 134 2. 10. 13. 15. 136 7. 18. 137 3. 5. 13. 
138 3. 6. Gothicus 36 23. 117 13. 128 6. Gothlc* 
lingua 70 8. 92 10. 18, cf, 74 6. 76 13. 82 15. Gothia 
(Gotia 75 9) 73 15. 75 9. 

Gothi minores 127 5. Cf. Zeuss p. 430. 

Ooihiscandia : Gothiscandza 60 9. 82 13 *Gothi- 
scandza vox a fabulatore quodam doctOy ut videtur, 
fortasse ab ipso Cassiodorio ficta hybrida est et mon~ 
strosa. quis enim crtdat Oothos Scandiae vel Scandzae 
vocabuLi forma non ipsa Oermanica, sed quam Cassio- 
dorius a PtoLemaeo mutuatus esty usos esse^ ut nomen 
componetent, cuius priorem quoque partem sermonis 
regulis minus respondere vel Gutthiuda doeet?' Mubl- 

LBNHOFF. 

Oraeci: Greci {sic constanter) 119.21. 4l8. 530. 8 3. 
27. 33. 12 17. 36 1. 56 19. 62 6. 64 11. 12 66 4. 
70 9. 88 13. cit Greci auctores 56 10; historiae 
Grecae 54 5. Grecia 18 28. 26 23. 37 18. 70 n.. 18. 
73 13. Greciae 41 6. Greculus 26 29. semigrecus 
19 2. 

(^rannii gens 60 2. ^ Ad sinum maritimum^ qui meri- 
dionalem Norvegiam intersecat , a partt dextra sive 
occidentalij ubi nunc est praefectura Bratsbergensis, 
fere primi erant Grenir, Latine rectius Granii quam 
Grannii appeUati : eratque Grenafylki eum regionibus 
Grenland et Grenmar, illa mfertore, hac maritima, 
ita ut Raumaricii {q. r.) ad eorum usque fines pertin- 
gentes utramque oram sinus Christianiensis tenuisse 
videantur\ Mubllbnhoff. 

Greotingis {si ita iungendum) gens 59 11. C/*. Otingis. 

Grisia fl. 87 l 5. Cf. Constantinus Porphyrogen. de adm. 
imp. 40 : ol hz 7COTa|jLo( {Hungariae) c{aiv ouToi * rora- 
oo; 7cpd)T0« b Ti|Jf^aT]; {Temes), TioTaiJio; oeuTepo; 
TouTTjc, TtOTafAic Tp(To; 6 Mop'/)OT)c [Maros), T^TapTOC 
6 Kp(ooc {Kurvs)y xai r.d\is ercpoc iroTafxo; tj Th^i. 
Zeuss p. 447. 

Hndria: Adria {aut sic aut Atria) mare 18 31. 99 3. 
Atria 28 25. Adrianum mare 17 15. 22 33. Adria- 
ticum mare 50 27. Adriaticus aestus 137 9. Atriati- 
cus sinus 114 6. 

HadrianopoLis : Adrianopolis 28 16. 46 13. 94 7. 

Haemimontium : Emimoiitium 127 7. Emiroontii 28 

8. 15. 

Haemus: llemus 84 2. 5. Emus- 86 6. 8. 

llalani v. Alani. 

Ilallin gens 59 8. Cf. Bergio. 

Halys: Alis 67 18. 

Hebraei 5 18. 20. 26. 29. 6 7.14.17. 720. 829. 920. 
Ilebrei 3 27. 4 6. 5 5. 7. 14. 6 10. 8 19. 33. 35 
12. 36 1. Ebrei 5 21. 

Hebrus: Ebrus 28 12. 

Hellas 97 3. 

HelLespontus : Hellispontus 41 11. Ellispontus 28 24. 
Hellispontiacus 86 3. EUispontiacus 85 19. 

Heraclea Italiae 37 33. 

Heraclea : Eraclea ThessaLiae 132 1. 

Heraclea: Eraclea Thraciae 19 5. 

Herculaneum 17 23. 

Herculis columnae 25 15. 

Ilerculis templum m promunturio insulave Galliciae et 
Lusitaniae 55 11. JnteUegitur insula sita e regione 
oppidi Onobae, fu)die Huelva . vere adscripta provin- 
ciae Baeticae; cf. Strabo 3, 5, 5 p. 170: el; v-^oov 



Digitized by 



Google 



n. INDEX LOCORVM. 



161 



'HpaxX^ouc tepobv xeifji^tjv xaxa it^Xiv "Ovopav T?jc 

'iptjpia;. 
HereyniuB aaltus : Hercylius saltus 15 ib. Herquinins 

saltus 18 16. 
HermufukUua: Hermundolus 87 16. 
Herta turris 135 15. Alibi non nominatur. 
Heruli47 21. 59 15. 88 11. \b. 120 s. 125 22. Heroli 

44 1». — Rex: Halaricns. 
Hiberi ad Caucamm 34 35. Hiberia 31 1. 62 2. 
Hiberes Hispaniae 32 21. Hiberia 34 15. 117 4. 
Hiericho 36 8. 
Hierusolyma [plur. neutr. 9 20. 34 18. 23, sing. fem. 

7 28. 31 2. 35 6. 8) 7 28. 35 6. Hierusolima 35 s. 

Hierosolyma 34 23. Hierosolima 9 20. 31 2. 34 18. 

Hierosolimitanus 33 33. 
Hippopodes : Hippodes insula 55 4 y ef. adn. 
Hiscus V. Oescus. 
Hispania: Spania {sic semper) 23 6. 22. 24 4 2. 25 14. 

IH. 37. 26 16. 27 3. 35 5. 45 5. 94 13. 101 14. 

116 17. 19. 135 1. 21. Spaniae 37 lu. 42 7. 20. 

56 4. 98 2. 100 8.13.14. 1013. 102 1. 103 s. 

116 23. 121 4. 131 20. 135 23. Spani 32 21. 38 1. 

40 24. 57 8. 100 11. 
Hister v. Danuvius. 
Histria v. Italia. 
Hunni 40 14. 27. 41 20. 42 13. 22. 46 20. 61 lU. 

63 10. 70 10. 89 6. 16. 91 13. 1». 92 1. 3. 6. 101 

12. 103 13. 104 4.10.13. 105 6.10. 107 U. 20. 

108 20. 24. 109 H. 14. 110 9. 111 2. 4. 7. 24. 112 

10. 113 3. 9. 11. 16. 21. 114 20. 116 2. 10. 121 15. 

1». 122 1. 4. 8. 1!!». 123 8. 13. 15. 124 12. 13. 125 

22. 24 bis. 126 2. 4. b. 12 bis. 17. 127 3. 20. 128 

21. 26. 27. 129 1. ^ 

Hunuguri gens Hunnorum 63 14. Cf. Zeuss p. 712. 
Hymmae v. Immae. 
Hypanis: Hypannis 66 4. 
Hyra v. Ira. 

lamnesia insula 55 4, cf. ndn. 

laniculum 14 33. 

latrus fl. 83 26. 

lazyges 75 11. 12. 

Ilium 86 4. 

Illyricum (Inlyricum 27 1 1 . 44 26; Illiricum 37 21) 
18 32. 27 11. 37 21. 42 18. 24. 44 26. 45 2. 3. 4. 
46 12. 47 20. 76 8. 126 18. 128 8. 13125.27. 
132 20. Illyria 27 16. Illyri 31 33. Illyres 22 32. 
Illyricus 28 2. 135 «. IUyricianus 135 11. Missis 
locis deseriptis ex Floro Rufove 18 32. 22 32. 27 11. 
16. 28 2 [vbi secundum Rufum significatur utrumque 
JUyrieum tam Occidentis quam Orientis) 3h 33, ubi 
ipse auctor loquitur, intellegit fere lUyricum dioecesim 
imperii Orientis, ut est apud Hieroclemf et ita quidem, 
ut potissimum cogitet de provinciis ad septejitrionem 
Moesia superiore Dardania Daciis duabus^ xdteriores, 
ut Macedoniam et Thesstdiam, modo ei adscribat^ modo 
opponat. iungitur scilicet cum 2'hraciis 45 2 ; eum 
Macedonia 37 2 1 [ex Orosio) ; omne Illyricum cum 
Thracia^ Dacia utraque, Moesia, Scythia A2 '14 . tri- 
buurUur ei Naissus Daciae mediterraneae prima urbs 
Illyrici venienti a Sirmio 131 25; regio ad Margum 
46 12. 135 8. 11; Castra Martis Daciae ripensis 126 
18; civittUes Thessaliae 131 27. tota Illyriciifi 42 Is 
significat lUyricum utrumque tam Orientis quam 
OccidentiSj perverse omninOy cum hoc solum ei loco 
conveniat. 

Imaus : Lammus 69 4 . 

Jmmae: Hymmae 37 31. 

Imniscaris gens 88 9. ^A tergo eorum^ qui Merens, 
Mordens nominantWy trans Wolgam usque ad Permios 
[v. Vasinabroncas) agitabant qui Ceremisi a Jiusnis 
etiam nunc vorantur. quo Imniscaris voeabidi elementa 
perversa quidem et perplexa^ integra tamen fere omnia 
titteris syllabisque iisdem contirientur, ita ut palatatis 
c [tsch) aut simplice c, ut in KcpxlTat, aut per s 

loKDAMKS. 



Cf. Zeuss p. 688 '. Mubl- 
Cf. Thiudos. 
Indicus oceanus 55 4. 



97 1. 
Cf C. I. L. 

Israhelitae 6 



V p. 828. 
17. 18. 26. 33. 



vel 8C significata sit. 

LBNHOPF. 

Inaunxis gens 88 9. 
India 34 37. 
Indicum mare 68 8. 
Ingauni 22 18. 
Insani montes 25 6. 
Insubres 22 20. 
lonia 67 20. 
lonium mare 26 23. 
Jra /?.: Hyra 118 1. 
Israhel 6 22. 24. 31. 

8. 17. 
Isauri 29 29. 41 16. 43 6. 44 6. 45 15. 32. 46 4. 10. 

51 10. Isauria 35 l. 44 9. 45 32. Isauricus 29 32. 
Ister V. Danuvius. 
Istrus 28 18. 
Italia 5 30. 6 5. 7 2. 14 31. 16 5. 17 5.17. 18 12. 

27. 29. 20 12. 21 32. 23 9. 20. 24. 24 39. 40. 25 

23.36.40. 26 1.2.14.16. 27 1 1 . 41 7. 42 13. 

44 19. 45 2. 4. 6. 8. 11. 12. 46 15. 48 11. 29. 50 

8. 13. 19. 23. 29. 51 16. 96 19. 97 7. Is. 98 5. 10. 
99 2. 5. 20. 106 14. 114 22. 115 9. 118 6. 15. 120 

9. 14. 131 12. 14. 16. 133 23. 134 4. 8. 18. lUli 
5 32. 45 5. 49 21. 97 21. lUlici 12 is. 

provinciae : 
Aemilia 99 24. Emilia 50 20. 98 15. 
Alpes Cottiae 98 9. 
Apulial8 30. 19 11. 23 38. 24 40. 

19 33. 

Bruttii 19 33. Brittii 99 l. Bryttii 99 2. 
Calabria 18 30. 32 36. 
Campania 17 17. 19 5. 24 16. 40. 44 20. 49 2. 50 

24. 51 7. 98 19. 120 10. 137 8. 19. Campani 17 

19. 18 26. 24 19. 34. 
Corsica 20 38. 
Etruria v. Tuscia. 
Flaminia: Flamminia 98 15. 
Histria 18 32. 70 15. 97 4. 
Liguria 50 14. 98 14. 114 20. Ligures 22 14. Li- 

guricus 22 14. Metropolis Mediolanum 114 20. 
Lucania 18 30. 19 16. 24 35. 98 19. LucAui 18 26. 

19 33. 
Picenum 98 16. Picentes 20 3. 5. 
Raetia 37 13. 

24 32. Samnites 17 18. 25. 



20 s. 25 24. 



Apuli 18 26. 



Samninm 17 31 bis. 

18 9. 13. 19 32. 
Sardinia 20 3s. 23 9. 24 42. 25 5. 26 24. 
Sicilia 18 32. 20 37. 21 26. 23 9. 24 4 2. 

24. 48 19. 25. 26. 51 1. 6. 9. 11. 28. 

137 4. 7. 8. Trinacria 137 5. 
fTuscia 12 24. 16 6. 98 



25 1. 
99 1. 



26 

6. 



5. 136 19; Tusci 10 27. 
Etruria 17 11. 18 14; Etrusci 14 29. 32. 18 12. 
25. 20 8. 
Tiiscia utraque 138 2. 
Tiiscia annonaria 50 21. 
Venetiae 97 4. 114 6. 133 19. Veneti 22 32. Vene- 
tes 114 20. 115 6. 
Italica Hispaniae 35 5. 40 24. 

Itimari gens Hunnorum 90 12, cf. adn. et Zeuss p. 708. 

luda tribus regnumve 6 11. 22. 23. 31. 33. 7 20. 

ludaei 5 24. 6 17. 7 16. 25. 2s. 8 5. 23. 31. 32. 9 3. 

9. 11. 14. 15. 17. 20. 22. 34 22. 35 s. 36 1 . ludei 

5 25. 2s. 6 18. 25. 7 8. 23. 9 7. 33. 34. 34 20. 

ludaea 8 6. 9 5. 33 29. 34 17. ludea 31 2. 32 27. 

Laredaemon: Lacedemon 21 17. Lacedemonii 18 29. 

19 3. 
Lammus v. Imaus. 
Langobardi 52 3. 
Larissa 132 1. 
Latium 7 1. 10 15. 13 12. 14 29. Latini 5 33. 10 27. 

15 13.23. 17 13. cit. Latinae historiae 54 5; Latini 

auctores 56 10. 
Lavinium 10 15. 

21 



Digitized by 



Google 



162 



II. INDEX LOCORVM. 



Laarentum 7 l. Laarentes 6 1. 

Lazi 67 17. 

Lemnus Cappcubciae 44 15. cf. adn. 

Liburnia 97 4. Liburnes 22 32. 

Libya: Lybla 30 4. 48 7. 

Ligeris fl. 115 21. 

Liguria v. Italla. 

Lilybaeum: Lilybenm 20 31. 

Lingones {ace. Lingonas) 38 31. 

Liotbida gena 59 h. Cf. Bergio. 

Liparae 20 25. 

Liris 19 5. 

Liticiani 108 3. Cf. Zems p. 5b0. 

Loriuni 35 16. 

Lucaiiia v. Italia. 

Lucrinus 17 21. 

LucuUanum castellum 44 20. 120 10. 

Lusitania : Lysitania 55 1 1 . 1 1 6 1 i^. 22. Lysitaiii 27 h . 

Lycia 28 2». 

Lydia 28 24. 

Lysitania v. Lusitania. 

Macedonia 19 4. 20 32. 27 13. 28 5. 37 21. 70 14. 

73 10. 13. Mac«dones 1 19. 8 25. 19 33. 20 28 6i«. 

27 16. 70 9. 72 16. 73 4 bis. Maredonicus 28 6. 
Macra fl. 22 14. 
Madianea 31 21. 

Maeatat : Meatae 57 1 1 , cf. adn. 
Maeotia: Meotis [nasquam Maeot.) aut decl. 3 (Meotis 

65 12; Meotidis 61 15.65 10; Meotidem 63 17. 64 5) 

aut decl. 1 (j^en. Meotidae 89 20; acc. Meotidam 90 

3. 6 sive Meotida 61 15. 62 8. 88 12. 89 17; gtn. 

pl. Meotidarum 111 5). Paliis add. 63 17. 65 lo. 

88 12. 89 17. 90 3; praeterea ab$olute. 
Magaba 29 5. 
Magnesia 29 2«. 
MantuanuB 55 17. 
Marcianopolis 42 25. 81 20. 82 6. metropolis Moesiae 

81 18. 
Marcomanni 27 23. 80 17. Marcomanus 87 16. 
Margum (otictor Margo) planum 135 10. Nota sunt duo 

oppida Moesiae superiores Horrea Margi et Margus; 

hoc videtur intetlegi^ sed planum alibi non ttppeUatur. 
Margus fl. 38 12. 46 12. 135 10. 
Marisia ^. 87 15. 18. Cf. Strabo 7, 3, 13 p. 305 et 

8. V. Qrisia. 
Marmarides 32 20. 
Marpesius 67 15 [ex Vergilio). 68 5. 
Massicus mons 17 22. 
Massilia 120 19. 
jMauri paciflci 52 1. 

|Maaretania 26 37. 27 1 bis {errore Mauratania). Mauri 
/ 26 38. 51 17. 29. 103 2. 
JMauretania Caesariensis 27 1. 
^Mauretania Sitifensis 27 1. 
Mauriaci campi 108 6. Redeunt [rf praef. p. XXXVl) 

apud Qregorium Turonensem hist. Franc. 2, 7 : (Attila) 

Mauriacum campum adiens se praecingit ad bellum. 
Mazaca 29 13. 33 27. 
Meatae t7. Maeatae. 
Medi 1 16. 17. 18. 4 18. 23. 24. 6 28. 2^ bis. 30. 7 8. 

18. 29. 31. 8 1. 12. 66 14. Media 5 12. 
Mediana v. Methone. 
Mediolanum 37 19. 40 30. 36. 114 20. 
Meot- V. Maeot-. 
Mereiis gens 88 9. * Gens Fennica olim degens inter 

Wolgam superiorent civitatemque fere Mosquensemy a 

Russis Merja dicta; videntur autem Merens, Mordens 

sequiores Ootici plurales in -jans fuisse'. Mukl- 

LBNHOFF. 

Mesopotamia 30 10. 17. 27. 35 10. 37 29. 39 18. 

68 13. 
Metaurus 25 39. 
Methone: Mediana 132 9. 
Mevania insula 55 16. 



Misenus portus 17 21. 

Miliare fl. 87 15. Alibi non nominatur. 

Mincius fi. 115 6. 

Mixi gens 59 11. Cf Otingis. 

Moesia 27 25. 37 10. 70 13. 71 14. 72 6. 17. 73 13. 
75 8. 81 6. 18. 83 24. 84 15. 85 7. 92 8. 12. 20. 
127 7. 134 17. Mysia 27 28. 42 24. 25. 63 17. 64 
7. 72 9. 78 9. 84 5. 85 5. Moesi 32 8. Mysi 27 
18. Moeses 104 7. Moesiacus 71 16. Moesia in- 
ferior 126 21. Moesia superior 28 4. 126 14. Signi- 
ficatur plerumque Moesia antiqua, scilicet superior 
inferiorque aetatis melioris coniunctae ; fines qui in- 
dicantur 70 13 (sept. Danuvius — occ. Histria — 
or. ostia Danuvii — mer. Macedonia) et 75 8 (iii 
conspectu Moesiae Dacia antiqua) quamquam occiden- 
tem versus nimii {vere enim inter Moesias et Histriam 
interiacent Pannonia et Dalmatia)^ in summa re veri 
sunt. eodem pertinety quod iungitur Moesia cum 
Thraeia et Dacia {ripensi mediterraneaque , ut vide- 
tur) 63 17. 64 7, cum Thracia et Dacia ripensi 92 
20 , cum Thracia 72 6. 9. 78 9. 81 6. 92 8 (pars 
Moesiae sive Thraciae) et quod Moesiae pars dicitur 
Scythia minor 7 1 1 4 . ad eandem Moesiam recte redi- 
gtntur loci plerique signiprationis minus certae 27 18. 
25. 28. 32 8. 37 20. 71 16. 73 13. 83 24. 85 5. 7. 
92 12. 134 17. sed tameny ubi de Moesia in uni- 
versum auctor loquitury potissimum cogitat de Moesia 
inferiore saeculi quarti et deincepSy quam diserte enun- 
tiat 126 21, quippe quae eius nominis sola provineia 
esnet in imperio Orientis. ita 42 24 Mysiam opponit 
utnque Daciae et Scythiae, oppidaque quae ad Moesiam 
referty ea ipsa sunt quae huic provinciae attribuuntur 
ab Hierocle Abrittus 84 1 5 ; Marcianopolis metropolis 
42 25. 81 6; Dorostorus 104 7; Niwpolis 127 7; 
Novae 84 8; Odessus 72 17. 

Mogontiacum 36 20. 80 7. 

Molossi 19 33. 

Mordens gens 88 9. * Fennorum omnium maxime meri" 
dionalesy intra Olcam Wolgamque fiuvios usque ad 
superiorem Choperem degentes, Mordwa a Russis dicti 
similiterque ab aliis {Zeuss p. 690). Mordens re- 
spondet gentili (Jotico in ja {vid. Merens). regionis 
nomen Mop^Ca est apud Constantinum Porphyrogenne- 

tam\ MUBLLBNHOFF. 

Mucelii 50 21. Cf. praeter Mareellinum in adn. cit. 

Procopiua b. Uoth. 3,5: dlveY(up7]oav cl; yojpiov 

Moux^XXtjv £vo[xa OXcDpevTia; oi^)rov Y]pipa( 6o4v. 
Mursianus iacus 63 1. Morsianus stagnus 61 13. 

Palus intellegitur infra Mursam proxime a Cibalis; 

apud antiquos dicta Hiulca { Victor Caes. 41,5; cf. 

Dio 56, 32: T:p6; tou OuoXxaCoi; IXeoi et C. I. L. 

III p. 422). 
Myrmicion 62 l, cf. adn. 
Mys- V. Moes-. 

Naissiis 131 25. Naisitanus 132 3. Scytharum obsi- 

dionem Naissi enarrat Priscus fragmento nuper reperto 

{Wescher poliorcet. p. 305). 
Narbo: Narbona 38 6. 

Natissa fl. 114 6. Natiso ilmmiVino 21, 12, 8 aliisque. 
Navego gens 88 9. Cf. Rogas. 
Neapolis Itatiae 48 30. 137 19. 
Nedao fl. 125 15. Alibi non nomin/itur. 
Neocaesaria 49 26. Videtur intellegi oppidum Euphra- 

tensis provinciae, cuius praeterea unus meminit Pro- 

copiua de aedif. 2, 9. 
Nicomedia 39 21. 
Nicopolis s Emmaua 36 13. 
Nicopolis Actiaca 36 19. 
Nicopolis iuxta latrura = Victoriae civitas 83 26. 84 1. 

Nicopolitana regio 127 7. 
Nilus 66 11. 75 18. 
Ninive 4 21. 
Niphatea: Nifates 69 5. 
Nisibis: Nitzebis 30 10. Nitzibis 30 17. 39 17. 



Digitized by 



Google 



n. INDEX LOCORVM. 



163 



NoU 24 35. 

Noricum 27 25. 126 15. Norici duo 28 3. Norici 31 28. 

Novades v, Nubades. 

Novac eadem Euscia 83 25. 84 7, cf. adn. 

Noviodunym: Novietunum 63 l. Videtur intelUgi Novio- 
dunum Moefiae inferioris prope Isaktscham^ ad quod 
certo pertifhet fragmentum Prisci nuper repertum ( We- 
acher poUorcet. p. 304) aic ifunpient: 0WXi6 6 TtaXal 
Touc rouPouc Torc'Pa>fi.aloic liravaorrjoac tou i*noK 
xaTaXaPcbv Nopioouvov (6pioo'jNOv cod.) Tz6Xis Tzph^ 
T^ Zyjrq itc(jx£NON Tou iroTa|jioii. verum est ad id pa- 
rum eonvenire lacum Mursianum ei postpoaitum: nt 
vix licebit eogitate de Nevioduno oppido ignobili Pan- 
noniae superioria (C. 1. L. III p. 498). 

Nubades: Novades 43 4. 

Numantia 15 20. Numantini 27 5. 

Numidia 26 35. Numidicus 26 11, v. p. ^2f.. 

Ocriculum 13 12. 

OdeBsiianus : Odyssitanus 72 17. 

Oescus: Hiscus 127 3. Vscus 84 9. 

Oium 60 15. 61 1. 'Scripaisset Vulfila auj6m. est da- 
tivus pluralis eiusdem vocis^ cuius nominaiivum plura- 
lem habemus in Qepidoios quaque etiam ntmc terram 
et aquis circumfusam et irriguam au vel aue appella- 
mus. dativo illi mente stMbicias praepositionem qua 
locus indicetur. obversabantur autem Gothorum me- 
moriae fertiles iUae ab utraque parte Danapri regio- 
nes infra vel supra pnludes Volhgniae, Cf. Spali\ 

MUBLLRNHOFP. 

Olbia 20 38. 62 5. 

Olibriones 108 4. Cf. Zeuss p, 579. 

Olympus 29 4. 

Orcades 34 4. 55 1«. 

Orontes 50 1. 

Osroene 36 0. Hosroine 30 u. Osroeni 34 35. 

Ostia 12 13. 

Ostrogothae 59 12. 64 22. 78 7. 83 9. 91 20. 92 3. 17. 
103 13. 109 18. 23. 111 22. 121 2. 11. 12. 14. 122 
14. 17. 127 12. ^Eorum populorum qui proeedenti 
per orientalem australemque Scandiam ad Vetterem 
usque lacum exteriores sunt, iisque igitur adversus 
caurum et mare exterius obtendebantur ^ primi erant 
Vestrogothae (Vestgotar), non Ostrogothae; unde eoni- 
cias 59 12 nomen illud lordanis aetate minus usi- 
tatum vixque notum in hoc ab eo mutatum esse\ 

MUBLLENHOFF. 

Otingis gens 59 1 1 . ' Scribendum omnino mihi videtur^ 
posito post prumtissimum commate, dehinc mixti 
Evagreotingis. quamquam Eva quid sit non irUelle- 
gimusj Greotingi tamen proximis verbis hi omnes 
excisis rupibus quasi castellis inhabitant apte illu- 
strantur. griot enim lingua Norroena dicuntur saxa 
et lapides; Greotingi igitur, a quibus ad lUteras et 
singfdns voces Greutungi Ootici haud differunt, sunt 
saxicolae. intellegendi autem sunt qui montana infra 
Vetterem lacum incolebant\ Muellbnhoff. 

Oxybii: Oxuvii 22 17. 

Padus 16 .5. 23 25. 50 14. 96 21. 97 6.7. 133 23. 
Eridanus 97 7. 

Palaestini 30 12. 

Palatinus mons 10 20. 

Palmyrenus 37 29. 

Pamphylia 28 28. 

Pannonia 35 23. 45 2. 87 22. 95 8. 10113. 116 1. 
125 15. 126 14. 127 12. 128 24. 133 19. Pannonlae 
37 19. 96 18. 130 3. 24. Pannonli 32 4. 129 3. 
Pannones 27 19. 39 20. Pannonia utraque 27 20. 
100 6. Pannoniae dnae 28 4. Pannonia interior 
128 21. Fines significantur 126 14 {sept. Danuvius — 
occ. Noricum — mer, Dalmatia cf. 129 3 — or. Moesia 
sup.) satis rectCy scilicet Pannoniarum duarum aeta- 
tis melioris. oppida Pannoniae non attribuuntur nisi 
ipsa ea quae a Hierocle quoque in Pannbnia imperii 



Orientis provincia ponuntur Sirmium 96 18 et Bas- 

siana 128 24 : contra in Pannonia tum non consti- 

tuta sub imperio fluvii nominantur Nedao 125 15 et 

Bolia 130 3. 
Panormus 20 31. 21 26. 
PapJUagonia: Paflagonia 29 17. 
Papirium castellum 45 33. 
Paraetonium: Paretoninm 33 5. 
Paropamisus: Propanlssimns 69 4. 
Parthenopolis 28 18. 
Parthi 1 18. 19. 30 18. 31 13. 20. 22. 24. 26. 35 11. 

19. 32. 36 19. 30. 37 17. 39 8. 10. 18. 43 3. 46 13. 

47 17,18.20. 48 1. 49 25.28. 50 4.10. 66 17. 

67 1. 3. 71 10. 12. 80 7. 86 8. Parthicus 31 6. 34 

10. 35 34. 
Paimus: Pathmus 34 29. 
PeUa: Pellae 132 9. 
Pelso laeus: Pelsois lacns 127 15. Pelsodis lacns 129 

8. Cf. C. I. L. III p. 523. 
Pelnsinm 33 6. 

Pentapolis 30 4. Pentopolitanus 126 19. 
Pergameni 26 26. 
Persae 1 18. 4 18. 7 30 bis. 33. 8 2. 4. 5. 12. 31 2. 

15. 35 11. 36 9. 18. 37 15. 29. 38 18. 39. 40 29. 

715. 72 1. 86 16. Persi 49 29. Persis: Persida 

{acc. Persidam 30 18. 38 7, M. Persida 62 2) 30 18. 

38 7. 62 2. 
Pemsia 138 4. Pemsinus 49 13. 
Petina v. Pydna. 

Pence {gen. Peucis) insnla 81 16. Pencini 81 15. 
Phasis fl. 66 8. 

Philippopolis 28 16. 37 5. 84 3. 10. 
Phoenice: genet. Foenicis 30 27. 
Phrygia: Frygia 46 7. Fryges 10 27. 71 2. Friges 

5 32. Frigiae utraeqne 28 24. Frygia saluUria 39 27. 
Piccis mons 114 7. Alibi non nominatur. 
Picenum v. Italia. 
Pineta 134 l. Pineti cuL Ravennam item mentio fii 

in chronicis Ravennatibus ad a, 476 et 491 et apud 

Anonymum Valesianum c. 37. 53. 54. 
Pisidia 28 28. 67 20. 
Placentia 119 18. 
Poeni [sic libri 23 11. 25 27 ; pyn- 21 1 ; paen- vel 

pen- locis reliquis) 20 31. 21 1. 6. 26. 23 11. 15. 

24 12. 25 9. 27. 48 17. Punicus 20 30. 21 3. 7. 

19. 22 2. 13. 23 1. 22. 29. 33. 25 9. 10 bis. 
PoUentia: Polentia 98 9. 
Pompei 17 24. 
Pomptinus ager 17 8. 
Pontus regnum 29 16. 37 34. 62 2. Ponticum regnum 

30 16. Ponticns 35 12. 36 3. 62 4. 
Pontns mare 61 3. 66 2. 68 17. 71 16. 75 14. 78 5. 

80 14. 81 16. Ponticus 28 18. 62 4. Ponticum 

mare 63 3. 9. 14. 17. 64 21. 126 1. 
Portns Romanns 119 13 
PoUmns fl. 83 2. 
Praeneste 15 16. 
Praevales 28 5. 

Propanissimns v. Paropamisus. 
Pulpudeva 28 16. 37 5. Cf. praef. p. XII. 
Pnnicns v. Poenns. 
Puteoli 17 23. 
Pydna: Petina 132 9. 
pylae v. Gaspiae. 
Pyrenaeus: Pyreneus 101 4. Pyrinens 25 15. 

Quadi 27 23. 35 22. 37 19. 80 17. 
Quinquegentiani 38 18. 30. 86 18. 
Quirinalis mons 16 32. 

Raetia v. Italia. 

Ragnaricii v. Aeragnaricii. 

Ranii gens 60 2. * Arochi cum vere sint Arothi, facile 
tibi persuadebis hos apices Ranii vel Rannii reliquias 
esse nominis a th ineipientis. iam Northmannorum 

21* 



Digitized by 



Google 



164 



II. INDEX LOCORVM. 



ThroBiidir aive Thnendir, Anglosaxonum Throveiidas, 
praeterquam quod Theotisci eodem vocabulo Throaut, 
Thruoant, ThrAant utebarUufy certe ab ipsis North- 
mannii Latine loquentibus aaeculo sexto Thrauandii 
appellandi erant. qui vero cum tate patentem Nor- 
vegiae tractum ab Ilarothis usque ad gentem Adogit 
sive Halogios tenerenty iam omnia Scandiae eiusque 
popuLorum situm pleniasime et accuratissime habes 
descriptum, cuius relationis primarius auctor quin 
fuerit rex illorum Rodvulf [q. v. ) non est quod dubi- 

tes\ MUBLLBNHOFF. 

lUvoniia 37 18. 42 11. 43 28. 45 13. 14. 49 7. 10. 

14. 17. 50 26. 97 13. 119 12. 120 3. 7. 1«. 133 21. 
134 6. 137 16. 20. 138 1. 7. U. Kaveunas 90 20. 
130 21. 

KauDiarici gens 59 12. * Vetustum nomen Raumarikis 
servat Ronierige regio Norvegiae meridionalis infra 
lacum Miosen ab utraque parte fluvii nunc Glomnieii, 
otim Kaumelfr dicti. sed nomen initio saeculi quinti 
in occidentem versus latius videtur patuisse [vid. 
Graniiii). incolae Kaumar, apud Anglosaxones Ke'amas 
vocabantur. Zeuss p. 503'. Mubllbnhokf. 

Kegilli lacus 15 13. 

Kegium Sicitiae 137 10. 

Rhenus: Renus 39 32. 50 12. 

Rhipaei montes: Riphei montes 02 8. 05 ii. 08 16. 
Rifeus 09 6. 

Rhodope: Rodope 28 12. 

Rhodus: Rodus 28 25. Rodii 20 2H. 

Rhoemetalces : Romaetalcas 32 12. 

Ripari 108 3. Cf. Zeuss p. 343. 

Rogas gens 88 0. 'Rogas Tadzans Athaul Navego 
Bubegenas Coldas nominibus, quae niiis scriptoribus 
prorsus ignota videntur esse , gentes ante memoratis 
in orientem versus remotiores , extra Wolgam perque 
montes Vralienses ac latius etiam diffusae haud dubie 
significatae sunt\ Mubllbnhoff. 

Roma 7 11. 10 2.8. 11 17. 12 10. 10 S. 17 24. 24 

11. 16. 25 2H. 29 15. 28. 32 28. 30. 33 35. 34 5. 

12. 15. 18. 31. 30 28. 37 13. 32. 42 2. 17. 43 12. 

13. 20. 21. 44 24. 50 23. 24. 51 7. 10. 81 2. 87 3. 
95 8. 98 16.17. 99 10. 114 23. 115 2.5. 118 7. 
12.13. 119 7. 120 3.14. 137 20. 138 2. Roma- 
ni 1 2. 8. 21. 22. 3 1. 4 18. 7 10. 9 12. 22. 24. 
27. 10 2. 5. 29. 12 7. 22. 32. 13 22. 26. 34. 14 11. 
26. 15 3. 15. 10 6. 11. 17 5. 12. 15. 25. 18 0. 13. 
35. 36. 19 25. 28. 29. 20 1. 12. 21 15. 18. 24. 27. 
22 3. 6. 27. 29. 35. 23 10. 23. 24 5. 20. 37. 39. 25 
23. 24. 26. 20 8. 10. 15. 23. 31. 36. 27 1. 2. 3. 4. 
6. 10. 12. 14. 16. 17. 18. 22. 24. 28 8. 10. 13. 14. 
17. 20. 21. 22 bis. 23. 26. 29 11. 12. 15. 16. 18 bis. 
19. 22. 23. 27. 31. 30 3. 4. 6. 8. 9. 11. 24. 31 15. 
19. 25. 26. 27. 30. 32 9. 12. 23. 30. 34 10. 36. 35 
11.34. 30 31. 37 3. 38 25. 40 17. 41 5. 42 20. 
43 6. 12. 25. 44 21. 26. 45 11. 12. 14. 47 20. 48 
1. 32. 49 10. 11. 15. 50 5. 20. 51 1. 16. 52 3. 4. 10. 
50 7. 59 5. 07 17. 70 9 bis. 73 15. 18. 21 bis. 70 
3. 5. 10. 79 8. 80 12. 81 4. 13. 84 6. 19. 80 20. 
93 12. 19. 94 2. 95 14. 90 4. 97 1. 18. 1(»0 5. 101 
6. 9. 13. 102 23. 24. 104 4. 9. 10. 105 12. lOO 15. 
20.107 15.25.108 4.109 9.11. 110 21. 112 15. 
113 11. 21. 114 4. 8. 19. 115 19. 118 8. 17. 119 2. 

15. 120 11.14.19. 123 16. 124 16. 120 6.9.13. 
128 7. 15. 18. 130 6. 132 7. 133 2. 17. 134 5. 10. 
130 3. 10. 137 7. 12. 19. 138 5. 7. 8. Romania 32 

16. 35 33. 40 15. 92 7. 127 4. 

Rosoraoni gens 91 13. 'Rosomoni nomen epicum est et 
haud dubie mythicum neque historicum, sed cum proxi- 
mis {q. v.) primum fortasse a Oraeco quodam homine 
titteris minus accurate conceptum ita ut, quid signifi-- 
cet, frustra quaeras. de Rhoxolanis in mythis fabulis- 
que Gothorum cogitare absurdum est\ Mubllbnhoff. 

Roxolani: Aroxolani 75 lo. 12. 

rubram mare 08 13. 

Ragi 60 2. 125 21. 126 25. 130 2. Rogi 44 18. 133 8. 



^ Rugi, Rygir apud suos postera aetate vocati, regio- 
rum Rogaland tenebant, primi ab Augandzis , id est 
AgdiiSy in occidentali iatere Norvegiae\ Muellrnuoff. 

Sabini 11 2. 17 13. 19 32. Cf. Cures. 

Sabiri : Saviri gens Hunnorum 63 1 1 , cf. ddn. et Zeuss 

p. 711. 
Sacroiuoutisi 1274. ALibi non nominantur. Cf. Fossatisii. 
Saerum promuntorium 116 21, cf. 55 13 et Scipionis 

monumentum. 
Sadagarii 126 20. Cf. Zeuas p. 709. 
Sadagis 128 20. 25. Cf. Zeuss l. e. 
Saguntus 23 6. Saguntini 23 19. 23. 27 3. 
Satlentini: Salentini 20 5. 
Salluvii 22 17. 

Salona 43 30. Salonitanus 120 5. 
Samaria 7 19. Samaritis 35 35. 
Samnium v. Italia. 
Saraccni 3i 1. Saracini 30 9. 
Sardicensis 51 14. 
Sardiiiia v. Italia. 

Sarmatae 32 17. 37 19. 70 9. 75 11. 84 i. 108 3. 
129 25. 131 3. 6. 22. Sarmates 104 18. Sarmaticus 
38 8. 58 5. Sauromatae iidem Sarmatae 126 17. 
Sauromatae 34 35. — Reges Habai — Beuca. 
Satricum 15 14. 

Savia provincia: Suavia 28 4. Cf. Suavi. 
Saviri v. Sabiri. 
Sauromatae v. Sarmatae. 
Savus fl. 32 4. Saus 20 31. 27 21. 131 22. 
Saxones 39 31. 108 3. 
Scandia 00 1. Scandza 55 19. 58 2. 6. 14. 59 13. 

00 6. 82 12. 89 9. Scandzia 57 17. 
Scarniunga fl. 127 14. Alibi non nominatur. 
Scipionis monumentum 55 13. 116 21. Jntettegitur 
monumentum Caepionis in ipso mari scopulo magis 
qiiam insulao impositum (Mela 3, 1, 5; Strabo 3, 1, 
9 p. 140) situm prope oslia Baetis. cum Callaecia 
Lusitaniaque male coniungitur confunditurque eum 
promunturio sacro {Cap St. Vincent). 
Sciri 44 19. 29. 120 8. 129 13. 22. 26. Scyri 126 20. 
Sclaveni 62 15. 03 1. 89 1. Silavini 52 11. 
Scordisci 28 8. 

Screrefennae 59 l {cf. adn.). * Screrefennae perperam 

scriptum esty ab ipso ut videtur lordane^ pro eo quod 

est Scretefennae , Scrcthcfennae , Scrithefenni vel, 

qttod praestat, Scridifliiiii. eo vocabulo hoc loco omnes 

Fermidae originis homines, et Lappones et qui iam 

perierunt Quctnii supra Northmannos [Norvegienses) 

et Sueonas {vide Suehans) comprehenduntur\ Mubl- 

lbnhoff. 

Scythia 42 24. 40 16. hb 6. 60 15. 61 3. 12. 19. 62 

7. 9. 63 16. 18. 64 5. 08 4. 18. 78 5. 80 15. 89 5. 

90 8. 9. 12. 103 13. 104 14. 127 19. Scythae 28 

19. 34 35. 41 19. 61 9. 62 6. 65 5. 69 6. 90 5. 10. 

105 21. Scythicus 01 15. 05 13. 68 14. 17. 89 9. 

90 4. 7. 121 13. 123 15. 124 15. Scythica lingua 

00 15. 07 1. 

Scythia magna 71 15. Haec, secundum auctorem per- 

veniens nd septentrionem ad Oceanum (02 1) , ad 

occidentem Vistula fluvio a Oermania divisa (58 6. 

02 1. 03 2), complexa Daciam antiquam (61 9) et 

extensa fortasse ad caput usque Danuvii (61 12. 62 

3), meridiem versus a Romano imperio divisa fluvio 

Danuvio (61 12. 62 3. 03 1), deinde Ponticum titus 

septentrionale comprehendens (61 3. 62 4. 64 5 eei.), 

ut ad fines usque Albaniae et Hiberiae, id est ad 

Caucasum montem et ultra adeo^ errore auctorit opi- 

nor, ad mare Caspium perlingat (62 2), denique ad 

orientem habens Sericam (61 19. 20) ineipientmi et 

ipsam a Caspio mari (62 1 ) , ubivis intettegitur ubi 

Scythia nude nominatur praeter unum locum quem 

sub Scythia minore posui. 

Scythia minor 71 16. 120 20. 127 2. Ekidem est Scy- 

thia 42 24. 



Digitized by 



Google 



II. INDBX LOCORVM. 



165 



Seleucia BabyLoniae 34 36. 35 20. 

Seleucia Isauriae 35 1. 

Seleucia Syriae 50 1. 

Selonites 6 15. 

Sonnahar campus 3 26. 

Senones 17 6. Galli Senones 16 1. 

Serdica 38 21. 47 7. 

Seres 61 10. 20. 

Seticania 27 9, cf. adn. 

Sicilia v, lUIia. 

Sidon 8 21. 

Silefantina insula 55 7, cf. adn. 

Silures: Silores 57 «. 

Singidunum 131 5. 

Sirmium 37 2;). 40 24. 96 IS. Sermium 38 4. Sirrais 
133 1». Syrmis 126 16. Sirmiensis 1^^ 7. 

Solis perusta insula 55 4, cf. adn. 

Sontii pons 133 20, cf. adn. et C. J. L. V p. Ib. 935. 

Sora 15 14. 

Sorae v. Surae. 

Spali gens 61 2. ^ Superatis VoUiyniae pnludibus quod 
Oothi in terris Oium Spaloa, noti Venethas vicisae 
perhibentury aane est quod mireris ; neque tamen certi 
quicquam in hae re inde lucramur, quod gigas vetere 
lingua Stavica spolin sive ispolin dicebatur et inter 
permuttaa alias gentes Spataeos quondam Tanain 
transisse Plinius (6, 22) narravit. Cf. Schafarik Staw. 
aUert. 1, ^19 sq. 51'. Mubllbnhoff. 

Spania v. Hispania. 

Spartiatae 9 12. 

Spesis pro^incia 82 20. Ignota praeterea. 

Sporades 54 15. 

Siobi: Stobis 131 27. 

Suavi in QermaniaW 23. 104 !). 122 10. 125 22. 129 
l. 4. 6. 11. 24. 130 17. 19. 22. Suavia 129 3. 12. 
Cf. Proeopius bell. Ooth. 1, 12: tjjxouv ^oud^oi u::ep 
BopiYY»'^ ^'Jii 'AXap-avoi la/upa fdvTj. fines eorum 
130 18. componuntur cum Francis 104 {cf. Pro- 
copius bell. Qoth. 1,15: Xoudpoi ol <I>pdYYW Ott^- 
xoot) : cum AlamanrUs 130 19: cum AUmis et Van- 
datis 41 23. errore Suavia dicitur Datmatiae vicina 
129 1, scitieet quod confudit auctor Suavorum regio- 
nem et Saviam [ipsi Suaviam dictam 28 4) provinciamy 
in qua est Siscia, Dalmatiae conterminam {vide C. 
1. L. III p. 482): ipsa narratio satis demonstrat 
Hunimundum in Dalmatiam venisse non a Sisria^ 
sed ex Qermania. — Duces eorum Hunimundus — 
Halaricus. 

Suavi in Hispania 116 16. 23. 117 2. 5. 9. 11. 19. 21. 
22. — Reges ducesque eorum Agrtvulfus s. Aiulfus 
— Riciarius — Kimismundus. 

Suavia provineia v. Savia. 

Suebi V. Suavi. 

Suehans 59 4 . ' Sueans prineipalis est forma nominis 
populi Seadinavici circa Mdlarem et Hjelmarem lacus 
hditantis. ad eam et ea qua ipsi hodie utuntur 
Svear et Anglosaxonum Sveon et scriptorum medii aevi 
Sueones proxime accedunty neque mutium differt Taci- 
tina Suiones, plus Northmannorum Sviar. Cf. Zeuss 

p. 514 \ MURLLBNHOFF. 

Suessa Pometia 13 12. 

Suetidi gens 59 14. ^Nomine corruptissimo Zeussius 
p. 505. 514 male usiu est. requiruntur sciticet posi 
Ragnaricioa Vingulos Raumaricioa Finnosque austra- 
lis Norvegiae ii qui circa laeum Miosen colebant. 
sunt igitur Suetidi aut Northmannorum Heidnir 
(Heinir), Ptolemaei Xaioeivol, a Cassiodorio verisimi- 
titer Aethini aeripti, aut, adisumptis ultimis vocabuti 
Vinoviloth {quod vide infra) litteris qui effieiuntur 
Othsuetidi erant apud iUum Aethsevii vel AethsaeTii 
h. e. Eidsivar vel Hei^ssevir. quibus enim praeter 
Raumaricios commune erat £idsival)ing vel Heidsaevis- 
()ing, in commune etican tam hoc quam iUo vocabuto 
apttd suos . finitimosque appellari poterant\ Mubl- 

LBNHOFF. 



Surae: Sorae 49 26. Cf. Procopius Pera. 1, 18. 

Sybarusini campi 19 17. 

Syracusae 25 2. Syracusanus 20 15. 137 5. 

(Syria 8 22. 9 4.6. 29 22. 30 27. 31 5. 11. 16. 18. 

I 37 17. 45 31. 46 14. 49 25. 67 19. 68 10. 13. 69 5. 

1 Syriacus 29 1. 

ISyria Coele 30 11. 

Syrtes 21 34. 

Tadzans gens 88 9. Cf. Rogas. 

Tactel gens 60 2. ' Ex Taetel (thethel, tethel al.) 
facile efficiuntur Thelao, a Northmannis Thilir dictiy 
qui regionem Thelamork, hodie Tellemarken, a tergo 
Oraniorum et Agdiorum {vid. Grannii, Augandzi) in- 
colebant. Zeuss p. 507'. Mubllbnhoff. 

Tagus fl. 116 22. 

Taifali 81 12. 

Tanais: Thanais 62 S. 65 10. 11. 

Tapae 72 7. 75 0. Cf. Dio 67, 10. 68, 8. 

Taprobane 55 6. 

Tarabostesei (Tarabostes?) 64 12. 

Tarcntum 24 16. 25 26. Tarentus 18 29. Tareiitinus 
18 25. 27. 19 2. 29. 34. 20 3. 

Tarraconenses 27 8. 

Tarsus: Tharsus 37 35. 

Taurus Asiae 29 21. 27. 31. 41 17. 61 14. 69 5. 

Taurus Scythiae 61 14. 15. 68 19. 69 6. 

Tectosagi 29 5. 

Tesifon t;. Ctesifon. 

Teutonii 31 30. 

Theodosia 62 5. 

Thermopylae 20 35. 

Theros insula 55 7, cf. adn. 

Thessalia 19 3. 28 5. 95 6. 132 1. Thessalii 27 12. 
Thessales (Thessali Florus) 19 33. 

Thessalonica 40 26. 87 2. 132 4. 6. 

Theustes gens 59 8 . ^ Nationum orientate litus Scandiae 
incolentium post Sueones (Sucans) quae prima memo- 
ratury eius servat fkomen regio per medium aevum 
Thiust, hodie Tiust vocata^ provinciae Calmariensis 
pars septentrionaUs\ Mubllbnhoff. 

Thiudos gens 88 8. *Thludos Inaunxis nuper Zeussio 
p. 687 felicius interpretaius est vir doctus FennicuSy 
Koskinen Mes Tchoudes en Aunus ou Aunuksen-maa'. 
maa enim Fennis dicilur terra^ regio, Aunus Russis 
est Otdrietz; Aunuksen-maa igitur est regio inter 
Ladogam et OrUgam lacus, q[uae tn aquUonem versus 
excipit regionem QoUhescyttiarum {q. v.). scribendum 
igitur videtur esse Thiudos in Aunxis. apparet nomen 
Stavicum id, quocum Golthescytha eompositum est, m 
Thiudos ptane Ooticum faetum; thiuda erat enim 
Ootice gens et thiudos gentes\ Mubllbnhoff. 

Thracia (Trac- 40 17. 42 24) 28 14. 37 4. 40 18. 42 
24. 63 17. 64 7. 72 6.9. 78 10.13. 86 6. 92 8. 
20. 95 5. Thraciae 28 6. 40 17. 45 2. 81 6. 94 
5. 11. Thraces 28 7. 32 11. Thraciscus 79 U. 
lungitur cum lUyricOy Dacia uiraque, Moesia 42 24, 
cum Dncia ripensi et Moesis 92 19, cum Daeia ripensi 
94 11, cum Illyrieo 45 2, cum Moesia U. ce. sub 
h. V. inteltegitur fere Thraeia provincia ante Dio- 
cteUanum {ut ad Thraciam referuntur quae surU m 
provineia Diocletiana Haemimontio 86 6): Thraeiae 
tamen provir^ciae Dioctetianae Philippopolis est 37 4. 
dioeceseos Thraeiarum, qua eomprehendwUur inter 
alias provinciae Moesia inferior et Seythiay auetor non 
meminit, 

Thule V. Thyle. 

Thuringi 130 19. 135 5. Thyringi 59 i, — Rex: Her- 
minefredus. 

Thyle 55 17. 18. 

Tiberis 15 18. 51 5. Tiberinus 12 13. cf. 10 12. 

Tibisia /I. 104 17, cf. adn. et C. L L. III p. 247. 

Tibur 15 16. 

Ticinum 114 21. Ticinus 23 25. 29. 

Tigris fl. 38 9. 68 11. 



Digitized by 



Google 



166 



II. INDEX LOCORVM. 



TinKitana v. Seticania. 

Tisia fl. 62 1 1. 104 17, ef. adn. et C. 1. L. /// p. 247. 

Tituliis /I. 22 33. 

Toliftobogi : Coloscobegi 29 4 . 

Tolosa 103 9. 114 1. 116 10. 27. 

Tomi: Thomi 28 IS. Thomes {ortum ex ablativo Toniis, 

ut videtury usurpatur pro fem. aing. indeel.) 71 Hi. 

73 1. 
Torcilingl 120 8. Thorc^lingi U \k. 133 s. 
Trapezus: Trapezunta abl. 62 5. 
Trammenus lacus: Tharsymenus 1. 23 32. 
Trebia 23 2». 
Trinacria v. Italia. 
TripoIiUnns 35 31. 

Troia 5 30. 34 12. 86 4. Troianns 71 3. 
Tuncarsi gens Hunnorum 90 1 1 , cf. adn. H Zeuss 

p. 708. 
Tuscia V. Italia. 
Tusculanns 15 13. 
Tyra fl. 61 13. Cf. Danaster. 
Tyrrhenus: Tyrrenus 99 4. Tyrrenum mare 51 1. 102 

2. 137 9. Tyrrenum 117 7. 
Tzorta /I. 46 13, cf. adn.; praeterea non nominatur. 

Vadimonis lacus : Vadi montis lacus 1 7 1 1 . 

VafTOsola fl. 61 13. Alibi non memoratur, si vero ordine 
fluvii recenaentur^ intellegatur necesse est dictus olim 
Hypanis, ConstarUino Porphyrogennetae {de adm. imp. 
c. 42) Bofou, hodie Bog. 

Vagoth getks 59 S. * Nationis post Theustes [q. v.) in 
orientali Scandiae litore habitantis nomen fortasse ex 
Augothi, Avigothi corruptum^ quo et insulares Gauti 
instdae Olandiae et insulares Outi (Eygutar) Qotlan- 
diae appeUari poterant\ Mubllbnhoff. 

Vagus /l. 58 8. Eundem esse fl. Bangim apud Raven- 
natem 4, 21, Muellenhoff existimat {WeUkarte p. 31). 
* Otnnis sinus cuiusdam vel brachii maria in Oceanum 
effusio cum a Northmannis vags fl6d, vags fl6i?, 
vaga straumr vel similiter dici posset, ea appellatio 
in re ficta tota pro vero riomine videtur accepta esse'. 

MlJBLLBNHOFF. 

Valeria lUyrici provirteia 27 23. 28 4. 

Vandali 41 23. 42 19. 21. 43 4. 24. 48 fi. 7. 60 11. 
80 16. 87 17. 19. 21 bis. 95 9. 98 2. 100 5. 12. 14. 
10113.17. 103 6. 106 7. 118 6. 120 20. 135 4. 
Vandalicus 48 9. 18. 50 5. 87 10. 102 23. 137 1. 2. 
138 21. — Reges: Gizericus a. ^— 477 — Hune- 
ricuB a. 477 — 484 — Qunthamundus a. 484 — 496 
— Thraaamundiw a. 496 — 523 — IldeHch a. 523— 
S30 — Oelimer a. 530—534. 

Var V. Danaper. 

Varanins fons 17 14. 

Varni 117 13. 

Varus /I. 22 14. 

Vasianensis regio 68 1 1 . Significatur opinor regio quae- 
dam Armeniae^ ut BaoiXiOTjvrj [Ptolemaeus 5, 13, 13). 

Vasinabroncae gens 88 9. ^ Golthescytluis circa Fenni- 
cum sinum fere ab oriente^ Thiudos in Aunxis ab 
euroru>to cirea album laeum (Bjelo ozero) exceperunt 
WesK a Russis, Wizi [Albani) ab Adamo Bremensi, 
Visu ab Arahicis scriptoribus dictij rursusque eosdem 
Thiudos magis in aquiloriem versus Russorum PermY, 
Northmannorum Biarmar, Anglosaxonum Beormas, 
qtios Latine dicas Bermos. eorum populorum nomina 
sub morutroso iUo Vasinabroncas latere suspicari licet. 
sequurUur his australiores\ Murllknhoff. 

Veii 16 17. Veientes 10 32. 15 31. 33. 

Venethl 88 ih. 89 l. Venethae 62 14. ' Recte ita 
scribuntur ; Gotice enim sunt Vinith^s, Theodisce Vui- 
nida*. Mubllbnhoff. 

Venetiae v. Italia. 

Vergellus torrens 24 10. 

Veronenses campi 133 22. 

Verulae 15 15. 



Vesegothae 41 29. 42 5. 64 22. 78 7. 83 9. 91 20. 
92 5. 15. 94 11. 97 IH. 99 5. 16. 103 11. 105 12. 
106 7.8.17.19. 107 3.21. 109 9.10. 110 2.24. 
11124. 112 22. 113 13. 114 3. 115 1. 19. 116 3. 
8.15. 117 4.7. 118 4.17. 119 1.5.19. 120 19. 
121 2. 7. 11. 12. 15. 122 IH. 123 13. 131 17. 19. 
134 18. 136 1. 

Vestilianl domns 35 25. 

Vesuvius 17 23. 

Vidivarii 63 6. Vividarii 83 1. 2. * Vox, quam habes 
altero loco misere detortam, hybrida est ut nomen 
Baiuvariorum. ut enim hi ex Boiohaemo^ ita illi ex 
insulis inter ostia Vistulae stagnumque contiguum 
sitis nomen traxerunt. eae a Germanis per medium 
aevum in commur^e Widland, ab indigenis sir^e dubio 
Widsemme appellatae sunt^ usis vocabulo eodem^ quo 
a cognatis eorum Letticis omnis Liflandia etiamnunc 
appellatury Lit^onum Fennicorum Vidu-maa {h. e. 
Viduland)^ Heinrici Lettici ldumaea\ Mubllbnhoff. 

Vienna 40 34. 41 34. 101 10. 

Vindelici: Vendilici 31 30. Cf. AugusU Vindelicorum. 

VirubboTM: Vindomina 126 16. VocabuU formae di- 
versis modis corruptae compositae sunt C. I. L. 111 
p. 565. ^Ex Viridobona (-opova ap^id Ptolemaeum), 
nomine scilicet non composito, sed effecto ex Vindobrui 
iruerta vocaU, factum est Vindomna, quod et Vindo- 
mona et Vindomana parique iure Vindomina scribi 
poterat. ex eadem forma Vindom-nay suppressa nasali 
rUmirum^ item Ugitima, diversa tamen ratione hodiema 
nomiTM orta sunt^ et nostrum Wien et puto die Wie- 
den ac Boemorum Polonorumque Wideii'. Mubl- 
lenhoff. 

Vlnoviloth gens 59 13. *Ex nominis corrupti Utteris 
septem primis faeiUime eUciuntur Vinguli, incolae 
regionis Norvegicae inter Raumaricios et Ragnaricios 
{q. V.) sitae^ eui erat nomen Vingulmork. quae 
Zeussius p. 686 eommentus est^ improbcmda 8unt\ 

MUBLLBNHOFF. 

Viscla V, Vistnla. 

Vistula /I. 58 5. 62 i. 14. 63 5. Vlscla 63 2. 82 2o. 
* Ex antiquissima nominis forma Germanis cum AesUs 
et Venethis {sive Prusis et Slavis) olim communi 
Visla enata est apud ipsos Oermanos altera Vlstla, 
quae est veteribus scriptoribus maxime usitata Vistula. 
sed tertia quoque Viscla obtinuit apud Romanos Qrae- 
cosve ; quippe horttm Unguas VtsUtm nuUo modo ad- 
misisse et Sclaveni SxXaPtjvol (S^XaPivol SftXdipoi) 
pro Slaveni, Slowene docent et nomina virorum in 
gtsl desinentia {cf. Thindigisclus) . iam apud PUnium 
4, 100 legitur Viscnlus, et Viscla saeculo adhuc un- 
decimo in usu fuit apud monachos saricti Huberti 
{MG. 8,591. 12,52)'. Mubllenhoff. 

Vividarii v. Vidivarii. 

VlbiuB /I. 117 3. Immo Vrbicus teste Idacio chron. 
p. 39 Ronc.^ hodie Obrego prope Astorgam. 

Vlmerugi 60 9. ^ Rugi, qui Oceani ripas vel potius in- 
suUu in VistuUie {non Viaduae) amnis osUis sitas 
insedisse ferebantur^ a Gothis sine dubio Hulmarugeis 
vocaii suntj sicut Holmrygir a NorthmanniSj qui In- 
suUu i. e. holma circa Rogaland {vid. Rugi) incole- 
bant. ab Anglosaxonibus quoque Holmryge carmini- 
hus epieis cel^ati sunt. Zeuss p. 484. /. Grimm 
GD8. 469'. Mubllbnhoff. 

Vlpiana 131 26. Cf. C. 1. L. 111 p. 268. 1024. 

Vltzinzures gens Hunnorum 128 24. Cf. Vltzindur in 
ind. 1 et Agathias 5, 1 1 : SiravTec xoiv:^ jxev ISxu^at 
xal O'jwot ^rcovofJwiCovTO • I5ia hi xaxA Y^^* "^^ 1*^^ 
Ti auTwv KoTp(Yo*Jpot , t6 oe OtiTiYoupoi , ^tXXoi ^e 
OuXT^Coupoi, xal dfXXoi Boopo^j^^o^jshioi. Zeuss p. 709. 

Vscudama 28 16. 

Vscus V. Oescus. 

Vtus 127 3 {cf. adn.). 

Vulsci 15 23. 19 31. 

Vulsinii 20 h. Bulsinicnsis lacus 136 22. 



Digitized by 



Google 



III. ORTHOGRAPHICA. 167 



m. ORTHOGRAPHICA. 

Orthographiam , si ei vocabulo in hoc auctore locus est, quomodo constituerem , diu haesi- 
tavi deprehensus scilicet inter scopulos diversos: nam et hoc evitandum erat, ut pro librario 
ipsum auctorem emendarem, et illud, ut apparatus obscurus et molestus evaderet pusillis et futili- 
bus adnotationibus oneratus: denique lector non sine iusta causa impediendus erat barbarismis 
fortasse ab auctore alienis. ea incommoda cum pariter omnia effugere non possem, quantum licuit 
mediam viam tenui. primarium librum , id est Heidelbergensem , in principio autem Romanorum 
Geticorumque fine deficiente eo Palatinum, aut in textu repraesentavi aut in adnotatione variam 
lectionem etiam in his plenam adscripsi. ex reliquis libris meis varietatem orthographicam plenam 
attuli ad nomina propria praeter vulgaria et usitata. plenam eam ibi quoque adscripsi, ubi varietas 
vere orthographica item ad sententiam pervenit , ut fit in possii et posset similibusque. item ad m 
finalem male omissam quae pertinent, attuli omnia : nam quamquam quodammodo verum est Roma- 
numy Romanu, Momano promiscue apud lordanem usurpari, aliqua certe differentia inter eas formas 
vel hic intercedit, et omnino osu doctus intellexi eiusmodi varia lectione lectores non recte posse. 
carere. idem valet de n littera in nactus nanclus, victsimus vicensimus cet. in iis quae ita restabant 
ubi orthographia barbara libri primarii redibat in aliis item bonis, saepenumero eiusmodi consen- 
sum adnotavi; nam cum librarii quo antiquiores sunt, eo diligentius traditam scribendi rationem 
retineant eaque per gradus expellatur et ad vulgarem reformetur, librl primarii orthographia ac- 
cedentibus testibus aliis magnopere confirmatur. praeterea orthographicam varietatem fere sup- 
pressi, ne minima quaeque per deteriores libros persequens non minus ingenti quam futili apparatu 
utilia obscurarem *}. — In lectione constituenda quae vel antiqua aetate ita diverse scribebantur, 
ut neutra scriptura magnopere improbaretur , qualia sunt sed set, ohtulit optulit, inlustris illustris, 
J^h^ygi^^ Frygia, expressi ad librum primarium, nec multum in talibus respexi codices sequiores, 
cum in agrammato auctore eiusmodi codicum diversitas exiguam utilitatem habeat : quamquam qui rem 
diligenter exsequetur, certam consuetudinem apud lordanem quoque hic illic deprehendet. ita in 
supra citatis inlustris ut apud aequales itii apud lordanem quoque regnat, item / littera sispiratam 
Graecam non ubivis, sed plerisque locis expulit. ex soloecismis admisi maxime eos, in quibus libra- 
rium Ileidelbergensem sibi videbam ita constare, ut archetypum eum in his expressisse dubium 
non esset, ut sunt pene^ Orecia, nepus, aduliscens aliaque similia. ex reliqua barbarie in adnotatione 
coUocavi non solum ea quae a librario magis quam ab auctore proficisci viderentur (ut ubi oe di- 
phthongus in e vel ae abiit, quamquam fortasse in ea re erravi), sed ea quoque quae orationem per 
se perplexam sine ulla utilitate etiam magis obscurassent. ita /wmY posset, triumphatur triumphatur, 
honus honos, videre videri (3, 8) ubi ita confunduntur , ut ne eiusmodi quidem auctori ipsi talem 
errorem recte imputes, nolui prae nimia religione molestus fieri admisique scripturam si non tradi- 
tam, certe iustam aliisque locis ab auctore recte positam. 

Primaria in orthographicis quaestio, scribendi ratio in libris inventa quatenus ad ipsum auctu- 
rem redeat (ut exempli causa accusativi plur. 4 in uus vestigia non incerta in libris Plinianis a 
Detlefseno deprehensa sine dubio ab auctore veniunt), apud lordanem ita comparata est, ut certius J 
quam plerumque fit scribendi proprietjites quaedam tam in bonam quam in malam partem ipsi ; 
scriptori tribui possint. sane vel solae proborum librorum in orthographicis differentiae ostendunt j 
apud lordanem quoque mature librarios a tradita scriptura passim ad suam deflexisse; quid quod 
vel primi ordinis libri aliquot errores habent redeuntes ad orthographicas mutationes in com- 
muni eorum archetypo admissas ab auctore alienas. ita 55, 16 cum lordanem scripsisse constet 
ex consensu librorum classis secundae tertiaeque aut aliam Mevaniam aut alia Mevania, inventum 
in libris primi ordinis alia evania aperte effectum est ex hac lectione abiecta littera m, quasi non 
initialis esset, sed finalis. similiter 55, 15 quem pro quacy 57, 5 multam pro multa errores sunt non 
lordanis, sed archetypi classis primne, quod etiam in gravioribus non semel peccasse suo loco vidi- 
mus. multo magis in orthographicis unius libri Heidelbergensis testimonio defensis non pauca in- 
erunt ab ipsius scriptore male mutata, ut sunt 29, 26 cummisso pro commisso, 29, 28 rumae pro 



^) Vt Intellegatur quid ita sappresserim , ex praefatione Romanorum, ubi soli libri PV suppetunt, ad- 
scripsi quae non adnotavl inventa in V: p. 1, 4 mactae'] macte — erumnfui cognuscere] aer, cognoscere — 
9 imaginariae] -rie — 13 auctoritate] aut- — 17 diatructo] destructo — 19. 21 yrecorum] graecorum — 
22 conaolum] consulum — p. 2, 2 getice] geticae — ededif$em] edidissem — 3 ronperta] comperta — erumna] 
aerumna — 6 dilegere] diligere — que] quae — 9 nouilissime] nobilissime. 



Digitized by 



Google 



168 ni. ORTHOGRAPmCA. 

romaet 73, 17 qtMtu pro qutis, 79, 5 intercampidinem pro intercapedinem, 96, 13 veretes pro verenies, 
112, 13 spelucae pro speluncae, fortasse etiam p. 10, 31 expectaculum pro spectaculum. nihilo minus 
rationem scribendi, quam et Heidelbergensis liber et reliqui optimi quique proponunt, iam osten- 
demus et per universum opus ita aequabilem esse cum in rectis tum in falsis, ut eiusmodi constan- 
tiam ipsius auctoris esse necesse sit, et eam rationem plane convenire cum certis monumentis 
saeculi sexti. in excerptis autem ex Floro quod ut grammaticae ita orthograpbicae quoque mendae 
(ut m finalis omissa) rarius inveniuntur, id vel maxime confirmat quod contendimus libris nostris 
bonis in summa re orthographiam auctoris repraesentari. 

Barbarismi in consonantibus scribendis offenduntur non multi. — Oommutantur perpetuo h et 
V, — m finalis saepissime omittitur, raro male adicitur. — Male adicitur interdum etiam n littera. 
— p inter duas consonantes perraro male omittitur (ut semper recte scribitur pei-emptm temptare), 
nusquam fortasse male inseritur (nam dampnavit in solo libro II semel inventum vix ad auctorem 
redit, Pemptapolis autem error est generis diversi). — c et t perpetuo accurate distinguuntur, sci- 
licet in Heidelbergensi libro (alii enim non ita ab hoc vitio immunes sunt, ut est in Palatino 63, 15 
commertium, 71, 6 exiciabile, 91, 21 intencioncj 106, 19 eciam, 61, 17 ozeano: in Valenciennensi 73, 
13 graetiam)'. perpetuo ibi legitur condicio, dicio, perniciosus, solacium ^ contio et sic deinceps, modo 
primam manum attendamus: nam secunda manus passim haec ad sui temporis barbarismos refor- 
1 mavit. egregium hoc testimonium est fidei librarii etiam in minimis, quod liber hic saeculi octavi 
|| ab hoc vitio tam religiose abstinet quam digestorum Florentinus. — Etiam quidquid et quicquam 
(28, 5) perpetuo inveniuntur recte scripta. — c ante t ut omittatur, paucis locis accidit, sed plerumque 
recte scribitur auctor, arctous cet. — Consonantium denique geminatio quamquam non raro aut male 
neglegitur aut male introducitur, nihilominus magis obtinent vera, ut litterae, soUemnis, sollers, e 
contrario conMWiim, ilico (90, 11. 92, 15. 93, 17. 94, 1. 111, 25), litus (126, 1), mt/tVj. — Post ar litteram 
s raro adscribitur quamquam ab etymo requisitji, sed scribitur extare, existere, ut solebat scribi 
aetate meliore; exceptionem facit 12, 1 exsuperat. praeterea solita huius aotatis consuetudine pro 
X modo adest cx, modo, scilicet in vocabulis in x finientibus, s; sed utrumque rarum est. 

Vocales multo magis perturbatae sunt: maxime e et t, o et m perpetuo confunduntur , ita 
tamen, ut hic quoque et verae scripturae reliquiae quaedam adsint, ut neglegere, intemicio', et e 
contrario in ipsis erroribus quasi quaedam leges observentur : ita nepos casu primo semper fit nepus, 
copia cum derivatis cupia, orhis qui est, urhis. — Non melius agitur cum diphthongis, ut tamen hic 
quoque inter sordes aevi labentis aliqua vetustatis memoria remaneat. in prima declinatione genetivos 
dativosque singularis nominativosque pluralis raro reperies diphthongo sua carentes : caelum, nmestus 
constanter scribitur, non minus constanter cena: que et quae ubi permutantur, intellegendo potius 
auctor (maxime Florum describens, quem saepe non satis adsecutus est) quam scribendo librarius 
peccavit. sed in falsis quoque eadem constantia est: ita quod toties legitur pene bis tantum diphthon- 
gum suam habet, ut sine illa id vocabulum ab auctore scriptum esse evidenter appareat. diphthon- 
gus oe quamquam item in quibusdam locum suum tenuit, ut semper scribitur proelium, oboedire, 
alibi abiit in e et ae, ut coepit et cepit perpetuo commutantur, item ex foedo et foedere fit fedus, e 
contrario ephehus, fetus, praemium diphthongum oe male admittunt. hoc genus vitii cum ad librarios 
potissimum redire videatur, in adnotatione magis quam in verborum ordine exhibui. 

Haec perveniunt ad orthographiam vocabulorum origine Latinorum. peregrina omnia et maxime 
nomina propria multo magis corrupta sunt et omni genere errorum inquinata, sed ut hic quoque 
in ipso ignorantiae cumulo aliqua constantia deprehendatur. i et g, e et ae cum perpetuo confun- 
dantur, in Scgthis scriptor religiose veram litteram ponit, in Oreco et Meotide pari religione falsam. 
aspiratio cum passim tamquam casu aut adsit aut absit, Oothum et Oetam lordanes non peruiutat, 
Chartago, Ptholomeus, Thomi cum sispiratione perversa perpetuo enuntiantur. 

Quae ita paucis complexus sum, laterculi subiecti latius explanabunt: quos ut non spondeo 
plenos esse (neque ullo modo id perfici potest, quoniam neque ad unum solum librum rem redigere 
licet nec plurium diversitas eiusmodi tabulis recte repraesentaretur), ita aliquatenus singula eluci- 
daturos esse confido. personarum locorumque vocabula non omnia recepi receptisque numeros nullos 
adscripsi utpote petendos ex indicibus primo secundoque. 

Scntentiam quam de auctore alibi tulimus, ut cum sermonis proprietate, itji cum orthographicis 
' his ratiocinationibus recte convenit. tenenius hominem non scholastica doctrina imbutum, ut imbuti 
fuerunt aequales Boethius et Cassiodorius, sed ex genere eorum (^ui catjicumbarum memoriis titulos 
inscripserunt, in Latinis vocabulis consuetis et solleranibus aliquatenus sibi constantem mo3o in 
veris modo in falsis, in peregrinis rarioribus a fortuitis potissimum pendentem. eo autem nomine 
infimi ordinls scriptor hic utilis est, quod ea aetate apud semidoctum vulgus quae obtinuit scri- 
bendi ratio praeterea brevibus epitjiphiis potissimum testata hic comparet in libellis duobus pro re 
amplis et variatis. summa autem similitudo quo lueulentius intellegatur, placuit laterculis nostris 
interponere barbarismorum conspectum selectorum ex epitaphiis scriptis in urbe Roma sub lustino et 



Digitized by 



Google 



m. ORTHOGRAPHICA. 



169 



lustiniano inter a. 51S et 565, qttae collecta edidit lohannes Baptista Rossins in syllogae inBcriptio- 
nnm christianarum nrbis Romae yoI. I n. 966 — 1116. plnra eius generis qui requiret, diligenter 
composita reperiet cum apud alios tum apud Hugonem Schuchardt {der Vokalismus des Vulgiirlateins 
Toll. III}. sed qui in ea re adhuc elaboraverunt viri docti neque tempora sic ut par est distinxerunt 
nec satiB constanter librariorum editorumque mendas procul habnerunt, in titulis maxime ad- 
mittentes fere quidqnid circumfertur typis expressum. nobis satius visum est comparationem re. 
stringere ad eiusdem aetatis titulos non multos, sed certos et diligenter recensitos. vel in his duo 
genera illa apparent, de quibus supra dixi, scripturae doctae et vulgaris. nam inter Rossiana illa 
quae inveniuntur tam nobiliorum virorum epigrammata quam carmina fere omnia (ut Rossii n. 1003. 
1029. 1044. 1047) et diligenter exarata sunt et emeudate fere scripta; vulgaria autem cum lorda- 
nianis libris ita conveniunt, ut neque adsit apud lordanem soloecismi genus uUum a titulis illis 
alienum et quae absunt a titulis vitiorum genera postea demum admissa, absint pariter a probis 
libris lordanianis. 



ad praepositio plerumque non adahnilatur consonanti 
sequentij ut adgregati 63 6, adsidet 63 7 cet.: ex- 
ceptionem facitmt quae aequunturi 

ade-: acc- paashn; adcommodus 73 23. 

adf-: affect- aemper — aflixit 47 6. 

adl-: allidunt 114 22 — alloqnio 110 1. 12. 

adm-: akmmiTATi cum derivatia 10 1. 21 23. 25 29. 

26 17. — ammissts 11 4. — ammodo 36 27, 

ammodum 8 2. 23 28. 40 26. 79 1. — ammo- 

nes 1 12. — ammovit 10 13. 
adn-: annitente 12 31, annisus 14 19. 19 27. — 

annuo 110 4. 126 10. 133 15. 
adp- : apparere aemper. 
adr-: arripere aemper. 
ada-: asciscitor 50 19, ascitns 6 23. 44 25. 85 7. 

— asserens 106 Ift. 131 17, assertam 17 3. 
adt-: attendebant 110 4 (adtend- 51 2. 99 23. 

114 23). 

ae et e permutatae: 

e [raro i) pro ae *) : 

gen. «m^. 1 et nom. pt. 1 : 2 2. 1 10. 10 31. 12 

25.26. 19 6. 24 24. 37 6. 38 13. 40 13.27. 55 

3. 57 12. 61 12. 64 IS. 99 23. 108 6. 111 11. 
aedea: edem 13 20. 
aeger: egram 91 18. egrae 133 15. egritudtne 

132 11. egroUns 95 6. 116 11. 
aemut-: emul- 12 9. 52 4. 87 3. 
aerumn-: erumn- 1 6. 2 3. 93 11. 
aeatua: estus 20 13. 14. 55 15. 102 2. 
-aeua: Oneus 15 19. 22 37. — ludei — Pthole- 

meus — Pyrenei — Ripheus — tropeiim 22 

29. 135 19. 
aevum: grandevus 92 1. 
caedea: cedes 88 18. 125 28. 
Deeaeneua: Dicineus. 
Qattaecia: Gallicia. 
Qraecua: Grecus aemper, 
haec: hec 1 20. 

Haemua : Hemus, Emimontium. 
haerere: herentem 26 14, erentibus (?) 111 11. 
laeaio: lesio 35 15. 44 9. 116 10. 
Maeniua: Menius. 
Maeotia: Meotis aemper. 
maeror: meror 58 19. 
nomina propria plura v. in indd. 1. II. 
paene: pene aemper exceptia duobua locia 104 14. 

131 2. 



>) Roaaiua: anctlle 975 — basilice 1004 — propine 
1055 — que 977. 991. 1062 — Romane 1078 — Rome 
989 — sFe 1098 — serunde 972 — sexte 1096. 
Item hec 1098 — pref. 978 — prepositus 975. 1004 
— presentis 975 — presumserit 1090. 

lOBDAMEM. 



ae et e permutatae: 

paenitere {aic 7 21 eet.) : penitens 44 13. 115 14. 

prae (aic 111 4. 5 10. 16. 112 18. 113 12. 24. 
114 8. 117 10. 118 3. 124 7. 13 cet.) cum eom- 
poaUia: pre 19 6. 26 25. 29 7. 59 3. 64 19. 65 

11. 74 1. 12. 86 11. 93 14. 100 9. 106 8. 114 
13. 15. 115 8. 116 4. 5. 17. 25. 26. 117 4. 119 

12. 125 27. 131 21. 133 18. 
praeda: predas 50 2. 

quae: que 3 26. 7 3. 9 19. 10 4. 11 22 (quedam). 

13 8. 10. 15 21. 19 6. 22. 28 20. 31 18. 56 4. 

57 5. 59 1. 61 3. 62 10. 108 21. 
quaerere: querere 23 9. 60 14. 133 2. quesitis 

56 8. queriUnt 59 1. 
aaepe: sepe 30 13. 35 21. 22. 
anepire: sepsit 22 18. septa 111 25. 112 17. cir- 

cumsept- 31 17. 51 4. 54 10. 84 16. 
aaevua: sevirae 22 11. deseviunt 89 2. sevitlam 

13 11. 
aeaev-i sceva 118 3. Scevola. 
taedium: tedlum 14 7. 
taeter: teter 89 15. 105 19. 
ae pro e: 

abl. aing. 3 et 5^) : aciae 84 9. — barbarlae 105 

2. — consulae 23 30. — diae 37 25. 39 15. 

45 22; meridiae 23 32. 62 2. 75 11. — iurae 

27 2. — mensae 34 6. — mollitiae 97 14. — 

parue 6 31. — planitiae 56 16. 126 14. — 

Praenestae 15 16. — progeniae 43 16. — se- 

riae 3 7. — silvestrae 56 16. — Stillconae 88 

2. — ventrae 58 8. 
nom. aing. neutr. 3 et adverbia tn e: ambiguae 

113 15. — corruptae 82 15. — egrae 133 15. 

— ferae 17 27. — (h)odiae 17 6. 31. — hor- 
ribilae 23 31. — imaginariae 1 9. — indnstriae 
12 32. — laUe 21 11. — longissimae 22 33. 

— mactae 1 6. — maximae 17 32. 57 6. — 
novissimae 15 l. — quae enelit. 16 24. 26 20. 
60 14. — tacitae 32 32. 

nom. pl. in es: Arabaes 30 12. 

infinitivua: sevirae 22 11. 

Aquiteia : Aquilaeia 37 25. 

eeeid-: caecid- 24 2. 25 10. 

cedere: eaedentis 24 36. 

eelebrare: caelebravit 37 4; caelebrabant 12422 

{adn.). 
eeler: caeler 6 19. 20 21. 
edoeere: aedocuit 7 5. 
egere: aegebat 24 21. 
emicare: aemicant 18 35. 
eminere: aeminet 12 27. 
epulari : aepularetnr 93 1 4 . 



2) Roaaiua: diae 1098. 



22 



Digitized by 



Google 



170 



III. ORTHOGRAPHICA. 



ae ei e permutatae: 

equuf: aeqQis 11 10. aeques 24 23. 24. aeqoi- 

tam 23 37. aeqoestris 24 10. 
fregiaMi perfraegit 23 24. 
Qetai Gaeta aemf{. 

Qraeea-. aetbymoiogiam 67 3. — Haeraclianns. 
vnidia', inaedia 49 16. 
medieioB'. mediaetas 60 16. 
penitus (ate 96 19) : paenltus 90 6. 98 IS. 114 8. 

123 11. 
preee»: praecibas 17 17, 101 19. 124 17. 
prehendere: conpraeh- 20 22. 47 8. 104 21. de- 

praeh- 15 26. 22 21. 60 20. 
premere [sie 133 13): praemere 24 36. praeme- 

bantur 125 13. 131 17. praemeretnr 113 11. 

praessus 112 13. oppraemens 33 34. deprae- 

ment 5 5. 
pretium: praetiam 11 3. 18 24. 20 6. 64 2. 80 2. 

16. praetiosus 125 l. 
queri: quaeri 23, 12. quaeritans 83 10. 
sepultura: saepulturae 99 13. 
severitas: saeveritate 95 2. 
gpretus: spraeto 41 23. 
supremus: soppraemo 112 19. 
Vesegothae: Vesaegothae semel 116 15. 

h et f permutatae: 

adoptnsse: adobtasse 14 25. 

b 6^ V permutatae: 

T pro b *) : 

-bo: -memoravimus 29 22 {H), — explanavimus 

56 3. 
-bilis: innomeraviles 7 i. — laorimaviliter 85 2. 

— miravilis 20 21. 
habenae: avenis 22 7. 
labor : lavoribus 89 5. 
nobilia: novilissim- 2 9. 38 7. 

rtomina propria : Ablavius — Eusevius — Favius 

— Gavii — Novades — Savinianus, Savinos, 
Savlni — Trevla. 

iorbere: sorvebant 111 19. 
superbia: soperviae 34 26. 
b pro V 2) : 

perfeet. ind.: introibit 100 13. — libabimns 69 8. 

boves: bobes 15 28. 

eadaver: cadaber 5 3. 

exuviae: exobiae 64 19. 

iuvare: 24 21, iobit 83 18, iubaverit 56 1. 78 2, 

iobante 47 16. 52 2. 75 19, iubatus 5 23. 
iuventus: iubentos 24 21. 
nnvalis: nabali 28 27. 
nomina propria: Abitos — Ariobisto — Baibari 

— Bobillae — Dannbios semper — lobianus — 
Labinia, Labinium — Libius — Vesubius. 

ovare: obans 45 12. 101 3. 

c ante t omissa: 

arctous: artoa 55 19. 
auctor: autor 23 14. 56 10. 

d et t permutatae: 

3. pers. verbi: inquid 12 21. 22. 15 5. 23 17. 
26 5. 32 10. 35 28. 95 18. 22 {H m. l) 107 15. 
114 13. 133 6. — misissed 21 17 {H). — pug- 
nad 5 23. — rellqoid 7 22. 28 30. 29 16. 20. 
35 11. 80 10. 100 17. 119 7. — soled 24 14. 



t) Rossius: Vilisar- 1055. 1059. 1060. 1061; Vvi- 
lisar- 1057; Velesar- 1062 {Bilisar- 1056. 1058) — 
Voeti 980 — presvlteris 975 — sivi 977. 

2) Rossius: conparaberunt 977 — Maburti- 1011. 
1013. 1014. 1017; Maborti- 1015 — Nobembris 1094 
— ocUba 1088 — obans 1098 — parbulus 979 — 
remobat 980 — Seberus 1057 — Baticano 1077 — 
vib- 975. 1100 (?). 1109; biv- tlOl — bixit 1099; 
bissit 978. 



d et t permutatae: 

ad: at 59 10. 

atiquot: aliquod 17 10. 

at: ad 49 4. — adque 6 6. 11 21. 14 29. — ad- 

qoin 12 21. 
haud: haot 62 4. 1 3 11. 
Noviodunum: Novietonense. 
velut: velud 23 25. 59 4. 91 1. 

di et dz permutatae: 

Burgundzones — Mundzuco — Scandz(i)a. 

e et i permutatae: 

nom. gen, sing. 3, decl. 3) : 

is pro es: cladis 16 9. 18 1. 27 3. — comis 41 
10. 21. 42 3. — fertilis (?) 59 9. — fortis 6 7. 

— milis 46 11. — prolis 69 9. — sedis 25 26. 

— soperstis 125 29. — in Oraecis pckssim: 
Deiocis — Epifanis — Eoergetis — Hercoiis 

— lordanis — Pylemenis — Selonitis. 

es pro is {sed errarunt magis librarii) : conflnes 
61 12. — gei^tes 83 9. — hostes 21 20. 29 9. 

— nobiles 18 31. — Astfages (gen,) 7 31. — 
Scipiones 55 13. 

nom. sing. ix pro ex: iodix 6 7. — treplix 25 3. 

gen. sing, 2 e pro i : male 98 9 {adverbium potiu») . 

dat, abl, sing. 3, deel,: 

i pro e: agmini 109 21. — amori 49 9. — cau- 
tionl 109 12. — clienti 116 12. — in compa- 
rativis 94 14. 101 4 {contra grandiore 105 18, 
prolixiore 104 22 eet,). — internicioni 118 16. 

— inri 94 4. — quiescenti 51 9. — venationi 
89 18. 

e (ae) pro i in substantivis : hoste 91 11. 117 7. 

— iurae 77 2. — mare 55 3. 68 8. — salote 
93 9. — sUbiliUte 88 16 ; in adieetivis descen- 
dente 126 24. — faUIe 132 11. — grande 47 
27. 65 15. — inbelle 100 13. — incolume 73 
23. 124 18. — lacrimabile 94 6. — omneqne 
85 7. — principale 57 27. — ripense 127 3. — 
septentrionale 95 5. — tale 68 4. — virile 124 
4. — volgare 57 15. 

acc, 3. decl. : 

Bizzim 126 25. — Vlixim 70 17 cet. 
in coniugatione : 

is, it pro es, et: fovit 138 1. — imminit 18 33. 

— movit 36 9. — possit 12 20. 17 16. 24 16. 
32 30. 104 21. — praebit 5 27. — restituerit 
25 21. — vellit 82 2. 131 il. — videris 74 14. 

es, et pro is, it*) : addes 1 8. — adseret 111 4. — 
anget 107 10. — consistet 8 8. — desinet 112 
14. — diriget 92 14. 110 8. — dividet 102 l. 

— excedet 87 15. — exeget 103 4. — inquiret 
112 8. — prodetOl 3. Cf. ind. IV s. v. con- 
iogatio. 

i pro e in inf, praes, aet. : laxari 53 4 . 

e pro i in inf. praes, pass.: deferre 103 15. — 
invenire 108 10. 

dieebatur: dicibator 6 1. 

edicemus: edicimus 78 2. 

sequemur: sequimur 107 16. 
in compositia e non mutata tn i: 

dedisse : addedi 54 5 , ededissem 2 2 , subdedit 
131 7. — decem: duodece(m) 12 23. 18 12. 
53 6. 74 8, tredecem 120 16, quindecem 15 
29. — legere: coUegi 113 22, collegere 3 8, 
recoUegeret 50 7, dilegere 2 6, elegere 103 16, 
elegens 71 9, elegentes 67 10, elegitis 23 lo, 
elegendis 24 26, elegeret 88 15. — premere: 
depraement 50 5, oppremitur 26 34, opprae- 



3) Rossius: mensis 1101 — Octobris 1013 {similin 
pnssim) — tris 985 — Eutychis 1069 — lohanni;* 1055. 

4) Rossius: requiescet 1012. 1100; requiacet 1027 
— vixet p, 443, viset 1026, visse 1097. 



Digitized by 



Google 



m. ORTHOGRAPHICA. 



171 



e et i permutatae: 

luens 33 34. — regere: dlregitur 50 25. — *e- 
dere: consedebant 65 11, insedebant 90 12, ob- 
sedebat 33 2, possedeam 133 il, possedebo 133 
13, resedere 100 6, resederet 48 21, resedentes 
99 1 [at possidenint 102 u, residerunt 66 16). 

— stetiaae : obstetissent 66 1 1 . — tenere : con- 
tenuit 136 1, conteneretur 13 4, obtenuit 14 l. 
33 22. 120 17, obtenuerunt 14 4, sustenuit 
15 1. Similiter a capere acceperent 11 16, inter- 
cepit 113 17, praecepis 133 9, receperentur 12 
15, receperetur 21 21 (at praecipisset 91 17) — 
ab agere exegit 80 12, subegeret 88 12 {at 
abigerunt 67 9, exigisti 54 7, exigerunt 117 17, 
redigerunt 14 31, subigisset 117 13). 

i pro e *) : 

beneficium: beniflcium 109 8. 110 10. 

ceteri {sic 130 2): citerl 92 12. 106 18. 117 l. 
125 26. 127 29. 

de-: dibacchari 45 31. 48 21. — dilabitur 65 15, 
dilapsus 99 12. — diliciae 19 34. — discen- 
dit 5 1. 68 17. — disciscunt (deSc- 32 22) 32 
12, disciverant 31 18. — discripsit 11 21, di- 
scriptor 58 1. — dlstinare 50 6. 118 13, disti- 
natus 23 23. 48 3. — disperavit (desp- 95 10) 
24 8, disperationem 95 5. — districtns 100 
18. — distructus 1 17. 7 30. 78 2. — divolvl- 
tnr 62 13. 

depactuSf depectua: depicta 48 3. 

-edo: intercapldinem 79 6. — nigridinis 91 1, 
nigridine 59 7. 

equester: equistri 48 30. ^ 

-esco: adulisco eum der, 4 28. 5 10. 41 28. 78 
17. 130 26. 135 22. 136 16. — delitisceret 
94 8. — duriscit 65 13. — pavisc- 44 28. 91 
11. — rarisceret 69 9. — recrudiscentes 50 15. 

— stupiscent 73 5. 

expeditio: expiditionem 37 31, expiditi 91 7 {H). 

gleba: gliba 14 28. 

Oraeca et nomina propria: Appininus — Calydo- 
nia — Dioclitianus — Dripana — Fossatisii — 
Ellispontiacus — herimum 89 13 — Herineus 

— Filomitor — Pyrineus — Sadagis — Sa- 
cromontisii — Siricus 71 13. 124 10. 

quatenus: quatinu^ 2 2. 
querella: querillam 18 37. 
rdegare: religavit 136 22. 
segnis: signis 46 9. 
trecenti: tricenta 81 11. 
valetudo: valitud- 91 19. 103 10. 
venio: vintum 33 2, advinit 56 2. 
vexare: vixaverit 21 10. 
e pro i^: 

cartil€tgo: chartellaginem 66 1. 

citerior: ceterior 54 19. 

citrua: cetri 58 3. 

comiascUio: commessatio 124 21. 

deficit: defecit 108 13. 

delicta : delecta 3 26. 

didicit: dedicit 5 10, dedicerant 90 9. 

di-: demicante 112 5. — demiserat 50 26. 

dolium: doleis 16 16. — doleo 36 8. 

fremitus: fremetibus 112 14. 

Graeca et nomina propria: Betnriges — Ducllius 

— Falesci — Helarianus — Herineus — Me- 
senos. 

hilaritas: helaritatem 126 5. 

origin-: origenis 105 19. 

ostia: ostea {sed osteum etiam acta Arvalium C. 



») Rossius: Agapit- 967. 1017 — dipositus 1026. 
1097 — si 977 — Vilisar- ef. p. 170 n. 1. 

2) RosBius: deposeU 1099 — menus 1037 -^ pos- 
sedatur 9S0. 



e eM permutatae: 

I. L, VI n. 2104 a v. 27 bis et n. 2109 v. 7, 
item titulus C. I. L. VIII, 1310) 62 3. 

primieerius: primicyrius 39 15 {HP). 

privignus: prevign- 33 24. 38 22. 

prosilire: prosilerent 129 15. 

redimitus: redemito 47 24. 

simus: semo 105 19. 

tradere: contradedlt (tradidit Hieronymus) 39 18. 

tria: trea 81 13. — trepertito 54 12. — treplix 
25 3. — trecensimo 4 29. 5 i. 6 12. 

triginta: trigenta 4 24. 

veridieus: veredici 3 12. 

veritus: vereti 129 24. 

utrimque: utremque 69 3. 

e et oe permutatae: 

oe pro e vel te: 

cepit: coepit (H) 40 31. — coeperat {HV) 129 11. 

— coepisset {vel caepisset) 21 12. 29. 
ephebi: efoebi 91 6. 
fetus: foetos 114 11. 
praemia: proemiis 79 5. 15. 
e vel ae pro oe : 

coepit {sic 33 3): cepit 26 10. 32 32, cepta 33 l. 
foedare: fedavlt 12 2; faede 18 37; fedaque 21 

18; fediorem 57 2. 
foedus: federa {H) 15 2. 
Poenus {sic 27 27): Pen- 21 26. 23 15. 24 12. 

25 9. Paen- 20 31. 21 6. 48 17. Pyu- 21 i. 

g et y: 

leuga: lenva 108 6. 

gemtnatio consonantium male omissa: 
e: sucessione 114 2. 
f: aflixit 47 6. 
l: Polentia. — polentem {sic H) 1352. — pulu- 

larunt 63 11 {errore om.) ] pululabat 1235. — 

solemue 16 32. 40 5. 
m: agramatus 126 24. — comemorans 61 9. — in- 

comodum 85 10. 
n: Appininus — Hirineus — nonulle 131 27. — 

tyrranicus 117 ii. 133 12, tyrranis 133 8. 
p: aplicavere 60 11. — oportun- 109 8. 110 7. 

116 18. 
s: Basiana — Casandra — eflTosum 47 13. 

geminatio consonantium male admissa: 

f: AfPrica 15 20. 

l: Babyllonia — chartellago 66 1. — nollit 53 9. — 

pilleatr 74 21 bis. 
m: commessatio 124 21. — Flammin-. 
n: lordannis. 
p: snppraemo 112 19. 
r: Arrianus — tyrrannicus 118 5, tyrranicus 117 ii. 

133 12, tyrranis 133 8, tyrrannus 107 4 {H). 
s: occassione 18 3. — promisserat 22 30. — tre- 

cesslmo 4 29. 

h omissa^) : 

distrahit: distrait 12 9. 

exhalare: exalare 57 1. 

exhaurire: exausto 1002. 

habenae: avenis 22 7. 

habUus: abitus 13 33. 134 9. 

hactenus {sie 1 8. 136 2): actenus 9 27. 25 4. 

128 27. 
haerentibus (?) : erentibus 111 1 1 . 
haruspex: amspices 108 22. 111 23. 
hasta: astiUbus 46 1. — astatus 19 13. 
hesperius: esperius 39 24. 44 17. 50 12. 



3) Rossius: Boetius semper — Crisogon- 975 — 
eredium 977 — Yppolitus 1090 — olografus 1055 — 
ortolanus 1020 — Pascaslus 1020 — Symmacus ple- 
rumque (Symmachus 979. 982) — Tyca . . . 1095. 

22» 



Digitized by 



Google 



172 



m. ORTHOGRAPHICA. 



h omissa: 

hiitoria {$ie 61 6. 64 11): istoricufl {eerte in cod. 

H)SS 12. 89 17. 104 16. 105 22. 114 23. 123 

18. 124 7: cf, 8ub littera s, 
hoc: oc 26 34. 

hodie: 0(li(a)e 17 6. 60 8. 75 2. 
horribilU: orribile 18 7. 
hortus : ortos 97 1 1 . 
hospithun: ospitio 12 15. 
hoatis {$ic 12 7.8): ostis 12 2.6. 13 U. 18 3. 

35. 20 24. 34. 24 27. 25 24. 29 4. 32 3. 
nomina propria : Adria cum der. — Gotia Bemel — 

EUispontiacus — Emimontium — Renus — Ro- 

dii — Tyrren- alia^ plura. 

h addita ^) : 

nbundare: habandans 127 8. 

cartilago: chartellaginem 66 1. 

coaertare: choartem 53 8. 

cofua: choriim 62 11. 

eremumi. heremo 5 14, herimum 89 13. 

etyimologia: aethymologiam 67 3. 

nomina propria: Anthiocas semper — Archadius 
— Cauchasus — Euryphylos — Ptholomeus 
semper — Sardanaphalus — Sithaicus — The- 
lephus — Thomyris — Thomi cet. 

oriens: horienti 38 18. 

ora: horis 16 4. 

ostium: hostiam 21 32, hostia 17 22. 56 12. 

umere : humente 22 23. 

umerus: humero 19 16. 

m finalis omissa^) : 

in Orecorum dicione rem p. demutavit 1 19. 

vocat in terra Chanaan 5 4. 

tam annorum seriae quam gesta collegere 3 6.« 

in terra fugit Madia 5 12. 

accepta fllia in uxore 5 32. 

usque exortu 7 14. 

regredi in ludaea 8 6. 

post morte Darii 8 28. 

ex Hebrea lingua vertit in Greca 8 33. 

Anthioco Scopa superante 9 6. 

sociat in amicitia 9 6. 

secundum Danielis prophetia 9 28. 

ordine actosque inquirere 10 2. 

duodece 12 23. 

inportunitate tolerare 13 23. 

Romana classe vident 18 35. 

in urbe intravit 19 30. 

post Tarentina clade 20 3. 

praeda Marti devotasset 22 27. 

Romana fecit provincia 27 22. 

ApoUonia, Galato, Parthenopolim , Thomos, Istro 

28 18. 
loca cepisset, id est Lydia Caria EUispontu utras- 

que Frigias 28 24. 
in honore Caesaris Caesaream appellaverunt 29 13. 
in Madianea ingressus 31 21. 
in Armenia . . . fugit 31 22. 
in Romania transenntibus 32 16. 



1) Rossius: Horestis 1037. 

2) Rossius: annu 977. 1036 — consolatu 1100 — 
quartu 1099 — quindeci 977 — undecimu 1096 — 
unu 977. — Inter ea quae hic rtcensentur ut quaedam 
insunt, quae item inter ablativos pro aecusativo positos 
redigi poteranty ita qui comparabit qtuie sub eo capUe 
proponuntWy ibi praesertim, ubi in praepositio praecedit, 
hane explicationem praeferet. sed cum res ad liquidum 
perduci nequeat^ utile autem sit, maxime investigantibus 
easuum permutatio quatenus perveniat, haec omnia con- 
iuneta habere, ptacutt hic componi quaeeumque ex m 
littera omissa explicari aul deberU aut certe possunt. 



m finalis omissa : 

ab oriente in ocoideute, a septentrione in meridie 

33 15. 
Archelaum Cappadocum rege 33 26. 
expeditionem in Brittania insulam 34 l. 
regni moderatione susceplt 36 17. 
ad idolorum cultura 39 6. 
in deditione accepit 39 10. 
Yalentinlano fratre de lustina . . . natu . . . con- 

sortem adsumit 40 l. 
laudante Severa . . . pulchritudine lustinae 40 2. 
venientes in Romania 40 15. 
in casa deportatur vilissima 40 19 {sic Epit.]. 
Dominica . . . multa peounia plebi largita 40 21. 
veniensque Thessalonica 40 25. 
Hesperia plaga . . . inundavit 41 18. 
tyrannide moliuntur 42 1. 
ut . . . Chartagine fugiret 42 3. 
inviUt in Italia 42 13. 
dum in offensa Yalentiniani venisset 42 20. 
in Africa rediens 43 15. 
ea (Carthaginem) pecuniis vendidit 43 24. 
vitaque . . . amiserunt 44 16. 
ob corporis debllitate 46 8. 
ut omittam intestina clade et pugnas 46 14. 
Misahelu et Ardaburem Serdica in exilio miait 

47 7. 
ante quarto mense 47 13. 
invice 48 3. 

in duce Solomone saeviebat 48 24. 
a SicUia In Africa 48 25. 
Campania ingressus 49 2. 
exercituB favore . . . excepit 49 3. 
Ravenna revertentem 49 7. 
Hunnila ductante superat 49 13. 
Belesario . . . rege regina opeaque palatii repor- 

Unte 50 13. 
Ravenna ingressus est 50 26. 
Sicilia properavit 51 28. 
praeter illa (pugnam) 52 7. 
(Oceanus) habet . . et alia Mevania 55 15. 
magnitudine . . . circumvectus est 56 5. 
correptam latitudine 56 12. 

geminoque latete longiorem Galliae praetendi 56 13. 
ob nimium frigore 58 16. ' 
luce dara nescire 58 19. 
ob nimia proceritate 60 1. 
tantu {e conieetura) 61 9. 
stirpe comemorans 61 9. 
magnumque illu {libri illud) Danaprum 61 14. 
in aquilone vergit 62 14. 
mansione prima (legimus) 63 16. 
in servitute redact- 64 1. 80 17. 
chartellagine . . . habentes 66 1. 
expeditione gerentibus 67 7. 
qua patratae victoria 67 9. 
duas . . . Lampeto et Marpesia . . . subrogarunt 

67 10. 
habet . . . a meridie Macedonia, ab occasu Histria 

70 14. 
regina . . . tanta praeda potita 71 14. 
in Thracia repedavit 72 9. 
inopia pecuniae passua 72 17. 
qua (iniuriam) fecissent 73 13. 
extra nostro urbe 73 20. 
terreno orbe . . . excedat 74 10. 
ab ortu in occasu 74 12. 
solu 74 19. 

magna potiti victoria 76 12. 
genealogia percurram 76 14. 
post prima aetate et rusticana vita 78 15. 
Severo . . . uatalis die celebrante 78 15. 
habens honore 80 4. 
vectos ad ripam . . . id est Gothiscandza 82 13. 



Digitized by 



Google 



m. ORTHOGRAPHICA. 



173 



m finalis omissa: 

Beeessu . . . cognoseeDs 84 3. 

se parat in aciae 84 9. 

praeda potituB 84 10. 

Prisco duoe sibi foederavit 84 10. 

iu Vandalica gente extendere 87 lo. 

eontra ViBimar eorum rege 87 ii. 

infortunata patria relinquentes 87 22. 

iuxta Meotida palude 88 12. 

poBt Herulorum cede 88 18. 

post egresBu 89 8. 

ulterfore ripa insidens 89 18* 

quiete conturbans 89 19. 

ad Scytharum invidia 90 5. 

qua (viam) dedicerant 90 9. 

flducia prodet aspectus 91 3. 

mulierem Sunilda nomine 91 15. 

in Ostrogotharum parte movit 91 20. 

in Romania direxerunt 92 7. 

nancti occasione votiva 93 19. 

in ducum . . . armantur occisione 94 i. 

vera flde petentibus 94 10. 

ifi perfldia declinasset 94 10. 

Thracias Daciaqne ripense potiti 94 11. 

post gloria 94 12. 

disciplinam reposita 94 14. 

ob incursione 95 9. 

Gratiano imperatore pepigisse 95 14. 

Aithanaricoque rege . . . sibi sociavlt 95 15. 

regia urbe ingresBUB 95 17. 

situm nrbis commeatuqne navium . . . prospec- 

tans 95 19. 
milite ordinato aspiciens 95 21. 
manu moverit 95 23. 
victoriaque potitus 96 8. 
ob audacia 96 15. 

uno angastissimo introitu ut porta relicta est 97 5. 
utraque poUicitatione formidans 97 20. 
post discessu 98 5. 
in fuga conversum 98 12. 
in Lignria . . . revertuntur 98 13. 
iniuria inrogare 98 18. 
igne supponunt 98 18. 
per Campaniam et Lucania 98 19. 
inxU Consentina civitate 99 11. 
ob generis nobilitatem formeque pulchritudine et 

integriute castiUtis 99 22. 
casu dolere 100 11. 
veniens in offensa 101 18. 
in Oceani estu ege^tur 102 2. 
tyrannide praesnmpsit 102 16. 
in liberUte revocaU est 102 23. 
in Africa persequi 103 7. 
in Africa tendenti 103 7. 
generis sui amplitudine . . . suppressit 103 19. 
iu pristina concordia redierunt 104 12. 
barbariae toU tenenti 105 2. 
in concussione gentium natus 105 13. 
in flde susceptis 105 17. 
addebat ei confldentia 105 20. 
in Italia misit 106 14. 
serens . . . discordia 106 15. 
citera epistula . . . oppleverat 106 18. 
quantiUte metitur 108 8. 
erga Attila 109 22. 

perpendens . . . BagaciUte sua 109 22. 
vindicU mann querere 110 16. 
in ordine coeunt 110 22. 
acies testndineque conectunt 110 22. 
ciu victoria qnaerere 110 24. 
in hoBte tela coiciam 111 8. 
in pugna ouncti praecipiUntur 111 9. 
invadunt Hunnorum caterva 111 24. 
quem fortitor demicante . . . equo deiecit 112 5. 



m finalis omissa: 

in potesUte hostium perveniret 112 20. 

hostium absentia sunt . . . Bilentia oonsecuU 

113 23. 
cernens hostium solutione 114 4. 
depoBuit exerdUtu furore 115 6. 
graviora se in Italia inlaturum 115 8. 
Tolosa migravit 116 10. 
habentes ab orienU Austrogonia 116 20. 
gente . . . prosternens 117 5. 
usque ad inUmicione 117 5. 
hoste fugiens 117 6. 
in uave conscendit 117 6. 
animu . . . commuUns 117 lo. 
ea (provinciam) subigisset 117 12. 
circa Vesegothamm gente 118 4. 
et multitudine AJanorum et regem eorum supera- 

tOB prostravit 118 15. 
in Beturigas civiute 118 19. 
Riutimum Brittonum rege . . . effugavit 119 2. 
in socieUte coniungerentur 119 2. 
secessit Placentia 119 17. 

relicU patria maximeque urbem Arevernate 119 19. 
Ravenna pervenit 120 3. 
genealogia actusque . . . exponere 121 14. 
virtute imiUtus 121 17. 
Buaque dum nititur ostendere virtute 121 18. 
quanU strage . . . fecit 122 3. 
contra Suavorum gente 122 10. 
magna potitus victoria 122 13. 
gente secutus 122 18. 
stirpe iam divisa coniunxit 122 20. 
per Buccessione 123 7. 

inlatumque serviendi pudore detersit 125 12. 
furentem Gepida 125 21. 
se in Romania dediderunt 127 4. 
inter Scarniungam et Aqua nigra fluvios 127 14. 
in fuga versa 127 19. 
remisit in Suavia 129 12. 
gente oonciUns 129 13. 
se suaque iniuria ulciscuntur 129 18. 
tam Suavomm gento quam etiam Alamannorum 

utrasque . . . foederatas devicit 130 22. 
super Babai SarmaUmm rege discurrit 131 3. 
victoria potitus 131 3. 
familiaque et censu depraedans 131 4. 
bella alimonia prestitisBent 131 9. 
ut in parte luliae accederet 131 12. 
in deditione accipiunt 131 27. 
loca tradidit id est Cerm Pellas Europa Mediana 

Petina Bereu et alia quae Sium vocator 132 8. 
in urbe venire 132 14. 
ingressuB in Italia 134 8. 
Zenonemque . . . consultu 134 9. 
germanam . . . Africa . . . coniuge dirigit 135 4. 
Trinacriaque ingressus 137 5. 
praemissis Ravenna fldelissimis 137 16. 
Ravenna profectus 137 20. 
Oothomm manu armis conserta mittit Pemsia 

138 3. 
Ravenua se recepit 138 9. 

m finalis adiecta {meri erroreM ornnes aive auctoria 
8ive librarionmi) : 
abmpUm 26 31. 
annitentem 12 31. 
armam 23 11. 
digniUtem 22 1. 

imperatorem (H pro imperaturae) 24 15. 
Romam 16 10. 
unam 18 28. 

n inserta (plerumque errore librariorum) : 
accesstu: accensos 18 18; inaccensam 56 7. 
credebatur: credebantur 97 lo. 



Digitized by 



Google 



174 



ni. ORTHOGRAPHICA. 



n inserta: 

Her: inter 111 5. 
occasio: occansloiio 22 16. 
n omissa (errore librariorum magis quam 
auctoris) : 
aberat 34 3. 
incodita 16 1. 

et Vi permutatae: 

u pro 0*): 
nom, aing, 3 : 
etutoa: custus 11 23. 
M. 8ing, 2: 
arctu 62 1. — campu 20 4. — consultu SO h. 

134 9. — imniensu 58 9. — intentu 104 21. 

— nasu 105 1«. — pelagu 54 16. — sonu 

130 21. — storicu 61 4. 
acc. plur. 22) ; 
egressus 101 15. — inferus 15 12. — Hunnus 

61 19. — interemptus 19 26. — murus 114 7. — 

Tarquinius 14 32. — varius 50 17. — uicturus 

111 3. 
CapUolium: Oapitulio 25 35. 
cognoscere: cognuscero 1 6. 136 6. 
consobrinua: consubrin- 35 5. 48 14. 122 16. 

123 6. 130 19. 
comae: cumae 57 7. 

copia: cupia 26 11. 51 7. 59 4, cupiosus 57 4. 

68 12. 
C08: cutem 12 22. 
fabuloam: fabolusae 23 24. 
maeaoleum: mausuleum 33 10. 
nepoa: uepus [semper in nominativOy aed in hoc 

aolo] 4 1.7 31. 12 12. 32 28. 34 7. 38 20. 

46 20. 48 11. 50 19, cf. ind. I a. v. 
nomina propria: Curioli. 
offocare: offucatus 38 19, offucandus 29 7. 
orbia {aie certe cod. H 107 4. 110 12. 133 7): 

urb- 25 28. 64 3. 73 20. 74 9. 79 10. 102 22. 

124 16. 

-oriua: evocaturia 132 14. — Maiurianus — pre- 

turlo 93 14. — tenturia 124 10. 
promptua : prumtissimus 59 1 1 . 
potare: putantes 111 19. 
robur: rubor 109 16. 

auboUa (aic 10 16. 134 16) : sobulem 123 4. 
torvua: turvus 91 3. 
o pro u3) : 
nom. aing, 2: 
fllios 8 23. — abiectos 10 12. — humiliatos 83 

20. — Mesenos 17 21. — mnros 25 3. — po- 

pulos Romanos 12 32. 20 12 [cf. 26 8). — ter- 

minos 65 14. — puerulos 128 16. — Tarqui- 

nlos 14 32 {meri errorea omnea). 
abl. aing. 4 {niai haec trahenda aunt ad declinationia 

formam mutatam iungendaque cum genetivo d in 

-ui): 
exercito 22 5. 45 34. — laco 63 l. — obsidato 

29 28. — permisso 92 20. — porto 119 13. — 

redito 21 22. — sino 56 4. 96 22. — suggesto 

15 21. — tutnnlto 80 8. 
aec. plur. 4 {niai de hia quoque aimUiter atatuendum 

eat): 
accensos 18 18. — actos 10 2. 6. 14 7. — arcos 



1) Roaaiua : luminusus 1092 — patrunus 972 — 
Petrunia 977 — oxure 980. 

'^) Apud Roaaium in titulia a. 518 — 5^5 annus 
(n. 972. 975. 978. 984. 990. 1004. 1011. 1021. 1024. 
1027 bia. 1032, 1086. 1092. 1094) aive anus (n. 
1100) legitur aedeciea, annos quater (n. 979. 991. 
998, 1013) ; item se vibus (n. 975 ; si vivos n. 977), qui 
aunt accuaativi abaoluti. 

3) Roaaiua: ortolanus 1020 — Maborti 1015 — 
oxurc 980. 



et Vi permutatae: 

91 8. — conflictoB 125 23. — curros 12 8. — 

exitos 123 23. — foetos 114 11. — grados 

80 2. — sinos 80 15. 
aduleacena {aic plerumque) : adolesc- 4 28. 5 10. 
bucula: bocula 106 1. 
conaul {aic 14 3. 5. 7 cet.) : consol- 1 22. 10 6. 

13 37. 14 10. 18 23. 102 19. 
copulare: copolat 49 9. 
cumulare: comulabat 69 15. 
ductor: doctores 81 17. 
euroborua: eoroboro 61 17. 
fabuloaua : fabolusae 23 24 . 
furculae: forculas 18 1. 
incolumia: incolomis 16 33. 
lucua: locus 10 26. 
lucuata: locustarum 99 20. 
luxuria: luxoria 34 7. 102 4. 
munire: monimina 49 12. — monitiones 110 20. 

— monitissimo 45 33. 
nomina propria : Aristobolus — Eoropa — Hermuii- 

dolus — Novades — Ocricolum — Komoius — 

Siloros — Tuscolanus. 
numen: nomine 16 23. 
nutua {aic 115 11. 134 4): notus 48 9. 99 7. 

110 4. 
pecua: pecodum 15 27. 
puerulua : puerolus 128 2. 
purpureua: purporeus 32 34. 33 3. 
quantulumi quantolum 47 3. 74 13. 
robur: rnbor 109 16. 
rubor: robore 72 14. 
aubolea : sobulem 1234. 
urba: suborbana 46 18. 

oe mutatum in y: 
Mysia. 

Pyn- 21 1 {aUbi Poen-, Paen-, Pen-). 
tragydia 52 12. 

et um permutatae: 

pro um *) : 

in vicensimo quarto aiino 1 23. 

uno et hoc parvissimo libello confeci 1 24. 

diligenti mundo 2 5. 

et usque diluvio 3 11. 

supra scripto familiarum serie curreiites 4 8. 

et usque quadragesimo secundo anno 4 15. 

bello (bellum Florua) pacemque porto 23 16. 

popalo (populum Florua) dignum 25 28. 

ApoIIonia Galato Parthenopolim Thomos Istro 28 1 8. 

Romano conflrmavit imperio 30 11. 

Bosforo (in Bosforos Rufua) venit 30 22. 

Crassiano interitu oblivisci 31 20. 

per eodem Claudio Caesarem 31 30. 

Pathmo eum insulam relegavit 34 29. 

ammodo 36 27. 

Maximino occidentes 36 28. 

millesimo anno quod expleverat 37 3. 

apud Tharso 37 35. 

pristino matrimonio repudiantes 38 24. 



^) Mature pro um ayUaba aubatitutum eaae apud 
vulgua oatendunt inter alia exempla certa haee: so 
s= sum in tituiia OreU. 4810. 4811 aaeculi qui viden- 
tur tertiii annoro in titulia a. 372 {Roaai n. 229) et 
a, 407 {Roaai n. 572) ; aimilia complura vide aptui Schu- 
chardtum Vokaliamua 2, 164 aq. finea tamen eum dif- 
ficulter regantur inter hoe vitium auria hebetatae et con- 
fuaiorum camumy placuit exempla alteriua utriua erroria 
hic componere coniuncta. in hia libeUia um pro o non 
ibi reperitury ubi ex eiuamodi mutatione procederet ver- 
bum ipaum nuUum {unde non aeribitur so pro sum, co 
pro cum cet.)y aed tum tantum cum inde effieitur quod 
per ae non offendii. 



Digitized by 



Google 



m. ORTHOGRAPHICA. 



175 



et um permutatae: 

Valentiniano frttre de lustina . . . natn . . . con- 

sortem adsnmit 40 2. 
fngiens Hellisponto piratico ritn vivebat 41 14. 
palatio invadentem 41 25. 
invasit imperio 41 32. 
locoque eins . . . invasit 43 19. 
regno potitus legitimo 43 28. 
super solito 45 30. 
ad postremo 46 14. 

ut lUo a se recedenti perimeret 45 27. 
solo usque 46 11. 
ante quarto mense 47 13. 
locoque imperatoris iam occupante 47 24. 
regnoque sno conflrmans 49 7. 
se suoque fllio commendaverat 48 15. 
conperit . . . civilla bella intestinoqne proelio 

dibacchari 48 21. 
pleroque 57 7. 
ad . . . gremio 60 4. 
con^ilio sedit 60 13 (sedit consilium Ammian. 

19, 7, 6). 
quod proelio . . . occurrit 66 8. 
in Aegypto usque persecutus 66 10. 
iugo dedere vocabulo 69 7. 
extra nostro urbe 73 20. 
terreno orbe . . . excedat 74 lo. 
ductore Fusco . . . amnem . . . transmeare coeeit 

76 8. 
Hunimundus genuit Thorismundo 77 8. 
transiens . . . Danubio 81 5. 
Prisco duce . . . sibl foederavit quasi . . . pug- 

naturum 84 10. 
paterno affectu non ferens 84 14. 
ad Abritto Moesiae civitatem 84 15. 
imperio adepti sunt 85 15. 
ad duodecimo miliario («i Uciio vern, ef. 35 16) 

86 9. ^ i I 

post intervallo 89 6 {nisi ablativw est). 

Danubio transmeantes 92 19. 

aperto dolo cognoscens 93 17. 

reppent . . . Gratiano imperatore pepigisse 95 13. 

Aithanaricoque rege . . . sibi . . . sociavit 95 1 5. 

milite ordinato aspiciens 95 21. 

inter paludes et pelago 96 2 1 . 

super mare lonio 97 i. 

uno angustissimo introitu ut porta relicta est 

97 5. 
ne foedus . . . inito turbaret 100 20. 
nou diu tenens regno praesumpto lol H. 
otio ferre 111 9. 
regno pervaderent 113 13. 
Alarici . . . obicientes exemplo 115 i. 
propter Hunnorum dominio 122 if^. 
luctu funereo mixto gaudio explicabaiit 124 22. 
Vto et Hisco Almoque potiti sunt 127 3. 
qui gladio evadissent 129 9. 
exitio . . . vereti 129 24. 
eoque . . . interemit 131 4. 
fllioque suo Theodorico sociatis . . . comitibus 

. . . transmisit Vlpiana 131 25. 
Theodorico . . . regcm audiens ordinato 132 13. 
insigne regio amictu adsumit 134 ». 
quem . . . utroque parente orbato . . . fovet 

134 20. 
ad civitatem cognomine Margo planuin 135 9. 
eodem regno Ipse invadens 135 23. 
occiso Theodahado rege qui adveniebat populis 

nuntiat 137 17. 

um pro o: 

in ipso Samnium 17 31. 

in promuntorio sacrum . . . monumentum 116 21 
{re({uiritur sacro, aed erravit auetor). 



p inter duas consonantes: 

omi*$a 1) : 

eofUempterat : contemserat 10 16 {ef. contempto 
60 3; item contempti pro contentl 16 5). 

promptisshmu : prumtissimus 59 11. 
admiasa : 

dampnavit 120 10 (H). 

PempUpoIim 30 4 {HP). 
ph et f2): 

ephehus: efoebi 91 6. 

elephantu*: elefantus 19 4. 8. 19. 21 28. 29 24. 

nomina propria : Bosforus, Ctesifon, Fasides, Fryg, 
Nifates, Rifeus, Telefus eet. 

phalerae {sie 12 25): falerae 125 l. 

phyaiea: fysica 74 5. 

triumph- pcuaim. 

philoaophua: fllosophus 9 8. 

prophef- 6 15. 9 28. 
ph e/ p: 

p pro ph: loseppus. 

ph (f) pro p: Bosforus, Euryphylus, Sardanaphalus. 

qn et c^): 

quoque: coque 13 12. 16 28. 18 II. 19 24. 25 25. 

quotidie: cotidie 134 6; cotldiani 15 23; cotti- 
diana 52 10. 

reliquua: reiicuum 112 9; rellcorum 2228. 

aequi : secuntur 50 2. 
8 impura: 

apectaculum: expectaculum 10 31. 

apoliatua: expoliatam 43 14. 

hiatoria: istor- v. aub litiera h, stor- 3 6. 61 4 
65 2. 70 4. 78 4. 85 2. 

Hiapania: Span-. 

inatrumenta: strumenta 33 31. 

excubitor: scubitorum 47 4. 
t omissa^) : 

pos 83 23. 

aenex: senis 5 22; senes 34 32. 
excubik>r: scubitorum 47 4. 
Xerxea: Xerses. 
aeaeenii: sexcentorum 3 24. 
X = xc8): iuncx- 25 38, coniuncx- 26 3. 27 4. 
28 24, extincx- 40 34. 52 2; rf. ancsius 39 13. 
y et i: 

I pfo y7): 

Oraeea: Astiages — Bithlnia — Bizantium — 
Cambises — Fisc^n — Frig- — HippoHte — 
Hyppolitus — Lybia crt. 
lynter: lintreB 130 16. 
y pro 18): 

Cfraeea: hystoria 80 11. ~ phylosophia 74 3. — 

tyaris 74 22. 
nomina propria : Calydonia — Epyrus — Gyzericns 

— Hyero — Hyppodem — Lybia — Lygur 

Scyri — Syrmis — Tyberinus — Xantyppus eet. 
y pro u : 

nomina propria: LysiUn Sylla — Thyle — 

Thyringi; cf. Calydonia. 



1) Roaaiua: presumserit 1090. 

2) Roaaiua: olografus 1055 — Stefaii- 1005. 1085 
1088. 

3) Roaaiua: Pasqua^sius] 1100. 
*) Roaaiua: pos lldO. 

5) Roaaiua: bissit 978, visit 1092. 1091, viset 102C. 
visse 1097. 

<^) Roaaiua : depincxerat in iitulo emendaie acripio 1 003 . 

7) Roasiua: Crisogon- 975 — Dionisius 1050 — 
Yppolitus 1090 — martiris985 — Olibrio 1006. 1007. 
1(H)8. 

8) Romus: Yppolitus 1090. 



Digitized by 



Google 



176 



IV. LEXICA ET QRAHMATICA. 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



Vocabula quae ad rem publicam pertinent in indicem ita recepta sunt, ut omitterentur reperta 
in prima parte libelli prioris (fere ad p. 46), utpote descripta ex auctoribuB qui extant et paucis 
exceptis parum apta ad sermonem lordanis ipsius elucidandum. 



a, ab: Theodosio ab Spania electo 94 13. 

amitUre ab aliquo : quomodo (terras) ab ignaris rec- 
toribas amiserit 52 14. 

dilticidaB ab aliquo scriptore 55 8. 

ef, peregrinus, privare, vacuns. 
abactor 135 14. 
abhinc cU loco S2 8. 
abUiUvuB pro accuaativo: 

1 . Ablativus poat praepoaitioneSj quae accuantivum 
aolum admittuntj raro reperitur^ fcilicet post per: 

longo per tempore 1 3. 

per viris 14 2. 

[per eodem Glandio Caesarem 31 30 magia acc.], 

pluB per decem milibus 130 9. 

per castro Herculis 131 26. 
fortoBse eiiam poat post : 

post . . . tempore 71 5. 

post . . . intervallo 89 6. 
nam quae aimilia videntur apud Tharso 37 3(i et prop- 
ter Hnnnorum dominio 122 18, item pro aceuaativia 
haberi poterunt , quod nutem legitur 3 5 ad inqnisi- 
tionibus, pro uno vocabulo. 

2. in praepositio apud lordancm pcMim ibi ablati- 
vum adaumity ubi requiritur aectuativui : neque a mero 
c(uu rea pendet^ quamqtum non exiguae eiua partes 
in hoc auetore «UfU, aed tunt quaedam locutiones, ut 
nuccedendi in regnum, uxoris ducendae <n matrimo- 
nium, in quibus ablativua dominatur. quctpropter utile 
viMum ett haec cdiquatenua componere, omisi autern 
quicumque loci ad accusativwn ita redigi po$8untt ut 
m finalem addaa, ndmiai in hi» quae in o exeunt 
vocabula : ea enim quamquam non raro et ipsa ad ac- 
cuaativum redigenda aurU , ubi, ut in his, conatanier 
adeat o, dubium non eat ablathoa aignifieari, 

a Romnlo in (b uaqtie ad) vicensimo quarto anno 
Instiniani 1 23. 

civilissimus in omnibns (civilissime vixit in cunctos 
— in cunctis codd, alii — liberalissimns Eutro- 
piua) 33 15. 

accipere in matrimonio 41 31 ; adsumere in ma- 
trimonio 43 l ; copulare in matrimonio 43 27, in 
coningio 122 6. 134 18; iungere in matrimonio 
42 G. 52 4. 135 3; petere in matrimonio 134 
1 1 ; postnlare in matrimonio 72 1 ; sociare sibi 
in matrimonio 40 3. 101 2. 123 19. 137 21 ; 
sumere in matrimonio 51 12. 77 13; suseipere 
in matrimonio 42 17. 

adsumere in regno 38 20 (in regnum Hier.) 40 1 ; 
asciscere in regno 6 23. 34 17. 39 16. 42 29, 
in consortio suo 38 15; conscendere in regno 
75 6. 123 7; destinare in imperio 43 21 ; in- 
dncere in imperio 44 8 ; ingredi in imperio 37 
1, in regno 80 3. 119 11 ; levare in imperio 
37 13, in regno 38 14. 137 15 (levare in rege 
137 14); ordinare in imperio Orientale 44 l; 
subrogare in orientali principatu 94 13; succe- 
dere in imperio 41 28, in regno 36 21. 44 30; 
sumere in imperio 96 3. 

coartare in uno et hoc parvo libello 53 8. 

concitare in zelo 45 18. 

convertere in spectaculo (spectaculum Florua) 19 8. 



ablativua pro accuaativo: 

descendere in Aegypto 4 35. 5 1. 

destinare in exilio 44 15; in imperio 43 21 {item 

Romae d. 118 13; ubi d. 136 4; aed in Con- 

stantinopolim d. 42 15). 
devenire in Romanomm imperio 9 27. 
dirigere in proelio 31 14. 
ducere in Aegypto (Aegyptnm Hier.) 8 29. 
egredi : videns Yalia Yandalos in suis flnibus , id 

est Spaniae solum egressos 101 13. 
extendere in longo latoqne 55 5 ; in dnobns mili- 

bus trecentis decem stadiis latitndo fertur ex- 

tendi 56 14. 
ferire in capite 45 28. 
impetu facto in* eo 49 5. 
inicere manus in ipso principe 51 26. 
invitare in couTivio 93 12. 
mergere in Ponto 75 14 (m. Ponto 81 16). 
mittere in exilio 47 7 ; m. in fervente oleo 34 29 ; 

transmittere in usibns Romanorum 59 5. 
movere arma in parentibns 82 10. 
ofTerre in solacio 81 5. 
perseqni in Aegypto 66 10. 
porrecta planities in longo 126 14. 
recedere in Hemi partibns 84 2 ; recedere a Roma 

in Gallis 95 0. 
redigere in dominio 8 26. 28 17; redignntnr in 

anxilio Romanorum contra Parthos rogati 86 13. 
redncere aquas in suo alveo 99 14. 
refugere in quodam praedio 94 6. 
reponere in meliori statn 94 14. 
resolvere in omni lascivia 85 18. 
reverti in regno 7 22; in regno proprio 44 14. 
ruere in bello 98 10. 
snbterfngere in episcopio 45 21. 
suscipere in partibus Moesiae 92 12. 
transdnoere in montibus (montes Hier.) 7 18. 
transire in Epiro 32 36. 
venire in loco illo 104 17. 
vindicta facta in suis 81 9. 
3. Vt poat praepoaitionea y exeepta una in, ita 
alibi quoque ablaUvua raro tccum aecuaativi oeeupavit. 
exempla inveni haee fere numero pauea et fortaaae 
ex parte alio modo explicanda. 

uno et hoc parvissimo libello confeci 1 24 (modo 

recte haec iungantur neque verbum in prateeden- 

tibua post hec qnomodo obieetum auum habeat). 
hoc nomine nanctus est 36 5. 
Inctn quodam . . . gerens 45 22 [et hie ei aimili- 

bua locia 48 30 92 1 Vahlenua iudieat ablativum 

ita poaitum eaae^ ut non regatur a pariieipio, 

aed hoc libere ei adiungatur). 
tam navali quam equistri agmine ductans 48 30. 
ducentis tantum pedibus in altum aquam in alveo 

habet profundam 75 17. 
tam vulneris dolore qnam etiam Hunnorum in- 

cursionibus non ferens 92 1 [magia eonfudit 

duaa loquendi formaa ablativum inatrumentalem 

et rem non ferre). 
Hunnorum populus suis antiqnis sedibus occu- 

pare 126 12 [magia confudit duaa tocutionea 

sedere aliquo loco et sedes occupare). 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



177 



nblntwun pro aeeuaatho: 

non roinore tropeo adquisivit 135 18. 
eodem regno invadens 135 23. 
romparari potest seriae 3 7 pro seriem , aciae 84 9 
pro adero, barbariae 105 2 pro barbariem. 

4. Jn umversum aeciMitivi et ablativi umm ap^id 
lordanem qui eoMiderabit^ diversitatem duorum ca- 
9uum non negabit ne apud eum quidem pror$un perii»se. 
aeeufativum sane infra videbimus late regnare et 
saepenumero in loeum ablativi seM insinuaftse ; abla- 
tivua tamen et antiquoa fines aliquntenus retirut et post 
in praepositionem ultra eo$ progresms esse invenilur^ 
ut ille tanquam vietoris loeum obtineat invadeniis 
territorium atienum^ hie vieti magis quam expulsi. 
ad oblitterandam easuum duorum diversitatem mul- 
tum eontribuit sonorum o et um aequiparatio ftpud 
hebetatas huius saeeuli homifmm aures vulgo ad- 
missa^ qune tamquam aitraetione quadam etiam ad 
terminntiones alias sese propagavit, ita invadendi 
vocabulum, quo passim Jordanes utitur^ eum fere 
nerusatiimm seeum habeat, de quo dubitari nequeat 
(6 29. 8 22. 12 28. 13 20. 30 1. 37 30. 40 34. 42 
h. 43 11. 45 29. 84 10. 101 7. 118 5. 11. 119 16. 
126 13. 131 5. 138 2), quod Ugitur 41 32 invasit 
imperio €t 43 19 loicoqne invaBit non sextus eams est 
male admissus^ sed quartus male expresms, at tn 
exemplo quod mpra citavi eodem regno invadens 
quartus easus ita formatuSf ut sexti aimilis fieretj ita 
ad pronomen translatus est^ ut in hoe exeusatio 
deficiat: similiterqw explieanda erunt pleraque ex- 
empla mpra eomposita ablaiivi admissi in loeum aecu- 
sntiviy ut hoc libello, loctu qnodam, minore tropeo, 
item per eodem Claadio Caeaarem. 
nblntivus nude posiius loeo prnepositionis , qunlis esi 
ab, ex, in, ob {ef, p. 191 s. v. loeorum 1): 

occidnali axe iacentes 32 21. 

eo regno evnlso 34 14. 

Rilvia commanentes 39 6. 

accolas contiguo yocatos 57 9. 

qua septentrione patet 68 9. 

vioinis gentibus concubitum petiernnt 69 9. 

qua necessitate suorum Domitianus Illyricum pro- 
peravit 76 7. 

qui orientali plaga tenebat 78 6. 

hac re (s= ob hane rem) aediflcavit 81 21. 

dnm Spesis provincia commanerent 82 19. 

orientali plaga sedere 92 3. 

vastantes itinere suo Troiam 86 4. 

rex Asdingorum stirpe 87 il. 

generis nobilitate principatum deferre 103 14. 

oceano e navibus egresso 118 19. 

parte lUyrici ad Castramartenam nrbem sedes sibi 
daU^ 126 17. 
ablntivus absolutus: 
verbi impersonaUs: 

necdum quantulnm respirato 22 13. 

nec din intercedente 51 26. 
loco obiecti in enuntiato primario omissi positus aut 

ita adieetua ad obiectumy ut mbiectum ipsius ablativi 

omittatur : 

ex qua genitis duobus geminis rex exponi prae- 
cepit 9 5. 

sedentibus (sedentes Florus) in cnrnlibus snis 
praetextatos senes 16 24. 

resistentibus Syila consul sedavit 27 5. 

evocatis exinde legionibus in Mysia coUoravit 27 28. 

resistentibus . . . Appionis consilium Romano po- 
pulo subdidit 30 5. 

his et aliis rebus . . . bene gestis unins foedavit 
avaritia 31 5. 

Daco.'« . . . transeuntibus (b= cum transirent) , . . 
vicit 32 16. 

nt Illo a se recedenti . . . perimeret 45 27. 

piscesque . . . gignit ossa carentibcs rhartella- 
gine(m) tantum babentes 65 16. 

lOBOAMB». 



ablativw absolutus: 

quos . . . yera(ro) flde(m) petentibns in perfldia(m) 

declinasset 94 10. 
quos excepit dinqne fatigatis . . . prostravit 127 18. 
mbieetum ablativi ahsoluti idem atque subiectum 
enuntiati primarii: 
AnthiocoScopa(m) superante Indaeam sibi sociat . . . 

Antiochns 9 6. 
Traianum se vivente elegit 34 33. 
ut . . . reyertentibns . . . patri redderet (= re- 
vertentes patri redderent) 69 10. 
pnrt. pnss. regens obieetum {qunmquam horum plera- 
que etiam nd aceusativos absolutos redigi posmnt 
admisso aecusativo in o): 
regnum ab Aristobolo sublato 9 23. 
foedus percusso 31 2 (percussumque foedns 29 26). 
raput eius dempto et circnmlato 31 17. 
regnnm in provinciam verso 33 27. 
excepto oppida vel possesdones 55 6. 
quod proelio rex Vesosi occurrit 66 8. 
foedus inito 73 7. 87 4 (inito foedere 132 7). 
perpetrato facinus 80 4 . 
lugnm Heroi montis transacto 84 4. 
quod in omni lascivia resolnto 85 18. 
quod comperto 92 11. 128 25. 
ignemqne . . . supposito 94 8. 
nec quicqnam mali . . . perpetrato 98 .*>. 
quod praetermisso 121 9. 
abnepos pro pronepote 5 31. 

abscidere aliqua rt: naribns abseisam truncAtamque 
auribus 106 11; abscisa nervis mo\ roembra rela- 
buntur 110 25. — Cf. torquere. 
absolvere abaoUitt: de Brittania . . . paucis absolvam 
56 4 ; qnomodo Oetae Oepidasque sint parentes. pau- 
cis absolvam 82 10. 
absolnte: quem cnm Amazonarnm viris absolnte pug- 

nasse cognoscimus 65 8. 
absque 72 14. 80 8. 110 5. 

abstracta pro coneretis: cnius licet magnitudine(ro) 
olim nemo circumvectus est 56 5 ; Hunni popnlorum 
rabiem pnllularnnt 63 10; triumphus Instiniani im- 
peratoris a deo sibi donatus (= Justinianus imperator 
triumpho a deo sibi donato) quod inchoaverat ad 
pacem nsqne perdnxit 103 3. 
nbundantia inaniSy ita ut bis idem dicendo vis orationis 
infringatur^ inter proprietates auctoris primum fere 
locum cum obtineat, mffieit exemplti quaedam com- 
pomisse nullo tugotio augenda. pleraque apparet inde 
originem trahere^ quod scriptori infanti et bnrbnro ubi 
duae loeutiones sese o/ferebarU, fames et penuria, cumba 
et lynter, regia et palatiuro et sic deinceps, ut nmtra 
periret, ambas ponere maluit. 

farois penuria 5 1 ; penuria famis 93 l. 
ultra fortis fortissimus 6 7. 
prima Olympiades coepta est nomlnari 6 34. 
omnium non modo Italiae tantum (tantum om. 
ftorua), sed pene toto orbe terrarum pulcher- 
rima 17 18. 
clarissimuro Epyrotarnro (Ep. om. FHorus) Orae- 

ciae regero 18 27. 
classe navigera 30 1. 
flnero terroinnmque 35 11. 
ideo . . . eo quod 36 &. 
dnm nuUuro genus ob.sfenitatis quod non far«ret 

praetemiittebat 36 15. 
urbem nominis sui in Tliracia, que dic^batur Pul- 
pudeva, Philippopolim reconstmens nominavit 
(nrbem nominin siii in Thracia construxit Hier.) 
37 3. 
revertens Zeno rursns in regno proprio 44 14. 
ante ab Hnnnis capitur . . . antequaro ... 46 20. 
maior octogenario aetatis anno 47 1 . 
efTosum (= confoasum) peremit 47 13. 
vivens . . . degebat 48 12. 
afTatim refertus 55 8. 

23 



Digitized by 



Google 



178 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



abundantia : 

nec mora ilioo 61 1. 

professa voce testatar 65 7. 

ad Ripheos nsque in montes extenditur 6B 16. 

Parthos deyictos superant atque prostemunt 71 12. 

unde origo coepta 76 14. 

quomodo et qualiter 78 1. 

ibi . . . ibi 78 5. 

nam ut dicit Symmachufi inqniens 78 11. 

hac re aediflcavit eo quod eet. 81 21. 

superba admodum elatione iactatus 83 7. 

Anchialos civitatem adgressi mox adeunt 86 7. 

hos, ut refert antiquitas, ita extitisse comperimus 

89 7. 
quas patrio sermone Haliurunnas is ipse [Hermo) 

cognominat 89 1 1 . 
ob audacia virtutis 96 15. 
post se unde iam transierant 98 14. 
revertens iter ad Romam 99 19. 
integritote castiUtis 99 23. 
audaci temeritate 101 14. 
ita convenit pacisci 101 15. 
nec mora mox 101 16. 
ne de regni ambitione intentio (= contentio) es- 

set 102 8. 
fleret sequens successor 102 u. 
exercitns movit procinctum 104 10. 
qui erat famosa inter omnes gentes -claritate mira- 

bilis 104 14. 
refert . . . inquiens 104 22. . 
sorbebant potantes sanguinem 111 19. 
vitam maturae senectutis concluslt 111 21. 
gloriosos manes patris . . . patris exequias prose- 

cutus 113 7. 
praebet hac suasione consilium 113 12. 
graviter . . . et quod peius est miseriterque pug- 

naret 113 14. 
Veterici fllius natus est Eutharicus 122 19. 
inter gaudia laetus 124 18. 
ad hiiaritatem liberUtis votivam 126 5. 
armenta diversi generis pecomm 127 8. 
silva lignarum 127 8. 

ergo nt . . . reverUmur . . . contigit ergo 127 12. 
cumbarum lintres 130 15. 
ante regiam palatii 132 19. 
captiviutis servitio 133 12. 
fllios credens hac societate cum gente Oothorum 

inito foedere sociari 134 13. 
ad pacis concordiam 134 13. 
de Attilanis quondam origine descendens 135 12. 
ac si =3 utpote, prout : ac si iuvenilem . . . regnnm des- 
piciens 41 11, Aetium . . . ac si seniorem . . . con- 
sulnit 113 9; Uem 45 10. 14. 83 2. 89 4. 110 4. 
1 36 9 ; nu8(iuam mvenitur aentu negntivo. 
accedit mors b eontmgit 30 23. 
aeeenere: aecersientes 130 l ; accersitum 136 19. 
accipere s= in matrimonium aecipere 38 22. 23. 40 6. 
aeeuaativus post praepositiones requirentes caaum diver- 
$um: 
a: 

ab originem . . . primaque creatione 3 10. 
ab Spaniam 25 37. 
a Marcianopolim 42 25. 
ab ostea sua 62 3. 
a . . . corpus 102 24. 
ab alterutrum 104 13. 
a Pannonios flnes 129 3. 
cnm {cum abl, pasiim) : 

cum Latino Fauni fllio Pici nepotem Satnrnique 

abnepotem 5 31. 
cum illud, quod captivaverat, tertio regno 8 1. 
cum quadringenU milia 35 20. 
cum ducenta milia suorum 41 19. 
cum flliis Ardabnrem et Patriciolum 43 25 {ef. 119 9). 
cum successores 67 t>. 



aeeusativus post praepositione» : 

cum sua septingenU et ailxiliarium ccc roilia ar- 
matorum , rostratas naves mille armatas , onera- 
rias tria milia 72 1 1 . 
cum eomm solacia 86 15. 
cnm multas opes 99 14. 
cum omne genus suum opibusque 102 17. 
cum duodecim milia 118 19. 
cum paucis satellitibus etRomanos qui aderaiit 134 5. 
cum Mathesuentha iugale regia^que opes 138 10. 
de: 

de origine actusque 2 2. 53 o. 
de Spanias 42 7. 
de Scythiam 46 16. 
de flnes lUlos 49 21. 
de Siciliam 51 9. 

de quo trepertito orbis terramm spatinm 54 12. 
de quas 65 7. 
de Audefledam 134 16. 
de Tyrreni maris sinu vastissimum 137 9. 
ex: 

ex vicina loca 127 lo. 
ex latissima praU 138 23. 
in {similia ex Floroy BambergenBi seilicetj 26 10. 32 34). 
defunctus in Aeg^ptum 5 3. 
in terras 27 26. 

in Nicopolim Actiacam, id est Epiro 36 19. 
in Frygiam SalnUriam extinctus est 39 27. 
in imperium r^nlocavit 44 18. 
in Syriam 46 14. 
salsnmqne (salsoque Marcellinua) in gurgite iacuit 

47 9. 
in snspicionem ha1>ens 47 11. 
in contiones et inrgia concerUnt 50 28. 
in urbem 51 23. 
quamvis nonnnlli promnntoria in oceani insnlas 

ponant 55 11. 
in Scythiae medium est locns 62 7. 
in Mysiam, Thradamque etDaciam (habiUsse) 63 1 7 . 
in corporis continentiam 64 1. 
in totnm mundnm 64 9. 
in feminas (sermo) perseverat 70 3. 
in magnum omnei superans 75 18. 
in Mysiam Thraciamque vixisse 78 9. 
in ostia Dannbii iacet 81 16. 
commanere in insulam vadibns circumacUm 82 20. 
in solitudinem errare 89 12. 
dnm in ripam venationes inquirent 89 20. 
civiutem in Alpes Cottiaram locaUm 98 9. 
quidquid in ntrumque latus fuit 98 16. 
in praedas vasUre 101 15 {ef. in eum abl. pro abl. 

nudo). 
in Scythiae terras 103 13. 
in campos monitiones efflagiUnt 110 20. 
in fastigia domoram nidificant 114 11. 
in campoe Catalaunicos 116 5. 
in ConsUntinopolim 119 8. 
in (s conitra?) utramque rem pnblicam decer- 

nere 121 3. 
in eos regna deflciunt 121 9. 
in extrema minoris Scythiae sedes delegit 127 i. 
in campos Barbaricos 137 15. 18. 
sine: 

sine controversiam (-sia FUyru») 19 23. 
sine ipsos 86 19. 
sub: 

sub cnius tempora 5 25. 26. 
sub tribunos plebis fnit 14 3. 
primum sub Philippum, deinde snb Perseo 27 13. 
.sub Arsacem eorum regem 30 14. 
snb clamidem 47 24. 
sub Alexandrum 80 6. 
accwativu» pro ablativo imtrumentali vel locali: 

cladem Crassianam Yentidius Pacori caput Labinii- 
qne morte pensavit 31 19. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



179 



accusativut ^o ablativo : 
turbas munitus 44 19. 
teli acumen paventi^que equi sui inpuUioue flxus 

44 27. 
litus Caspii maris commanentibua 61 20. 
dextrum latus Epiros radens 97 3. 
his et similia legati legem permoverunt 107 14. 
nihil habundans nis) armenta . . . et pascua silva- 

que lignarum 127 8. 
egrediens Naisitanam urbem 132 3. 
accuaativui pro catu obUquo diverm) verbi adiectivive : 
advolvere: se Belesarii pedes advolvens 137 12. 
aperire: iter maiores nostros aperuit 111 5. 
carere : ossa oarentibus 66 1 . 
committere: lohannem patrkium cognomine Trogli- 

tam Africae procuratione commissa 51 24. 
consentire : populi vota consentit 44 6 ; non fuit vota 

patris fortuna consentiens 125 27. 
credere: commeantium attestationem credere liceat 

60 20. 
dissimilis: per dissimiles anteriores vias recurrena 

11520. 
expellere : quomodo eos flnes Italos expelleret 97 2 1 . 
fraudari : donativnm ab isto fraudantur 46 5. 
frui : frui regni Romani bona 133 2. 
incidere : ne quid incidisset adversi Gothos, inquiret 

112 8 ($ed meliw iungitur Gothos inquiret). 
indigere: nec cumbarum indigeat lintres 130 15. 
invidere: quem Antonius dum Invideret 32 2U. 
meminisse: nomina meminit Ptholomeus 58 15. 
nesdus: dolum nescius 93 13. 
reminisci: qnod dolum reminlscens 73 8; quod no- 

men Gothi reminisoent 75 1. 
studere: nec libertatem studens 117 14. 
subvenire: ut anhelantem suiqne adventui suspec- 

tam subveniret Italiam 48 29. 
supersedere: multa supersedi 14 8. 
accuacUivui pro nominativo [exempla certa rara sunt 
et ita eomparataj ut ex eonfusione potiaaimum proeedere 
videantur) : 
Satricum adque Corniculum Soraque et Alsium eo- 

rum urbes captas provinciaque effecta 15 14 {ma- 

gi$ est aee, (Asol. iine apodosi), 
Ligures . . . implicitos dumis silvestrlbus victitabant 

22 14 (auctorem vitiose exaeripsit lordanea). 
et sunt Norici duo, Pannonias duas . . . Moesia 

superior, Dardania, Dacias duas . . . Epyros duos, 

Praevales, CreU 28 3. 
coepit sibi dominationem parare nec tacite, sed pa- 

triae . . . oblitum totum (oblitus totus Florus) in 

monstrum illnd desciverat 32 32. 
postquam in fervente oleo missum non potuisset ex- 

tingui 34 29. 
Emmaus . . . constructa et Nicopolim nominata 

36 13. 
partes Hesperias . . . vastandas (= partium Hespe- 

riarum vastatio) obvenit 45 1. 
terrae circulum ab Incolis possidetur 55 3 [nisi est 

generis mutatio). 
in modum spinae, quem costas ut cratem intexunt 

75 15. 
(erat illls) a meridie Histrum 87 17. 
ut orientalem imperium Ostrogothas, hesperium Vese- 

gothae vastarent 121 2. 
accuaativuB abaolutua pro ablativo abaoluto^): 
Sardanafalum occisum 6 29. 



1) Abuaua hic eaaua quarti quam mature coeperit^ 
tituli Latini aetatia labentia oatendunt maxime per 
formulam uaitatiaaimam illum se vivo vel illoa se 
vivis monumentum aibi feciaae (hoc enim aaepiua po~ 
nunt quam quod aermo emendatua requirit vivum vel 
vivos); neque enim quiequam frequentiua eat in titulia 
aequioria aetatia etiam ethnieia quam se vivum et se vivos 
formuLa per aecuaativum conrepta. 



aceuaativua abaolutua: 

dusum . . . exercitum (duso . . . exercitu Ftorua) 18 2. 

loca eorum in provinciam redacta 28 10. 

percnssnmqne foedus 29 26. 

Libyam Komanis com«ssam 30 4. 

omnemque Armeniam invasam 30 17. 

Tetricum (Tetrico Hier.) . . . prodente exercitum 

suum 37 26. 
quem oodsnm 37 30. 
pene omnem Persidam vastatam 38 7. 
Aegypti tyraonum octavo mense devictum 38 2». 
omnesque inimicos superatos 40 35. 
uxoremque eius exnlatam 41 9. 
vastatam Italiam 41 29. 
opesque . . . depraedatas 41 30. 
Gallias occupatas 41 32. 
Placidia creatam Augnstam 42 9. 
datamque . . . totam Illyricum celebratis nuptiis se- 

cessit 42 18. 
eamque urbem rebus omnibus expoliatam 43 14. 
Nepotem imperatorem fugatum 44 17. 
suoque in lectulo eandem . . . collocatam 45 20. 
neminem scientem 45 21. 
acceptamque fldem 45 24. 
nanctam oportunitatem 45 26. 
sodosque eorum . . . proscriptos 47 27. 
Mathesuentham Theodorici regis neptem et a Vitigis 

mortuo derelictam tradente sibi principe in matri- 

monio sumptam 51 12. 
Stotzam peremptum 51 23. 
Mauros . . . superatos 51 29. 
recrudiscentes anlmos 52 14. 
correptam latitudine . . . retro abstractam 56 12. 
effusas sedes 63 13. 
deserta suorum agmina 66 16. 
hic Amazonas commanentes oonfortati sunt 67 17. 
facta nundina 69 10. 
nomen mut«atum 71 15. 
pontemque . . . constructnm 72 6. 
Romauos devictos, Oppii Savini caput abscisum 76 5. 
multas . . . civitates populatas 85 19. 
militaremqne disdplinam mox in meliori statu repo- 

siU 94 14. 
donationem sacro oraculo conflrmaUm 98 4. 
coUecU captivorum agmina 99 13. 
quasi adunaUm Gothis rem publicam 100 I. 
occubuit . . . ilia perforaU 100 14. 
vicinas sibi gentes expulsas 100 21. 
foederatos Gotbos Romanosque 101 9. 
invasam PannonUm 101 13. 

quem . . . de regno eiectnm et interemptum 102 14. 
foedusque flrmatum . . . flda pace peracta recessit 

uterque 104 12. 
quattuor fllios domi dimissos 107 21. 
relicUmque Tictoriam 109 1. 
quod responsum non ambiguae susceptum, relictis 

Hunnis, redit ad Gallias 113 15. 

relicU infesu 117 6.^ ^ 

amplam partem exercitus amissam 119 3. 
relicU patria maximeque urbem Arevemate 119 19. 
Orestem mag. mil. ordinatum 120 2. 
Orestera interfectum 120 9. 
omnem luliam snbiugaUm 120 14. 
cadaver terra reconditum 124 22. 
parum tritid . . . terras fecundas 127 9. 
quamvis divisa loco, consilia Umen uniU 127 13. 
etiam ipsum regem Hunimundum captum 129 9. 
praedas erepUs 132 2. 
castraque soluU 133 23. 
Zenonemque imp. oonsultu 134 8. 
plus triginU milia Francorum in proelio caesa 135 19. 
subversumque Neapolim 137 19. 
accuaativua (Aaolutua et ablativua abtolutua permixti: 
captiviutem ludaeorum relaxatam muneribusque Elea- 

zaro pontiflce . . . placato 8 31. 

23 • 



\H/.x cf^-^-p^ -u- 



Digitized by 



Google 



180 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



accusativus et ablativua absoluti permixli: 

iunctis secum Gepidas . . . ^Gothosque . . . diversas- 

que alias nationes 42 22. 

Hypatium Pompeiunique regui sui insidiatoribus . . . 

circum ingressis et Hypatio . . . redemito locoque 

. . . occupante, Pompeium vero . . . luricatum et 

iam palatium invadentem 47 22. 

cui numerosos fortissimosque milites deputatis 48 5. 

Cyrillum Marcellum Faram aliosque diversos iudiccs 

. . . dolo peremptis 48 23. 
quem . . . discussum mauibusque truncatis iu pati- 

bnlo flxit 51 23. 
suas opes Barcilona . . . derelictas plebeque inbellu 

100 12. 
machinis constructis omniaque genera . tormentorum 

adhibiU 114 17. 
his peractis paceque cuncta munitis 118 l. 
collectis secum qui videbantur remansisse Vltzinzu- 

res cet. venientesque 128 22. 
instanti hiemali frigore amnemque Dauubii solite 

congelato 130 13. 
acoeptis muneribus simulque mandata a Glycerio 
131 18. 
acies: futuri belli se parat in aciae 84 ». 
activum aignificatione paaaiva {sed mayia aliud yenua 
vitii aubeat) : ut una gens utraque credere (= credi) 
possit 97 18. — facilius sibi credens principatum a 
parentibus deferre (= deferri) 103 15. 
activum forma deponentia v. deponena. 
aotus : in bonis actibus conversare 74 7 ; cuius actus 
seriemque successorum eius 7 12; Ostrogotharum ge- 
nealogia actusque exponere 121 14 ; de origine acti- 
busque (actusque 2 1. 53 6) gentis cuiuadam 1 l. 
2 1. 53 1. 6; regum consolumque annos actosque 
demonstrare 10 6 ; omnium consulum nomlna actos- 
que inquirere vel conscribere 10 2. 14 6. 
ad = contra: dum utrique ad se venissent 122 5. 
adconimodus 73 23. 

adesse: haec causa felix affuit nationibus 126 4. 
adgressio 114 5. 

adiectivi neutrum ainyukiria pro aubatantivo uaurpatum: 
Asiaticum (v. ind. loc.) — arctoi gentes 88 0. — 
in editum collis 109 7. — in longum 108 6 ; post 
longum 88 2. 103 10. — pro magno 93 0. — me- 
dium (». V,). — non post miiltum 48 15. — in ple- 
num 135 3. — solidum mentiebatur 104 20. — 
Tyrrhenicum 117 7. — in ultimo plagae 55 17. 
cuiiectivi neutrum pluralia pro auhatarUivo: eluctati 
coUis excelsa 110 9; excelsa quaerunt 110 19. — 
extrema minoris Scythiae 127 1. — exercitum ad 
fortia provocavit 95 3. -p geminata sustenuit 116 9. 

— ab imis emersit 82 3. — relicta infesta 117 6. 

— magna egit et fortia 35 20 ; ut semper magna 
couflderet 105 20. — pigra gepanta dicitur 82 14. 

— recessit ad propria 82 9. — undique sibi pros- 
pera proveniie 131 24 ; quem nobis tot prospera 
promiserunt 111 8. — sera suae paenitudinis (= ae- 
ram paenitentiam) gerens 102 20. — ut mortem 
superna (= deua) regnantibus indicarent 124 8. 

adimplere legem 2 8. 

adinquisitio (ai Ua iunyendum) 3 5. 

adnihilare rem publicam 96 11. 

adoptare in arma 132 16 {ef. 133 11). — adoptare 

129 11. 
adprobare: qui in commune omnium se adprobat ini- 

.micum 107 8 {cf. 19 28 ex Horo). 
adqniescere: qnid non auri sacra fames compellit ad- 

quiescere? 93 4; libenter adquiescens 95 17. 
adsignare : humani sermonis imaginem adsignabat 89 16. 
adsumere : unde nobis sermo est adsumpturus (= in^ 

cepturua) 55 19. 
adversitas 99 9. 
advivere 136 6. 11. 
adunare: quasi adunatam Gothis rem publicam 100 l ; 

item 34 23. 105 10. 110 18. 111 7. 126 3. 



aegre ferre: his auditis aegre tulit Theodori us 117 1; 

aegre fereus Huunorum imperio subiacere 121 17. 
aequalis: certatum est ex aequali 87 18; aequali sorte 

114 21. 
aestimare = mayni aeatimare , yloriari : Vidimir ser- 

vire fratribus aestimabat 123 10. 
affectare: nomen sibi affcctaut praecipuum 60 i. 
affectio: affectionis gratia 92 17. 96 2; mutua affectione 

se tueri 123 11. 
affectus: imperatorisque in affectu coniuuctus 138 14. 
afflgere = cruci affiyere 121 20 [cf. 51 23). 
agere abaolute : deinde fortiter cgit 121 20 ; egit, ut . . . 

iugales se ipsos peremerent 9 25. — Gothis Dorpa- 

neus priucipatum agebat 76 5. 
agram(m)atus 126 24. 
aliqiianti = ali^iuot^ quidain 55 9. 67 3. 86 2. 99 8. 

116 13. 
aliqui = quia^ quidam: si aliqui ei obstaret 131 23; 

post temporis aliquod 88 5 ; aliquid incommodum 

44 10 ; libet aliqua . . . iutimare 81 20. — In enun- 

tiatia neyativia = quiaquamj uUua : sine aliquo fuco 

verborum 3 lo; aim. 37 17. 44 9. 10. 98 18. 110 5. 

14. 112 20. 116 10. 122 3. 123 15. 128 11. 
aliter: Thracias uou aliter nisi occasio belii Macedu- 

nici fecit adgredere 28 6. 
allidere: vicina loca saevientes allidunt demoliuntque 

114 22. 

alteruter: locus qui Asiam Europamque ab alterutro 

dividit 62 7. 
ambire: coruua multiplices populi . . . ambiebaut 

109 17. 
ambitio 116 26; a. regni 102 8. 
ambitns: area curtis ingenti ambitu cingebatur 105 1. 

— flt omnibus ambitus puguae 107 19; ambitus po- 

tentiae 125 5; ambitum suum brachio metitur 107 6. 
amittere : quomodo (res p. terras) ab iguaris reotoribus 

amiserit 52 14. 
amplexarl: expeteuda vel amplexauda societas 107 13. 
anhelare: ut auhelantem subveuiret Italiam 48 29. 
animare: odium in se cunctos animavit armarl 1 08 10. 
animositas 72 13. 
anuua muuera aimiliaque v. dona. 
annuere aliquid: quod . . . annuit imperator 126 10; 

annuit quae poscebat 133 ]r5. 
ante = potiua : ante ea . . . veudidit regi Vatidalorum 

quam in Romanorum potestatem redigcret 43 24. — 

ante nisi = ante quam: quam non autc populus 

adiit nisi cepisset 28 23. 
antefatus 68 14. 70 15. 96 16. 
antehac 54 4. 
anterior de tempore: per dissimiles auteriores vias 

115 20. 

antestare = reaiatere: nec valeus autestare 119 19. 
antiquitas: narrat antiquitas 111 13. 
apparatus 84 3. 85 8. 

apparere: imperatoris in eum ultio apparuit 102 16; 
ut campus ... ut ... nibrum pelagus appareret 
130 7. 
applicare = addere: Vaiidalos suis aplicavere victoriis 
60 11. — = pervemre: ad poutem applicavit Can- 
didiani 96 19; cum in eius yiciuitate applicuisset 
exercitus 97 16. 
afpoaitio per nominativum: 

adhibitis Taifalis ... sed et Carporum trea milia 

81 12. 
nomina ediderunt, id est Venethi cet, 89 1. 
sub rege Valamir eiusque germani Thiudlmer et 

Videmir 127 13. 
Gothis nihil mali sperantibus , praesertim . . . 

conflsi 129 16. 
ad Ravennaro . . . castra composuit tertio fere 
miliario ab urbe locus qui appellatur Piueta 
133 24. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



181 



appoiitio peiiurbatii aul male admiasa [cf. gen. dat. 
abl. permutati^ item inille, item Hossi inacr, chr. 
n. y7'J: [de] regioiie secunde) : 
ab urbe Uoniae conditione 10 I. 
Untum Bomano populo addit opea (tautum homi- 
num, tautum agrorum redactum obt iu potesta- 
tem Florua] 17 15. 
propter necem Aterbalae et Empsalae Mecipsae 
liberod (ob necatos Adherbalem et Hiempsalem 
fllios Mioipsae regia Rufui) 26 36. 
Romano portu se recepit statione 51 1. 
nonnullae insulao . . . suntf ut Hyppodem cet. 

55 3. 
(Amazones) fretae maioris audacia 67 u [mayia 

videntur corrupta), 
in uno pane aut decem libris carne 93 7. 
de Corcyra atque Hellade partibus 97 2. 
nec me quis in favorera gentis . . . quasi cx ipsa 
trahenti originem aiiqua addidisse credat 138 24. 
aptus participium: lllyricus cuncta ad unum corpus 

apta est 28 2. 
area = proelii locus: flt area innumerabilium popu- 

lorum pars illa terrarum 108 8. 
argumentum = irhdicium: signiflcantes tali argumento 

124 24. 
arguti motus 91 7. 

armiger ref/is Ooihorum 135 20. 137 14. 
arripere iter 98 13; a. expeditionem 37 32. 
asciscere = tn regnum aaciscere 50 lu. — 6/. in. 
attendere cum dat. : notibus (= nutibus) Attilae atteii- 
debant 110 4. — cum acc: quam (urbem) ut de- 
structam et desolatam attendit 51 2 ; quam ob generis 
nobilitatem . . . adtendens 99 23. — cum ad Romam 
animus fuisset eius adtentus accedere 114 23. 
attestetio 124 7. 

Augustalis (= imperatoria) potestas 9 29. 
ausculta cum aec,: ausculta lobannem 2 5. 
auxiliarli {iic pUrumque, auxiliares 46 20. 72 11. 104 
4. 108 3.20), opp. milites Komani 108 4. — Ro- 
manorum Qothi 86 14. 96 12. — HunrU 46 20. 
104 4. 10. — alii 108 3. 20. 109 9. — Qothorum 
117 2. — Hunnorumi aliae geutes Hunnis auxilium 
ferentes 125 24. -— aUorum 120 8. 129 25. — Cf. 
foederati, solacia. 
axis = cadum 32 21. 58 20. 

bacchari: baccabantur (vagabantur Florus) 16 5. 

baptizare 39 29. 40 26. 

belagines legea Qothorum 74 6. ^LegibtUf quibut Di- 
cineua Buruiatae conailiariua fysicam tradens Qothoa^ 
id eat Qetaa inatruxiaae fertur^ veroa Qothoa uaoa 
eaae profecto nemo unquam animum induxiaaet, niai 
lordctnea adderet qnas usque nunc conscriptas bela- 
gines nuncupant. at conatat teate laidoro in chro- 
nicia Qothoa arUe Euricum regem ab anru) 466 tia- 
que in 484 regnantem acriptaa legea nullaa habuiaae; 
netjue unquam iUiy quod acimuay carmina aive epica 
aive gnomica, de quihua w. dd, de Qabelentz et Loe- 
biua cogitaverutU, Utteria conaeripaerunt, denique the- 
que legea populi acitu lataa fheqtu praecepta more 
vetuato religioneve aancita bilageineis i. e. diriTa£etCi 
TrpooxdfSeic nuncupaaaerU vocabulo noatrae aetatia le- 
gum lationi magia apto quam veteri aetati. itaque 
probabile eat Jordanem Caasiodoriumve DiorUa de Ge- 
Ua relationem male in ktudem Qothorum convertiaH\ 

MUBLLBMHOFF. 

bellare = pugnare 42 26. 

beluinus : beluina saevitia 60 5. 91 9 ; ritu beluino 

59 12. 
breviatus 14 9. 

caballus 64 2. 

Caesar = imperator 79 14 {in Symmachiania) . 
cani aubatanUve: canis aspersus 105 19. 
cantiones 75 2. 



capere bellum : intra quindecim dies captum (coeptum 
Florua) peractumque bellum 15 29. 

capillati 75 1. 

captare: adversam eius valetudinem captaus 91 19. 

captivare regnum = capere 8 i. 31 2. 

captus 52 14. 

carcerare 47 8. 

carere atiquid: ossa carentibus 66 1. 

caritas: ignem caritatis ad gehennae ignem detorquere 
94 10. 

caslellum opp. civitas 76 6. — LucuUauum 44 20. 
120 10. — Papirium 45 33. 34. 

castrum opp. civitas 68 1. 

causa = rea geata: haec causa Ardarici 126 3. 

causari = reprehendere : si hic murmuras et me veuire 
causaris 116 26; severitatem eius nimiam et parci- 
tatem quidam crudelitatem et avaritiam causabantur 
(interpretabantur Hieron.) 39 23. 

census = bona 131 4. 

centuriatus 80 2 (m Symmachiania) . 

cernere = comperire: quod cemens pcr nuntios 138 3. 

certat\is : crebris certatibus 28 9. 

certus : certum tempus 67 1 4 ; cortum temporis 67 1 7 ; 
certi ex iUia 40 14. 131 1; certi eorum 127 lO; 
certi Alanorum 126 20. 

ceterum : de cetero 92 16. 

ChristianiUs 39 6^. 

cicatrix : abj^pl. cicatricis J|L tl. 

tnrcumactus~= circumdatua: in iusulam . . . vadibus 
circumactam 82 20. 

circumcirca 128 20. 131 16. 

circumfluus aenaupaaaivo: mari tardo clrcumfluam 56 16. 

citharae 65 3. 73 3. 

cives opp, peregrini 94 3. 

civitas = murUeipium coUmiave 28 13. 17. 85 20. 87 
3. 105 2. 124 16. — opp, paludes sUvaeque 63 2, 
castellum 76 6, castrum 68 1, vicus 104 19. 115 3. 
' — c. regia ConatarUinopolia 46 14 {plerumque urbs 
r.). — c. Abrittus 84 15. — Anchiall 86 7. 10. — 
Antiochena 38 3. — Aquileiensls 114 6. 11. 14. 18. 
21. — Areverna 119 5. 15. — Aureliana 108 17. — 
Bassiana 128 24. — Biturigae 118 19. — Cerrae 
132 10. — Clypea 21 7 {ex FUm). — Consentina 
99 11. — Cotyaeum 46 7. — Dorostorena 104 7. — 
Forum luli Aemiliae civitas 99 23. — Gangra 67 19. 

— Heraclea 132 1. — - Italica 40 24. — Larissa 
132 1. — Magnesia 29 26. — Marcianopolis 82 6. 

— Margum planum 135 9. — Mazaca 29 13. 33 27. 

— Nicopolis = Victoriae civitas 84 l. — Novietu- 
nensis 63 l. — OdessiUna 73 1. — PoUentia 98 9. 

— Ravenna 97 9. — Sardicensis 51 14. — Singi- 
dunom 131 6. — Sirmium 126 16, Sirmiensis 135 7. 

— Tomi 71 16. — Yindobona 126 16. Voeabulum 
ubi atatim aequitury in onUiorhe {non in laterculia) 
adieeUve potiaaimum eruintiatur. — Cf, oppidum, 
urbs. 

clades = aanyuia: fluenta mixta clade 111 18. 
clarere 35 9. 

cliens (clientulus 42 13. 48 22) 42 13. 43 28. 116 12. 
131 1. — opp. dominus 117 10. 13. 18; patrouus 
117 14. — impercUoria rex Oothorum 45 9. — ma- 
giatri miUtum 48 22. — Cf. famulus, servus. 
cognoscere: quem . . . pugnasse oognoscimus 65 8. 
coUectio eonereto aermi: adunata coUectio 111 7. 
coUigere expeditionem 128 26. 
coUociUio verborum: 
partieulae loco non auo : tantam multitudinem iu 
Hierosolymis autem . pascbalis festivitas adunave- 
rat 34 23; de vero innumeranda variaque multi- 
tudine hostium 1 30 11; lucto quodam quasi (= 
tamquam Iwtum quendam) gerens 45 22; sunt 
quamquam et horum positura eet. 60 1. 
praepoaitio aubatarUivo poatpotita: magna parte cum 
gentis suae 87 19; campum plus per decem mUi- 
bus oppleverunt 130 9. 



Digitized by 



Google 



182 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



eolloeaiio verborum : 
alia maU iraiecta: 

morbo apud Baias faciente obiit (= m. /*. ohiii 
apiui Baias) 35 13. 
quem uxor sua occisum orieiitig teuebat impe- 

rium 37 30. 

quod nec remis facile impellentibus cedat 56 1 7 . 

quem com Amazonamm viris absolute pugnasse 

cognoscimus {t=sTpugna»9e cognotcimiu abaoluie) 

65 8. 

multa castella et civitates invadentes de parte 

imperatoris 76 6. 
ubi omnino datis auxiliariis ildeliter (= d. a. 

omnino fideUUr) decertati sunt 86 14. 
sic quoque milite ordinato (== mUiiem quo<iue 

ordinatwn) aspiciens 95 21. 
relictoque de cacumine eius iugo (= relicioque 
iugo de caeumine eius) certamen ineunt 109 9. 
adhuc inter bella (= inUr bella adhuc) furcn- 

tia 113 2. 
ibique snpervenientis Attilae iam motibus (= 

moiibui iam) praeparatus occurrit 116 4. 
et necdum Olybrio (= Olybrio necdum) octavo 
mense in regno ingresso obeunte 119 11. 
comes : cum paucorum comitatu 93 13. 

comes imperaiorii Bonifatius 42 19. — Qaina 41 7. 
13. 104 6. — Magnus 138 4. — Marinus 42 3. 

— Stilicho 41 21. 
comes Africae Gildo 41 10. 
comes excubitorum 47 4. 

comites Gothi 136 7 (c/*. 107 19). — AsUt TAmdi- 
meri 131 25. — Braclla Odoaeri 120 15. — Ibba 
Theoderici 135 19. — Invilia Thiudimeri 131 26. 

— Pitza Theoderici 135 6. 

commanere 67 18. — in prima sede Scytbiae comma- 
nentes 64 5; ubi eos diximus in Scythia comma- 
nere 78 5 ; dum Spesis provincia commanerent in 
insnlam Visclae amnis 82 19; silris commanentes 
32 6 ; litus oommanentes 61 20. 
commeatus navium 95 19. 
commemorare b memini88e: si tu ... oommemoras 

54 7. 
communis: in commune recolitur 61 4 ; optata cunctis 
nationibus in commune mors 123 16; in commune 
omnium inimicus 107 8. — = humanm: nimis ae- 
quistiimus omniumque communis 35 29. 
commutare 117 10. 
compacatus = pacius : compacatus cum citeris genti- 

bus 117 1. 
comparativu8 loco iuperlaUvi: currus falcatos quam 
plures 29 14; omnium imperatorum potior 34 34; 
in duobus milibus latitudo eius, ubi patentlor^ fertur 
extendi 56 1 4 ; eligentes duas audentiores 67 1 ; 
nobilissimos prudeiitioresque viros 74 19; fllius At- 
tilae maior natu 125 25 {cf. 29) ; iunior Attilae fllius 
127 1. 
compati : membra quae unius passioni compaterentur 

125 17. 
compellere: fugire compulit 116 7; fames compellit 

adquiescere 93 4. 
compiurimus: aliae conplurimae gentes 69 6. 
composiia verba pro 8implieibu8 {praep08iiione 8ciUeet 
iamquam moriua) : 

condolere: (Romam) ut desolatam adtendit, con- 

doluit 51 3; inopiam condolere 93 2. 
confugere bella 112 11. 
oongaudere 86 i. 103 1. 
componere castra 133 24. 137 lo. 
comportare : foetos per rura extrinsecus conportare 

114 11. 
compromittere : Augustam susp^cionis innoxiam 
compromittit 45 24 ; de futuro tribuere compro- 
mittit 128 11. 
conscribere: quod et noster eonscribit Cypriauus 
85 3. 



eompo8iia verba pro 8implicibu8: 

continere regnum 45 14 ; sacerdotium 5 18. 
contradere : nomen illis pilleatorum contradens 74 

21 ; item 39 18 (tradidit Hier.), 93 6. 
contrahere : egram vitam corporis inbecillitate con- 

traxit 91 18. 
dedere: se in Romania dediderunt 127 4. 
derelinquere : suas opes Barcilona derelictas 100 

12; 8im. 100 1. 103 9. 
describere: nbi Gothos sedisse descripsimus 126 1. 
deservire: ut Attilae imperio deservirent 123 13; 

sim. 136 5. 
desperare: Francis de regno puerili desperantibus 

(= spem eoneipierUibus) 136 13. 
detinere : nimia desperatione detentiis 30 22. 
deterrere : rogans pariter atque deterrens, nisi suaoi 

peragerent voluntatem 72 2. 
edicere: necesse est edicere 61 10; fim. 69 5. 

74 9. 78 2. 108 14. 132 17. 
efflcere: pacem effecit 50 10; flnem efTecit 76 

15; effectus est imperator 78 12. 80 8; sim. 

45 7.31. 48 23. 50 17. 64 21. 81 3. 92 16. 

110 9. 117 5. 119 11. 120 3. 
effugare 31 16. 49 17. 51 5. 119 3. 130 12. 
elambere: muros amnis elambit 114 6. 
increscere: moiitibus increscere 56 16. 
influere: per mediam influit civitatem 97 8. 
percurrere: austrinis signis percurrit 58 22. 
praeoptare : Romanos Vesegothasque subdere prae- 

opUbat 105 12. 
praetermeare: qui inter Asturicam Hiberiamque 

pretermeat 117 4. 
praevalere : Honorio nlhil resistere praevalente 

99 21. 
relegere: libros antehac relegi 54 3. 
reparare: quo Valamer habitum repararet virilem 

122 15. 

reservare: patrono fldem reservans 117 14. 

compo8iia permuiaia vide sub «inyuiis: 

concedere pro accedere 

effodere - confodere 

intentio - contentio 

V 



pervadere 


- invadere 


provenire 


- evenire 


rebellare 


- debellare 


refodere 


- defodere 



compositijs: homo summa moderatione compositus 104 2. 
comprehendere : ut vix ab intentu possit iunctura Ubu- 

larum conpraehendi 104 21. 
concedere: cunctos in Calydoniorum Meatarumque con- 
cessisse (auYxe^cApTjxev lordanis auctor Dio) nomina 
57 10; ad iroperlum concedens (= accedens) 36 24. 
concertare = beUum gerere 46 14. 
concerUtio = beUum 83 6. 
concupiscentia 2 7. 
confldere de amicis 129 16. 
conflictus = proeUum 72 13. 76 11. 84 11. 108 21. 

125 23. 135 9. 
confortaro bb foriiorem facere : Amazonas . . . confor- 
Uti sunt 67 17; ad conforUndos animos militum 
84 13; regno suo conforUto 120 16. 
confossus clade 112 11. 
confragosus : confragosis montibus 65 1 3 ; globos disso- 

nis vocibus confragosos 113 1. 
confu8io locutionum duarum 8imiU8que ^ermorU^ per- 
turbatione8 : 

ut non solum vobis tantum, quantum et aliis vigi- 

letis (= ut non solum vobis, sed et aliis vigi- 

letis et ut quantum vobis, tantum et aliis vigi- 

letis) 1 5. 

et se et illa amittunt ( = et se perdunt et sua 

amittunt) 30 7. 
claret eum invidum factis Traiani . . . exercitum 
ad se revocans MesopoUmiam . . . reliquid 35 9. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



183 



oonfuiio loeutUmum duarum: 

leges propter illam concessit ut omnes bina matri- 

monia susciperent (» legem dedit nt ei con- 

cessit ut) 40 3. 
IllyTicum saepe ab Henilis devastantibus (Blllyrico 

ab Herulis deyastato ei Illyricum Herulis deyas- 

tentibus) 47 20. 
Taprobanem, in qua . . . decem munitissimas 

urbes decoram (=3 in qua sunt urbes decem 

et decem urbibus decoram) 55 6. 
Brittania, quae . . . inaccensam Romanis . . . 

Gaesar . . . aperuit 56 7. 
de qua . . . Mela . . . positam refert (s de qua 

refert positam esse et quam positam refert) 58 3. 
nemo qui nesciat animadyertat (= nemo nescit et 

lector animadyertat) 70 8. 
solisque globum igneuni quantum terreno orbe \n 

mensura excedat ostendit 74 10. 
grayiores corporum yelocitate (s= quam corporis 

yelocitas patitur) 82 19. 
gens quantum velox, eo amplius superbissima 

(s= gens yelox eoque amplius superba et gens 

quantum yelox tantum superba) 88 14. 
qui et terras Scythicas . . . introisse superius a 

nobis dictum est 89 9. 
index yiaese tribuit 90 2. 
qnod spiritUB . . . ad Scytharum inyidia id egerunt 

90 4. 
legatos direxerunt ad Yalentem . . . ut . . . eius 

se legibus eiusque yiyere imperiis subderentur 

(= ut eius se legibus subdereut eiiisque se 

victuros esse imperiis proflterentur) 92 H. 
negotiationem a Lupicino Btfaximoque Romanorum 

ducum expetere 93 3. 
principe meliore mutato (s principe meliore creato 

et principe mntato) 95 4. 
ut in modum insulae influentium aquarum redun- 

datione concluditur (= ut insnla est et in mo- 

dum . . . concladitur) 97 l. 
erat quamvis non adeo proceritate staturae forma- 

tus, quantum pulcbritudine corporis cultuque 

decorus (= quamvis non . . . Umen et non 

adeo . . . quantum) 99 17. 
Africa quae dndum ignavis dominis ducibusque 

infldelibus a rei publicae Romanae oorpus genti- 

lis manus abstulerat (= quae ablata est et quam 

abstulerat), . . . nunc revocata hodieque con- 

gaudet 102 23. 
nota vobis sunt quam sint levia Romanorum 

arma 110 21. 
magna plerumque agenda rerum occasione inter- 

ceplt 113 17. 
quae inter Danubium Margumque fluminibus ad- 

iacebat (s= inter flumina iacebat et fluminibus 

adiacebat) 135 10. 
Riotimus . . . oceano e navibus egresso {requiri- 

tur ad oceanum e navibus egressus) susceptus 

est 118 19. 
qnatenus et illins memoriae semperum haberent 

in ore (= quatenus et illius meminissent et 

illins memoriam in ore haberent) 122 15. 
congelascere 130 14; congelatus 130 13. 
congressio = puffna 40 16. 113 19. 121 19. 
coixgruus 60 14. 117 17. 
coniugationes permutatae: 

setrunda pro tertia [ef, Rosti tnscr. chr. n. 1085 
anni 644: requiescent) : cognoscent [praes.) 127 10. 
— depraement 5 5. — inquirent 90 1. — remi- 
niscent 75 2. — stupiscent 73 5. — tradent 99 
16. — trahent 82 16. — vivent 9 23. — Jtem 
obstrepebit 64 3. 
tertia pro aeeunda : indulgi <= indulgeri 69 15. k 
quarta pro tertin : fugire 116 7, fugiret 42 4, fugie- 
runt 46 10. — moriretur 43 7. 



eoniunctivus loeum indieaUvi umrpavit praesertim post 
proThomen relativum^ ut Savini, qui belli socii exti- 
tissent, subiecti 17 13; lubas rex, quae pugnae 
fuisset oocasio, veneno hausto defecit 26 38 : st- 
militer 2 2. 28 18. 36 28. 39 32. 40 28. 43 29. 
48 1. 66 11. 68 3. 72 13. 86 7. 87 21. 96 7. 98 2. 
100 4. 7. 101 15. 104 6. 8. 106 9. 107 18. 123 13. 
128 4. 18. 21. 129 9. 25. .131 6. 9. 134 16. 136 14 : 
item po8t qualis 69 2 ; quicumque 99 7 ; quisquis 
107 5. 130 15 et po8t partieuUu dum {v. 8ub v.), 
postquam {v. 8ub v.) , pront 63 13, quamdiu 136 
11, quando 74 13. 112 17, quia 45 8. 92 13. 95 9. 
122 17, quod 22 27. 57 9. 84 17. 94 7. 97 11. 108 
24. 124 6. 130 10, quonsque 126 22, si 110 13, 
ubi 110 4. inveniuntur in eiumiodi loeutionibu8 
etiam eoniunctivus indicativu8que eoordinati^ ut qui 
Romam trivisset ipseque regnum reliquid Olybrio 
119 6, item post quando 108 11, poat quia 115 2, 
po8t quod 20 36, post ubi 88 20. m enuntiatis pri- 
marii8 ubi eorUunctivtu reperitur perperam admissua 
93 14. 115 17, oratio perlurbata est. 

coniungere: cuius affinitas generis sic ad eam con- 
iuncta est 77 6. 

conscendere in regno 75 6. 123 7 ; ad Eusciam 83 25 
{ef. adn.). 

conscius virtutis 103 14. 

consentire in sententiam 61 6 ; in hac pace 95 15; 
hac ordinatione 98 4 ; populi vota consentit 49 6 ; 
non fuit vota patris fortuna consentiens 125 27. 

conserere: manus armis conserta b tnanua armata 
138 3. 

consiliarius regis Deeaeneu8 74 1. 

consilium: ex senatus consilio 29 17. 

consimilis : triquadram eam . . . dixere consimilem 56 
10 («I lectio vera). 

consistere 50 14. 58 16. 108 17; quamvis senis, tamen 
adhuc consistit Aod 5 22. 

consors regni 47 14. 

conspiratio s insurreetio 3 27. 125 25. 

construere: Romani armis construxerunt (orbem ter- 
raram) 3 2 ; constrnere aciem 73 6 ; constructo exer- 
citu 48 29. 

consuetus: quid aliud vos qnam bellare consuetum? 
110 15. 

consules 52 1 1 ; ex consule 88 3 ; consul ordinarlus 
47 11. 48 9. 132 17; exconsul ordinarius 102 18; 
consulis ordinarii triumphus = proce88U8 coruularis 
45 7 {cf. 35 21. 36 19. 47 28. 48 9. 18. 132 16) ; 
fasces 48 18. — Belisarius 48 9. 28. 49 10. 18. 23. 
50 5. 12. 102 18. 138 13. 22. — Hierius et Arda- 
bures 101 16. — lustinus 49 27. — Stilicho et 
Aurelianus 96 18; Stilicho 88 3. — Theodericus 45 
7. 132 17. — Theodosius et Festus 104 4. — Viu- 
lianus 47 1 1 . 

contendere lixis (cum his qui cet. auctor lordarUs) 
79 2. 

continentia: in corporis continentiam 66 1. 

continere: extremitatem terrae continent 55 13; inde 
. . . unde se continet bellum 110 24 ; in continentl 
s ilieo 39 25. 

contingere annos aduliscentiae 130 26. 

contradere v. composita. 

contrarius: contrarius cum ex^rcitu venerat 48 27. 

contristare 133 15. 

convenio: victnros nulla tela conveniunt 111 3. 

conversari 7 7 ; in bonis actibus conversare 74 7. 

conversatio: nec conversationi {voluit fortasse conver- 
sioni) meae convenire potest nec peritiae 1 12. 

conversio : ante conversionem meam 126 24. 

convertere se ad deum 2 5; convertere in Hunnos 
128 26; conversus a Gallis (in Latinos add. Florus) 
17 13. 

coperculum = eooperculum 124 23 (ai leetio vera). 
copia: ut praestent satietatem ad cupiam gentl 59 3. 



Digitized by 



Google 



184 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



copula irUer membra Ma plurave : 

aayndeta irium membrorum 15 33. 40 31. 48 23. 

59 II. 89 1. 123 7. 
plurium 28 3. 18. 24. 32 21. 59 8. 10. 12. 60 2. 

88 8. 108 3. 111 12. 128 23. 
extremo U^o ex tribus: 

et 4 6 {ex Floro). 6 22. 15 31. 25 26 (exFloro). 
54 11 {ex OroBio), 56 4. 61 13. i», «8 IJ». 
93 2. 125 1. 13b23. 
qne 1 22. 41 23. 44 18. 49 26. 50 13. 90 13. 

92 19. 97 3. 120 8. 136 9. 138 22. 
atqne 8 13. 15 13. 18 26 [ex Floro). 27 «. 32 
17. 89 15. 113 24. 
extremo loeo ex pluribus: 

et 27 8. 62 4. 65 4. 90 11. 132 8. 
que 114 17. 

atque 6 6. 19 33 {ex Floro). 31 29 {ex Floro), 
62 2. 
omnibu» lori» praeter primum : 

— , et, et: 77 4. 109 19. 126 17. 20. 134 12. 
— , que, et: 35 10. 63 17. 64 7. 104 17. 126 

19. 135 14. 
— , et, que: 34 36. 85 18. 127 3. 
— , et, atque: 88 2. 
— , ac, et: 138 19. 
— , et, que, et: 40 7. 
— , atque, que, et: 15 14 (ex Floro). 
in quattuor membri» pluribwve modo ponita modo 
omi»»a : 

— , et, — , et: 6 19. 77 2. 107 22. 
— , — , et, et: 6 21. 47 5. 87 14. 
— , que, et, — , et: 42 14. 
— , et, — , —,—,—: 34 35. 
— , — , q»e, — , — , que: 67 19. 
copulare in coniuglo 134 1 8 ; coniugio 70 1 1 ; roatri- 

roonio 99 24. 
cornu : cornum 109 10; cornua 109 17. 
eororui : in modum coronae ambiens fines 55 1 ; (Da- 
cia) . . . ad coronae speciem arduis Alpibus emunita 
62 13 ; patria . . . corona montium cingitur 75 7. — 
Cf. Ca»8iodoriu» var, 8 32 : (fons) cannis cingentibus 
in coronae speciem riparum suarum ora contexit. 1 1 
1 4 : circa (lacum Comensem) conyeniunt in coronae 
speciem excelsorum montium pulcherrimae summi- 
tates. 
corpus rei publicae 48 7; rei publicae Romanae 102 
24 ; sese cum Vesegothis iungens unum corpus effl- 
ciunt 131 19; ex corpore militari 36 21. 
creber: duobus mensibus crebris (proeliis videtur ex- 

cidi»se) fatigatus 72 7. 
crepare: ante inflatus crepuit quam penitens stare po- 

tuerat 44 13. 
crescere in populis 89 19. 
cubicularia 45 19. 
cubicularius 47 6. 

cultura s eultu» : Martem asperrima placavere cultura 

61 16; huius perfldiae cultura 92 17; cultura huius 

sectae 92 1 8 ; Oothorum globos funeri reddidisne cul- 

turam 113 1. 

cum particula eum eoniunetivo pn»»imy eum indirativo 

26 38. 38 17. 42 13. 59 7. 138 1. 
currere = percurrere 4 8. 17. 
curtis 105 1. 

dare : mortis ocx^asio dedit Hunnis praevalere 92 2. 

dativfi» pro in ettm aee. vel ad : advenire flnibus 89 
16. — delati partibus Bithiniae 85 21. — directns 
quasi piratico bello 28 28. — ducitnr ad urbem 
Constantinopolitanam Leoni principi 128 15. — in- 
gredi regno 49 6 {plerumque in regno, v. abl.), — 
intrare flnibus 133 23; partibus Asiae 86 2. — 
mergere Ponto 81 16. — redigere snae dicioni 105 
21 ; privatae vitae redactus 102 21. — reverti Epiro 
50 27. — succedere principatui 6 22. — transmit- 
tere orienti 48 4. 



de = ex 46 16. 50 25. 51 9; de gente («= genti») 

principia 61 8; nancti occAsione de secessn Veite- 

gotharum 114 3; de futnro (= in futurum) tribuere 

128 1 1 ; de secundo = iterum 81 17. — Cf. stndere. 

debacchari: dibaechari 45 31. 48 21. 

debellare = vineere : eum graviter debellans 66 lo. 

decernere : in utramque rem p. hostibus decernentibuH 

121 3. 

decessio : decesslono a Vesegothi.4 divisos 121 15. 

decessor v. prodeAessor. 

dece?sns = obitu» 72 lo. 87 8. 

deelinatio mutata: 

us nom, »ing. 2 mut. tn.uro: 

dolus : quod dolum 73 8 ; dolnm quod conceperat 

42 22. 

flosculus : floscula 19 3. 6. 

nm nom. »ing. 2 mut. in us: 

bellum (?) : ecce alterum bellum . . . terribili.n 

(terribilius Flor. et forta»»e etiam lordane») 2\ 3. 

gaudinm : feliciorem . . . gandium 128 1. 

Illyricum : Illyricus cuncta 28 2; totam Illyricum 

42 18 {»ed Illyricum totum devastavit 128 8). 

imperium : puerilem . . . imperium 44 3 ; Orien- 

talem imperium.121 2; indignum ducens eius 

imperium qui perpetrato facinus fuerat adqui- 

situm 80 4. 

ingenium : naturalem . . . ingenium 74 3. 

iugiim : iugiis antefatus 68 14. 

mancipiuin: quemlibet mancipinm 93 7. 

regnum : distructo regno Assyriornm in Medos euni 

convertit 1 17; iuvenilem regnnm 41 11; reg- 

num occidentaiem 42 8 ; regnum orientalem 

131 13. 

solum : solum genitalem potiti 94 12. 

stagnum : stagnus Morsianus 61 13. 

tropaeum : non minore tropeo . . . adqnisivit 

135 18. 

us nom. »ing. 4 mut. in um: 

prinnipatus : Hesperium regnum populique Koroani 

principatum, qaod . . . coepit periit 44 20. 

procinctus: felix procinctum 107 23. 

introitus: per quas uno angustissimo introitu ut 

porta relicta est 97 5. 

us gen. aing. ^ tn ui (cf. laci 136 21): 

adventus : sui adventui suspectam 48 29. 

exercitus: exercitui 47 19. 67 13. 

principatus: principatui 1'4 ii. 

u abl, »ing. 4 in o i ^ «-4^ 

^ , j , ) cf. »upra p. 1 / 4 pro n : 

us tMm. aec, pl. 4 in os \ ' f t- t 

nominum propriorum deelinatio : 

aeeu»ativu» Oraeeu» in -a pro nominativo wtur- 
patur in voeabuli» Callipolida — Chalcedona — 
Chersona — Meotida — Narbona — Persida — 
Trapezunta: aimiliter explicandum Amazonae. 

nomina populorum Qraeco more declitMntur haec: 
acc. Beturigas — Illyres — Liburnes — ace. 
Lingonas — acc. Macedonas — gen, Moesium 
— gen. Sarmaturo — Thessales — gen. Vene- 
tum. 

Hierosolyma interdum e»t sing. fem,y ut diadema. 

Bocchu» quod fit Boccho, Gentiu» Gentlo, e «m- 
trario Dio 72 17 ablativi loco ponitur, magi» 
errore» mxnt quam »ermoni» vitia. 

indecUruibilia in Orneci» Latini»ve pauca o/fendun- 
tur : Parthi 67 4 »ie u»urpatur propter tnterpre- 
tationem additam ; Stobis 131 27 et Tbomes 
pro Tomis (t;. ind. III) ahlativi videntur e»»e in 
nominativi tocum »ub»titut, eontra barbara no- 
mifha propria quamquam et ip»a aaepe ad»umpta 
Latirut terminatione deelirumtury endem pa»»im 
UKurpnntur tnmquam indeclinabUia, iUud ubi fity 
terminatio non rnro fluetuat^ ut iuxta invenitur 
Hisarna et Hisarnis, tt«m Thiudimer,Valamir, Vi- 
dimir modo 2 decl. aunt, modo 3, ut invermmtur 
Antes, Anti — Rnlgari , Bnlgares — Rurgun- 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



185 



nominum propriorum deelinatio : 

(liones, Burgundzoni — Gepidae, Gepidi alia- 
que romplura ex indice Locorum eognoseenda, hoe 
magis in nominaiivo fit quam in easibus obli- 
quia et ibi maximey ubi barbara nomina ordine 
quodam proeedunt, ut in Amalorum atemmate 
<Hermenerig est qui alibi perpetuo appell<Uur 
Hermanaricus , item tn eatalogii populorum 58 
17 — 60 2. 88 8. singitlatim haee videbantur 
adnotanda eMe, 

-a (-as in Valia aemel mventum graecisaat) : de- 
elinantur omnia^ nisi quod exceptionem facit Eter- 
pamara gen, — Acctuativua in -auem adest 
in Attila et TotUa. 

-c, -ch, >g: pleraque nomina etmagis nota omnia 
constanter deetinantWy ut Amalaricus, Atha- 
laricns, Euriclins, Eutharicus, Friderichus, 
Gizericus, Halaricus, Segericus, Theodericus^ 
Thrasaricus, Yetericns, item Gundiuchus, Mun- 
diuchuB. aiterruint Hermenerig in stemmate, ut 
dixiy utibi Hermanaricus ; item Gadaricus nom. 
genetivum fecit Gadarigis tamquam a Gadarig. 
priuterea adaunt Berig aee, abt., Dintzic nom,, 
Guntharic ace, , Geberich nom. abl, , Ilderich 
Ttom,; item Gandac abl, (sed Candacis gen.), 
Ellac nom, , Erac acc. , Hernac nom. , Safrac 
fiom., item Ascalc abt. 

-d: dectinantur eemper, ut Heldebadus, Theo- 
dahadus, Atanagildns, Theodoridus. 

-i: Babai aee, abl. 

-1: Agil rtom.j Gilpil aee. \ praeterea in stem- 
mate Amalorum Amal, Athal, Hnlmul, Hunuil : 
cf. Israel, Misahel. 

-mundus plerumque: v. Gesimnndus, Gnntha- 
mundus, Hunimundus, Rimismundus, Sigis- 
mundus, Thrasamundus. e corUrario Beremud 
nom. acc, {gen, Beretmodi 134 21) , Evermud 
nom, acc, Thorismud nom, 112 3. 113 6. 25. 
116 3. 9. 122 11 (Thorismund nom. 77 b). ace. 
107 22 [gen. Thorismudi 123 6, Thorismodi 134 
21, acc. Thorismundo 77», abt. Thorismundo 
103 11. 110 8). 

-n: raro non dedinatur, ut Huldin nom., Lodoin 
acc. 

-o: lidico acc, Ostrogotho acc^ Thiudigoto acc, 
nomina mulierum omnia. 

-r: dectinantur Odoacer (Odoacrum ace.), Ricimer 
(-rem aec., -re abl. ) ; non declinarUur Filimer 
nom, abl, aee, ; Gelimer rkom. aee, ; Thiudimer 
nom, pasaim, gen. 128 1, dat. 45 1, aec 77 4. 
130 4. 13110. 132 6, o6i. 123 7. 127 13 (?), 
{gen, -meri 127 21, -meris 128 12, abt, -mire 
109 19); Valamir nom. passim^ gen, 123 9, 
acc. 77 4. 127 17, abt. 42 23. 123 7. 127 13 
igen. -meris 129 5. 130 10, aec -merem 109 
23, abt. -mero 44 29, -mire 109 19); Videmir 
nom, pasaim, aec. 11 4. 131 15, abl, 123 7. 
127 13 (V). 130 5. {abl. -mere 109 19, -mero 
44 30. 45 1 6i<); Visimar rumi, aee, 

-8 , -z : deeUnarUur pleraque , ut Thiudis facU 
Thludem, (Retemeris) Retemerim. sed excep- 
tionem faeiunt inter hominum nomina Boz aec, 
Ganthicis {q, v.) , Vitigis {q. v.) , ut mittam 
qttae 8urU in stemmate Amalorum Augis, Valara- 
vans, item irUer nonUna populorum Galtis acc^ 
Gepidas {q, v.), Sadagis acc 

-t: non deeiirumtur Alathort rum., Astat abl.^ 
Gapt nom.y Uildorith abt. , Himnerith acc^ 
Sinderith abl, 

-vnlfus: aolerU declinari, ut Agrivulfus, Atha- 
ulfus, Evervulfus, Hunvulfus; exeeptionem 
faciunt Roduulf ru>m. et in stemmate quae nmt 
nomina Achiulf, Ediulf, Odunlf, Vultuulf. 
decollare 45 34. 

loBDAMEtt. 



decus aulae 42 12: 115 11; aulicnm decus 125 2; 

primnm in miindo decus cormttatua 132 17. 
dediticii 121 21. 

deducere ad medium = in medium proferre 61 10. 
defetigare 40 28. 

deflcere =■ obire 26 39. 35 25. 120 4. 136 2. 
deformis = foedua 105 9. 
deformitas = ignomirUa : ad necem totius Italiae suam- 

qne deformitatem 98 10. 
degere 44 17. 48 13. 51 29. 79 15. 136 20. 
deicere exercitum = fundere 98 13. 
deinceps = deinde 56 8. 
deitas 33 29. 
delectare : solacia illorum , qnibus delentat snbire dis- 

crimina 107 24. 
deliberare = conatituere : aliqua scribere delibero 3 3 ; 
quidnam deliberarent, ambigebant 92 6; item 45 18. 
72 17. 93 10. 99 1. 100 12. 
deminutiva: aliquantulum 72 9. 103 2; quantulum 22 
13. 47 3. 86 4. 108 24; quantolnmcunque 74 14. 
— bocula 106 1. — clientulns v. cliens. — storiun- 
cula 3 6. — infantulus 128 12. 136 7. — paucnli 
84 7. 
demorari 138 14. 
demutare 1 19. 
deponerUia: 

deponentia uaurpata ut activa: 
adgredere 28 6. 
adipiscunt 61 2. 

antefatus 68 14. 70 15. 96 16. praefati 64 6. 
demoliunt 114 22. demolivit 135 12. demoliti 

sunt 27 7. demoliu Roma 50 24. 
depacisci: pax depicta est 48 3. 
depraedavit 129 2. depraedarunt 76 7. deprae- 
dasset 86 17. opes depraedatas 41 30. deprae- 
datis Vandalis 87 20. 
digressimus 75 19. 80 12 (digressi sumus 120 18, 

ef, adn,). 
dimetiunt 54 14. 
emensns 48 25. 50 17. 61 1. 130 17. 131 2. 

137 19. remensus 50 27. 
ovagaret 88 16. pervagant 63 13. 
experti snnt 17 13. labore experta 89 18. 
famularunt 88 2. 
frustramnt 72 3. frustratus est 46 15. frustra- 

tus 15 4 {item Ftorua), 138 7. 9. 
largierat 46 6. 
lavat 82 1. 
lameuteverit 103 2. 
lucUre 79 12. 
mederi = aarhari 70 18. 
mercarent 93 7. 

metaret 38 9. metassent 39 32. 
mutuavimus 80 11. nomen mntuatum 71 15. 
nanctus: nancta occasione 114 3. nanctam opor- 
tunitatem 45 26. navis tardior nancta 82 14. 
oblivisci pasaive 107 9. 
popnlatus 85 19. 
reminiscent 75 2. 
remuneratus 48 9. 
remorasse 121 16. 
soTtitus 45 3. 
suspicaret 111 24. 
ae({t7a uaurpata forma deponentia: 

certare, decertare : diu certati 1222; decertatus 

est 86 20; decertati sunt 86 15. 
degore: milites feoit vitae privatae degi 81 7. 

comperit Eutharicum in Spania degi 135 1. 
navigare: qui recto cursu navigatur 97 3. 
patrare: qua(m) patratae victoria(m) 67 9. 
resistere : dum resisti contra Parthos non praevalet 

50 10. 
struere : Alanum gravi , Uerulum levi armatura 
aciem strui 125 22. 

24 



Digitized by 



Google 



186 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



depraedari : depraedare («> certo 76 7. 86 17. 129 2) 

37 is. 41 30. 42 2. 76 7. 86 t7. 87 20. 88 3. 129 

2. 131 4. 
desaevire abaoluU 23 2 u [ex Floro). 89 2; in pignora 

91 3; thesauros 45 33. 
deseendere de prosapia 126 24; de stirpe 135 i; de 

origine 135 12. 
describere : in provincias Romanas descriptae sunt 27 10. 
descriptor : descriptor Gothorum gentis 61 5 ; orbis 

terrae discriptor 58 1. 
desiderinm: habetis desideriom vestrom 107 15. 
desperare cf. compoiita pro simpUcibtu. 
despicere: armis despecti 88 19. 
destinare = miUere : munera ab utroque sibi invice 

principe distinata 48 3 ; couligatum ei tyrannum 

destinavit lohannem 51 22; contra quem consul 

distinatur 50 5; item 42 15. 43 21. 44 15. 48 17. 

117 15. 118 13. 132 14. 136 4. 
destrictus 100 18. 
deteriorare 137 li. 
detractio s= infamia 45 17. 

detruncare : ante portas nrbis detruncatus est 41 s. 
devotare = devovere 22 27. 
diadema: acc. diademam 30 25. 40 30. 
dicere : parum dictum (= expLanaium) est 54 7. 
dies feminine 38 31 (ex Eutropio). 45 21. 52 1. 5. 

69 10. 79 6. 94 2. 112 9. 
difflcile adverhium 86 20. 
dignus tragydiae 52 12. 
digredior: Scythia vergens ad Hunnos . . . usque di> 

greditur 61 19. 
dilectio 99 10. 
dirigere &= mittere, plerumque eum ad vel contra: 

directo (destinato Hier.) Scopa 9 5. item 18 28. 30 

1. 19. 31 14. 41 17. 42 8. 43 22. 45 30. 48 2. 49 

1. 7. 50 25. 81 6. 83 23. 92 7. 14. 100 19. 101 5. 

106 19. 107 3. 110 7. 115 15. 117 19. 118 14. 
121 1. 127 21. 132 4. 133 8. 21. 135 4. «. 137 b. 

discessio = seditio 125 13. 

discurrere : in Grecia discurrentes 73 1 3 ; super rege 

discurrit 131 3; Illyricnm discurrentes devastant 

128 8; Flaminiae aggerem discurrentes 98 15; dis- 

currit cxercitum 111 20. 
discursare 41 16. 
discutere: captum cateiiatnmqne discussit 47 25; quem 

discussiim manibnsqne tmncatis in patibulo fixit 

51 23. 
dispareo: mox terra apparuit, c^rva dispamit 90 4. 
dispendium 49 21. 85 6. 
dispensator 54 3. 

disponere = constituere 51 12. 78 1. 99 6. 
distendere : sinu distento 58 1 1 ; aenm reflexivo disten- 

dnnt supra mare Ponticum Bulgarnm sedes 63 8. 
divagari 135 13. 
diversi = variiy plures: diversae gentea 2 3. 67 13. 

107 17. 138 12; diversae nationes 42 23. 59 7. 83 

2. 109 17. 110 3. 116 2; diversa proelia 40 28; 
diversi iudices 48 23; non unius, sed diversoram 
varios apparatus 50 16. 

dividere: dividentes se ab Alanis 111 24; noctis con- 
fusione divisus 112 7; civitatem spoliant dividnnt 
vastantque 114 17. 

diviniUs = deua 102 7. 124 5. 

dominus = dew 51 9. 52 2. 54 8. 56 l. 3. 133 9. 
138 18. — dominus (dominatio 127 16, dominium 
8 26. 28 17. 122 18. 123 15) tn r « publica [de pri- 
vata cf. cliens) potissimum wurpatur de Attila : 
dominus Hunnorum omnium 104 14, dominus tan- 
tarum gentinm 112 21, domimis fortissimaram gen- 
tium 124 14, Mimiliter 116 8. 123 14. 15. 127 16; 
dominium Hunnorum 122 18. 123 15, Romanoram 
dominium 28 17; dominus noster Theodericua 134 4. 

dona annua ab imperatoribus ex conatituto gentibus 
pro auxilio praestita: dona consueta 96 12. 126 11. 
128 4. — ad instar strenuae 128 4. — munera 



annna 81 5; munera praeterita et instantia 128 10; 

munera 95 11. — stipendia 81 3 [cf. 132 16). — 

victualia 95 U. — sollemnia annua 126 9. 128 7. 

accepta ab imperatore 128 19. — expeusae impera- 

toris 133 9. 14. — Cf. foedug. 
dnbins : terra paladibus dubia 66 6. 
ducatus 5 16. 
ductor is qui exercitui praeest^ sive rex est 87 20. 109 

14, sive alio loco imperat 9 24. 73 9. 76 8. 81 17. 

87 20. 93 12. 103 1. 109 1. 132 8. 137 7. 14. 

novus ductor 109 14; dnctare 17 6 (duce Ftoruspro 

ducUnte). 13. 30 12. 4830. 104lo. 109 19. 119 1. 

130 22. 131 11. 
dudum ad siibstafUivum adiunetum : dndum Aviti im- 

peratoris fllius 119 16; dudum imperator 120 5; 

dudum decessores 133 6; dudum possessores 96 21 ; 

milltia illa dudum sub Constantino principe foedera- 

torum 96 5. — Similiter umrpantur tunc (a prin- 

cipe tunc Marciano 126 5), postea 40 12, quondam 

(^ V.). 
dum [temporale semper) cum ind, prats. : dum niti- 

tur excusare, mentiU est 7 4, item 3 3. 27 7. 

36 9 (?). 13. 44 27. 45 19. 22. .27. 46 5. 19. 49 9. 

18. 28. 50 10. 16. 28. 51 12. 67 11. 70 16. 83 7. 
9113.93 10. 110 21. 11120. 113 9.16. 114 10. 
116 11.18. 118 4. 12118. 125 6. 128 13. 129 i. 
134 20. 138 9; dum lavat in flumine exindeque 
vellit aquam haurire 82 1. — eum coni. praesentis 
m oratione obliqua 3 9, in directa : loseppus (con- 
sensit) dum conservet regulam et origines revolvat 
61 6. — cum indic. imperfecti: dum nullum genus 
obscenitetis . . . praetermittebat, occisus est 36 15. 

— cum coniunet. imperfecti nuUa signifieationis diver- 
sitate: eos dum regnaret amisit 27 27; item 29 18. 

19. 30 23. 24. 31 34. 32 29. 37 13. 16. 38 9. lO. 
42 12. 44 7. 48 20. 60 14. 78 14. 82 20. 83 21. 
84 5. 85 8. 93 14. 15. 95 9. 99 9. 115 3. 11. 127 
11. 128 4. 129 10.18. 132 5.20. 134 6.15. 136 
5. 15; dum Lucullus ... expelleret omnemque 
Armeniam invasam ad MesopoUmiam venit 30 15. 

— indicativus perfecti semel tantum reperituri dum 
locutus est , Augustum conciUvit 45 1 7 ; conkunc- 
tivus perfeeti item semel: dum felicitas fuerit sub- 
secuU 112 22; saepius coniunetivus plusquamper- 
feeti nec tamen nisi M agitur de rt praeterita : dum 
ad resUurationem missus fuisset, arrepU tyrannide 
oppressus est 38 2; Uem 41 12. 42 20. 46 9. 66 
13. 89 13. 91 15. 118 10. 12122. 122 5. 136 24 
exeepto uno loco : regnum usque dum ille Theodo- 
sium ordinasset servavit 40 23. 

dux qui exercitui praeest 40 16. 70 16. 76 4. 85 1m. 

93 5.15. 94 1. 119 15. 126 20. 1313. 137 3.6. 

138 3 eet., etiam rtx qui praeest suis 107 19. 129 

l [cf. 9. 24), primates et dures qui regum vice 

praesunt 93 4. 
dux limitis 84 8. 
dux PenUpoliUnus 126 19. 

ebibere : tribns faucibus fluenU Vistulae fluminis ebi- 

bnntur 63 5. 
ecclesia 40 46. 44 12. 47 1. 92 13. 
edere : ab una stirpe cxorti tria nomina edidernnt 88 21. 
eflferare 104 5. 
efTems 32 7. 
efl^odere = confodere: fllius hostilibos telis effossus 

31 7; sedecim vulneribus effosum peremit 47 12. 
egregius neutrum comparatiri 111 14. 
elatio tyrannica 117 12. 
elatus = superbus 105 15. 
eligere : elegens vincerc 71 9; elegit potius . . . que- 

rere victum quam ipse otiose trui . . . et gentem 

suam mediocriter victiUre 133 l. 
ellipses et sentefUiae imperferlae : 

^ quomodo OcUvianus . . . perduxit [scit. demonttravi- 
mus) 1 20. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



187 






'[ 



ellipaes et sentetUiae imperfectae : 

sub quo ludeoruin [scU. rex fuit) Azarias, Israelitis 

vero {$ciL regnavit) Roboam 6 25. 
uovem annos sub tribuuos plebi {scil. lioma) fuit 

14 2. 
aequo iure ubique subactae {scil, gentes, quod vo- 
cabulum e$t apud FLorum in praecedentibus ab 
lordane oinissis) 26 22. 
Epyrotae qui Inlyrico {= id est lUyricum) 27 lu. 
fllios eius . . . regnare genitali loco concessit {scil. 

senatus) 29 28. 
sic quoque . . . Octavianus quo nuUus . . . fuit 

33 13. 
ad triduanam lectionem dispensatoris cius benetlcio 

{scU. acceptos) libros ipsos antchac relegi 54 3. 
regem illis {scil. fuisse) conimemorat Telefum 70 n. 
Thomes civitatem suo de uomine {scil. appellatam) 

aedilicavit 71 in. 
Gepidae . . . in insulam . . . quam . . . dicebant 

{scil. transierunt) 82 19. 
quamvis velocitas eorum ab aliis crebro bellantibus 
{scU. in auxilinm vorata extra flnes) evagaret 88 15. 
unius tantum {scil. viae) patet accessus 90 21. 
tali Africa (s= cum in tiUi statu Africa esset) 102 6. 
magnum munus a natura {wil. datum) animos ultione 

satiare 110 16. 
inde nobis cita(m) victoria(m) quaerere {scil. debe- 

mus), unde se continet bellum 110 24. 
ad fratris Thiudimeri {scil. domum) gaudii nuntium 

direxit 127 21. 
loca eis tradidit, id cst Gcrru . . . et alia(m scU. 

civitatem) quae 8inm vocatur 132 8. 
antequam ex Audefleda suborem haberet, (actt. ha- 
buit) naturales ex concubina 134 16. 
eluctari 110 9. 
emergere : clades emerserat 50 8 ; emersit momentanea 

mors 125 3. 
enim abundai 15 32 {om. Ftorus). 78 5. 
eoum pro aubstantivo 62 12 {cf. 28 20). 
episcopatus 120 5. 
eplscopium 45 21. 

episcopus 43 30. 45 23. 119 14. 18. 
eremus: per herimum 89 13. 
ergo abundat 10 4. 33 28. 104 6. 
erigere: Alpes erectos 130 2u; arma erecta 37 7. 
eripere = liberare: neptem imperatoris ereptam 51 
20; a Vandalico iugo erepta 102 23; a Vandalorum 
incursibus eripere 100 12; ab imminenti morte 
ereptos 93 18; item 31 23. 64 1. 
erudire : qui eos sapientiam erudirent 64 1 ; ethicam 

eos erudiens 74 4. 
esse sunt incolentes 127 6; eraut manentes 87 14 ; 
fuit consentiens 125 27; esto diligens 2 8; ausus 
fuerat 34 2; exempta fuisset 123 23; peremptus 
fuisset 46 9; secutus fuisset 122 18; fuisse exor- 
tos 64 3 ; victus fuero 133 13. — cernere erat 125 20. 
esse omisaum ratior^e insolita: sciet unde orta, quo- 
modo aucta, qualiterve sibi cunctas terraf: subdiderit 
52 12; qui Asdingorum stirpe 87 11. 
et abundat: 
post reUUivum (qui, unde, ubi eet.) : qui et Silvii 
sunt vocitati 6 2, similiter 6 34. 7 26. 9 4. 10 8. 
17 8. 33 27. 38 22. 40 11. 41 26. 42 10. 46 8. 
48 13. 64 10. 15. 65 7. 67 15. 69 17. 73 2. 76 
17. 77 14. 81 2. 84 19. 99 21. 122 19. 127 6. 
134 7. 136 4. 
et nec 50 21. 85 6; nec non et 33 32. 34 37. 59 

13. 114 21. 
ctiam et 103 7 ; sed etiam et 132 18; verum etiam 
et 54 13. 73 7 ; simul quoque et 121 5; adhuc 
et 112 18. 
et usque (usque nudum raro leyitur) 1 14. 16. 3 
10. 26. 4 6. 14 bis. 22. 7 14 (et huius usque). 8 2. 
9 27. 10 8. 53 7. 128 27. 
nec mora et 114 17. 



et ipse 5 30. 42 1. 43 19. 50 18 et alibi. 
et si s= etiamsi 15 32. 
etenim {coUocatur secundo loco plerumque post hic, 

tunc, atm., primo 34 8. 93 11) abundat 6 34. 8 21. 

34 8. 35 27. 32. 36 8. 27. 37 1. 38 1. 13. 25. 42 

28. 44 6. 75 17. 93 11. 113 17. 
etiam abundatpost qnam: tam maiores quam etiam mi- 

nores 54 15, sim. 3 7. 9 16. 31. 92 1. 121 11. 128 

10. 130 22. 132 3; aUbi 64 9. 
evadere : evadissent 129 9. 
evagari : quamvis velocitas eorum ab aliis crebro bel- 

lantibus evagarct 88 15. 
evaginare: evaginato gladio 93 17. 
evangelizare 92 17. 
evellere : de regno evulsum 44 20; dum Magnum 

evellere cupiunt, ipsi evulsi et omnino extincti sunt 

138 4. 
eunuchus 115 12 ; spado 43 11. 
evocare : evocitus 47 10. 
evocatoria 132 14. 

euroborus: ab oceano eoroboro 61 17. 
exardescere: exarsit in (= invasit) Gothos 89 7. 
excedere rebus humanis 75 5. 88 5 at. 
excidio, -onis: ab excidione eum urbis retorquet 

132 7. 
excipere in deditionem 31 l. 
exconsul v. consul. 

exeubitores: ex comite scubitorum 47 4. 
excursus: Oceani crebris excursibus 57 l. 
exercere senm reflexivo : Romani armis et legibus exer- 

centes 3 1. 
exercitare: deposuit exercitatu furore 115 6. 
exercitus ubivis tolita signi^catioru \ opp. familiae 60 

13; exercitus Ostrogothanim pars copiarum AttUae 

109 18; exercitus Aithanarici manet in servitio im- 

peraioris 96 4. 
exhinc 114 19. 
exigere: tam regis sui mortem quam suam iniuriam 

ex rebellionibus exigentes 129 21. 
eximere = transigere : necdum Ktrusco bello exempto 

18 25; pars diei exempta 123 23. 
exinde de loco 14 8. 27 28. 32 15. 49 17. 60 13. 61 

3. 82 2. 84 i». 86 13. 98 19. 99 l. 6. 116 23. 
existero = esse: ignobili {sic Ubri) fortunae existens 

36 1 7 ; de quo . . . innumerabiles pene scriptores 

existunt 54 12; usque dum eorum praevius existeret 

Ostrogotha 83 21 ; sui sanguinis reus existit 95 23. 
cxpcnsae 35 7. 133 9. 14. 
experio: Latini experti sunt et devicti 17 13; vena- 

tioni tantum nec alio labore experta 89 18. 
expers aUqua re : ut nec consilio suo expertem nec 

convivio faceret alienum 103 22 ; expertes = ex- 

pertos 74 7. 
explicare luctu(m) 124 22 {si leeUo vera)\ cf. 18 19 

locum Flori. 
explorare = quaerere 112 24. 
exponere : Dionysio storico exponente 85 2. 
exqnisitor consiliorum 109 3. 
exulare = in exilium mittere: uxorem eius exulatam 

41 9; 86 solum exulari 44 lo. 

fabricare civitatem 84 1. 

facere: facientibus peccatis 47 18. 89 2 ; morbo faciente 
obiit 35 13; faciente necessitate 35 9; vitae termi- 
num faciens 84 16; Gaesar eos redegit fecitque in 
provincias 29 10; in provinciam facta est 29 16. 
facies: post assertam a Manlio faciem de urbe 17 3. 
familia = servi domini cuiusdam 125 9 {cf. ii. 131 4) ; 
opp, census = bona 131 4 ; exercitus cum fami- 
liis 60 13. 
= genus: divisi per familias {Amalorum ei BaUho- 
rum) populi {Goihorum) 64 22 ; familia .\malorum 
103 12; (Venetharum) nomina per varias familias 
et loca mutantur 62 16. 
famosus = clarus 81 18. 109 21. 113 18. 116 7. 

24* 



Digitized by 



Google 



188 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



famulus (famulatus 91 14), famulari de aubditit qui 
domino miUtarem operam praestant 46 16. 91 14. 
126 4. 133 4. 137 12; privaUc vitae famulari 102 
21. — Cf, servus. 

fasces V. consul. 

fatum : regis animus in antiqua fata rovortitur 113 25. 

favere (ss indulgere) doloribus 107 11. 

feralis 123 22. 

fertur cum acc. cum inf, 112 is. 

fldei doctores 34 1 3. 

fldeUs 100 13. 

flducialiter 73 4. 

flnes terra 95 5. 97 21. 99 2 al. 

fluctuari 133 8. 

flnenta mixta clade (= sangtune) 111 l ft ; fluenta Histri 
62 12. 68 IS; nonnulla fluenta Danubium influunt 
130 20; item 63 5. 66 II. 68 13. 96 21. 127 10. 

fluvida 57 H. 

foeduSf foederati eUi usurpantur de quovin pacto inter 
duos populoa factOj ut inter Romanoa et Parthoa 48 3, 
inter Oothoa et Macedonea 73 7; item 84 1 1 . 1 00 
21. 101 ». 104 12. 119 5. 129 15. 130 23. 134 13, 
praeaertim aigfuflcant pactum, quo gena imperio alieno 
ita ae auhieitj ut pro annua remuneratione militea ei 
praeatet. ita Gothi aunt foederati rei publicae Komanac 
81 4, item 76 2. 85 15. 87 4. 6 (quadraginta milia). 
95 12. 96 5. 6. 104 5. 128 5. 132 7. 19. aimiU eat 
foeduB factum cum Vitaliano 47 10; item foedus Go- 
thorum eum Hunnia 122 2. tranalate consanguinita- 
tis foedns 83 6. 

forinsecus exportare 114 12. 

formare: non adeo proceritate staturac formatus 99 17. 

formidabilis 105 14. 

frater m adlocutione amici 1 3. 2 o. 53 4. 54 8. 

fratruolis fratria filiua 77 13. 123 2; fratria pronepoa 
123 5. 

frcquentatio 115 6. 

frequentativa : ductare q. v. — lectitare 3 10 (cf.corr.). 
— quaeritaro 59 2. 83 10. — terriUre 126 3. — 
victitare 22 14. 63 8. 133 3. — vociUre 6 2. 28 16. 
33 28. 97 6. — voUre (voverat Hier.) 39 lo. 

fretus 99 8. 102 1. 

frustrare (= reicere) legationem 72 3. 

f^inerous cantus 124 13; fuuereus luctus 124 22. 

funns: funeri reddidisse culturam 113 1; crudeli 
funere confodiunt 84 12; fugam ipso funere tristio- 
rem 108 22; ut turpe funus (= apectaculum fu- 
neatum) miseraudo semper offerret 106 12. 

gebcnna 94 10. 
gcncrare de matre 6 4 3. 
generosus =s nobilia 64 13. 
genetivua, dativua, ablativua permutati: 
genetivua pro dativo : 

ductorem exercitus praepouens 49 1 . — locl nomeu 
dedit 67 14. — ipsius urbis ferro subsidium 
gestiens 84 4. 
par: par tantae calamiUtis 21 19 (ita Florua 
quoqtu) ; pares eorum 59 i 3 ; expeditionis quam 
parabat par 1 05 6 ; impar sollertiae 75 4. 
ablativua pro genetivo: 

rcbud (=3 rerum) praesciis 114 15. — imme- 
mor exitu 41 34. — dolis gnarus 110 1. — nec 
consilio suo expertem uec convivio alienum 
103 22. 
ahlativua pro dativo: 

Romano iurae se subegenint 27 2. — senectute 
sua consnlens 47 13. — antequam parte ad- 
versa sese inimicum ostenderet 46 21. — quo 
favente deo 48 6. 
genetivtu dativuaque coordinati: 

spem utriusque generi 138 18. — acri omnino 
ingenii 95 l. — ex Priami Frygum regi ger- 



mana 71 2. — sedes erant Attilae regis . . . 
tenonti 105 2. 
dativua pro genetivo: 

impatiens Untae crudeliUti 50 29. — snae parti 
fautores 92 14. 

genetivuf adiectixjum determinana: clationiB erectus 
83 20. — virtutis et nobiliUtis eximius 87 8. — 
supplicantium exorabilis 105 17. — species pavenda 
nigridinis 91 1. — prudentiae maturum 113 9. 

genetivua paaaiva aignificatione : munus soceri (= ao- 
cero datum) 42 1 8 ; egressus Scandzae insulae 89 8 ; 
(Attilam) Gyzericus ad Yesegotharum bella precipi- 
Ut 106 7. 

geiiiUlis locus 29 28; solum geuiUlem 94 12. 

genius Herculis 70 12 {corruptela videtw^ cf. adn. 
crit.); sceptris genio maiicipatus 47 16. 

gens populua auo regi auiave rectoribua parena : ita gens 
Gothorum ante diviaionem acribi aolet 54 8. 56 1. 
61 58. 64 4. 71 13. 78 4. 80 II. 14. 81 17, dicun- 
turque Oatrogothae et Veaegothae utrique eiusdem 
gentis populi 83 9. poat diviaionem utrique gentes 
Um Ostrogothae quam Yesegothae 121 11, reperitur- 
que gcns de Oatrogothia 122 17. 127 12. 132 13. 20. 
133 2 bia. 8. 18. 134 9. 138 11, de Veaegothia 98 3. 
105 12. 118 4. 122 18. aaepe tamen gentia Gothorum 
vocabulo atteri utri aoli aignificatUur y ut ad Oatro- 
gothoa pertinet gentis Gothorum vestitus 134 9, Veae- 
gothae promittunt aic in Italia cum Romanorum 
populo vivere, nt una gens utraque credere (= credi) 
possit 97 18. aimiliter gens Acatzirorum 63 7. — 
Adogit 58 17. — Alanorum 108 20. 130 22. — 
Burgnndionum 100 3. 119 4. — Franci 100 3. 

— Gepidarum 62 KT. 82 14. 83 4. 126 11. 135 
13. — Gothonim minorum 127 7. — Herulorum 
88 11. 12. 15. — Hunnorum 89 6. 20. 90 9. 92 6. 

109 16. 123 19. 124 6. 18. 129 l. — Lazorum 67 
17. — Rosomonorum 91 13. 15. — Rngorum 130 2. 

— Scirorum 129 13. 22. — Spalorum 61 2. — 
Suavorum 117 5. 130 22. — Snehans 59 4. — 
Suetidi 59 14. — Vandalorum a. Vandalica 87 10. 
20. 102 15. — Vidivarii 83 1. nnperia ita ordi- 
nata, ut complurea gentea uni domino pareantj gen- 
tibua quodammodo oppommtur: unde raro legitur 
gens Romana, ut 120 10 et gentes primae mundi 
Romani Vesegothaeque 105 12 {ef. 70 9). at in exer- 
eitu Romano contra Attilam dissonae gentes militant 

110 18. item regno Attilae aolet aignificari plurea 
gerUea comprehendi, ut gentes aliae Hunnia parent 
105 11. 123 8, multiplices populi et diversae nationes 
in dicior^ eorum opponurUur genti Hunnorum 109 
17, Hunni fortissimorum gentinm cespes 63, 10, 
gentes dividunt qui Attilae auccedurU 125 8 (cf. 11. 
13. 16). eadem aignificatione Odoaeer appeUatur rex 
gentium 120 14 (ef. 120 8: Torcilingomm rex 
habens secum Sciros Henilos diversarumque gentinm 
auxiliarios) ; item Theodericua rex gentium et consul 
Romanus 4512, veriua Gothorum Romanorumque 
regnator 134 lo. eodem pertinerU gentes Scythiac 
68 17. 101 14, gens aliqua Scythica 123 15. 124 
9. 12, quorUam Scythia non gerUia urUua eat: fortaaae 
etiam gentes Screrefennae 59 1. 4, (Scandia) offlcina 
gentium aut vagina nationnm 60 6. nuUo vocabulo 
addito gentes proprie aurU harbari 40 5. 45 9, gen- 
tiiim idola 7 23, ut solent gentes 98 18, gentes 
terrentur adunaU Gothis re publlca 99 24 , (Africam) 
a rei publicae Romanae corpus gentilis manus abs- 
tulit 102 24, regnum gentis Gothorum et populi 
Romani principatus 45 14, et minua proprie aie aaepe 
59 6. 9. 60 4. 6. 65 1. 67 7. 13. 68 20. 69 3. 7. 9. 
70 9. 83 5. 86 19. 88 7. 17. 89 19. 91 12. 92 13. 
100 22. 102 11. 104 15. 105 13. 107 4. 17. 110 12. 
1114. 112 21. 113 8. 117 1. 119 8. 124 24. 128 
20. 131 8. 17. 132 5. 136 4. 138 12. 20; caUlogus 
gentium 88 21, turbo gentium 90 13. aemel eat pro 
atirpe: gens Amala 123 6. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMHATICA. 



189 



genus aut indoUm significat^ ut geniis bominuni {vel 
genos nude) bellicoslssimum cet. 59 10. 63 7. 81 
13. 87 12. 89 14. 15. 91 10, aut oriffinem, ut genere 
Rugus cet. 3 14. 27. 44 18. 66 17. 67 l. 117 21. 
119 8. 126 18. 128 6« ubi eomponitur cum stirpe 
Amalae, item genus Amalorum 109 20, Aniciornm 
138 18 {ubi item componitur cum atirpe Amala, 
deinde appellantur utrumque genus) , Baltbornm 96 
14; amator goneris Gotborum 96 10, generis nobi- 
liUs simUiave 87 9. 103 14. 19, afflnitaa generis 
77 6, nut denique est pro domo: cum omne genus 
suum 102 17. 
genu8 nmtatum. exempla cum formae mutatione con- 
iuneta pleraque aatius viaum est recenaere in decU- 
natkme mutata. tn pleriaque. quae iam exhibentur, 
ambiguum estj utrum mbatantivi genu» male muta- 
verit auetor an de alio vocabulo eogitana^ ntiud 
ponena duaa locutionea male miacuerit: 
agmon fem. : agmine sumpta 67 12. 
Alpes maac.: Alpes erectos 130 20; arduis Alpi- 

bus, iuxta quorum latus 62 13. 
Amazones maac. : (Amazones) confortati sunt ; unde 

egressi 67 17. 
cautes maae. : cautes Marpesios, quas 68 5. 
Epirus maae, : Epyros duos 28 5. 
flnis fem. : flnes dispositas 27 25. 
fons fetn.: ab imo snae fontis 86 10. 
gens maac. : gentes fortissimi 63 10; regnum 
gentis sui et Komani popull 45 14; utrique 
gentes 121 U {cf. 125 12). 
genus nuuc. : vestium genere erogans 36 6 ; Bal- 
tborum ex genere . . . qui . . . acceperat 96 1 4 . 
Lares fem. v. a, v. 
Manes fem. 124 9. 

natio maac.: Indomiti Scytbarum nationes 62 5. 
Neapolis maae.: subversumque Neapolim 137 19. 
uemus maae. : nemus Aricinus (-num Florua) 

15 17. 
pelagus mcMC. : is ipse immensus pelagus 55 1 8 ; 

ef. inter paludes et pelago 96 20. 
sedes maac. : sedes plani ac fertiles {leetio dubia) 

59 8. 
series maac. : supra scripto familiarum serie 4 8. 
Btrages maae. : magno strage 133 22. 
turbo fem. : quasi quaedam turbo gentium 90 12. 
Vt in hia prior interpretatio magia probabilia eat , ita 
altera praeferenda in enuntiatia per relativum ad- 
iunctia aimitibuaque genere numerove abhorrentibua 
a vocabtdo primariOy qualia $unt haec : 
volumen . . . quam iam dudum ededissem 2 2. 
in pauperrimo regno loooque angusto, quod dici- 

batur agro Laurentum 6 1. 
Mauretauiae . . . formidine tacti 'se subegemnt 

27 2. 
Spanias . . . Scipio tamen eos . . . coninncxit 

27 4. 
Deiotarum senatus praefecit Oalatiae: sed post 

baec Caesar eos redegit 29 9. 
occiduae plagae infesti sant 31 27. 
legiones . . . qui . . . dederont 34 9. 
omniaque quod constituerat 34 31. 
populosas fore gentes, quia boc apud eos solemne 

est 40 5. 
eandem, qui rem suggesserat 45 20. 
post dintumum immanemque laborem quod . . . 

fuisset gestum 47 28. 
mortem . . . dolait nec passus est inultum transire 

48 16. 
volumina . . . descendentem {quaai acripaiaaet 

libmm) 53 7. 
(oceanus) inpermeabilis esse sentitur et nulli cog- 

nita nisi ei qui eam constituit 54 19. 
Ad Scandziae situm, quod superius reliquimus 57 1 7. 
Vistulae fluminis, qui . . . ortus . . . inlabitur 
58 ft. 



genua muiatum : 

quas Graecis permiserunt condere slbimet com- 

mercia praestituros 62 5. 
latus, qui in aquilone vergit ,62 14. 
in eo loco, ubi Aiexander portas constituens Py- 
las Caspias nominavit, quod . . . gens custo- 
dit 67 16. 
fluvium quod . . . praeterfluit transeuntes 67 ift. 
secandum locum quale fuerit 69 2. 
lateribus . . . desectis, qui . . . nuncupantur 69 3. 
in modum spinae, quem costas (= coatae) ut 

cratem intexuut 75 15. 
pars eorum qui . . . tenebat 78 5. 
in flumine illo, qui . . . oritur 82 l. 
nimii limpiditatis saporisque 82 l {zeugma quo- 

dammodOy ut alia quoque). 
Gepidamm iiatio . . . invidia ductus arma movit 

82 9. 
istins necessitatis consimilis, quod . . . experti 

sumos 84 20. 
delectati lavacris, quae . . . sunt siti . . . ignei 
scaturrientes et . . . omnino praecipua et effl- 
cacissima 86 9. 
Asdingoram stirpe, qui inter eos eminet 87 ii. 
quas . . . dum vidissent et eoram conplexibns 

. . . miscuissent 89 13. 
genus boc ferocissimum ediderunt quae fuit . . . 

genuB 89 14. 
paludem Meotidam, quem inpervium ut pelagus 

aestimant 90 3. 
mare, ad quam qui navigatur 97 2. 
Bryttiomm regio . . . sortitos 99 2. 
animi pondere qua valebat eximio 103 18. 
pro animi fortitudine et robore mentis, quam non 

poterat occultare 103 23. 
turbaverat eos Gothorum manus, qui . . . efferas- 

set 104 5. 
aliaeque nonnulli {al. nonnullae) Celticae vel Ger- 

maniae nationes 108 5. 
multiplices popuii et diversae nationcs quos . . . 

subdiderat 109 17. 
intra septa castromm, quam claustris vallatum 

habebat 111 25. 
candidas aves, id est ciconias, qui . . . nidiflcaut 

114 10. 
ceteras (gentes) qui pariter praemebantur 125 12. 
qaae . . . invenerant, nisi ipsi . . . se ipsos dls- 

cerperent, fortlssimas nationes 125 19. 
nationibus, qui . . . inviti famulabantur , eorum- 

que eet. 126 3. 
quas Danabri amnis fluenta praetermeant , quam 

Hunni Yar appellant 127 19. 
ipsasqne Sciroram reliquias . . . acrius pugua- 

tnros 129 26. 
qai valuit evadere, perquaquam effugati vix ad 
saa inglorii pervenerunt 130 12. 
gepanta t;. ind. loe. a. v. Gepidao. 
germanitas de eonaobrinia 136 19. 
germanus, -na 4 34. 7 9. 11. 39 21. 24. 42 12. 15. 
29. 712. 82 6. 9117. 99 21. 100 22. 105 4.6. 
109 19. 113 13. 115 9. 116 15. 123 9. 125 29. 126 
19. 23. 128 3. 129 5. 131 11. 135 4. ' 
gerundium: ad vastandum Moesiam 83 23. 
gestus rei 90 8. 
globi Gotbomm 113 1. 

grassator: regem se suis grassatoribus fecerat 135 16; 
genus expeditissimum multammque nationum gras- 
satorem 91 10. 
gratanter 130 25. 

gratias referre (= agere) 1 3 ; deo magno gratias 1 4 . 
gratuitus : pro gratuito (= aponte aeae offerente) convi- 

cio 82 17. 
gratulari = aibi gratutarif gaudere : munero gratulatus 
106 3; gratulabundus annuit 92 11. 



Digitized by 



Google 



190 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



habere: habuituras 23 2» (ai Lectio vera). habeiidus 
(= eximius) 104 3 {ai Uctio vera). 

habitaculum 105 3. 

haruspices 108 22. 

heres regni designatUB 132 12 {cf. 136 »). hercs regum 
multorum 103 15. 

(h)e8periuB : hesperia plaga 41 \h. 50 12. 108 1. 133 6 ; 
partes hesperiae 45 l. 48 10. 122 is; pars (h)e8pe- 
ria 44 17; hesperia 133 18; hesperium regnum 39 
24. 44 20; hesperium imperium 120 lo. 121 2. 

hic = hue 130 21. 

humatus: po8t humatum patris H38 16. 

humiliatus 83 19. 

iactare: superba admodum elatione iactatus 83 7. 

iam abundat 88 2. ^ 

ibi = €0 99 5. 

id est = seilicet 4 32. 30 6. 87 5. 107 21. 114 10. 

123 2. «. 132 8. 134 18. 
idem de homine cognomine: pro postumo Aeneae idom 
Enea Q 3 ; fllium suum idem Phiiippum 37 2 ; cum 
Philippo idem fllio 81 1. 
idola 7 23. 39 6. 7. 84 17. 
idoneus: dum gentem suam non omnino idoneam aut 

referUm audiret 133 l. 
igitur initio enuntiati 17 3. 115 3. 116 1. 133 17 {ita 

Florui quoque 12 12. 14 10. 23 21). 
ignotus s= ignorana 90 4. 
imaginarie 1 9. 
imbuere ad disciplinam 79 7. 
immemor exitu 41 34. 

impedire : urbes huc atque illuc variis doflexibus im- 
pedivit 79 10 {cf. Vergilius Aen. 5, 584: alternos 
orbibus orbes impediunt et 8, 448). 
imperator non dicitur nisi Romanorum: imporare, im- 
perium ad regea quoque pertinerU, praesertim Atti- 
tam 74 19. 75 B. 83 ». 121 18. 122 1. 123 10. 
12. 13. 124 8. 125 6. 7. 128 23. 
imperialis 128 16. 138 2. 
imperium Komanum 76 3. 103 ft. 113 li. 126 9. 

imperia utraque Romaiii orbift 124 15. 
imperium Occidentale 118 9. imperium Hesperium 
121 2. imperium Romanae gentis 120 10. im- 
perator Occidentalis 42 9. 
imperium Orientale 44 1. 121 2. imperator Orien- 

Ulis 41 26. 118 8. 136 24. 
impetere 95 4. 

impctrare pacem totius Africae 52 2. 
in cum abl, pro ablativo nudo: 
in armis fretus 95 11. 

in bello prosternere 40 14 ; in praeda diripere 98 
16. 99 15; in praeda ferre 69 17; in praeda 
tcmptari 67 7 ; in praeda devastare 128 8. 
in omni decore disponere 104 22. 
in 8umma iustitia populos iudicare 75 5. 
in nomine germanae nuncupare 82 6 ; in suo no- 
mine condere, dicare 8 26. 68 1. 87 3 ; in tuo 
nomine libello (s libeltum) confeci 1 24 ; in no- 
mine unum, multiplex in victoriis (unum nomine 
et titulo, victoriifl multiplex tlorua) 18 25. 
in nullo violare 106 16. 
in uno pane aut decem libris carne mercari 93 7; 

in uflius caballi praetio eripi 64 1. 
in tempore facere 113 10, in nostris temporibus 
52 6; in eo tempore foederatam 119 4; in ipso 
tempore 137 2; in huius rcgno 5 21; in anni 
spatio 87 13; in quibus aunis 3 13; in eadem 
nocte 124 6; in die sabbati 47 19; in brevi 117 
10. 136 6. 17; in initio dicere 82 11. 88 21. 
in his verbis legationem direxit 107 3. 
inaccessibilis 131 27. 
incolae 83 8. 88 2. 
inconscius: inconscio patre 131 2. 
incrementum : septcni annorum incremcnta coubcendens 
octavum intraverat annum 128 12. 



incrcsccre: Oothis fastidium eorum increvit 96 12; 

montibus increscerc (= crescere^ eminere) 56 16. 
incurrere ad carpenta 112 5. 
indicare: (Asdingorum stirps) genus indicat bellicosis- 

»imum 87 11. 
indicativus in oratione interrogaiioneve indirecta con- 

iunetivi locum usurpana : vis quando coepit (mundus) 

vel quid ad nos usque perpessus est edoceri 1 6 ; 

similiter 1 20. 4 19. 61 10. 74 9. 76 14. 78 3. 7. 

90 1. 97 19. 120 18. 122 3. 124 9. 127 10; coor- 

dinatus cum corUunctivo 1 7; 124 24. — indieativui 

post ut videtUur sub ut. — indicativus pro corUuru:- 

tivo hypothetico: quae numquam contra se pares in- 

venerant, nisi se ipsos discerpercnt fortissimae na- 

tiones 125 18. 
indicium: ad indicium (b ru>titiam) posteritatis 86 2. 
indulgere: inpunitatem Suavorum indulsit 117 21. 
ineffabilis 130 9. 
infestare : cum Parthis et Vandalis omnino (= omrUa) 

infestantibus 43 4. 
inflari de victoriis 107 16. 
influere: Danubium influunt 130 20, ripas influit 

oceanus 58 4. 
inglorius 128 26. 130 11. 
inhabitare rupibus 59 11. 
inhiare cum dat. 47 5. 9 ; cum acc, regnum inhians 

41 23; imperium quod inhiabat 85 10. 
inibi 59 9. 

inimicus = hostis 113 1 et passim. 
innectere: praedas innectens vicinis 135 16. 
innoxins: suspicionis innoxiam 45 24. 
innumerandus 130 11. 

inquirere Komanarum rerum ordine actosque 10 2. 
inquisitor 114 13. 
inradiare = splendere 133 10 
inrcparabiliter 60 17. 
inservire sensui auctoris {= auctorem recte intellegere) 

54 2. 
insignia potestatis regiae 130 5; i. principatus 121 16; 

insignis regios amictus 134 9. 
insinuare : erat religionis insinuatus affectus 64 19. 
insidere ripas 60 10; in (provinciis) 116 1; inter flu- 

mina 27 21. 
instar: ad instar {alias cum gen., ad instar murale 

29 24) 29 24. 34 12. 76 9. 104 19. 125 9. 128 4; 

in instar pontium 72 5. 
instituere aliquem cUiquid 74 10; alicui aliquid 127 6. 
instrucre cUiquem cUiquid 74 3. 6. 
insurgere adversus Romanos 27 5; contra Romauiam 

35 33; oontra Valentem 39 26. 
intentio = conterUio: ne inter ipsos dc regni ambi- 

tione intentio esset 102 8; item 91 21. 112 6. 
intercedere impers. : nec diu intercedente 51 26. 
interesse in «onspiratione 3 27. 
interiacere : regio australi interiacens parti 99 2 . 
interminor: interminans 1153. 131 23. 
intermisccre 54 15. 

interpellare = in auxilium vocare 32 24. 
interrogativae sententiae irUerpoaitae : et hoc quare ? 

58 20; quid multa? 81 6. 83 14; quid multum? 

131 17; quid plurimum? 104 1. 129 4. shniliter 

rogo 69 15. 74 13 ; si quaeris 82 11. — Cf, Cassiodo- 

rius var, 1 1 5 : quid plura ? 
intimare 81 20. 
intra: opusculum intra manus habeo 53 5; nobilitatus 

intra Spanias 103 8. 
intransmeabllis 54 16. 66 11. 
intrinsecus 114 8. 
invadere regnum vel locum quertdam passim {v. supra 

p, 177 sub capite aec. pro a6f.) ; invasa tyrannis 37 

12; invasa Pannonia 101 12. 
invenire: ut (= quod) desiderabat invenit 60 3. 
invitare: invitavit accedere 95 16. 
involvere : Scythia in co latere oppidis haut obscuris 

involvitur 62 4. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



191 



ipse (ipsud 82 18. 85 12. 129 22) = i> 3 25. 5 21. 

8 19. 36 14. 37 2». 38 8. 40 6. 14. 45 30. 54 3. 

59 15. 63 14. 67 6. 72 4. 78 l. 6. 86 19. 88 15. 

94 9. 95 11. 97 13. 100 20. 102 8. 112 17. 115 21. 

124«. 126 11. 127 5. 128 1. 129 22. 130 5.19. 

131 6. 138 25. 26. idem ipse 30 9. 89 4. is ipse 

55 18. 
ire: exiente 58 10, exientes 60 8, transientes 104 17. 

— percurram et . . . redeam {= redibo) 7 13. 
lA loco pronominia rtfttxivi : veritae ne eorum prolis 

rarisceret 69 9; iim. 72 8. 92 8. 96 13. 131 23. 
item aburuiat 3 17. 26. 
iubere: gentem capillatos dicere iussit 74 22; pro 

altero iubebat {txptctes laborabat: vivebat proposuit 

Vahhu) ornando 123 9. 
iudicat populos rex et pontiftx Oolhiui 75 5. 
iudices = ducta provinciarum Romanarum 47 21. 48 

23. 50 22 (cf. 14 3. 38 28. 75 5). 
iugalis = coniux 9 26. 39 30. 51 19. 138 10. 15. 
iugiter 50 4. 
iunior tt senior apptUantur homonymi attate diver»i, 

Uctt nuUa partnttla corUunctiy ut tn eoruulibun aol- 

Lemnt eat 41 28. 51 18. 92 8. 104 1«: senior et 

posterior 102 9. 
iuramentum eubdiiorum 122 1. 
ius: ius dominatioque Romanomm 1 21 ; ius Romanum 

42 20. 77 2; partes suo iuri tenere 94 4; civiutem 

in eius iura transducere 108 17. 
iuvare: iubatus 5 23; iubaverit 56 1. 78 2. 
iuvenilis : iuvenile regnum 41 1 1 ; puerile imperium443. 
iuxta : iuxta omne scelus et parricidium addidit facinus 

34 10. 
-izare: v. baptizare, evangelizare, tyrannizare. 

labores = praedia [cf. Ducangt a. v, tt lares) : omni- 
bus Scythiae ac Oermaniae nationibus ac si propriis 
lavoribus imperavit 89 5. 
lacrimabilis 65 6. lacrimaviliter 85 2. 
laesio : sine aliqua lesione 44 9. 116 10. 
lares: in laribus propriis 136 20; Gallias Spaniasque 

sibi tamquam lares proprias vindicare 98 2. 
lectiUre 3 10 [cf. corr,), 

legatus 48 2. 83 8. 12. 92 7. 106 14. 107 14. 115 15. 
116 24; legaUo72 3. 97 17. 101 5. 104 15. 107 3. 
128 5. 10. 132 6. 134 7. 10. 
leuva 108 6. 

libare : de eius continuatione paucA libabimus 69 7. 
liber = filitLa : non Buscepit liberum 77 1 1 . 
libertas regni Romani Afrieae rtddila 102 23 {cf.praef. 

p. X); libertas disMoluto AUilat imptrio 126 5. 
licet cum indicativo 1 11. 56 5. 84 13. 91 12; aine 

verbo 55 8. 
lignum: gen. pl, lignarum 127 9. 
limbiis = ripa 39 32. 54 10 (ex Orosio). 78 5. 86 8. 
limes 84 8. 87 12. 

litare: quantoscumque habuerunt, litavere victoriae90 1 0. 
locare : civitatem in Alpes Cottiarum locatam 98 9. 
locatim 69 1. ^ 

locorum indicaruiorum proprietates : 

1. Discrimen inter oppidorum terrarumque vocabula^ 
ut in iUis nudi casus porumturf in hia praeposi- 
tionibus solito more locus sit, apud lorditnem tsse 
dtsiit, tt ita quidemj ut modo oppidorum voc<Au- 
lis apponantur praepositioneSf rwn solum apud et 
ad, sed etiam in: 

in Constantinopolim 42 15. 119 8. 
in Ravenna 120 7. 
in Thessalonica 87 2. 
modo, et id quidem saepissime, rtgionis vorabula 
nudis casibus tnuntientur {cf, supra p. 177 abla- 
tivus nudt positus) : 

Africaui 43 22. Afrira 51 17. 135 4. 

Asiam 85 19. 

Bosforo (in Bosforos Rufus). 

[Campaniam Tarentumque 24 16 {tx Floro)]. 



locorum indicandorum proprietates : 
Dalmatias 120 4. 
Oallias 100 2. 131 18. 136 14. 
Hellisponto 41 14. 
Spanias 100 8. Spania 35 5. 
Illyricum 44 26. 76 8. Illyrico 27 11. 46 12. 
loniam Aeoliamque 67 20. 
Isauriam 44 9. 
Italia 45 4. 
Latio 7 1. 

Osroene Edessa 36 9. 
Ponto 81 16. 
Scythia 68 4. 18. 
Siciliam 51 6. 

2. Oerutivus loccUivus exolevit {ruxm Theodosius Spa- 
nus lUlicae divi Traiani civiUtis 40 24 diversum 
est tt pro Scythiae geniUe 68 4 eum bonis libris 
rtstituendum Scythia) excepto uno vocabulo Romae: 
sed mira diversitate id semper ita legUur , ubi 
iustus sermo Romam rtquiriti aic Romae advenire 
29 15. — deducere 29 28. — destinare 118 13. 
— ingredi 36 28. 98 17. 118 7. 137 20. — per- 
ducere 37 32. — prolicisci 34 18. — repedare 
34 5. — simile est domi dimittere 107 21. 

3. Accusaiivua ut pterumque direetionem aignificat, 
ita ru>n raro ibi reperiturj ubi Latina lingua re- 
quirit ablativum genetivumve: 

occisns Sirmium (apud Sirminm Oroaiua) 37 2^. 
Constantinopolim insurgens 39 26. 
fundnntur in Tracias 40 17. 
ConsUntinopolim (per Const. MarcetUnua) circum- 

ductum 41 9. 
ConsUntinopolim (apud Const. MarceUinua) civile 

bellum commovens 41 13. 
Spanias se recluserunt 100 9. 
qui ConsUntinopoIim efferasset 104 6. 
in ConsUntinopolim interiit 119 8. 
quod GtUias (s=s in OaUiia) occupasset eis con- 

cessit 136 14. 

4. Ablativua et ibi manaitf ubi vetuatua uaua eum 
requirit^ tt gtnttivi antiqui victa facit {ut Aquileia 
36 26. 37 25; Sermio 38 4; Mogontiaco 36 20. 
80 7 ctt.). aliquot locia 30 22. 41 14. 50 26 eum 
-a tt -o victa faciant accuaativorum in am et um, 
certum exemptum ablativi ibi poaiti, ubi direcUo 
aignificata aceuaativum poatutat , repperi nuUum : 
ruxm 131 26 : Um eam quam Stobis in deditionem 
accipiunt voeabulum Stobis recte referetur tnler in- 
dectiruibitia, 

5. Denique obaervaruium pro appoaitione aoUenrni^ ut 
sunt urbs Roma, Danuvius fluvins, paaaim reperiri 
in iUia adieetivum ut urbs Romana, in hia geneUvum^ 
ut amnis Danubii 75 11. 76 9. aubatantiva ex eih- 
rUeia decUruita ad agrum terramve aignificandam, 
ut Francia, Oepidia, Romania, invenientur tn in- 
dice aeeundo. 

lusus verborum: vigilantiae vestrae, nobilissime frater 
Vigili, gratias refero . . . nt noii solnm vobis'. . . 
vigiletis 1 3; dum resistere moliuntur, plenissime 
demoliti sunt 27 7 ; quia caritas dei et proximi in 
illos refnxerat, frigore consnmpti sunt (fame exU- 
buit auetor lordarus) 44 15; non dico vulnere sed 
ipso pulvere 110 21 ; copia qnam inopia sncxressorum 
125 7. 

macte: macUe virtutis et meriti 1 6. 

magister militum : Alathort 46 22. — Arnegisdus 42 

25. — Calluc 52 7. — Quntharic 51 19. — Oun- 

thigis 126 23. — Martinus 48 22. — Orestes 120 2. 

— Ruflnus 46 22. — Saturninus 38 2 (magister 

exercitus Hier.). — Stilicho 88 3. 

m. m. Illyricus: Sabinianus 135 9. 

m. m. Orientalis: Belisarius 102 18. 

m. m. praesentis: ArUbanus 51 26. — Theodericus 
45 7. — YiUlianus 47 II. 



Digitized by 



Google 



192 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



maglBter offlcioruin: Hermogenes 48 2. — Ilhin 45 15. 
roagnanimis 106 4. 112 19. 

maiestas: nil triste pavet cui maiestas (= hnperator) 
adriserit 1 07 19; Gothi armis insonantibus regiam 
deferunt maie^tatem 113 tt. 
maius seruu adverbiali : quia Gothi Theodosio fatali 

desperatione snccumbente maius saevirent 95 9. 
mancipare : ut qnidquid praecepisset efTectui manci- 
parent 74 1 ; sceptris genio a suo avunculo manri- 
patns eftt 47 IH. 
manere = eonsidere 58 14. 87 14. 127 13. 
mansio 63 4. 16. 

manus: manu manibns congrediuntur 111 12. 
Mars >= beUum: aperto Marte 1089; iterato Marte 

71 11; pluB piratico quam publico Marte 46 15. 
medietat a pars dimidia 60 16. 
medius: in medio 54 6; ad mediiim sui 65 16; de 

medio sui 89 12; in medio alvei 99 12. 
membra oraiionis di»$otuta: 

ablativui acctuativusve absolutua direfnptus ab enun- 
tiato 9U0 copula: 

Valens imperator lege data ut monachi militarent 
nolentesqne (nolentes Hier.) iussit interflci 40 1 0. 
spraeto Honorio regnumque eiuB inhians 41 23. 
qui eum in convivium trucidatnm neptemque im- 
peratoris ereptam ad urbem principi dirigit 51 20. 
Domitiano imperatore regnante eiusqne avaritiam 

metuentes 76 l. 
^uBcepto exercitu et contra hostes egrodiens 120 2. 
Vidimer fratre iuniore accito et cum ipso curas 

belli partituB 130 5. 
Campaniam accedens subversumqne Neapolim 

137 19. 
post quorum diseessu nee quicquam mali in Italia 

perpetrato 98 5. 
post cuius decessum et exercitu eius expeditio- 

ne(m) gerentibus 67 6. 
tertioqne anno ingressus sui in ItalH Zenonemqne 

imp. consuitu 134 b. 
skmaia 48 29. 51 11. 94 7. 96 17. 97 20. 114 3. 
128 22. 131 1. 
similiter aeparantur per copulam male interieetam 
membra orationii cdia: 
curiosis hominibus et qai de hac re scribere vo- 

luerunt 55 2. 
paululum se subtrahens ab illis soaque dum ni- 

titur ostendere virtutem 121 18. 
spectarulum admirandum et sollemniter exhibetur 

124 11. 

ibi, ubi erant, expeditionemque solventes 128 25. 

sed ut adsolet remm mutatio et principum volnn- 

tate diversa 51 8. 

item protasis aut a6 apodosi dirempta aut solitaria: 

rumque . . . votum suum nequivit explere, faci- 

nusque cum Eugenio committit 42 13. 
postquam Ravenna ingressus est nec . . . invenit, 

remensoque mare Epiro revertitur 50 26. 
nam imperator . . . dum . . . exercitum ad fortia 

provocaret 95 i. 
cum . . . Vesegotharum . . . exercitus . . . lega- 

tionem misisset 97 16. 
quod dum lustinianus audisset, et quasi . . re- 
redundaret, sic est commotus 136 24. 
partieipium praesentis casu primo soUtarium vices fa- 
ciens verbi finiti: 

xLii mllia prostemens castraque succendit 30 20. 
flumina ptofundens continuatoque iugo extenditur 

68 15. 
primitias regni sui extendere cupiens 87 10. 
ibi veniens Alaricns et exinde traiisire disponens 

99 5. 
postera die arbitrantes 112 9. 
qui puellam sibi socians (= cum socittret) eius- 
que in nuptiis . . . vino somnoque gravatus 
iaceret, redundans sanguis extinxit 123 l»>. 



membra orationis dissoluta : 

sed ille parturiens 129 12. 

quam ille concessit suosque fllios credens sociari 

134 11. 
fllium regem c^nstituit eisque iii mandatis de- 

nuntians 136 9. 
shnilia 4 8. 29 25. 75 17. 83 8. 84 3. 89 8. 17. 
18. 95 7. 11. 98 9. 99 2. 14. 100 19. 103 14. 
115 5. 119 14. 123 18. 126 14. 129 4. 130 26. 
138 27 (?). 
etiam participia perfecti 31 25. 51 2. 60 15. 101 
17. 105 4. 113 6. 119 11. 122 2. 128 15. 137 
4. 15 sic poUus expliearkda erunt ([uam ex leyi' 
Uma omissione verbi substarUivi, 
adiecUvum soUtarium: 

nimis aequissimus omniumque communis 35 29. 
bellum atrox multiplex immane pertiiiax 111 12 
ipotest referri ad legitimam omissionem verbi 
substantivi) . 
ablativu» absolutus soUtarius: 

ordinato super se rege 96 13. 
nominativtu soUtarius: 
l'Theodosio ab Spania -Oratianus imperator elertu 
1 1 (a Oratianus imperator eum Theodosium ele- 
U gisset)y Gothns pertimuit 94 13. 
qua pace Attila Hunnorum omnium dominus et 
. . . regnator . . . qui . . . erat . . . mirabilis 
104 13. 
membratim 43 12. 
memorare 91 15. 106 7. 111 15. 
mercimonium 56 8. 

merere: meruit gratiam imperialem habere 128 16. 
mergere intransiUve 75 14. 81 16. 
meta: cursus sui metam explevit 78 3. 
metiri: leuva una mille ct qningentorum paRsiium 
quantitate metitur 108 7 ; passnum inili^rinmque di- 
metiunt quantitatem 54 14. 
metropolis: Aquileia Venetiarum 114 5. • — Mareiano- 
polls 81 18. — Mediolanum Liguriae 114 20. — 
Rodus totius Atriae insularam metropolls 28 25. 
metuere cum inf. 108 21. 

miles cum in Bomanis m univertum appeUetur qui- 
sumque sub signis imperatoris est A\ 7. 46 11. 48 
5. 22. 50 1. 16, in Oeticis miles Romanus (108 4. 
118 8) sive miles Romanorum (114 8) sive milites 
rei publicae (76 8, cf, 3 12. 79 5. 81 7) sive miles 
nude (96 5. 131 22) oppoMmtur foederatis (96 5), 
auxiliariis (108 4 : quondam milites Romani tunc vero 
iam in numero auxiliarium exquisiti), Sarmatis (131 
22) significantwque ita miUtes non adntmpti ex gen- 
tibus. 
miliarium 35 16. 96 20. 133 24; passuum miliarium- 
que quantitas 54 14; quarto urbis milio 44 25 («« 
lectio vera), 
miUe: miUe pondo auro (auri Florus) 16 34; mille mi- 
lia spatia 27 27; onerarias tria milia 72 12; paene 
sex milia viroH 131 2; cf, qui plus ducenta milia 
advenerant 49 19; dcc milia armatorum produxit 
exercitutn 72 4; per mille ducentoram passuiim mi- 
lia 75 14. 
minuere intransitive: minuentibus spoliis 131 8. 
miscere irUransitroe: dum eoram conplexibns in c/)itu 

miscuissent 89 14. 
misericorditer 93 10. 
miseriter 113 14. 
modernus 40 9. 

modulari: patriis diis voce supplici modnlantes 73 3. 
momentaneus : emersit momentanea (== eodem momento 

eveniens) mors sepelientibuH cum sepulto 125 3. 
monachus 41 33. 101 8. 
motus: eius motibus obviabat 109 2; bellorum motus 

(= initia) 108 15. 
1110 vere intrnnsitive 137 11. 

mox adverbium 42 28. 94 5; plerumque pro coniunc- 
tiorhe {=■ mox ui, simidatque) cum indicativo: mox 



Digitized by 



Google 



rV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



193 



soperatiim se sensit 26 39 ; 8im. 36 27. 38 14. 45 3. 

85 15. 90 4. 11. 96 16. 131 14. 134 18, cum con- 

iunciivo: mox venisset, extinctns est 71 3; sim. 44 

3. 49 2. 
roucro: in mncrone vel lingua Atriatici posita sinns 

114 «. 
multns: multnm amator 129 10; gens multa (s= nu- 

merosa) 127 7. 
munus: extremum fati mnnus reddens 131 14. — Cf, 

dona. 
munire: vallo muniri (= circwiwnllnri^ ohsidtri) Th«8- 

salonicAm 132 5. 
munitio = cctiitUum 67 17. 
murale : ad instar murale (= muri) 29 24 . 
mnrinae pelles 63 1 5. 

nam ahvndai 5 30. 10 9. J2 2 [om, Florus). 30 28. 
34 17. 35 9. 36 6. 39 20. 64 8. 70 l. 75 12. 76 13. 
77 6. 80 14. 87 3. 88 5. 89 7. 100 5. 101 12. 126 
5. 135 20. 

namque [aemper eollocaiur posi enuniiaii vocabulum 
primum) abundai 17 18 {om. Florus). 27 23 {om. 
Rufua). 33 30. 34 21. 46 17. 76 1. 80 17. 94 2. 
103 8. 105 4. 127 20. 

natalis {gen.) dies: Severo natalis die(m) lilii cele- 
brante 78 15. 

natio quamquam non raro ihi poniiWy ubi eiiam gens poni 
poiuii {ai nusquam umrpaiur de Gothia) , ui natio 
Aestorum 89 3 — natio Gcpidarum 82 9 — Hunni 89 
17 — Rugi aliaeque nationes nonnullae 126 25 — na- 
tiones Theustes cei. 59 8 inScandia — natio Vene- 
tharom 62 15, iiem universe 91 10, opponuntur eiiam 
universae nationes Rbmanis 123 1«, iamen plerum- 
que iia accipiiur, ui partia quaedam significaiio sub- 
sii. iia ubi de ierris agiiur habiiatis a diversis po- 
pfdis^ ii saepius quam gentes appellantur nationes: 
Asiae nationes 67 2. — uationes Scandiae 58 15. 
60 1 , Scandia vagina nationnm {sed iiem ofiicina 
gentium) 60 6 — Scytharum nationes 62 6, Gothl 
natione et vocabulo Scythae 61 9, omnes Scythiae 
et Germaniae nationes 89 5 — nationes Celticae 
vel Germanie 108 5. similiier nationes passim di- 
cuniur Romanis quae pareni gentes^ ut agmen diver- 
sarum nationum Belisarii exercitus 48 18, iiem quae 
pareni Hunnis multiplices populi et diversae natio- 
nes 109 17, diversae subditae nationes 116 2, diver- 
sae aliae nationes 42 23, diversae nationes 110 4, cf. 
125 19. 1264. denique geniis quoque partes sunt 
nationes, ui Vidivarii ex diversis nationibus adgre- 
gati gentem fecerunt 63 6. 83 2, item omnis natio 
linguae Qoihicae memoratur 92 18, scilicet Vesegothae, 
Osirogoihae, Oepidae. 

nativitas Abrahae 4 6. 14. 2G. 

naturales ex concubina liliae 134 10. 

naturaliter 74 5. 

nec diu = non diu 87 17; nec dum = rumdum 22 
13. 43 18. 51 3. 93 1. 114 19. 119 il. 

nec mora adverbialiier = siatim 61 1. 73 5. 101 16. 
114 17. 137 2. 11. 138 10 ei alibi. 

necessitas = iusaus 123 14 : necessitas domini etiam 
parricidium si iub^, implendum est; de calamitate 
84 20, cf. 2 5. 

negotiari vinum 127 10. 

negotium : ancipiti negotio 115 4. 

nigredo 59 6. 91 1. 

nimis = t?aZ/i« : nimis aeqnissimus 35 29; sim. 81 13. 
100 18. 103 20. 

nimius = ingens ^ optimus: pisc^s nimii saporis 65 
16; sim. 30 22. 31 3. 60 1. 65 16. 82 1. 90 15. 
99 10. 107 1. 109 21. 130 20. 

nobilis, nobilitas 74 19. 81 17. 87 8. 88 6. 96 14. 99 
22. 103 14. 109 20. 117 14. 119 16. 138 19. 

nomen vel genus Oothorum 66 1 7 . — Venethi tria no- 
mina ediderunt Venethorum, Antarum^ Sclavenorum 
89 l. 

loBDAKKS. 



nominare : quorum et numerus et militia nsque ad 

praesens in re publica nominatur (= mnnei) 87 5. 
non solum: non solum describere quis (= nemo) ad- 
gressus est, verum etiam nec cuiquam licuit trans- 
fretare 54 16. 
nosci : praefati regem habuisse noscuntur 64 6 ; sim. 
68 7. 75 7. 83 3. item cognosci: pari tenore et in 
Alaricis provenisse cognoscitur 121 7; referri: hae 
feminae referuntor tenuisse regimen 70 1 ; sentiri: 
(oceanus) impermeabilis esse sentitur 54 18. 
noUrius 126 22. 25 {cf. praef. p. VI). 
nudare: cnnctos genatores nudatos 50 24. 
nuUuB : gen. sing. nulli 46 24 ; dai. sing. fem. nuUae 

90 4. in nullo (= nulta re) 106 16. 
numeralia: post pene quinquaginta annornm 101 12. 
numeri permulati , modo xaxd o6veoiv ibi ubi plures res 
singuUiri significnniur vel e conirario una res plurali : 
praeerat Deborra et Barach 5 24 {cf. 6 24). 
loca eorum {Thrneum) in provincia redacta iugnm 

excepit {Thracia) Romanum 28 10. 
omnia quod (= quidquid) constituerat inritum fore 

34 31. 
ut nostris verbis choartem 53 6. 
gens quae velud Thyringi equis utnntnr eximiis 

59 4. 
haec pars optatum potiti solum 60 21. 
pene omnem Asiam subiugavit et . . . Somo ad 

persolvendum tributum subditos fecit 66 13. 
exercitu . . . in aliis partibus expeditionem ge- 

rentibus 67 6. 
revertentibus in id ipsum, quidquid partns mascu- 

lum edidisset, patri redderet 69 10. 
pars eorum qui orientali plaga tenebat eisque prae- 

erat Ostrogotha dicti sunt Ostrogothae 78 5. 
imperante Dioclitiano et Maximiano 81 14. 
pigra gepanta dicitur 82 14. 
quibus evenit ut adsolet genti necxium fundatis, 

penuria famis 93 1. 
intra septa castrorum, quam plaustris vallatum 

habebat 111 25. 
omnem exercitum eum qui gladio evadissent 129 9. 
modo verbo ad pariem tanium senieniiae quam claudii 
cogitaiiofu relaio vd e conirario relato ad omnia 
quod ad singula pertinei : 

regnum cognatis (Oraiiano ei Valeniiniano) ^ usque 
dum ille {Oratianus) Theodosium ordinasset, ser- 
vavit 40 22. 
caput eius et dextera manus . . . circumductum 

41 8. 
Valamir intra . . . fluvios, Thiudimer iuxta la- 
cum . . . f Vidimer inter utrosque manebant 
127 14. 
Suavorura reges Hunimnndus et Halaricus in Gothos 
arma moverunt freti auxilio Sarmatarum, qni 
. . . auxiliarii ei advenissent 129 24. 
seseque cum parentibus Vesegothis iungens corpus 
efflciunt 131 19. 
numerositas 88 19. 105 11. 

obsecundare : illius ad nutum res publica obsecundabat 

134 4. 
obses 128 11. 15. 130 25. 
obsidatns 19 28. 

obstrepere : nobis aliquid obstrepebit 64 3. 
obturare 92 13. 
obviare cum dat. 1 12. 29 25. 50 27. 109 2; cum acr. : 

adventum Parthomm obviare 49 28. 
occidentalis 55 17. 56 11. 118 9. occidualis 32 21. 

occiduus 28 20. 31 27. 55 9. 74 16. 78 7. 92 5. 

136 4. 
oflfa 91 2. 

offocare: odore prunamm ofTocAtus 39 19. 
Olympiades nom. sing. 6 34. 
omnino : cum Parthis et Vandalis omnino infestantibus 

43 3 ; insulam omnino sui spatio in longo latoque 

25 



Digitized by 



Google 



194 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



extenBam 55 &<; insulam omnino gratissimam 55 7 ; 

omnino extincti sunt 138 5; aimUUer H3 7. 75 lu. 

83 13. 86 11. 14. 95 1. 17. 105 6. 128 6. 130 20. 

133 1. 
opinatus >= clartu 62 10; opinatissimus 28 25. 68 15. 

85 20. 
opinio = fama 65 4. 68 11. 
oportere: nec vobis oportet audire 110 15. 
oppidum : ioca urbium oppidorumque monimina 49 1 2 ; 

decem munitissimis urbibus opp. oppida vel posses- 

siones 55 6. — op^ida Borysthenes cet, 62 4. — 

Callippides et Hypanis 66 4. — Faventinum 50 20. 

— Galtis 83 16. — Perusinum 4'» 13. — Regium 

137 10. — Syraousanum 137 5. GeUeontm pars 
Cas»iodoriana praeferi vocabulum civitas. 

oppressio Romanorum 114 4; Ariminensis oppressio 

138 8. 

optare: nnde cum excipi libenter optaret 106 18. 

ordinare s= magiflratum aaeerdotemve creare 40 22. 41 
10. 25. 33. 42 11. 43 17. 21. 28. 44 1. 3. 12. 47 
14. 48 11. 50 15. 64 13. 96 13. 118 1. 13. 119 13. 
18. 120 2. 7. 132 13; constituere publice 4H 20. 102 
8. 103 19. 

ordinatio 98 4. 109 18. 

ordines ducere 80 l {in loco Symmachiano) , 

orienUlis 31 27. 38 7. 39 24. 41 20. 44 1. 48 4. 55 4. 
74 17. 78 6. 7. 92 3. 94 13. 102 18. 118 8. 12. 121 
2. 131 13. 136 10. 24; orientalis hiemalis plaga 
32 20. 

oritur amnis de oatiis 61 12. 

omatus orationis perversi exempla ubivis obvia sunt: 
ut rariora vocabula et poesi propria communibus 
vulgo tubstUuia^ iugalis pro coniugCy pignora pro 
filiis, germanus pro fraire^ procinctus pro exercitu^ 
repedare pro redeundOy Lares pro domo, Mars pro 
beUo et sic deineeps: quaere in aingulis. eodem per- 
tifunt Latinis usitatioribus substitutn Oraeca vncabulaj 
qualia sunt Geta et Trinacria. 

orthodoxus 39 29. 

ovare = yaudere 45 12. 101 3. 

pacare: pacati regnaverunt 85 12. 

paene auctor aolet inserere contra auctorem protestans 
tamquam exaggerantem res tradit^is 16 10. 17 is. 18 
23. 27. 22 15. 31 6. 34 4. 46 7. 18 (?). lOl 12: 
etiam ineptius adieitur 14 8. 72 5. 

paenitudo 102 20. 110 20. 

paganus 41 25. 

palatium 49 22. 50 14. 

pandere 1 11. 

papa 115 5. 

parentes : successio parentum 1 23 7 ; parentes Qothi et 
Oepidae 82 10. 92 17; Ostrogothae et Vesegothae 92 
5. 103 15. 110 2. 123 13. 131 17. 19. 

pars (= regio) australis 99 2; occidua 74 10. 136 4 ; 
esperia 44 17; orientalis 48 4. pars Italiae 131 12, 
Ostrogotbarum 91 20. partes interiores Galliciae 101 
14. — septentrionales 94 4. — Hellade 97 3. — 
hesperiae 48 19. 122 18 cet. — Moesiae 92 12. — 
Thraciarum 94 6 : similiter passim, pars terrarum 
de loco proelii 108 8. pars de duobus adversariis: 
suae parti fautores 92 14; pars adTersa 51 29; par- 
tes victoris 138 10; pars imperatoris 76 6; pars Go- 
thorum 130 7; pro Hunnorum parte pugnare 113 20. 
de hac parte consuluit 113 10. 

particeps regni 48 14. 

particulae niUla propria vi orationi insertae quantopere 
lordani propriae sint, index sub vocabulis monstrat: 
hoc addendunij ibi quoque, ubi aurtorem aUquem ad 
verbum exscribitj ut MarcelLinianos armales et ma- 
xime Florum , snepenumero talia addita repeririy inter 
alia autem 19 2. 22 2«. 32. 23 1. 32 11. — et 18 
35. — itaque 25 35. — nam 21 18. — namque 29 1. 

— paene («. s. v.). — que 32 18. — tamen 31 31. 

— ubi 16 «. 10. — vero 20 5. 25 8. 26 18. 32 4. 



8. — ut 32 8. idem copulandi et amplificandi vel 
potius enervandi studium produnt mutationes aliae si- 
miteSj ut missis ex more legatis pro missi ex more 
legati 16 7. — unde et Torquatus est dictus pro 
unde Torqnati 17 8, item 17 10. 18 9. 25. 22 27. 
32 18. 

parturire 85 9. 106 13. 129 13. 

parvus: parvissimus 2 1. 

pascha 47 19; paschalis festivitas 34 23. 

passio 125 17. 

pati: non passus est nisi et gentem Herulorum suae sub- 
egeret dicioni 88 10. 

patria = terra 29 21. 45 9. 48 20. 66 12. 83 19. 21. 
87 22. 119 19. 121 16; ad patriam sibi tradiUm pro- 
flciscuntur 98 5. — Africa 99 6. — Dacia, nunc Gepi- 
dia 75 7. — Jtalia 45 9. — Moesia 81 18. — Pan- 
nonia 126 16. — Scythia 61 19. — Sicllia 48 20. 

patricia ordinaria Mathesuentha 77 13. 

patricius (patriciorum primus 119 8; ex patricio 43 21 ; 
olim patricius 119 9) Aetius 104 6. 107 25. 113 9. 

— Anthemius 43 21. 118 13. — Ardabures 119 9. 

— Aspar 43 25. 119 8. — Belisarius 102 18. 137 
1. — Bessa 126 19. — Constantius 42 6. — Qer- 
manus 49 27. 51 12. 77 13. 138 16. — Hilarianus 
132 5. — lohannes Troglita 51 25. — Liberins 51 
28. 136 4. — Marcelllnns 119 13. — Maximns 43 

9. — Ruflnus 41 5. 48 1. — Stilicho 88 3. 98 6. 
patrius : cives patrii 9 31; incolae patrii 83 8 . 
patronus v. cliens. 

pauper: ftm. paupera 127 8. 

pax de quovis pacto inter duos populos 128 14.18 cet. ; 
idem est foedus. 

pellax 45 30. 

penitus = omnino 96 19. 98 18. 114 7. 123 11. 

peragere pacem 104 13. 

perditio: perditio unins militis 84 13; cum sua per- 
ditione 109 2. 

perditor : famam perditoris (= victi) abicere 116 8. 

peregrinus a lingua Gothica 70 7. 

perfldia == fides heterodoxa 92 13. 15. 17. 94 10. 

permittere abaolute 88 20. 

perqnaquam as ubieumque 46 10. 55 2. 130 12. 

perseverare: vidua perseverare disponit 78 1. 

pertinax bellum 111 13. 

pervadere = invadere: regnnm pervadunt 7 33; Baby- 
loniam pervasit et tenuit 34 36; Siciliam pervadit 
4819; castra pervasit 52 5 ; ne germani regno per- 
vaderent 113 14 ; qui eum de regno pervaso deicerent 
117 15; cum SiciUam pervasisset 137 7. 

phylarchi: fllarchi 30 9 (ex Rufo). 

pignora de Uberis 93 9; dc uxore 106 10. 

pii sacerdotes 73 2. 

pileati 64 12; sacerdotes pileati 74 21. 

placitum 101 2. 

plaga Campaniae 17 19 ex Ftoro; apud ipsum aucto^ 
rem semper est caeli regio: orieiitalis hiemalis plaga 
32 20, inter septentrionalem occidentalemque plagam 
56 11 , item 2H 20. 31 27. 41 18. 48 «. 50 12. 55 
4. 17. 74 17. 78 6. 92 3. 97 5. 108 l. 133 6. 

plebs 100 13. 

plene : urbem plenissime spoliavit 48 32. 

plectere capite 34 14. 41 16. 117 18. 

piuralis pro singutari : \n amicitias Komanorum se so- 
ciantes 9 22 (amicitiae simiiiter 27 3. 29 11. 31 25. 
72 15. 106 16. 128 7) — ad bella consurgunt 50 15 
(bella similiier 50 10. 83 14. 106 7. 13. 112 11. 
113 2. 123 22) ^ secedere ad siia regna 42 19, regna 
lirmare 72 1 6 — longa silentia 113 23 — patrociniis uti 
115 13 — regi temulentia pudendos exitus dedit 
123 22. 

pliis adverbiaiiier : plus vigore terribilis 70 1 1 ; ut plus 
fugientes Tiberi demergerentur quam gladio caderent 
51 5; plus velociter 32 5. — quid plurimum t>. in- 
terrogationes. — Cf. complurimus. 

poiidus animi 103 18. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



195 



pontifex: rex et pontifex 75 4. — pontifex et primas 
VlflUs 127 6. — pontittcalis reverentia 117 20. 

populari : multa (oppida) vi populatus est (vi expugna- 
vit EtUTopius) 39 11. multas civitates populatus 
85 1». 

populus exceptU formtdis populus Romanus 44 2. 45 
14 et senatus populusque Komaiius (cf. senatus) 
raro ita ponitur , ut aequatur vocabulum proprium, 
ut populus Getarum 137 4 — Hunnorum 126 
12. pUrumque aignificat multitudinem : ita in mayna 
urbe qui degunty ut de Constantinopoti populi di- 
versarum gentium 95 20, populo spectante 48 8, 
populo spectaculum fuit 102 lU; de Antiochia 49 
29. ita gena numerosa populus immensus 127 5, 
magna populi numerositas 00 12, crescens populus 

83 7, natio populosa 62 15, populosae gentes 40 5, 
simititerque repperit in populo suo quasdam magas 
mulieres 89 10, populi vota 49 6, populum univer- 
sum adunare 105 10, cum Veaegothia sic vivere po- 
pulum Romanum (= degentea in Jtatia)^ ut una geiis 
utraque credere possit 97 \H. denique ipopulus fllio- 
rum 125 8. eam ob cauactm aaepe uaurpatur plu- 
rali numero aignificationeve : Oatrogothae et Veaegothae 
utrique eiusdem gentis populi 83 9, iidemque divisi 
per familias (Amalorum et Balihorum) populi 64 22, 
omnis Gothorum populus 122 8, Uunnorum multipli- 
ces populi et diversae nationes 109 17, Hunni po- 
pulorum rabiem pullularunt 63 1 1 , populi Gepida- 
rum 75 7, nee raro pturalia ita ponitur^ ut numerua 
hominum eo aignificetur: populi regesque populorum 
57 10; reges a. regna cum populis 129 9. 17; popu- 
lis impcrare 102 12; populis nuntiare 137 18, po- 
puli colunt 67 5, in populis crescere 89 19, innu- 
merabiles populi 108 8, strages populorum 108 12, 
urbes et populos devastare 85 7. 

positio 97 i:j. 109 6. 

positura 60 l. 

possessores 55 8. 94 :). 96 21. possessiones 55 H. 

possidere populum 1227; p. regna 124 15. 

post: in Liguriam post se, unde iam transierant, re- 

vertuntur 98 i.i. 
posterior (= aucceaaor) eius 102 10. 
postqnam cum coni. pluaquamperfecti 7 18. 34 29. 3ii. 

49 27. 86 15. 89 19. 100 14. 136 B. 
potentes : cpulae potentum 66 9 . 
potiri cum accuaativo certo 8 1. 61 1. 68 4. 73 15. 

84 49. 86 3. 94 12. 98 14. 103 8. 126 8. 132 1 ; 
ambigui aunt loci propter -a = -am 71 14. 76 12. 84 
10. 96 8. 122 13. 131 3 v«f -0 = -um 43 28. 127 
3 ; certum exemplum ablaiivi non reperitur. 

praebere consensum 133 18; ducatum populo 5 29 [cf. 
Florua 3, 2/, 2: si ducatum sceleri praebuissent). 

praecedens (= ante commemorata) causa 110 11. 

praecipitare = inatigare, rapere 1067. 111 3. 

praecupidus 118 3. 

praedicator 92 14. 

praeesse in populo 35 26. 

praefectus (urbis) 35 26. 51 23. 

praefecti Maurorum 52 3. 

praelabi 111 16. 

praelatus (= praepoaitua) militibus 76 8. 

praeminere 109 18. 

praeuotare (= antea indicare) 14 6. 

praepoaiUorua cum adverbio: ab invicem 63 4 — a 
longe 60 21 — ab olim 53 7 — ad invicem 130 
22 — ex tunc 5 33 — in invicem 125 18. prae- 
poaitio cum infinitivo : Inter ire et noii ire animus 
fluctuat 115 4. 

praepositoB palatii 47 5. 

praescins 114 15. 

praestare: praestaturos 62 6. 

praesul bellorum Mars 64 17. 

praesumere aliqua re = confidere alicui rei, auperbire 
de ati^ta re\ ipso eo telo praesumere 124 6, pede, 
sagitta praesumere 125 22, afflnitate praesumens 116 



17; de cuius animo minus praesumebant 109 12. — 
item = uaurpare regno praesumpto 101 8; tyrannide 
pracsumpsit 102 18; ut nec temptare praesumeret 
116 25; gaudia praesumuntur 113 24. 

praesumptio: plus praesumptione quam electioue Cae- 
sar efTeotus 119 12. 

praetumidus 116 26. 

praevalere: nihil praevalere 39 27. 114 7. 137 6; Ge- 
tis nihil praevalet 81 7 ; Honorio nibil resistere prae- 
valente 99 20 ; resisti contra Parthos noii praevalet 
50 10; nec temptare in conflictu praevaluit 72 13; 
praevalere in Gothis 92 2 ; nec praevalent ad tantam 
multitudiiiem 131 23. 

praeventus est : immatura uiorte praeventus 99 o ; equo 
sub se decidente praeventus est 42 26. 

praevius eorum et in bello et iii consilio 46 8 ; prae- 
vius eorum 83 21. 

primas: primates et duces qui regum vice praesunt 
Veaegothia 93 2 ; rex Antarum cum fllils et primati- 
bus Lxx 121 21 ; primates gentis Gothorum 136 7; 
primates Scirorum 130 1 ; pontifex et primas Ootho- 
rum minorum 127 6; primatus Heber 4 6. 

primicerius domesticorum 39 16. 

primitiae 87 lo. 

primo, secundo, tertio (non -um) 27 12. 15. 30 15. 
29. 37 32. 38 33. 46 18. 49 14. 63 17. 

princeps, principatus. princeps mundi totius Attila 
1064, cf, 107 5. praeterea princeps eat imperator 
Romanua: princeps Komanus 118 17. 126 11 ; prin- 
cipatus populi Romaiii 44 2 1 . 45 1 4 ; princcps Orien- 
tis 115 15. 124 6. 136 16, Orientalis 136 lo; prin- 
cipatus OrienUlis 94 13; princeps 78 16. 79 s. 83 
24. 85 5. 88 1. 92 20. 95 i. 4. 96 1. 2. 98 7. 100 

5. 101 5. 18. 106 14. 115 9. 118 13. 119 6. 10. 

126 6. 128 16. 133 3. 137 13. 138 20, principatus 
85 17. uterque princeps Romanorum et Peraarum 
48 3. at principatus etiam de Sutla uaurpatur : Sylla 
potitus est principatum Romaiiorum 73 16, item de 
Theoderico : regnum geiitis sui et Romaiii populi priii- 
cipatnm continuit 45 14, de OoUua 76 4. 89 9. 103 
15. 121 16. 122 12, de Amatonibua 67 10, de Athe- 
nienaibua 73 1 1 : princeps numero aingulari aimititer 
non invenitur. item principes Quadorum aunt eorum 
primatea 80 17. 

principaliter 62 16. 

prius = primum : prius inchoantes 1 1 3 ; prius viola- 
vit 83 6 ; quantoscunque prius iii iugressu Scytha- 
rum habuerunt 90 10; prius laetaretur 106 9. 

privare aliqua re 1206; ab aliqua re 872. 1201. 
134 8. 

privilegium : ordo obtenuit privilegium (= ordinatio 
manait) 14 1. 

pro : Silvii sunt Albanique vocitati pro Albano urbe et 
(Silvio) 6 2. 

procedere: consules processissent 101 15; dum proces- 
sibus Chalcedona degeret 44 7. 

prooerus corpore 70 11, procera statura 79 2. proceres 
76 12, proceres palatii 132 15. 

procinctus = exereitua: non cum minori procinctu 
101 4; felix procinctum 107 23; procinctum movere 
36 9. 39 32. 49 25. 83 15. 91 20. 104 lo. 114 5. 
116 2. 118 10. 121 19. 137 2. 

procurator Honoriae 42 15. 

procurator nrbis Alexandrinae 43 5. 

prodecessor: decessores prodecessoresque 43 1. 120 12. 
133 6, ef 44 23. 

proflteri: professa voce testatur 65 7. 

progenies = genua 43 16. 90 5. 135 3. 138 20. 

prolabi = erumpere 43 5. 

prolixus: prolixior 58 20. 

promerere: opes cunctas promeruit 41 9. 

promovere intranaitive 60 9. 13. 

proprins = auua 68 5. 81 7. 108 20. 113 12. 120 20. 
121 6. 122 8 cet. 

prosapies = genua 66 17. 82 16. 

25» 



Digitized by 



Google 



196 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



proHelytus 36 l. 

protector 33 34 {ex Uitr.). 

provincia = terta hnperio comprehensa 76 4. 103 9. 

115 15. 117 1*2. Amazoiies loniain Aeoliamque dedi- 
tas 8ibi proviiicias efifecerunt 68 l. provlncia Afri- 
cana 49 '2S. — Asia 85 20. — Dacia (antiqua) 116 
1. — Galliae 98 2. — Moesia 70 14. — Pannouia 

116 1. — Spaniae 98 2. — Spesis (?) 82 20. $oUt 
referri nof^ ad provincias aaeculi sexti, sed ad atatum 
imperii Rotnani qui fuit antt DiocLetianum. 

protoplastus 3 15. 

proturbare 84 h. 

provehi : provectus (= auctus) ost rivulus 111 la. 

provenire = evenire 121 8. 123 16. 131 24. 

proventus felicitatls 124 17. 

provisor 32 30. 

puella: Marciae sororis suao puella (= anciLla!) 81 21. 

pullulare: quae (suboles) trino flore pululabat 123 4; 

bifarlam populorum rabiem pullularunt (= procrea- 

vtrunt) 63 11. 
pulsare: saeva suspicione pulsatus est 118 3. 
pyra 112 19. 

quaeritare v. frtquentativa. 

qualls = quis: quali tempore 4 11). 

quam rwn anttctdente comparativo: elegens armis euni 

vincere quam locorum beneflcio submovere 71 !i ; 

suasit eos suo labore quaerere quam alienis subia- 

cere 96 1 6 ; nec me quis aliqua addidisse credat 

quam quae legi et comperi 138 24; sim. 93 lu. 

125 7. 
quam etiam non antecedente tam: fclicitatem suam 

quam etiam fllii 132 3. 
quamquam = item 60 1. 
quamvis cum coniunctivo 27 3. 1 1. 55 1 1. 81 4. 86 1. 

88 15. 103 2. 105 20. 107 1»). 111 11.23. 133 15; 

cum indicativo 3 8. 54 1. 59 14. 85 11. 89 2. 133 

3. 136 13. abundat 159 14. 
quandoque 99 14. 

quantulum = paulo v. s. v. dcminutiva. 

quasi = Uimquam 45 22. 86 1h. 89 15 cef. ; = ut- 

pote 80 5. 84 10. 100 i. 124 6. 
que: numquamque 134 15. 
quia ahundat: etenim non solum quia noii prufuit rei 

publicae, immo obfuit 34 s. 
quidam: numinis quoddam 82 5. 
quiescero: quiescens bellare (= puynare) 42 21»; qui- 

escero (= non inquietari) a Gothis 129 l ; = mori 

43 8. 46 2 cet. 
quippe : quippo quos commovcrat 83 10. 
quis : aut bello aut pace vel quo (= aliquo , quoquo) 

modo 74 16. 101 1 ; aliter quam quod (= ut) nos 

diximus exortos 64 2. 
quod : quod nobis videtur (= cum videatur) sol ab 

imo surgere, illos pcr terrae marginem dicitur cir- 

cumiro 58 22. 
quondam ad defuncti nomen additum 115 1. 119 13. 

122 9. 135 12. 137 21. 
quoque abundat 3 23. 4 5. 13. 29 19. 30. 31 27. 32 

31. 33 13. 35 34. 38 8. 44 20. 46 1. 23. 47 13. 48 

4. 50 4. 57 3. 77 4. 90 4. 92 15. 19. 104 10. 120 
10. 122 19. 127 1. 130 23. 135 6. 

quousque: quousque Candac ipse viveret 126 22. 

rabies populorum = poptdi feri 63 11. 

rebellare = deheUare 9 31. 81 6. 

rebellio = rehellis 129 21. 

recludere = ciaudere 93 15. 100 h. 

recolere = recordari 54 4. 61-4. 107 l. 

recolligere se = redire 50 6. 

recondere (recondemnt, ubi Florua reconduut, 16 16) 

9 29. 16 16. 
recrudescere : recrudiscentes animos [acc. abs.) 50 15. 
rector 52 14. 117 lo. 



redemptio : dudum bella concepta Gyzerici redemptione 
(= instigatione) parturieiis 106 14. 

redigere : eos redegit fecitque in provincias 29 1 o . 

redire: redieiis quo venerat iter 115 7. ad propositum 
redeamus simiUterve 40 10. 64 5. 75 9. 78 3. 80 13. 
103 5. 120 18. 

redundare: quasi susceptorum suorum morte ad suam 
iriiuriam redundaret {videtur votuisse mortem referret) 
136 24. 

referre: quem (= de quo) supra rettulimus 128 12; 
Tarentum retulerant (ad nos redicrat Ftorus) 25 26. 

refertus = copiis abundans 133 1. 

refodere = defodere {hoc Ftorus) 16 16. 

regere (= possidere) Alpes 130 20. 

regia urbs, civitas v. sub his vocc. 

regimen = regnum 70 1. 111 22. 

regina Augusta 45 20. 27; gentis 69 18. 71 6. 8. 12. 
14. 99 4. 

regio Bruttiorum 99 2 — Nicopolitana 127 7 — Vasia- 
nensis 68 11. 

regnare cum dat. : magiiao parti regnabat Huunorum 
105 10, sim. 6 5. 14. 21. 33. 7 8. 16. 25. 8 13. 9 
17. 32 12. 

reguator = rex 104 14. 134 lo. 

roguum V. rex. 

regulus proprie rex regi parens 109 23. 117 22. 122 8 : 
item sic appeUatur 93 12 unus ex priuiatibus ct duci- 
bus qui Vesegothis vice reguni praesunt; item 50 15 
Heldebadus rex non tegitimus. sed iidem saepius regis 
nomine utuntur {cf. rox). 

rclator annalium 61 7. 

remorari 72 10. 114 lo. 120 3. 121 16. 

repedare 10 5. 34 5 (rediit Orosius) 68 5. 72 9. 131 5. 

reputare: unum eorum fortunae rcputatuoi est 85 13. 

res publica Romana 81 15. 104 8 ; utraque res publica 
41 1. 96 11. 121 3. 124 25; res publica hesperiae 
plagae 118 1; rem publicam (= imperium Homa- 
iium) intravit 102 6. ad gentes res publica non r«- 
fertur nisi uno loco : duo reges (Vandalorum et Go- 
thorum) duaeque res publicae 49 24. 

residero 48 20. 63 5. 97 17. 18. 99 i. 100 5. 129 3. 
132 20. 138 4. 

resistere : perf. rcsisterunt 67 s, resistere (restitere 
Florus) 13 18. 

resolvi = effeminari 85 18. 96 13. 

restituere: origiiiis suae signa restituens 105 19. 

retorquere : ab excidiono eum urbis retorquet 132 7. 

revehero triumphum 35 22. 

revolvere 121 11. 

rex de imperatore Romano raro usurpatur 85 16, usur- 

patur regina fg. v.), item passim tam regius: regius 

apparatus 101 3, regia palatii 132 1>!» et regalis : re- 

gales opes 115 10 quam rcgnare et regnum: reg- 

num Romanum 96 22. 126 13. 133 2. 136 3. 137 

12; regnum utrumque 41 11; regnum orientale 131 

13; regnum occidentale 42 8, hesperium 44 21. — 

rcx omnium reguui AUila llO 6: cf. turba reguin 

110 3. rcx, rcgnum gentis passim : Aegyptiorum, Ala- 

norum, Antarum, Rrittonuni, Burgundionum, Gepida- 

rum, Gothorum, Heruloruiu, ilunnorum, Macedonum, 

Ostrogotharum, Persarum, Phrygum, Rugorum, Sar- 

matarum, Suavorum, Thuringorum , Torcilingorum, 

Vandalorum, Vesegotharum : quos qui quaeret^ repe- 

riet in ind. II. — regna Asiae 68 4 — regna Scythica 

et Germanica 124 15. — regnum Amalorum 78 1. — 

Rex regi parens vel non legitime agnitus ut proprie re- 

guliis {q. V.) nuncupatur^ ita saepe ipso regis TKmiine 

utitur : unde rex regum dicitur Attila {vide aupra) 

I eique imperatorive Romano suhditi passim regum no- 

I mine utuntur : ita rex civitatis Sirmiensium 1 35 7 re- 

gulus est Oepidarumj item Mundo Hunnus dicitw 

I regem se suis grassatoribus fecisse 135 16. 

I rotatus caeli 74 16. 

I rumpere fata = interficere 69 13. 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



197 



sabbatuai banctum paschae 47 l!i. 

saccrdotos Gotfiorum H4 1 3 ; cf. pii, pileati ; sacerdotes 
locorum = episcopi 117 10. 

sacrum oraculum 98 1. 

saevire certamine = certare 117 u ; saevire bello cum 
aliquo 119 7. 

salutifer 99 12. 

salutarius: Frygia salutaria 39 27. 

sappherluae pellcs 59 n. a(i6t non nominaniur [Du- 
cange enim 8. v, saphirinus quan citat locum monachi 
SanyaUensis 1. 2 c. 9 Mon, Oerm. SS. 11 p. 752: 
pallia Frcsouica alba cana vermiculata vel saphirina 
conferendum cum altero 1. 1 c. 34 l. c. p. 747 : pal- 
lium canum vel saphirinum quadrangulum duplex, 
ii vix huc quadrant), nec aatii conatat quaenam in- 
teUeganturf cum caerulei significatiQ nec per ae apta 
sit et parum conveniat nigredini ab lordane laudutae. 
sabeUcae quae dicuntur recentioribus a vocabulo Rus- 
sico sobol ut re aptae forent, ita et originem aliam 
habent neque probabUe ett sexto eas saeculo rwtas 
fuisse. 

satellites regis cuiusdam 43 10. 47 7. 12. 131 1. 134 
5. 136 23 : opp. Romani 134 5. 

scamara: plerisque abactoribus scamarisque ct latro- 
nibus undecumque collectis 135 14. Cf. Menander 
p. 36 {4 p. 237 MueU.) twv 'ApcJpojv OTretoapL^vfnv 
(a. 57«) xal i^ xd olxeta flLirepyofxdvoov ol oxap.a- 
peu iYX*"P^^"* 6vofAaC6fAevot dveope^cavrec d?peiXovTO 
tTiirouc xe xal d^pYUpov xai ixepav olTrooTteuTiv. Theo- 
pfutnes p. 673 ed. Bonn, : dTrooTetXa; 6 Paot>.eu; Xd- 
})pa el? Bo'jXYap(av . . . -/axeo^iOT] . . . Xptorivoc 
diro XpiOTiavwv iLfifa^irr]^ %a\ irpeaTo; twv oxa- 
fi.dpa)v. Eugippius vita Severini c. 10: Istri fluenta 
praetermeans latroues properanter insequitur, quos 
vulgus sc^maras [al. scameras) appcilabat. vocabu- 
lum partibus Danuvianis proprium et propterea Moe- 
siaco scriptori aptum posteriore aetate etiam ad Lango- 
bardos pervenisse intellegitur ex edicto Rotharis c. 5 
{Mon. Germ. LL. 4 p. 13) : si quis scamaras intra 
provincia caelaverit aut anonam dederit, animae suac 
incurrat periculum. Cf, I. Grimm Rechtsalterthumer 
p. 635. 

scaturrire 86 lo. 95 21. 

scripturae divinae 8 32. 36 1. 7. 20; scripturao eodem 
sensu 35 12. 36 3. 

se: genetivus sui positus pro adiecUvo suus: sui causa 
44 1 ; sui spatio 55 5 ; sni prodidlt situm 56 s ; iu 
ipso sui principio 61 20 ; usque ad medium sui 65 
1 6 ; regem inter numina sui populi coluerunt 67 5 ; 
dc mcdio sui 89 1 2 ; nimia sui (= eiua) dilectionc 
99 10. 

86 omissum in reflexivis: minucre [s. v.) — misccre 
(a. V.) — movere («. v.), promovere {s. v.) — te- 
nere («. v.); item ubi se in accusativis cum infini- 
tivo requiritur: cubiculariae prodit scelus eadem nocte 
facturum 45 1 u ; ratus exercitum intogrum repcrire 
50 25; sim. 108 17. 128 11. 137 3. 

secedere ad sua regna 42 li). 

secta Arianorum 92 18. 

sed abundat 33 10. 

sedarc: Novadcs Hlemuicsquc sedavit 43 5. 

sedere: consilio (= consiUum, cf. p. 175) scdit 60 13 ; 
cui sententia sedit 98 1. 

semperum = semper 122 7. 15. 

senatus populusque Romanus 45 11. 49 11. 133 16. 
136 10; scnatus 47 4. 97 21. 133 12; senatus con- 
sultum 80 8 {inSymmachianis),, senator50 24. 119 16. 

senior v. iunior. 

sententiae finales: 

enuntiatum relativum loco setUeniiae finalis: 

quasi per^ens e verbo credendi 31 28 [male expi- 

lato Floro), 
quatenus = ut : regreditur Siciliam, qnatenus Ro- 
mae annonae faceret cupiam 51 6 ; quod breviter 
tetigimus, quatenus lector cognoscat 52 1 5 ; sim. 



2 2. 54 2. 80 11. 98 1. 109 16. 115 21. 121 

I. 122 15. 129 3. permixti sententia finaiis 
per quatenuB et accusativus cum inf. : quatenus 
... sio eos cum Romanorum populo vivere 
97 17. 

quia pro acc. cum infin. : quamvis non legatur, 
quia condidit, sed quia reparavit 4 28 ; refert 
quia dicti sunt 78 4 ; utrumque genus dicendi 
mixtum: concessit, ut omnes viri bina matrimo- 
nia susciperent, quia ideo populosas forc gentcs 
40 4 ; ferebatur quia Honoria . . . Attilam in- 
vitasse 115 10. 

quod pro acc. cum infin. : scito quod necessitas 
imminet 2 4 ; coniectavere nonnulli , quod ex 
his accolas acceperit 57 ; ignorantibus , quod 
imperator delitisceret, Oothis 94 7; qui quod 
aliquando portus fuerit, hortus ostendit 97 1 1 ; 
praedixere quod ductor occumberet 108 24. 

quomodo pro acc, cum inf. : apparet quomodo in- 
vitabautur 86 2o ; animadvertuut, quomodo cerva 
se iilis optulit 90 1. 

infirUtivus post occasio dedit 92 2 ; concederc 30 
26; permittere 117 '.i; remittcre 32 26 ; statuerc 
34 31. 

accusatixms cum inf, post pcrmittere 38 1 ; pos- 
cere 125 s; praecavere 14 8; praecipere 7 5. 

II. 33 is. 34 26. 38 25. 66 11. 120 l. 
scponcre privatum abitum 134 ». 

septentrionale pro substarUivo: pro arctu id est scpten- 

trionali 62 1. 
scqui cum dat. : maiorum secutnm scriptis 138 23. 
scrvire, servus (133 lu, cf. fugacia mancipia 127 16), 

servitus (129 lo), servitium (29 13. 32 23. 96 4, cf. 

mundi generale servitium de Attila 107 5) de sub- 

ditis qui domino militarem operam praestant 29 13. 

64 23. 96 4. 104 11. 109 1». 123 10. 129 10. 12. 
133 10. 137 12. reges regi parentes \Ui subditis im- 
perant |it regi suo deserviant 123 12. amicitia aut 
subicctionc deservire 136 5. — Cf. famulus. 

si: nec si sunt alibi cognoscent (= neaciurU num sirU 
atibi) 127 lo. 

si quidem = sciUcet 46 17. 117 13. 124 lo; abundat 
9 24. 22 13 {add. ad Ftoriana). 16 {item) . 25 36 
{apud FLorum diverse). 29 9. 24. 35 s. 37 14. 38 
24. 39 8. 56 7. 61 12. 78 16. 97 12. 99 2. 103 6. 
104 16. 127 5. 129 18. 

sic = deinde 97 3 ; abundat 7 30 ; sic quoque abun- 
dat 33 13. 39 2. 43 30. 

silentiarius 46 3. 

simpliciter pro vituperio 3 s. 

simul m additione numerorum 4 11. 28 3. 

singularis ad exorcitum = dux praecipuus 118 15. 

singularis sensu coUectivo : Gothus 87 16. 95 1. 134 15 
et Geta 82 s; Hermundolus 87 16; Marcomanus 87 
IH; Romanus 4 18. 16 6 {ex Floro); miles 46 11. 
95 21. 96 5. Cf. Casaiodorius var. 8, 10: mittitur 
igitur Franco et Burgundio decertantibus rursus ad 
Gallias tuendas; 12, 5: dum belligerat Gothorum exer- 
citus, sit in pacc Romanus. Schirren p. 10. 

sive pro item : vicina flumina sive Meotis et Bosforus 

65 12. 

socictas = nupUae 99 24. 

socii 49 7. 91 20. 92 5. 93 18. 119 3. 

solacium = consolatio 108 21; auxilium: suorum so- 

lacio destitutus 117 17; in solacium ofl"erre 87 6; in 

solacia vcnire 135 11. solacia = auxiliarii 28 27. 

86 15. 1016. 107 24. 118 18 {cf 119 3). 130 2. 
solite 50 5. 123 21. 130 13. 
sollemnia v. dona. 

solvere: soluto de orientali parte exercitu 48 4. 
sors: qua sorte = quo modo 45 25. 
spado V. eunuchus. 
species = faciea 91 1. 
sperare = expectare: Gothis nihil mali sperantibus 

129 16. 



Digitized by 



Google 



198 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



spirameii 54 18. 

spiritus = mali genii 89 i:t. 90 5. 

spoliare : divitiaH de castris milituin spuliaiit 76 1 1 . 

statua oquestris 132 18. 

stilus: Greco stilo 64 12. 

stipatores corporis priiicipalis =s protectores 79 15 (m 
Symmachicmia). 

stipeiidia v. dona. 

stirps de genlis origine 59 15. 61 !». 89 1. 1k ; de ho- 
mini» origine ex gente aliqua: Moesiuiii 104 7, Var- 
iiorum 117 la genereve aliqtto: Amalorum 122 20. 
128 6. 135 1. 138 18, stirps regalis 103 20. 

Htrava: stravam super tumulum eius quam appellant 
[Hunni) ingenti comessatione concelebrant 124 2o. 
ad Statii Theb. 12, 62: beliicus agger curribus ct 
clupeis Graiorumque omiiibiis armis sternitur: ho- 
stiles super ipse it victor acervos achotia Lac- 
tantiana haec adnotant : acervos] eiiuviarum ( ex- 
cubiarum rod. Monac. 6396) hostilium moles : ex- 
uviis (excubiis Monac.) enim bostium extruebatur 
regibus mortuis pyra : quem ritum sepulturae hodie- 
que («i> Monac. , hodie quoquc Lindenbr.) barbari 
servare dicuntur quas trabas {sic et Monac. codex ci- 
tatu$ et alter n. 194S2, quem strabas Lindenhr.) di- 
cunt liiigua sua. sed haec veriBimiU eat seholiastam 
ex ipso lordane sumpaissey adhibito praeter hunc locum 
altero de pyrap. //:?, 19. — Jpsum vocabulum Schot- 
tius vir doctissimus negavit redire usquam apud gentes 
Vgrofifmieas, adeoque ab eorum idiomate plane abhor- 
rere. contra viri Oermanice doctiy Oabelentz et Loebe 
in glossario Ootico s. v. stranjaii , lae. Orimm kl. 
Schr, 3, 135, MueUenhoff in programmate de poesi 
chorica p. 27 derivarU a voeabulo Oothieo straujaii 
OTpcuwuvat, ut significet feretrum regium Attalicis con- 
slratum. de Slavorum strava, quod cibum sigrUficat^ 
etiam eeruxm funeratieiam {Miklosich gramm. 2, 6 sq.) 
cogitari non debere , cum tam Attila ipse quam eo- 
mites eius Oothice appelterUur et aulam eius praeter 
I^tinum sermonem Oothico usam esse constet, deni- 
que Slavi post tempus id de quo agitur in his par- 
tibus versari coeperint. hoc fieri posse, ut Slavi id vo- 
cabutum a Oothis sumpserint. 

strenua 128 4, cf. dona; item inscriptio urhana anni 153 
{OreUi 2417 = C. I. L. VI, 10234): pr. non lau. 
strenuas dividerent ; itetn Consentius {gramm. Lat. ed. 
Keil. vol. V p. 396) : qui dicit strenuas, barbarismum 
facit . . . debuit enim dicere . . . strenas. 

streiiuitas 80 2. 

struere : magnis aggeribus urbem struunt 108 18. 

studere libertatem 117 14 ; de (de om. Florus) revo- 
candis regibus 14 23. 

suadere: ab Eudoxio Arrianorum episcopo suasus 39 
29; suasit eos suo labore quaerere regna 96 16; 
quos nnmina venerare suasit 71 20; in bonis actibus 
conversare suasit 74 7 ; lohannis Guntharic secum 
suadet (= ut se ipsi adiungat persuadet) 51 18. 

suasio 113 12. 117 lo. 

sub : sub tempore 5 5. 93 11; sub tempora 5 25. 26. 
— sub nimia feritate subtilis 107 i ; proelium sub 
trepidatione committit 1094; his sub admiratione 
coupertis 82 5; sub uno 59 » {si lectio vera). 

subdere = subicere 28 18. 30 4. 52 13. 105 12. 120 
18. 121 15. 129 10. 131 6. 

subiacere imperio 83 8. 121 8. 122 l ; sim. 88 16. 96 
17. 103 13. 

subigere se = subicere se: ultro se subegerunt 27 2. 

subiectio 100 22. 

subreptio 116 18. 122 4. 

subreptive 134 l. 

subrumpere: subruptus (subrutus Florus) pons 32 2. 

subrogare principatui 67 lo. 

subsidere : palus nusquam octo ulnis altius subsidens 
62 0. 

subsUntia = res familiaris 34 27. 

subtrahere a Romano iure 42 20. 



subvelii: rcgia iiiaiestatc subvectus 113 26. 

succedere transitive: ab aliis siiccedebantur 13 38. 

sufTulcire : maiore hoiiore a principc suffultus 96 i . 

suggerere 45 21. 

summitates = cacumina 68 20. 

super = contra: hostes super se venientes 67 8; su- 
per Gothos ad bellum profcctus 72 12; (milites) 
transmeare coegit super exercitum Dorpanei 76 8 ; 
siiper Yinitbarium duxit exercitiim 122 2; super 
Babai 8armatarum rege discurrit 131 :{. 

superare: bellum feliciter superavit 38 s. 

supcrius = supra 4 15. 6 5. 27 3. 50 25. 57 17. 64 
J». 21. 68 5. 78 0. 89 10. 91 12. 100 5. 103 12. 
104 1. 109 11. 119 11. 121 7. 122 17. 

superlaiivus pro positivo: quod quamvis simpliciter reor 
dictum videri doctissimis 3 s ; nimis aequissimus 35 
2!) ; quod iiec ipsud credo falsissimum 82 18; gens 
quantum velox eo amplius superbissima 88 14; nul- 
lae ante aetati iiotissimum 90 7 ; clegerunt viri for- 
tissimi (= ut viri fortes) 93 i«i; ultra fortes for- 
tissimus 6 7. — Cf. quid plurimum s. v. interroga- 
tiones.' 

superna = deus 124 !). 

supersedere: multa supersedi 14 8. 

supplicare veniam 134 7. 

supremo adv. 112 1h. 

suscepti in flde 105 17; absotuU 136 24; c.f. 48 15 
commendare se. 

suscipere = accipere 4b 13. 22. 49 18. 54 7. 60 2. 75 
1. 105 17. 113 15. 120 2. 121 4. 126 U. 132 13. 

suspectus = suspieio 49 3. 

suspicere: tox iam suspectis (= suspiciosis) auribus 
intonaret 93 1 6 ; ut iam anhelantem suique ad- 
ventui suspectam (= cupidam) subveniret Italiam 
48 20. 

suus loeo pronomirUs demonstrativi : qucm uxor sua 
occisum Orientis tenebat imperium 37 30 ; naribus 
truncatam patri suo ad Gailias remiserat 106 12^; 
sim, 27 16. 40 2. 44 7. 48 13. 54 19. 99 10. 109 
22. 116 24. 121 20. — Cf. is. 

suns praepositum substantivo ibi, ubi propriam vim rwn 
habet: Gentione siio rege 27 16; cum suo rege Mi- 
tridate 29 17; sim. 46 16. 47 17. 21. 48 15. 29. 70 
. 18. 71 16. 72 13. 75 1. 4. 6. 76 16. 89 lo. 93 9. 
is. 97 8. 21. 99 24. 100 12. 101 19. 105 9. 108 20. 
21. 109 1. 21. 114 2. 115 17. 120 20. 123 12. 124 
9. 125 16. 128 26. 130 10. 132 15. 135 6. 19. 20. 
137 6. 

synonymus fitius patri 131 15. 

tabulare: navibus in instar pontium tabulatis atque 

consertis 72 5. 
tamen nuUa adversativa significatione l24. 3 14. 17 

4. 32 12. 57 10. 133 17. 
Untus = insignis 63 15. 106 9. Unti = to( 108 lo. 
Tarabostesei vel Tarabostes 64 12. 
Urdare intransitive 115 4. 128 4. 
tempora permutata: 

pro imperfecto ind. praesens ind. : actum est (orat 
Flonu) y si vir ilie se cum fratre iuncxisset 
25 38. 
pro imperfecto coni. praesens cor^, : ne amici peti- 
tionibus obviemus, sparsa collegimus 1 12; sim. 
2 1. 74 10. 138 23. 
pro imperfecto plusquamperfectum : ante inflatus cre- 
puit quam peniteiis sUre potuerat 44 1 3 ; qua su- 
perbia sic respondit, ut senserant tamen 13 16; 
iu sunt proeliati, ut pene . . . non remansissent 
129 21. 
pro perfecto inct. plusquamperfeetum irui, : quibus 
successerat Maiieae 6 32: quod dixeramus 85 20, 
sim, 92 3. 
pro plusquamperfecto coni. imperfectum coni. : pene 
Attilam trucidarent, nisi fugisset 111 25. — per- 
fectum coni. : ut solacia ubi usus exegerit non 



Digitized by 



Google 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



199 



denegaret 101 6; cum haec omnia egerit, ocon- 
buit 124 17. 
pro inftniiivo futuri infinitivtu praeaentii : quod quam- 
vis simpliciter reor dictum videri doctissimis 3 8 ; 
ratns omnem exercitum integrum reperire 50 1 5 ; 
aim, 72 10. 92 10. 97 18. 19. 100 5. 103 16. 108 
17. 128 11. 134 12. 137 3. 
pro infinitivo praesentis infinitivu8 perfecti: vide- 
res Oothorum globos funeri reddidisse cnltnram 
113 1. 
pro participio aoritti perfective Oraeco participium 
praesentis: primum eos superans dehinc fugit 31 
21 ; perpetrans . . . statuens . . . oppraemens 
postremo . . . occisns est 33 32; decedente Dici- 
neo pari veneratione habuerunt Comosicum 75 3 ; 
8ic passim: 1 14. 6 18. 9 6. 29 15. 30 7t 19. 33 
32. 34 26. 36 14. 29. 38 24. 40 2. 41 20. 26. 42 
6. 43 24. 44 4. 14. 45 14. 29. 48 11. 14. 26. 31. 
49 7. 50 13. 52 3. 71 14. 75 5. 77 12. 81 5. 7. 
11. 83 2. 84 11. 85 11. 16. 88 5. 92 6. 19. 94 5. 
6. 98 7. 99 1. 14. 100 13. 101 7. 10. 18. 102 7. 
104 16. 105 8: 106 6. 112 8. 116 12. 15. 117 16. 
118 6. 9. 12. 18. 119 11. 17. 18. 120 1. 122 7. 
128 12. 24. 130 2. 5. 131 1. 4. 133 3. 17. 135 
23. 136 2. 18. 22. 137 19. m deponentibuB id 
non fit: egressus urbe regia Theodoricus et ad 
suos revertens Hesperiam tendit 133 17. 
temptare ahsolute : nec temptare in conflictu praevaluit 

72 13 [cf, 50 16). 
tendere: Scythia longe se tendens 61 19. 
tenere intranaitive: qui orientali plaga tenebat 78 6. 
— teneri = custodiri: tenta a germano est 42 15. 
tenor: pari tenore 15 31. 98 15. 114 21. 121 14. 127 

7. 138 9; simili tenore 116 5. 
terere (= spoliare) Romam 118 7. 
terra vel terrae et continens passim et para eius^ ut 
Oermanorum 73 17, Scythicae 68 14, Syrorum 68 13. 
terribilitas 91 1. 
territare v, frequentativa. 

testamentalis vox = testamenlum 28 29. 29 15. 136 9. 
testari: provinciarum testans (= denuntians) vastatio- 

jiem 115 15. 
texere: omnem Oothorum texamus originem 121 10. 
timor et tremor 110 5. 

torquere: torti crine et nigro nascuntur 57 7. 
tracula: plaustra et traculas vel quidquid vehiculi fuit 
130 15. — Cf. tragula apud Varronem l, L, 5 139 <« 
Ducange a. v. traga. 
transfretare 54 17. 
transfundere : divinas scripturas ex Hebreo sermone 

Oreca lingua transfudit 36 2. 
transigere amnem^ montem 84 4. 133 23. 
transmutare : senatores Campaniae terra transmutat 

50 24. 
tremnlus: tremulis paludibus 60 18. 
tribuere: index viae se tribuit (= indicem viae ae 

praebuit) 90 2. 
tribunus militum 43 16; tribunatus 80 4 . 6 (tn Sym- 

macManis), 
tributarius 73 21. 
triduanus 54 3. 

trinus: trlno vocabulo 97 12; trino flore 123 4. 
triquadrus 54 10. 56 3. 
tristari: nemo tristetur 84 13. 
trisulcus 58 6. 
triumphus V. consnl. 
tropaeum 94 12. 135 18. 
truncare : crinium parte truncata 124 2; = capite plec- 

Ure 43 11. 47 6. 
tumor: declivi tumore in editum collis ascendens 109 7. 
tnmnlare: tumulatos cadaveribus campos 112 10; arma 

et cadavera in modum collium tnmulata 130 h. 
tunc V. dudum. 
tutor regis 135 21. 2.1. 
tyrannicus 43 29. 48 24. 117 11. 118 5. 133 12. 



tyrannis 37 12. 38 4. 42 1. 43 19. 48 22. 51 19. 22- 
85 7. 102 17. 133 8. 

tyrannizare 39 27. 

tyrannus , tyrannis de usurpatorihus imperii 38 29. 39 
25. 40 29. 31. 42 11. 45 31. 46 5. 51 22. 85 7. 96 
7 . 9 eei, , item de regihus ab imperatore regeve le- 
gitimo non agnitis Agrivulfo 117 11, Qelhniero 102 
16, Odoacro 133 8. 12. tyrannus OTh\s Atlila 1074. 
opp. regnum legitimum 43 28. 

vacillatio regni 120 19. 

vacuus ab exercitu 49 29. 

vadari = vado traicere: Danubium vadati 81 17, 

vadum: abl. pt, vadibns 82 20. 

valere cum infinitivo: 32 11. 66 13. 119 19. 122 3. 
130 12. 

vallare = obsidere 46 23. 48 30. 49 15. 

vaporare 65 13. 68 9. 

vastare exercitum 84 6. 

uber: uberior fldes 92 10. 

ubi => quo : intulit bellum, ubi proflciscens 39 9 ; sim, 
9 27. 42 4. 101 15. 136 4. 

vectigal annuum ab Attila exactum 124 16. 

vel = «I 1 6. 4 17. 61 12. 

velut s ut : velud Thyringi equis utuntur eximiis 59 
4; aim. 61 3. 126 S. 

venire: similiter suae fortunae posse venire 85 6. 

verecundia = ignominia 72 4. 

vergere: flnenta nimio cnm sonu vergentia 130 20. 

vero poft relativum 60 12. 

verticosus 62 12. 

verumtamen sine notione adversativa 60 19. 

vester v. vos. 

vlcino pro adverbio 37 31. 

victitare v. frequeniativa. 

victualia v, dona. 

vicus ad instar civitatis amplissimae 104 19. 

virtus = viri , robur : cnm omni virtute sua 76 7 ; 
= miraciUum: in signis et virtntibns 5 14. 10 1. 

ulcisci se de aliquo 29 19. 

unde non solum aeruu locali pro ex quo 36 4. 58 7. 
90 5. 113 4. 130 20. 138 23, sed itempro perquem: 
pontem unde transiret 31 34 ; classem unde Indiae 
flnes vastaret 34 37 ; shn. 60 16. — pro de qno- 
gens unde agimus 78 4. 80 li. 127 12; unde loqui- 
mur 64 6; unde nobis sermo est 55 19. 58 14 ; di- 
cere unde res non exigit 103 4. — pro a quo : 
unde cum excipi libenter optaret 106 18. — pro ubi : 
inde nobis cita(m) victoria(m) quaerere unde se con- 
tinet bellnm 110 24. 

unire: consllia uniU 127 u. 

universitas b mundus 126 2. 

unus = quidam: unam boculam 106 1. — unus . . . 
alter 35 23. 37 13. — unus . . . alius 134 17, 18. 
— unus post alium 6 22. 24. — unus post unnm 
98 7. 102 12. 

unusquilibet = aliquia 64 1. 

vocare: cadaber vocat in terra Chanaan 5 4 [ai lec- 
tio vera). 

vocitare v. frequentativa, 

vos, vester m aHoeutione 1 3. 4. 5. 133 4 sq. {aingu- 
laria adeat 1 6 sq. 53 3 sq, 133 8 sq.). 

votare v. frequentativa. 

votivus = desideratus 69 13. 74 1. 93 19. 126 5. 

urbs : 

Roma caput orbis et domina 133 7, urbs Romana 
41 5. 49 10. 138 8, urbs 48 32. 51 2. 3. 96 
20. 97 13. 14. 98 16. 99 22. 120 11. 138 8. 
Constantinopolis : urbs regia 46 18. 48 8. 86 1. 
95 17. 133 17, urbs ConsUntinopoIitana 41 4. 
14. 128 16, urbs 45 9. 51 21. 87 4. 95 19 bia. 
132 14. 20. 
Ravenna: urbs regia 96 20. 133 23; nrbs 49 16. 

134 2. 
Mediolanum urbs regia quondam 114 21. 




Digitized by 



Google 



200 



IV. LEXICA ET GRAMMATICA. 



iirbs Anchiali 86 7. — Antiochia 49 28. 50 2.— 
Arevernas 1J9 1«». — Anreliana 108 19. — 
Castramartena 120 1>. — Consentia 99 12. — 
iBaurorum 40 11. — ^farcianopolis 8J is. 21. 82 
4. — Naissus 131 25. 132 4. — Odessus 73 «i. 

— Philippopoli* 84 4. — Thessalonica' 132 7. 

— Ticinum 115 1. 

urbes 50 23. urbibns opponitur oppida 50 2. 55 7 ; 

locA 54 14; populi 85 7. 

usque : ad Hunnos usque 01 li»; et usque ad sequmtr 

aeeusaiivo 1 14. 4l4. 82; et usque in Aequenie 

ar.rumtivo 4 22. 9 27; et usque fequente nccumtivo 

3 11. 26. 4 f». 14. 7 14. 10 H ; solo usque 46 1 1 ; et 

usque hactenus 9 27. 128 27 ; usque nunr 74 «. 

. 126 10; nunc usque 127 4 ; et usque nunc 53 17; 

usque dum viveret 136 1. 



ut connecutivum eum indicativo 13 lU. 32 8 (ut om. 
Florus). 65 11. 74 13. 114 is; cum coniunetivo et 
indicativo 34 25. 130 7. — omiaaum: causa exegit 
. . . redeamus 80 12. 

ut pnto pro utpote (?) 81 i» (<•/". ndn.]. 

uterque = nmbo 31 15. 41 1. 3. 11. 42 24. 47 25. 48 
2. 3. 52 5. 60 n». 96 11. 98 7. 100 o. 101 5. 104 
11.13. 109 7. 1213. 124 25. 134 20. 138 2. 1h; 
utrique = nmho 2 4. 9 20. 27 1. 20. 28 24. 33 5 
(ex Floro). 37 6. 38 24. 41 1. 22. 45 3. 83 0. 85 
\i\. 108 s). 113 18. 121 11 122 5. 123 12. 124 15. 
127 15. 129 10, 130 22. \iiT&(\\\e (pnludis et voragi- 
nisj confusio 60 13. utrique de tribus 123 12. 

utilitas animi corporisque 104 3. 

utrum .- . . an pro sive . . . sive 78 6. 




TypiH exprpsHfrunt Bri-itkopf Ht Hnfrtel Lipsienses. 



Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 




Digitized by 



Google